Wielki Post z „Pasją”: Zaskakujące znaczenie snu żony Piłata

Bezimienna żona Poncjusza Piłata pojawiła się tylko raz w krótkiej wzmiance z Ewangelii Mateusza: „Gdy on odbywał przewód sądowy, żona jego przysłała mu ostrzeżenie: «Nie miej nic do czynienia z tym Sprawiedliwym, bo dzisiaj we śnie wiele nacierpiałam się z Jego powodu»” (Mt 27, 19).

Żona Piłata pocieszała Matkę Jezusa i Marię Magdalenę?

W „Pasji” Mela Gibsona pani prokuratorowa (w którą wcieliła się Claudia Gerini), zgodnie z tradycją nazwana Klaudią Prokulą, odegrała większą rolę. Według filmu, po tym jak wstawiła się u Piłata za Jezusem, namiestnik odesłał Go do Heroda Antypasa, z czego można by wyciągnąć wniosek, że cenił opinię swojej żony i jej ostrzeżenie potraktował poważnie. Łukasz, który umieścił w swojej Ewangelii epizod odesłania Jezusa do Heroda, w ogóle nie wiąże go z interwencją Klaudii.

Poza tym w „Pasji” pokazana została scena, w której żona Piłata, współczując Matce Jezusa oraz Marii Magdalenie, dała im czyste płótno do wytarcia krwi Jezusa na miejscu biczowania, co pochodzi wprost z objawień Anny Katarzyny Emmerich: „Gdy Jezus po biczowaniu upadł na ziemie przy słupie, przysłała żona Piłata Matce Bożej całą paczkę wielkich chust. W jakim celu, to uczyniła, nie pamiętam już dobrze; czy myślała, że Jezusa uwolnią i chusty te służyć będą Matce Bożej do przewiązania ran Jezusowi, czy też miłosierna poganka przeznaczyła je do tego, do czego rzeczywiście użyła ich Najświętsza Panna” (Żywot i bolesna męka Pana Naszego Jezusa Chrystusa i najświętszej Matki Jego Maryi wg widzeń Anny Katarzyny Emmerich, tł. Władysław Rakowiecki).

CZYTAJ>>> „Pasja”. Dlaczego Marie wycierają krew Jezusa? Co chciał pokazać Mel Gibson?

Te informacje o Klaudii Prokuli należy włożyć między bajki

Nie posiadamy żadnych pewnych informacji o Klaudii Prokuli. Ba! Nie wiemy nawet, czy tak się nazywała. Jej imię w takiej wersji pojawia się po raz pierwszy w Ewangelii Nikodema z V wieku i kronice Jana Malalasa z VI wieku, ale XII-wieczny syryjski teolog Dionizy Bar Salibi nadał jej imię Longina, a w średniowiecznych dramatach żonie Piłata często występowała jako Liwia, bądź Pilatessa, czyli Piłatowa. W zachodnio-chrześcijańskich legendach pojawiły się fantastyczne spekulacje, że Klaudia Prokula była członkinią dynastii julijsko-klaudyjskiej, a konkretnie nieślubną córką Julii Starszej (czyli córki Oktawiana Augusta, z którą rozwiódł się Tyberiusz), ale raczej należy to włożyć między bajki.

Znaczenie tajemniczego snu żony Piłata

Nie wiemy, jakiej natury był niepokojący sen, który zainspirował ją do interwencji w sprawie Jezusa. Skoro wiele wycierpiała z Jego powodu, pewnie bardziej przypominał koszmar. Według powieści Gertrudy von Le Fort z 1955 r. „Die Frau des Pilatus” („Żona Piłata”) widziała we śnie wielu ludzi na przestrzeni wieków wypowiadających słowa z Credo Nicejskiego: „Umęczon pod Ponckim Piłatem, ukrzyżowan, umarł i pogrzebion”.

W Kościele zachodnim jej sen często interpretowano jako pochodzący od… Szatana, próbującego udaremnić zbawienie, które miało wyniknąć ze śmierci Chrystusa. Taką interpretację można znaleźć u takich średniowiecznych teologów jak Raban Maur, Beda Czcigodny, czy Bernard z Clairvaux, a spopularyzował ją saksoński poemat „Heliand” z początku IX wieku, będący rymowaną harmonizacją czterech Ewangelii. Podobnego zdania był ojciec reformacji Marcin Luter.

Inni teologowie (jak św. Hieronim, św. Augustyn i protestancki reformator Jan Kalwin) opowiadali się za boskim pochodzeniem snu. Ostatecznie z Biblii wiadomo, że Bóg może mówić do nas poprzez marzenia senne (Lb 12, 6; Hi 33, 14-18) i wielokrotnie to czynił (por. Rdz 15, 12-14; 20, 3; 28,12; 31,10-13. 24; 37,9; 41,1-7; Dn 2,31-35; 4,8-17; 7,1-28; Sdz 7,13-15; 1 Krl 3,5-15; Mt 1,20; 2,12.13.19-20. 22-23; Dz 10,11-15). Byłby to jednak jedyny w Biblii sen boskiej proweniencji, który miała kobieta i jedyny dotyczący końca życia Chrystusa.

CZYTAJ>>> Ważne wydarzenie, które Gibson pominął w „Pasji”

Dlaczego Klaudia była przekonana o niewinności Jezusa?

Klaudia Prokula nazwała Jezusa Sprawiedliwym, a więc była przekonana o Jego niewinności. Być może słyszała o Nim wcześniej, ale mało prawdopodobne, że kiedykolwiek miała okazję Go spotkać. Przekonanie o Jego niewinności wypływało więc ze snu lub ze świadectwa, które słyszała od innych.

Niewykluczone, że była poganką, którą fascynowała wiara narodu żydowskiego.

Wśród opowieści apokryficznych znajdziemy także takie, które przypisywały jej późniejsze nawrócenie na chrześcijaństwo. W apokryficznych „Dziejach Pawła” (ok. 160 r. n.e.) żona Piłata została ochrzczona przez Pawła Apostoła, a na początku XVI wieku François de Bivar utożsamił ją z Klaudią wspomnianą przez Pawła w 2 Liście do Tymoteusza 4, 21.

W innym apokryfie – „Ewangelii Nikodema” – Klaudia Prokula wysłała posłańca do Piłata, aby poinformować go o swym śnie, a Żydzi oskarżyli Jezusa, że zesłał ten sen, używając czarów. Piłat stanął w obronie swojej żony i opisał ją kapłanom jako pobożną oraz praktykującą religię żydowską. W niektórych wersjach tekstu zarówno Piłat, jak i Prokula byli obecni przy ukrzyżowaniu i tak zasmuciła ich śmierć Jezusa, że nie mogli jeść ani pić. Utwór „Paradosis Pilati” (V w.), dołączany czasami do „Ewangelii Nikodema”, nazywa nawet Piłata i Prokulę męczennikami. Miała ona rzekomo zginąć na rozkaz Tyberiusza razem z mężem i dwojgiem ich dzieci.

Warto jeszcze dodać, że jako św. Prokla jest czczona przez Kościół prawosławny, Katolickie Kościoły Wschodnie oraz Kościół koptyjski i etiopski.

ZOBACZ>>> Czy w czasie Drogi Krzyżowej Jezus niósł tylko poprzeczną belkę krzyża?

Wygoda kontra odwaga

Czy możemy czegoś się nauczyć z historii Klaudii Prokuli? Spytałem mojej żony, co o tym sądzi i usłyszałem, że mężowie zawsze powinni słuchać swych żon oraz ufać ich intuicji. Moja żona powiedziała to żartem, bo Adam zgrzeszył, słuchając właśnie głosu Ewy, więc nie w każdym przypadku ta reguła się sprawdza.

A tak na poważnie, moim zdaniem Klaudia Prokula uczy nas, że powinniśmy mieć odwagę, aby stanąć w obronie osób, o których wiemy, że zostali niesłusznie oskarżeni i skazani. Po prostu nie wolno nam przechodzić obojętnie obok niesprawiedliwości i cierpienia niewinnych, nawet jeśli wygodniej byłoby zamknąć oczy i uznać, że nas to nie dotyczy. Jeśli nie reagujemy na zło wokół nas, w pewnym sensie stajemy się współwinni.