Jutro Niedziela – XXVI zwykła C
Nie ma nic złego w bogactwie, pod warunkiem, że dobrze się z niego korzysta. Obojętność i egoizm to prosta droga do przepaści
Polub nas na Facebooku!
PUNKT WYJŚCIA
XXVI NIEDZIELA ZWYKŁA • Rok C • KOLEKTA: modlimy się o to, by Bóg udzielał nam nieustannie swojej łaski, abyśmy stali się uczestnikami szczęścia wiecznego • KOLOR: zielony • CZYTANIA: Księga proroka Amosa 6, 1a. 4-7, 6c-7. 8-9a. 9bc-10, Psalm 146 (145), 6c-7. 8-9a. 9bc-10, I List do Tymoteusza 6, 11-16, Ewangelia wg św. Łukasza 16, 19-31;
• CHMURA SŁOWA •
•
PIERWSZE CZYTANIE
Obojętność • Am 6, 1a. 4-7
Wygoda i bogactwo nie są złe same w sobie, ale niebezpiecznie dlatego, że mogą prowadzić do obojętności na drugiego
KSIĘGA: Amosa • AUTOR: Amos • CZAS POWSTANIA: 760-750 przed Chrystusem
KATEGORIA: mowa-proroctwo
PROROK SPRAWIEDLIWOŚCI SPOŁECZNEJ • Księga Amosa należy do ostatnich ksiąg Starego Testamentu, tak zwanych proroków mniejszych • Sam Amos żył jednak siedemset lat przed Chrystusem, w czasach, które opisują rozdziały 14-15 Drugiej Księgi Królewskiej. Był jednym spośród pasterzy z Tekoa • W księdze spotykamy głównie wyrocznie – są trojakiego rodzaju. W pierwszej części (rozdziały 1-2) dominują groźby: przeciw obcym narodom, Izraelowi i Judzie. Druga (rozdziały 3-6) to sześć wyroczni Słuchajcie, odnoszących się do grzechów Narodu Wybranego. W końcu trzecia część (od 7 do 9) to wizje prorockie. • Amos to prorok sprawiedliwości społecznej. W czasach rozkwitu i prosperity Królestwa Północnego zapowiada on jego upadek spowodowany wypaczeniami kultu oraz deptaniem praw ubogich.
KONTEKST • Tydzień temu wysłuchaliśmy fragmentu 8 rozdziału. Dziś cofamy się do szóstego, w którym kolejny raz Bóg grozi karą bogaczom i klasom rządzącym za ich rażący przepych połączony z całkowitym brakiem troski o „upadek domu Józefa” (w. 6).
ZANIM USŁYSZYSZ • Nie mówi się tu tyle o grzechach bogaczy, co raczej o ich braku troski o ubogich. Tym bowiem, o co zabiegają, jest tylko jedzenie, wino, zbytek i rozrywka. Fragment ten został wybrany ze względu na to, że bardzo przypomina sytuację, o której usłyszymy w dzisiejszej Ewangelii w przypowieści o bogaczu i Łazarzu.
NAJWAŻNIEJSZE CYTATY
Obojętność: …a nic się nie martwią upadkiem domu Józefa.
LINKI
…a nic się nie martwią upadkiem domu Józefa (Am 6,6).
Iz 5,11-12: Biada tym, którzy rychło wstając rano szukają sycery, zostają do późna w noc, bo wino ich rozgrzewa. Nic, tylko harfy i cytry, bębny i flety, i wino na ich ucztach. O sprawę Pana nie dbają ani nie baczą na dzieła rąk Jego.
Mt 24,48-50: Lecz jeśli taki zły sługa powie sobie w duszy: “Mój pan się ociąga”, i zacznie bić swoje współsługi, i będzie jadł i pił z pijakami, to nadejdzie pan tego sługi w dniu, kiedy się nie spodziewa, i o godzinie, której nie zna.
JESZCZE O PIERWSZYM CZYTANIU
Wykopaliska archeologiczne potwierdzają wielkie bogactwa Samarii, będące efektem pokoju oraz dobrej koniunktury ekonomicznej (patrz poprzednia niedziela, PIERWSZE CZYTANIE; CZY WIESZ, ŻE…). Samo bogactwo, uczestniczenie w zbytkownych ucztach nie są grzechem Samarii. Jest nim absolutny brak względu na upadek domu Józefa. Może chodzić o zbliżający się wielkimi krokami najazd Asyryjczyków, który ostatecznie doprowadzi do upadku Samarii i uprowadzenia jej mieszkańców w niewolę w 722 przed Chr. Prorok najprawdopodobniej odnosi się jednak do ucisku i wyzyskiwania rodaków przez bogatych posiadaczy ziemskich. Ten grzech ściągnie zagładę na Królestwo Północne. W dodatku Samaria używa Boga do usprawiedliwienia swoich niegodziwości. Bogactwa są jego darem, spodziewają się lepszej przyszłości i pokonania swych wrogów (Am 5,18). Przy obmyślonych przez siebie instrumentach jak wielki Dawid śpiewają “psalmy” świętując swój bezbożny sukces. Bóg porównuje te przyjęcia do uczt pogrzebowych (Am 6,7) i obiecuje, że rozpędzi ucztujących na górach Samarii.
CZY WIESZ ŻE…
W pierwszym czytaniu pojawia się obraz starożytnej uczty (zobacz Ewangelia XXII Niedziela C). Mamy wzmiankę o łożach z kości słoniowej, na których leżą Samarytanie. Pozycja półleżąca podczas uczty to wpływ kultury asyryjskiej, który potem rozprzestrzenił się w świecie grecko-rzymskim. Mężczyźni spoczywali przy stole na lewym boku, kobiety i dzieci, jeśli były obecne na uczcie, zajmowały miejsce siedzące przy osobnym stole. Podczas uczty niewolnicy mogli także namaszczać głowy lub ciała zaproszonych wonnymi olejkami. Wzmianki o takich praktykach pojawiaj się w asyryjskich tekstach z czasów Assarhaddona i później w NT (Łk 7,36-50). Na wystawnych ucztach gościom prócz dobrych win towarzyszyła także muzyka.
•
PSALM
Bóg działa • Ps 146,6c-10
W Psalmie 146 usłyszymy kolejne przykłady tego, że Bóg odmienia los: głodnych, uwięzionych, ociemniałych i poniżonych
PSALM 146 • AUTOR: lewita (według LXX, Vg i Peszitty – prorocy powygnaniowi: Aggeusz i Zachariasz) • CZAS POWSTANIA: powygnaniowy, ok. III w. przed Chr.
HALLELE • Wśród psalmów istnieją Hallele: trzynaście psalmów – modlitw przewidzianych na określone święta lub sytuacje. Najbardziej znane są • Hallele egipskie albo “mały Hallel” (Psalmy 113-118) wyśpiewywane podczas Święta Paschy • Wielki Hallel to z kolei Psalm 136, odmawiany również raz w roku podczas Paschy, zaraz po małym Hallelu • Poza nimi istnieje trzecia grupa Hallelów: Psalmy 145-150. Psalm 146 ma wyraźny charakter liturgiczny, funkcjonował w kulcie świątynnym jako pieśń uwielbienia. Hallele przewidziane były jako modlitwy poranne • Jeśli spojrzymy na dobór psalmów w Liturgii Godzin, przekonamy się, że podczas jutrzni dominują psalmy allelujatyczne.
BÓG RZECZY NIEMOŻLIWYCH • Usłyszymy jeden z psalmów allelujatycznych, Psalm 146, a właściwie jego drugą połowę. W pierwszej, pominiętej części – autor chwali Pana i wymienia powody, dlaczego Go wysławia i dlaczego warto to robić. Druga część Psalmu 146 została wybrana do Liturgii Słowa, gdyż ukazuje Boga, który odwraca los.
NAJWAŻNIEJSZE CYTATY
Nie może być konkretniej: uciśnionym wymierza sprawiedliwość, chlebem karmi głodnych, wypuszcza na wolność uwięzionych. Pan przywraca wzrok ociemniałym, Pan dźwiga poniżonych, Pan kocha sprawiedliwych, Pan strzeże przybyszów.
TRANSLATOR
On wiary dochowuje na wieki… (Ps 146,6).
Bardziej zrozumiale, gdy przetłumaczy się hebr. emet jako: wierności.
•
DRUGIE CZYTANIE
Dobre zawody • 1 Tm 6, 11-16
Walka o wiarę w moim konkretnym życiu to walka na śmierć i życie
KSIĘGA: Pierwszy List do Tymoteusza • NADAWCA: św. Paweł/jego uczniowie • SKĄD: Rzym, Macedonia, Korynt, Nikopolis lub Efez • DATA: 63-65 lub 80-90r. • ADRESAT: Tymoteusz
LIST PASTERSKI • Oprócz listów do wspólnot chrześcijan w Rzymie, Koryncie, Efezie, Galacji, Salonikach, Kolosach i Filippi, trzy listy św. Paweł skierował osobiście do swych współpracowników: Tymoteusza i Tytusa. To tak zwane listy pasterskie, pochodzą według tradycji z końcowego okresu życia apostoła, lub jak twierdzą inni zostały zredagowane już po jego śmierci przez ucznia Pawłowej szkoły. Jest w nich wiele wskazań na temat sposobu organizacji i prowadzenia wspólnot.
KONTEKST • Słuchaliśmy Pierwszego Listu do Tesaloniczan przez ostatnich kilka tygodni. Dziś usłyszymy już prawie ostatnie wersety ostatniego rozdziału tego listu.
ZANIM USŁYSZYSZ • Po wielu różnych organizacyjnych, czasem wręcz technicznych zaleceniach co do prowadzenia życia wspólnot, na samym końcu listu Paweł zwraca się Tymoteusza bardzo osobiście: zachęca go do wytrwałej walki o to, co dobre, aż do czasu ponownego przyjścia Pana. W ten sposób okaże się wiernym temu, co wcześniej otrzymał.
NAJWAŻNIEJSZE CYTATY
To walka na śmierć i życie: Walcz w dobrych zawodach o wiarę, zdobywaj życie wieczne: do niego zostałeś powołany i o nim złożyłeś dobre wyznanie wobec wielu świadków.
LINKI
Walcz w dobrych zawodach o wiarę, zdobądź życie wieczne: do niego zostałeś powołany i o nim złożyłeś dobre wyznanie wobec wielu świadków (1Tm 6,12).
Flp 3,12: Nie mówię, że już to osiągnąłem i już się stałem doskonałym, lecz pędzę, abym też to zdobył, bo i sam zostałem zdobyty przez Chrystusa Jezusa.
1Kor 9,26: Ja przeto biegnę nie jakby na oślep; walczę nie tak, jakbym zadawał ciosy w próżnię…
2Tm 4,7: W dobrych zawodach wystąpiłem, bieg ukończyłem, wiary ustrzegłem.
Rz 10,10: Bo sercem przyjęta wiara prowadzi do usprawiedliwienia, a wyznawanie jej ustami do zbawienia.
Ef 6,16: W każdym położeniu bierzcie wiarę jako tarczę, dzięki której zdołacie zgasić wszystkie rozżarzone pociski Złego.
TRANSLATOR
Walcz w dobrych zawodach o wiarę, zdobądź życie wieczne (1Tm 6,12).
Dosłownie można też przetłumaczyć: uchwyć się, złap.
JESZCZE O DRUGIM CZYTANIU
Apostoł zachęca swego ucznia i głowę wspólnoty w Efezie, Tymoteusza, do wytrwałej walki w dobrych zawodach o wiarę. Używa przy tym bardzo popularnej w czasach antycznych metafory agonów, zawodów sportowych. Życie chrześcijanina to ciągłe zmaganie, walka, co podkreśla Paweł używając czasu teraźniejszego “walcz”. Może mieć przed oczyma starożytne biegi, boks lub zapasy. W każdym przypadku liczyło się tylko zwycięstwo. W przypadku boksu walka toczyła się do znokautowania przeciwnika, przy zapasach trzeba było zdobyć trzy punkty kładąc przeciwnika na plecy lub zmuszając do poddania się bólem. Wielkim sportowcom i zwycięzcom olimpijskim fundowano inskrypcje, dożywotnie pensje, stawiano pomniki i czczono ich jak bohaterów. Nagrodą dla Tymoteusza biorącego udział w zawodach wiary jest życie wieczne.
•
EWANGELIA
Przepaść egoizmu • Łk 16, 19-31
Kto chce zostać chrześcijaninem musi znać swoje najgłębsze intencje, bo i tak życie i wydarzenia zweryfikują je z czasem na pewno
EWANGELISTA: św. Łukasz • CZAS POWSTANIA: 70-80 r.
KATEGORIA: dialog • MIEJSCE: w drodze do Jerozolimy • CZAS: ok. 33 r. • KTO MÓWI: Jezus ADRESACI: celnicy, grzesznicy, faryzeusze, uczeni w Piśmie, uczniowie i inni słuchacze
W DRODZE DO JEROZOLIMY • Jezus po decyzji o ruszeniu w kierunku Jerozolimy (Łk 9,51) pozostaje teraz ciągle ku niej skierowany. To druga część Ewangelii Łukasza, po wcześniejszych wydarzeniach w Galilei. Wstępowanie do Jerozolimy (rozdz. 9-19) jest przeplatane nauczaniem na różne tematy (modlitwa, wolność od bogactw, przebaczenie, czasy ostateczne itd.), często przedstawionym także w przypowieściach.
KONTEKST • Po przypowieści o sprytnym zarządcy z zeszłego tygodnia, dziś usłyszymy końcówkę szesnastego rozdziału. Spina ona go ona niejako klamrą, bo powraca w niej na nowo ten sam temat niebezpieczeństwa bogactw.
ZANIM USŁYSZYSZ • Barwnie opowiedziana przypowieść zachęca nas do odnalezienia się w niej. Łatwo pomyśleć, że dotyczy ona tylko wielkich tego świata. Zwróć uwagę, że wina bogacza nie polegała na tym, że wiele posiadał, ale na tym, że stał się nieczuły i samolubny, ślepy i głuchy na potrzeby i wołania innych. Niezależnie czy jesteśmy bogaci czy biedni, wpływowi czy może mali w oczach tego świata, zawsze możliwe, że obojętność sprawia, że nie widzimy drugiego człowieka obok nas. Taka “przepaść” zbudowana tu na ziemi, może potem trwać wiecznie.
NAJWAŻNIEJSZE CYTATY
Równy los: umarł żebrak, i aniołowie zanieśli go na łono Abrahama. Umarł także bogacz i został pogrzebany.
LINKI
Umarł żebrak, i aniołowie zanieśli go na łono Abrahama. Umarł także bogacz i został pogrzebany (Łk 16,22).
Łk 12,20: Lecz Bóg rzekł do niego: “Głupcze, jeszcze tej nocy zażądają twojej duszy od ciebie; komu więc przypadnie to, coś przygotował?”
Mk 8,36: Cóż bowiem za korzyść stanowi dla człowieka zyskać świat cały, a swoją duszę utracić?
Odpowiedział mu: “Jeśli Mojżesza i Proroków nie słuchają, to choćby kto z umarłych powstał, nie uwierzą” (Łk 16,31).
Jon 5,46: Gdybyście jednak uwierzyli Mojżeszowi, to byście i Mnie uwierzyli. O Mnie bowiem on pisał.
Wj 4,1: Na to powiedział Mojżesz: «A jeśli nie uwierzą i nie usłuchają słów moich, mówiąc, że Pan nie ukazał mi się wcale?»
TRANSLATOR
Pragnął on nasycić się odpadkami ze stołu bogacza; nadto i psy przychodziły i lizały jego wrzody (Łk 16,21).
Gr. alla oznacza przeciwstawienie i sugeruje, że pragnienie Łazarza nie zostało spełnione. Lepiej może przetłumaczyć: lecz tylko.
Odpowiedział mu: “Jeśli Mojżesza i Proroków nie słuchają, to choćby kto z umarłych powstał, nie uwierzą“» (Łk 16,31).
Dosłownie: nie dadzą się przekonać.
JESZCZE O EWANGELII
W dzisiejszej Ewangelii Jezus podobnie jak Bóg w Księdze Amosa porównuje życie i ucztę bogacza do stypy. Zapowiada ona jego smutną śmierć:
Bezimienny. Był pewien człowiek (anthropos tis), który nie pozostawił po sobie imienia, a którego jedynym zajęciem na ziemi było ubierać się kosztownie i dobrze się bawić. Wymowny jest ten brak imienia głównego bohatera, od początku zapowiada dramat osoby, której życie zmierza ku nicości.
Eleazar. U bram jego pałacu leżał żebrak. Postać nie zasługująca na uwagę, którego imię jednak w tej opowieści pada – Łazarz. Co za ironia ukrywa się jednak w tym imieniu, które pochodzi od hebrajskiego Eleazar – Bóg pomógł.
Krótki wstęp i dłużąca się wieczność. Życie to zaledwie wstęp do do drugiego aktu opowieści, który rozgrywa się już w zaświatach. Bogacz trafia do Otchłani, dosłownie do Hadesu, który podobnie jak w greckich mitach i dziełach filozofów określa miejsce, do którego trafiają po śmierci wszystkie dusze. Tutaj jednak Hades okazuje się już być miejscem ostatecznego oddzielenia. Dante, opisując Inferno, piekło w którym przebywają potępione dusze, pisał że powodem ich największego cierpienia jest fakt, że nie mogą umrzeć i zakończyć w ten sposób swych mąk, idea bliska także Łukaszowi, który opisuje stan bogacza jako nieustanną agonię, stan psychicznego niepokoju, trawiący ogień (odynaomai).
Prośba. Bogacz prosi więc Abrahama, aby ulitował się i posłał Łazarza, aby ochłodził nieco jego udręczone ciało. Abraham odpowiada niemal czule – teknon – dziecko, lecz potem jego słowa brzmią już jak nieubłagany wyrok. Wspomnij, że za życia otrzymałeś swoje dobra, a Łazarz przeciwnie, niedolę. Twój obecny stan jest więc, konkluduje, efektem życiowej sprawiedliwości. Czyżby sam fakt posiadania bogactw i łatwego życia miał automatycznie prowadzić do potępienia po śmierci?
Porzucony skarb. Absolutnie, nie. Łukasz pisze wyraźnie że Łazarz leżał porzucony, przez kogóż jeśli nie przez bogacza. Dla opisania tego stanu ewangelista używa czasownika ballo oznaczającego też zdeponowanie pieniędzy u bankierów (por. Mt 25,27). Bogacz był bankierem, któremu Bóg powierzył swój majątek, Łazarza. Łazarz był skarbem, jaki Bóg zdeponował u wrót pałacu bogacza. Był jego przepustką do wieczności, której tamten nie wykorzystał.
TWEETY
tweety o #kazanie
STO SŁÓW
Tak łatwo pomyśleć, że życie polega przede wszystkim na tym, żeby się w nim wygodnie ustawić. O tym krzyczą do nas reklamy, filmy, piosenki. Takim płaskim staje się często też nasze chrześcijaństwo. Wtedy spontanicznie poruszamy się w ten sposób, żeby jakiś przynajmniej względny “święty spokój” osiągnąć. I złościmy się, kiedy Bóg na niego nie pozwala, mówimy, że krzyżuje nam plany…
W bogactwie, wygodzie, łatwym życiu nie ma nic złego. Problem jest tylko jeden – taki stan łatwo prowadzi do obojętności na drugiego człowieka, do niedostrzegania tego, który cierpi obok, któremu czegoś brakuje (I CZYTANIE, EWANGELIA). Taka przepaść egoizmu i zamknięcia w sobie ma to do siebie, że skrupulatnie budowana w tym życiu, może pozostać wieczna (EWANGELIA).
Bóg jest zawsze konkretny i pragnie działać w naszym konkretnym życiu (PSALM). Dlatego też walka, do której nas zaprasza jest poważna już dzisiaj: to walka o wiarę w moim konkretnym życiu, walka na śmierć i życie, na wieczność (II CZYTANIE). Zwycięstwo Jezusa Chrystusa nad śmiercią, które świętujemy w liturgii to Jego przejście ponad przepaścią naszego egoizmu, przekroczenie granicy, która nas oddziela od Niego i od drugiego człowieka. Taką paschalną moc chce On nam podarować. Po to, aby przepaść między nami nie trwała wiecznie.
