Statystyki, które szokują. Jak zapobiegać próbom samobójczym?

Najczęściej zamach samobójczy podejmują mężczyźni

Od kilku lat liczba zamachów samobójczych wzrasta. W 2021 roku 13 798 osób targnęło się na swoje życie, a dla 5 201 osób taka próba zakończyła się śmiercią. Dostrzega się, że to mężczyźni znacznie częściej niż kobiety podejmują zamach samobójczy, przy czym 30 % zarówno mężczyzn jak i kobiet umiera podczas aktu samobójczego.

Częstsze samobójstwa mężczyzn związane są w dużej mierze z depresją, która przebiega w sposób atypowy. W sytuacji mężczyzn poza typowymi objawami depresji występuje wzmożona agresja, wybuchy złości, nadużywanie substancji psychoaktywnych, nadmierne zaangażowanie w pracę, ryzykowna jazda samochodem oraz nadaktywność fizyczna. Poprzez to, te objawy depresji są dostrzegane i rozpoznawane przez otoczenie znacznie później, niż ma to miejsce w sytuacji kobiet. Mężczyźni mimo odczuwanego bólu psychicznego również rzadziej zgłaszają się do lekarza, nie ujawniają także swojego stanu bliskiemu otoczeniu.

Jakie są przyczyny samobójstwa?

Jak potwierdzają policyjne statystyki zamachu na swoje życie częściej dokonują osoby nadużywające alkoholu i leczące się psychiatrycznie w tym na depresję, chorobę dwubiegunową, anoreksję czy schizofrenię. Specjaliści zajmujący się zjawiskiem samobójstwa wyraźnie zwracają uwagę, że pomimo występowania tych czynników trudno wskazać jedną przyczynę aktu samobójstwa.

Zauważa się jednak, że występuje jakiś konkretny czynnik pełniący rolę katalizatora, który wzbudza pragnienie śmierci. Jednym z ważnych sygnałów jest to, że osoba nie dostrzega możliwości rozwiązania trudnej sytuacji w jakiej się znalazła. Towarzyszy temu poczucie zablokowania, beznadziejności, czy też frustracji. Ryzyko popełnienia samobójstwa jest większe wówczas, gdy osoba doświadcza konfliktów i przemocy w rodzinie, gdy rodzi się w niej przekonanie, że jest ciężarem dla rodziny. Musimy pamiętać, że samobójstwo jest aktem konkretnego człowieka, jednak dokonanym w danym kontekście społecznym, w tym rodzinnym.

ZOBACZ: Prymas Wyszyński „od siebie” o kryzysie rodziny

Co możemy zrobić, by zapobiegać samobójstwom?

Wszystkie te czynniki pokazują nam, że osoby, które z własnej woli opuścił nasze społeczeństwo, żyły obok nas. Co to znaczy dla nas, którzy pozostajemy osieroceni? Statystyki te mogą szokować, przerażać, budzić lęk. Pozwalają również snuć refleksje kto wśród bliskich, znajomych może być zagrożony samobójstwem. Dają one znaczący sygnał o kondycji naszego społeczeństwa. Ale jednocześnie stawiają nas wobec pytań czy możemy coś zrobić, by zapobiec… jak rozpoznać sygnały, że dzieje się coś niepokojącego…?

Samobójstwo a wiara

Niewątpliwie jedną z przyczyn wzrostu liczby samobójstw jest rozwijająca się sekularyzacja społeczeństwa. Według suicydologów proces ten wpływa znacząco na sposób postrzegania ludzkiego życia, tego kim jest człowiek i jaki jest jego los po śmierci. Wobec tego, można zaryzykować stwierdzenie, że działania mające na celu ukazanie znaczenia wartości duchowych, czy też dążące do wypracowania bardziej adekwatnej antropologii, przyczynią się do szerszego ukazania wartości ludzkiego życia, co niewątpliwie jest kluczowe w kwestii zapobiegania samobójstwom.

W tym kontekście warto przyjrzeć się temu czy religia chrześcijańska chroni przed samobójstwem, a jeśli tak, to w jaki sposób? Odwołując się do prowadzonych badań widzimy, że w różnych grupach wiekowych aspekt religijny, jako czynnik chroniący przed samobójstwem jest zauważany. Wśród młodzieży religijność dostarcza poczucia sensu, a uczestnictwo w życiu wspólnoty kościelnej chroni przed czynami, które mogłyby prowadzić do samobójstwa. Chrześcijaństwo jest religią wspólnotową, która zapewnia wsparcie społeczne oraz chroni przed izolacją. Posiada punkt odniesienia jakim jest Ewangelia, która pomaga w wyjaśnianiu czy też interpretacji życiowych wydarzeń spotykających człowieka. Zawiera także wskazówki moralne – przykazania, które zniechęcają do podejmowania działań przeciwko życiu – „Nie zabijaj!”. 

Źle przeżywana religijność nie pomaga

W literaturze zwraca się uwagę na to w jaki sposób religijność jest przeżywana. Jeśli stanowi ona źródło nadziei to będzie czynnikiem chroniącym, jeśli doświadczana jest jako źródło poczucia winy, lęku, prawdopodobnie może mieć odwrotny skutek.

Interesującą myśl wprowadza Sorokin w rozumienie relacji między doświadczeniem religijnym jakim jest „miłość religijna”, a objawami depresyjnymi. „Miłość religijna”, która zakłada osobową relację z Bogiem, pozwala na przeżywanie dawania miłości Bogu i otrzymywania miłości od Boga. Przekonanie o tym, że „Bóg mnie nigdy nie zawodzi” jest źródłem nadziei. W sytuacjach tragicznych dla osoby jednie możliwość odniesienia się do Boga-Pocieszyciela lub Matki Bożej Pocieszycielki może przynieść ukojenie w bólu, cierpieniu, ponieważ cierpienie związane z doświadczeniem, które przeżywa osoba, nie jest dla niej możliwe do pojęcia. Zrozumieć je może tylko Osoba Boska. Jeśli jednak pojawi się duchowa niepewność, rozczarowanie Bogiem, może to prowadzić do objawów depresji.

CZYTAJ: Pandemia a psychika i duchowość. Jak radzić sobie z kryzysem?

Zadbaj o swoje zdrowie psychiczne!

Ważnym punktem odniesienia w myśleniu o zdrowiu psychicznym jest dobrostan psychiczny, który jest subiektywnym poczuciem i przekonaniem odnośnie do takich aspektów życia jak osobisty rozwój, akceptacja siebie, posiadanie sensu w życiu, poczucia wpływu na swoje życie a także posiadanie pozytywnych i trwałych relacji z innymi.

Ogólnie można określić, że jest to poczucie szczęścia. Po czym jednak rozpoznamy, że z bliską nam osobą dzieje się coś niepokojącego? Jeśli osoba nam bliska, do tej pory nie chorowała na żadną chorobę psychiczną, a stała się w ostatnim czasie smutna, przygnębiona, zaczęła się wycofywać z życia rodzinnego i społecznego, czego wcześniej nie robiła, przestała dbać o siebie, coraz częściej pozostaje w łóżku, zaniedbuje swoje obowiązki szkolne czy zawodowe, to są jedne z tych symptomów, które powinny być przyczyną do podjęcia konkretnych działań.

Jak rozmawiać z osobą w depresji?

Przede wszystkim ważne jest, aby osoba została wysłuchana, aby mogła powiedzieć, co jest powodem jej cierpienia. Poczucie, że jest się ważnym dla członków rodziny, jest niezwykle istotne. Osoba taka potrzebuje, aby zatroszczyć się o nią, o to by coś zjadała, ubrała się, zażyła leki, wyszła na spacer. Kolejnym krokiem jest pomoc w tym, aby osoba zapisała się i poszła do lekarza psychiatry, czasem będzie konieczne, by pójść z nią na wizytę, dopilnować zaleceń lekarza, by zażywała leki, czy też przyszła na kolejną konsultację.

ZOBACZ: Czy katolik może chodzić do psychologa? [ROZMOWA]

Myśli samobójcze a czyny samobójcze

Istotne jest rozróżnienie myśli samobójczych od czynów samobójczych. Osoby, które doświadczają wewnętrznego cierpienia, mogą mieć myśli samobójcze, które nie zawsze prowadzą do czynu samobójczego. Naturalna jest także obawa członka rodziny co do tego, czy rozmawiać z tą osobą o samobójczych myślach.  Czasem może rodzić się obawa, że przez taką rozmowę zachęcimy ją do samobójstwa. Taka rozmowa może pomóc dostrzec czy osoba cierpiąca rzeczywiście planuje samobójstwo czy podejmuje konkretne działania w tym kierunku. Jeśli te myśli czy plany zostaną opowiedziane, to istnieje szansa, aby pomóc tej osobie. Nie każda osoba, której zły stan psychiczny pogłębia się podejmie zamach na swoje życie.

Jeśli potrzebujesz wsparcia, poniżej znajdziesz bezpłatne całodobowe numery pomocowe:

800 702 222 – Centrum Wsparcia dla Osób Dorosłych w Kryzysie Psychicznym
116 111 – Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży
800 121 212 – Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka
800 120 002 – Ogólnopolski telefon dla ofiar przemocy w rodzinie „Niebieska Linia”

Nie bój się prosić o pomoc.