Jutro Niedziela – X zwykła C
Śmierć ma władzę nad człowiekiem. Bóg ma władzę nad śmiercią
PUNKT WYJŚCIA
X NIEDZIELA ZWYKŁA • Rok C • KOLEKTA: Modlimy się, abyśmy … • KOLOR: zieloby • CZYTANIA: Pierwsza Księga Królewska 1 Krl 17, 17-24 • Księga Psalmów Ps 30 (29), 2-4. 5-6ab. 11 i 12a i 13b • List do Galatów 1, 11-19 Ewangelia według św. Łukasza 7, 11-17.
• CHMURA SŁOWA •
Przeczytaj również
•
PIERWSZE CZYTANIE
Znak nowej nadziei • 1 Krl 17,17-24
Pierwsze wskrzeszenie w Biblii to zapowiedź życia bez końca
KSIĘGA: Pierwsza Księga Królewska • AUTOR: Deuteronomista • CZAS POWSTANIA: ok. VI w. przed Chr.
KATEGORIA: wydarzenie • MIEJSCE: Sarepta Sydońska • BOHATEROWIE: Eliasz, wdowa, syn
KSIĘGI KRÓLÓW • Pierwsza i Druga Księga Królewska to dalsza część historii opowiedzianych w dwóch Księgach Samuela – które opisują wybór króla i scalanie królestwa Izraela pod rządami Dawida. Pierwsza Księga Królewska (rozpoczynająca się od opowiadania o starości Dawida) mówi o wyborze oraz rządach Salomona • Tematem obu Ksiąg Królewskich jest Świątynia, którą wznosi Salomon. W niej znajduje swoje miejsce Tora. Powstające miejsca kultu w Betel i Dan czy w Samarii, konkurencyjne wobec jedynej Świątyni, to znak niewierności i przyczyna nieszczęść. Księgę wieńczy opis odnalezienia Tory i odnowy Świątyni • Oprócz historii Salomona i jego następców Pierwsza Księga Królewska opowiada dzieje Eliasza.
ELIASZ • Prorok Eliasz z Tiszbe w Gileadzie rzekł do Achaba – oto pierwsze wspomnienie o Eliaszu w Piśmie Świętym, w Księdze Królewskiej, w rozdziale 17. Zostaje przedstawiony w momencie, gdy obwieszcza królowi klęskę suszy. Sam oddala się nad potok Kerit, dokąd pożywienie przynosiły mu kruki (PATRZ: 1 Krl 17,1-7) • Potem mieszka w gościnie u pewnej wdowy w Sarepcie Sydońskiej. (PATRZ: 1 Krl 17,8-24) • Po raz trzeci spotykamy Eliasza, gdy na górze Karmel rzucił wyzwanie pogańskiemu Baalowi i jego prorokom (PATRZ: 1 Krl 18,20-40) • W odpowiedzi pogańska królowa Izebel zapowiedziała śmierć Eliasza. Prorok ukrył wtedy się na pustyni w okolicach Beer-Szeby.
ELIASZ I WDOWA • Usłyszymy epizod z pobytu Eliasza w Sarepcie Sydońskiej, dokąd prorok udał się zgodnie z poleceniem Pana. Uboga wdowa, mimo że nie miała prawie nic, w czasie suszy dała Eliaszowi gościnę, a Pan dokonał za jego przyczyną cudu dla nich wszystkich: nie zabrakło im ani mąki, ani oliwy. Wiara wdowy zostanie jednak jeszcze raz wystawiona na próbę, tym razem jeszcze poważniej, gdy umrze jej syn. Pierwszy cud zapowiadał drugi, jeszcze większy. To pierwsze wskrzeszenie w Biblii ogłasza, że Bóg przemienia także sytuacje po ludzku nieodwracalne.
NAJWAŻNIEJSZE CYTATY
Dobra Nowina: Patrz, syn twój żyje!
Wyznanie wiary: Teraz już wiem, że naprawdę jesteś mężem Bożym i słowo Pańskie w twoich ustach jest prawdą.
LINKI
• Później trzykrotnie rozciągnął się nad dzieckiem i znów wzywając Pana rzekł: «O Panie, Boże mój! Błagam cię, niech dusza tego dziecka wróci do niego!» (1Krl 17,21)
Dz 20,9-10: Pewien młodzieniec, imieniem Eutych, siedział na oknie pogrążony w głębokim śnie. Kiedy Paweł przedłużał przemówienie, zmorzony snem spadł z trzeciego piętra na dół. Podniesiono go martwego. Paweł zeszedł, przypadł do niego i wziął go w ramiona: «Nie trwóżcie się – powiedział – bo on żyje».
• A wtedy ta kobieta powiedziała do Eliasza: «Teraz już wiem, że naprawdę jesteś mężem Bożym i słowo Pańskie w twoich ustach jest prawdą» (1Krl 17,24)
J 3,2 Nikodem przyszedł do Niego nocą i powiedział Mu: «Rabbi, wiemy, że od Boga przyszedłeś jako nauczyciel. Nikt bowiem nie mógłby czynić takich znaków, jakie Ty czynisz, gdyby Bóg nie był z Nim».
J 16,30: Teraz wiemy, że wszystko wiesz i nie trzeba, aby Cię kto pytał. Dlatego wierzymy, że od Boga wyszedłeś».
TRANSLATOR
Wówczas powiedziała ona Eliaszowi: Czego ty, mężu Boży, chcesz ode mnie? (1Krl 17,18)
Dosłownie: Co mi i tobie, mężu Boży?
Semityzm dość często występujący w Starym (np. Sdz 11,12; 2Sm 16,10; 19,23) i w Nowym Testamencie (Mt 8,29; Mk 1,24; 5,7; Łk 4,34; 8,28; J 2,4). Może oznaczać reakcję na czyjąś niestosowną wypowiedź albo być sygnałem niechęci do jakiejkolwiek wzajemnej relacji (dosłownie chodzi właśnie o zaznaczenie, że nie ma nic “wspólnego” między “mną” a “tobą”). Czasem kontekst pozwala zobaczyć, że nie chodzi w takim retorycznym pytaniu o wrogość, ale jedynie podkreślenie radykalnej nowości, całkowitej odmienności tego, co przynosi Bóg, w porównaniu do tego, co myśli człowiek (np. J 2,4).
JESZCZE O PIERWSZYM CZYTANIU
Opowiadanie o Eliaszu w Sarepcie Sydońskiej całe utkane jest z paradoksów:
Ośmieszony Baal. Po pierwsze, prorok zostaje posłany do fenickiego miasta, na terytorium, nad którym władzę swą rozciąga Baal, bóg deszczu i burzy, bóg zmartwychwstający po porze suchej i dający życie naturze. Jahwe ukazuje nicość Baala, którego ośmiesza na własnej ziemi poprzez cud wskrzeszenia. Nie Baal ale Jahwe, Bóg Izraela zwraca życie chłopcu.
Szkoła zaufania. Po drugie, prorok ma być żywiony przez wdowę, kobietę, która sama znajduje się na skraju nędzy. Bóg przez wdowę uczy Eliasza posłuszeństwa i wierności swemu Słowu. Poprzez cuda dokonane mocą Bożą w Sarepcie Eliasz przygotowuje się na starcie z prorokami Baala w Izraelu.
Najcenniejszy dar. Po trzecie, przybycie męża Bożego wydaje się ściągać na ubogą wdowę przekleństwo, ponieważ umiera jej syn. W starożytności nagłą śmierć i plagi spadające na miejscowości często wiązano z tajemniczymi przybyszami z zewnątrz. Wdowa oskarża Eliasza o to, że przybył ukarać ją za jej grzechy. Tymczasem wdowa nie tylko odzyskuje syna, ale zyskuje także bezcenny dar wiary w prawdziwego Boga. Prawdziwe wskrzeszenie dokonuje się w jej życiu.
CZY WIESZ ŻE…
Sarepta Sydońska była w starożytności ważnym ośrodkiem produkcji zboża i oliwy. Głód dosięgający tę miejscowość pokazuje dramatycznie niemoc Baala, jej opiekuńczego bóstwa, pana deszczu i urodzajnych plonów. Nazwa Sarepty (od hebr. caraf – oczyszczać, testować, wytapiać) może wiązać się także z rozwijającym się w tych okolicach przemysłem metalurgicznym. Jeśli potraktować tę nazwę symbolicznie, Sarepta stanie się miejscem oczyszczenia i próby Eliasza oraz wdowy. Wdowa dojrzewa tu do prawdziwej wiary, a Eliasz przekonuje się o mocy Bożej, aby odważnie podjąć czekającą go konfrontację z prorokami Baala (1 Krl 18). Pan wytapia obie postacie, aby wydobyć z nich złoto wiary.
•
PSALM
Z Krainy umarłych • Ps 30,2-6b.11-12a.13b
Jest ktoś większy niż śmierć
PSALM 30 • AUTOR: lewita (wg starożytnej tradycji – Dawid) • CZAS POWSTANIA: przedwygnaniowy
DZIĘKUJĘ • Dziękczynienie po śmiertelnym niebezpieczeństwie – tak zatytułowany jest Psalm 30 w Biblii Tysiąclecia. Należy do gatunku modlitwy dziękczynienia (hebr. todah) pojedynczej osoby. Psalmy tego typu wykonywano w świątyni jerozolimskiej, dziękując Bogu za cudowną interwencję, składając Mu ofiarę i ucztując z bliskimi.
CUDOWNE OCALENIE • Psalm ten mówi o doświadczeniu człowieka cudem ocalonego od śmierci. Jakiego śmiertelnego (dosłownie lub w przenośni) niebezpieczeństwa uniknął? Z treści psalmu nie wiemy tego dokładnie, może było to: • zagrożenie zewnętrzne, np. od ludzi (w.2: Nie pozwoliłeś mym wrogom naśmiewać się ze mnie) • może groźna choroba (w.2: Tyś mnie uzdrowił) • własna pycha (w. 7: powiedziałem pewny siebie: «Nigdy się nie zachwieję»), a może po prostu jakaś udręka duchowa. Wiemy na pewno, że to niebezpieczeństwo musiało być na tyle poważne, by sprawić, że autor czuł się jak skazany na śmierć.
ŚMIERĆ • Dlaczego to akurat psalm 30 został wybrany? Te wersety nawiązują do tematu całej Liturgii Słowa. Z jednej strony mówią o podstawowym problemie człowieka, z którym zawsze się zmagał, którego nigdy nie rozumiał, a który ma na imię: śmierć. Z drugiej strony, psalm ten przeniknięty jest ufnością w to, że jest ktoś kto może tę śmierć pokonać. Odnajdujemy w tym proroczą zapowiedź zwycięstwa Chrystusa.
NAJWAŻNIEJSZE WERSETY
Kiedy wydaje się, że wszystko jest przegrane: z krainy umarłych wywołałeś moją duszę.
Niespodziewana przemiana: Zamieniłeś w taniec mój żałobny lament.
LINKI
Panie, mój Boże, z krainy umarłych wywołałeś moją duszę i ocaliłeś mi życie spośród schodzących do grobu. (Ps 30,4)
Iz 38,17: Oto na zdrowie zamienił mi gorycz. Ty zachowałeś mą duszę od dołu unicestwienia, gdyż poza siebie rzuciłeś wszystkie moje grzechy.
Gniew Jego bowiem trwa tylko przez chwilę, a Jego łaska przez całe życie. (Ps 30,6)
Iz 54,8: W przystępie gniewu ukryłem przed tobą na krótko swe oblicze, ale w miłości wieczystej nad tobą się ulitowałem, mówi Pan, twój Odkupiciel.
2Kor 4,17: Niewielkie bowiem utrapienia naszego obecnego czasu gotują bezmiar chwały przyszłego wieku.
Zamieniłeś w taniec mój żałobny lament. (Ps 30,12)
J 16,20: Zaprawdę, zaprawdę, powiadam wam: Wy będziecie płakać i zawodzić, a świat się będzie weselił. Wy będziecie się smucić, ale smutek wasz zamieni się w radość.
•
DRUGIE CZYTANIE
“Wskrzeszenie” Pawła • Ga 1,11-19
To prawdziwa Ewangelia, bo prawdziwa jest ta historia
KSIĘGA: List do Galatów · NADAWCA: św. Paweł · SKĄD: Efez · DATA: 52/53 AD · ADRESACI: mieszkańcy Galacji
PAWEŁ OBROŃCA • List do Galatów powstał z konieczności obrony założonych przez Pawła w Galacji wspólnot chrześcijańskich przed napływem i działalnością judeo-chrześcijan. Co było tego powodem? • Galaci to prawdopodobnie potomkowie Celtów, którzy osiedlili się w Azji Mniejszej w III wieku przed Chrystusem. Paweł głosił wśród niech Ewangelię usprawiedliwienia przez wiarę w Chrystusa, bez uczynków Prawa. Po jego odejściu pojawili się jednak wśród nich misjonarze głoszący konieczność przyjęcia obrzezania i zachowywania Tory.
JEDNA EWANGELIA • W niezwykle emocjonalnym liście Paweł broni młodego kościoła chrześcijańskiego przed powrotem do Starego Przymierza, wskazuje na Boże pochodzenie swojej Ewangelii (>>Ga 1), przypomina, jak bronił jej w Antiochii (>>Ga 2) oraz dowodzi, że Prawo utraciło swą moc wobec łaski przychodzącej w Chrystusie (>>Ga 3-4). Z listu przenika przekonanie Pawła o Kościele uniwersalnym, otwartym dla pogan. Przez niektórych ten list bywa nazywany “listem o chrześcijańskiej wolności”.
DOWÓD • Po adresie i wstępie do listu, które usłyszeliśmy tydzień temu, Paweł stawia tezę, która prowadzi całą jego myśl: głoszona przez niego Ewangelia nie jest wymysłem ludzkim, ale została mu objawiona przez Chrystusa (1,11). Dowodem na to jest jego wcześniejsze życie faryzeusza, które zmienił Zmartwychwstały. Paweł opisuje z chlubą swoją faryzejską przeszłość (1,12-14) oraz moment zwrotny swojego powołania (1,15-16). Przy jego Ewangelii nie pośredniczył żaden z apostołów. Została mu przekazana bezpośrednio przez Zmartwychwstałego (1,18-19).
NAJWAŻNIEJSZE CYTATY
Bóg wybiera tego, kogo On sam chce: Słyszeliście przecież o moim postępowaniu ongiś, gdy jeszcze wyznawałem judaizm, jak z niezwykłą gorliwością zwalczałem Kościół Boży i usiłowałem go zniszczyć, jak w żarliwości o judaizm przewyższałem wielu moich rówieśników z mego narodu, jak byłem szczególnie wielkim zapaleńcem w zachowywaniu tradycji moich przodków.
Wiem, co robię: Oświadczam więc wam, bracia, że głoszona przeze mnie Ewangelia nie jest wymysłem ludzkim. Nie otrzymałem jej bowiem ani nie nauczyłem się od jakiegoś człowieka, lecz objawił mi ją Jezus Chrystus.
LINKI
Oświadczam więc wam, bracia, że głoszona przeze mnie Ewangelia nie jest wymysłem ludzkim. (Ga 1,11)
1Tes 2,13: Dlatego nieustannie dziękujemy Bogu, bo gdy przyjęliście słowo Boże, usłyszane od nas, przyjęliście je nie jako słowo ludzkie, ale jak jest naprawdę jako słowo Boga, który działa w was wierzących.
Słyszeliście przecież o moim postępowaniu ongiś, gdy jeszcze wyznawałem judaizm, jak z niezwykłą gorliwością zwalczałem Kościół Boży i usiłowałem go zniszczyć (Ga 1,13)
Dz 22,4: Prześladowałem tę drogę, głosując nawet za karą śmierci, wiążąc i wtrącając do więzienia mężczyzn i kobiety…
Gdy jednak spodobało się Temu, który wybrał mnie jeszcze w łonie matki mojej i powołał łaską swoją (Ga 1,15)
Jr 1,5: «Zanim ukształtowałem cię w łonie matki, znałem cię, nim przyszedłeś na świat, poświęciłem cię, prorokiem dla narodów ustanowiłem cię».
Dz 9,15: «Idź odpowiedział mu Pan bo wybrałem sobie tego człowieka za narzędzie. On zaniesie imię moje do pogan i królów, i do synów Izraela.
TRANSLATOR
Gdy jednak spodobało się Temu, który wybrał mnie… (Ga 1,15). Dosłownie: odłączył, odseparował (gr. aforisas)
Wybranie Pawła przez Boga do misji głoszenia Ewangelii prowadziło poprzez szczególne oddzielenie od tego życia, które prowadził wcześniej (od religii, narodu, ale przede wszystkim: własnych przekonań, poczucia sprawiedliwości itd.). Taki wybór przypomina konsekrację jakiegoś przedmiotu (czy osoby): wyłączenie z użytku świeckiego i przeznaczenie na oddzielny użytek Boży.
… bym Ewangelię o Nim głosił poganom (Ga 1,16). Dosłownie: ewangelizował Nim (o Nim) albo: głosił jako dobrą nowinę Jego (gr. euangelidzomai auton). Ewangelizować to ogłaszać (obwieszczać, zwiastować) dobrą nowinę (wiadomość, informację, news). Treść tej nowiny stanowi nie tylko jakaś informacja czy nawet opis faktów, ale sama osoba Jezusa Chrystusa.
JESZCZE O DRUGIM CZYTANIU
W pierwszym rozdziale Listu do Galatów Paweł przedstawia potężny dowód na to, że głoszona przez niego Ewangelia pochodzi od Boga. To historia jego życia, której bieg dramatycznie odmieniło spotkanie z Jezusem Zmartwychwstałym pod Damaszkiem. Rzeczywiście można je nazwać zmartwychwstaniem Pawła. Apostoł w 1 Kor 15,8 sam nazywa siebie poronionym płodem, martwym w łonie matki, wskrzeszonym przez Pana. Chrystus Zmartwychwstały odmienił kierunek życia Szawła, które zmierzało ku zagładzie. On także pod Damaszkiem objawił mu swoją Ewangelię, której nie musiał uczyć się od innych apostołów. Paweł podkreśla z mocą, że spotkanie z Piotrem w Jerozolimie było krótkie i nie chodziło o instrukcje. Apostołowie zapewne rozmawiali o Jezusie historycznym, lecz w niczym nie zmienia to faktu, że Ewangelia Pawła nie pochodzi od innych. Jest darem Zmartwychwstałego.
•
EWANGELIA
Po prostu: żyj! • Łk 7,11-17
Jezus wskrzeszając bezimiennego młodzieńca zapowiada życie bez końca dla każdego wierzącego
EWANGELISTA: Łukasz • CZAS POWSTANIA: 70-80 r.
KATEGORIA: Wydarzenie cudowne • MIEJSCE: Nain (Galilea) • CZAS: 30-33 r.
PIERWSZA KSIĘGA ŁUKASZA • Tydzień temu powróciliśmy do “ciągłej” lektury Ewangelii św. Łukasza. Przypomnijmy, św. Łukasz był towarzyszem św. Pawła i spisał głoszoną przez niego Dobrą Nowinę. Pochodził z Antiochii Syryjskiej, z wykształcenia był lekarzem. Jego dzieło dzieli się na dwie księgi: Ewangelię i jej kontynuację − Dzieje Apostolskie. Łukasz, któremu bliskie są idee i przepowiadanie Pawła, adresuje swoją Ewangelię do chrześcijan pochodzenia pogańskiego • Mówi się o Łukaszu, że jest ewangelistą Bożego miłosierdzia, ponieważ ze szczególną uwagą opisuje Jezusa pochylającego się nad chorymi i grzesznikami.
KONTEKST • Tydzień temu wznowiliśmy lekturę w rozdziale siódmym, bardzo dynamicznym. Jezus znajduje się tutaj w toku pełnej działalności. To część “ewangelii cudów i przypowieści” w Galilei (>>4,14-9,50) • Łukasz przeplata cuda dokonane przez Jezusa, Jego mowami i przypowieściami.
WSKRZESZENIA • Po uzdrowieniu sługi setnika z Kafarnaum usłyszymy dziś o jeszcze potężniejszym znaku: wskrzeszeniu. W ewangeliach napotykamy na trzy wskrzeszenia dokonane przez Jezusa: wskrzeszeni zostali córka Jaira, młodzieniec z Nain oraz (jedyny znany z imienia) Łazarz. Dzisiejszy opis jest bardzo prosty, wręcz zdawkowy. Tam, gdzie panuje śmierć rzeczywiście trudno o wiele słów, wszystko jest pogrążone w smutku. Tam gdzie zwycięża życie przychodzi pełna zachwytu radość, która sama rozprzestrzenia się dalej.
Zwróć uwagę, że oprócz wskrzeszenia młodzieńca, w tle dokonuje się także “ciche” przywrócenie do życia jego matki-wdowy, która wraz ze śmiercią jedynego syna straciła wszystko, co miała.
NAJWAŻNIEJSZE CYTATY
TOTALNE BANKRUCTWO: właśnie wynoszono umarłego – jedynego syna matki, a ta była wdową
NOWY POCZĄTEK: Młodzieńcze, tobie mówię wstań!
LINKI
Na jej widok Pan użalił się nad nią i rzekł do niej: «Nie płacz !» (Łk 7,13)
Iz 63,9: To nie jakiś wysłannik lub anioł, lecz Jego oblicze ich wybawiło. W miłości swej i łaskawości On sam ich wykupił. On wziął ich na siebie i nosił przez wszystkie dni przeszłości.
Mt 9,36: A widząc tłumy ludzi, litował się nad nimi, bo byli znękani i porzuceni, jak owce nie mające pasterza.
Mt 11,28: Przyjdźcie do Mnie wszyscy, którzy utrudzeni i obciążeni jesteście, a Ja was pokrzepię.
JESZCZE O EWANGELII
W Nain na drodze wdowy, która straciła syna, staje już nie prorok ale prawdziwy Bóg. To co zdarzy się w tej historii, dotyczy nas wszystkich:
Opuszczenie. Pod wieloma względami wdowa z Nain jest podobna do wdowy z Sarepty Sydońskiej. Straciła właśnie jedynego syna (Łk 7,11). Oznaczało to, że jest na tym świecie zupełnie sama, zdana na ludzką łaskę. Gdzie był wówczas kochający i miłosierny Bóg, który dopuścił do takiego nieszczęścia?
Bóg pośrodku drogi. Kochający Bóg nie był daleko. Stanął na drodze konduktu pogrzebowego, zakłócając go. Czy Jezus słyszał kim była kobieta i jak wielkie nieszczęście ją dotknęło? Czy wyczytał to z jej serca? Naprzeciw siebie stanęły dwie grupy. Wielki tłum towarzyszący Jezusowi cudotwórcy i grupa żałobników.
Synowie. Jeszcze bardziej niezwykłe jest jednak osobiste spotkanie jakie się tam odbyło. Naprzeciw siebie stanęli jedyny Syn Maryi, która wówczas według wszelkiego prawdopodobieństwa także była wdową, i leżący na marach syn wdowy z Nain. Czy Jezus dostrzegł w tej scenie zapowiedź żałoby i cierpienia swojej matki? Czy w martwym jedynym synu zobaczył siebie?
Dotyk Boga. Jezus zrobił tam coś, co dla pobożnego Żyda było nie do pomyślenia. Dotknął noszy, na których spoczywało ciało zmarłego. W ten sposób człowiek stawał się nieczysty i była to jedna z najbardziej unikanych form nieczystości. Bóg wziął na siebie nieczystość, przekleństwo i samotność ludzkiej śmierci. I złamał ją – dla nas.
CZY WIESZ, ŻE…
Wdowa w starożytności to synonim ubóstwa i niemocy. Kobieta po stracie męża traciła główne źródło utrzymania oraz życiowe oparcie. Prawo żydowskie sytuowało ją pod szczególną opieką wraz z przybyszami i sierotami (Wj 22,21-23; Pwt 10,18; Hi 31,16; Ps 68,6; 94,6). Mogła liczyć na wsparcie ze strony rodziny lub własnych synów, jeśli ich posiadała. Jeśli synowie byli niepełnoletni, jako sieroty zepchnięci byli na absolutny margines społeczny. Wdowa z historii Eliasza oraz dzisiejszej Ewangelii należy do najbiedniejszych z biednych, jest pozbawiona jakiegokolwiek wsparcia.
TWEETY
tweety o #kazanie
STO SŁÓW
Wspólny temat dzisiejszej liturgii Słowa jest bardzo jasny: zmartwychwstanie. Taki cud może pochodzić tylko od samego Boga. Już Stary Testament przeczuwał jednak (PSALM), że istnieje jeszcze inna, gorsza śmierć. Człowiek w pełni sił i zdrowia, w rzeczywistości może błądzić w krainie umarłych. Jest śmierć duchowa, wewnętrzna, egzystencjalna. Ale Bóg i z takiej śmierci wybawia.
Jezus wskrzesił tylko nielicznych zmarłych, którzy przecież zresztą musieli później drugi raz umrzeć. Wskrzeszenia w Starym Testamencie oraz te dokonane przez Jezusa już w Nowym, były tylko zapowiedzią Jego ostatecznego zwycięstwa nad śmiercią. Ale to zwycięstwo było z kolei jedynie zaproszeniem skierowanym do każdego człowieka, by jego osobiste, konkretne życie mogło być przemienione zbawczą łaską zmartwychwstałego Chrystusa jak Pawła (II CZYTANIE).
Wydaje się, że Bóg nie może mieć żadnej innej, ważniejszej wiadomości do przekazania człowiekowi: chcę, żebyś żył naprawdę!