2018-02-23

Jutro Niedziela – II Wielkiego Postu B

Ofiarowanie Izaaka nie mówi o Bogu okrutnym. To zapowiedź ofiary miłości

ks. Przemysław
Śliwiński

zobacz artykuly tego autora >

ks. Marcin
Kowalski

zobacz artykuly tego autora >

Próba nie była potrzebna Bogu, który doskonale znał Abrahama i mu ufał. Próby potrzebował Abraham, by przekonać się, kim jest, ile jest w nim prawdziwej wiary.

Ofiara Izaaka zapowiadała ofiarę Chrystusa. Zanim Jezus, nowy Izaak, znajdzie się na swojej górze Moria, na Golgocie, wspina się najpierw z uczniami na Górę Przemienienia. Chce pokazać, dokąd naprawdę zmierza.

Dwie analogiczne historie o Ojcu, który nie oszczędził nawet własnego Syna, ofiarowując Go dla naszego życia, pokazują, że Bóg nie odmówi nam niczego. Dla wszystkich, którzy wierzą w Chrystusa, nie ma już oskarżenia ani potępienia.

Trzy góry, to trzy przystanki na drodze, której ostatecznym celem jest Królestwo Boże.

PUNKT WYJŚCIA

II NIEDZIELA WIELKIEGO POSTU • Rok B • Tradycyjnie nosi ona nazwę Reminiscere. Antyfona na wejście przywołuje słowa Psalmu 25: Reminiscere miserationum tuarum (Wspomnij na Twe miłosierdzie) • KOLEKTA • Modlimy się, abyśmy mogli się cieszyć oglądaniem chwały Boga • CZYTANIA • W tę niedzielę zawsze słuchamy ewangelii o Przemienieniu • Księga Rodzaju 22,1-2.9-13.15-18 • Psalm 116,10.15-19 • List św. Pawła do Rzymian 8,31b-34 • Ewangelia wg św. Marka 9,2-10

• CHMURA SŁÓW •

Wybierz 02, aby zobaczyć tekst I czytania

Czytanie z Księgi Rodzaju

(Rdz 22,1-2.9-13.15-18)

Bóg wystawił Abrahama na próbę. Rzekł do niego: Abrahamie! A gdy on odpowiedział: Oto jestem - powiedział: weź twego syna jedynego, którego miłujesz, Izaaka, idź do kraju Moria i tam złóż go w ofierze na jednym z pagórków, jakie ci wskażę. A gdy przyszli na to miejsce, które Bóg wskazał, Abraham zbudował tam ołtarz, ułożył na nim drwa i związawszy syna swego Izaaka położył go na tych drwach na ołtarzu. Potem Abraham sięgnął ręką po nóż, aby zabić swego syna. Ale wtedy Anioł Pański zawołał na niego z nieba i rzekł: Abrahamie, Abrahamie! A on rzekł: Oto jestem. Anioł powiedział mu: Nie podnoś ręki na chłopca i nie czyń mu nic złego! Teraz poznałem, że boisz się Boga, bo nie odmówiłeś Mi nawet twego jedynego syna. Abraham, obejrzawszy się poza siebie, spostrzegł barana uwikłanego rogami w zaroślach. Poszedł więc, wziął barana i złożył w ofierze całopalnej zamiast swego syna. Po czym Anioł Pański przemówił głośno z nieba do Abrahama po raz drugi: Przysiągam na siebie, wyrocznia Pana, że ponieważ uczyniłeś to, a nie oszczędziłeś syna twego jedynego, będę ci błogosławił i dam ci potomstwo tak liczne jak gwiazdy na niebie i jak ziarnka piasku na wybrzeżu morza; potomkowie twoi zdobędą warownie swych nieprzyjaciół. Wszystkie ludy ziemi będą sobie życzyć szczęścia takiego, jakie jest udziałem twego potomstwa, dlatego że usłuchałeś mego rozkazu.

Oto Słowo Boże

[01][02]

•

PIERWSZE CZYTANIE

Moria • Rdz 22,1-2.9-13.15-18

KSIĘGA: Rodzaju • AUTOR: kapłan • CZAS POWSTANIA: wygnanie w Babilonii (587-538 r. przed Chr.) i czas po powrocie

KATEGORIA: wydarzenie • BOHATEROWIE: Bóg, Abraham, Izaak • MIEJSCE: góra Moria

O KSIĘDZE • Pozostajemy w Księdze Rodzaju. O ile w zeszłym tygodniu czytanie pochodziło z tzw. protohistorii, historii początków (Rdz 1-11), tym razem poznamy fragment z drugiej części, dotyczącej losów Abrahama, Izaaka i Jakuba. Historia patriarchów (Rdz 12-50) to cykl opowiadań tworzących zręby tożsamości narodowej Izraela, ludu Przymierza, ludu wędrującego bez ziemi, ludu wiary i obietnicy • Celem Księgi Rodzaju jest ocalenie wiary i odrębności Izraela w morzu pogańskiej kultury Babilonu, w której żyją zanurzeni po tragedii wygnania.

KONTEKST • Historia Abrahama to najobszerniejsza część Księgi Rodzaju (Rdz 12-25). Jest osadzona na trzech powołaniach: • gdy Abram opuszcza swoją ziemię rodzinną i oddaje w ręce Boże swoją przeszłość (Rdz 12,1-4) • gdy Bóg nakazuje mu wyjść z namiotu i spojrzeć w niebo, porzucić ludzkie kalkulacje (Rdz 15,1-6); Abraham oddał mu wówczas swoją pełną obaw i wyczekiwania teraźniejszość • gdy Bóg chce, aby patriarcha wraz z Izaakiem powierzył w Jego ręce swoją przyszłość (Rdz 22). Choć ofiarowanie Izaaka stanowi szczyt dziejów patriarchy, niemniej jest to najtrudniejszy fragment Księgi Rodzaju. Usłyszymy go w dzisiejszym czytaniu.

ZANIM USŁYSZYSZ • Wysłuchamy kluczowego fragmentu tej historii, opisanej w 22 rozdziale Księgi Rodzaju, poprzedzonego jednak dwoma wersetami z jej początku, tj. • Boży nakaz udania się na górę Moria. Pominięte zostaną: • posłuszna odpowiedź Abrahama • trzydniowa wędrówka ku górze • wspinaczka i dialog między Abrahamem i Izaakiem. Liturgia słowa koncentruje się na samej scenie ofiarowania na górze Moria i na interwencji Boga. Ofiarowanie Izaaka kryje w sobie najważniejsze przesłanie historii Abrahama.

TRANSLATOR

• Weź twego syna jedynego, którego miłujesz (Rdz 22,2) • W tekście hebrajskim znajdujemy polecenie składające się z dwóch członów, qah na, co można przetłumaczyć: weź proszę, weź błagam twojego syna • Bóg nie nakazuje apodyktycznie, lecz zaprasza i czeka. Sam drży na myśl o tym, jakiej trudnej próbie zostaje poddany Jego wybrany.

• Idź do kraju Moria (Rdz 22,2) • W oryginale spotykamy tę samą składnię i nakaz (hebr. lek lekah), która pojawiła się w przypadku pierwszego powołania Abrahama (Rdz 12,1). Jesteśmy świadkami kolejnego powołania Abrahama.

JESZCZE O PIERWSZYM CZYTANIU

• Bóg wystawił Abrahama na próbę (Rdz 22,1) • Próba nie była potrzebna Bogu, który doskonale znał Abrahama i ufał mu. Potrzebował jej sam Abraham, aby pod koniec życia przekonać się, kim jest, ile jest w nim prawdziwej wiary i oddania Panu; czy kocha Go ze względu na to, co otrzymał, czy też jest w nim miejsce na bezinteresowną miłość.

• Weź twego syna jedynego… i tam złóż go w ofierze (Rdz 22,2) • Próba wydaje się być okrutna. Całopalenie, bo o taką ofiarę tu chodzi, polegało na tym, że ofierze podcinano gardło, ćwiartowano ją, a następnie w całości spalano. Sam ten obraz napawa już przerażeniem, co dopiero gdy wyobrazimy sobie, że dzieje się to z dzieckiem, z człowiekiem? • Trzeba też przypomnieć, że Stary Testament zabraniał przelewania ludzkiej krwi (Rdz 9,5-6) i składania ofiar z ludzi (Kpł 20,2-4) • Boży nakaz jest nie tylko okrutny, jest także nielogiczny, idzie wbrew Jego prawom.

CZY WIESZ, ŻE…

• MORIA • Kraj i góra Moria to szczególne miejsce. Druga Księga Kronik (2 Krn 13,5) kojarzy tę krainę z Jerozolimą i świątynią. W miejscu ofiary Abrahama stanie świątynny ołtarz całopalenia. Tylko jedna dolina oddziela górę Moria od Golgoty – innej góry, na której Ojciec nie oszczędzi swojego Syna, lecz złoży Go za nas w ofierze.

• KWESTIA OFIAR Z LUDZI • Ofiary z synów się zdarzały (Sdz 11,31-40; 2 Krl 3,27; 17,17), ale były w Prawie zabronione (Kpł 18,21; 20,2-5). Praktykowały je otaczające Izraela narody pogańskie. Bóg, nie chcąc ofiary Izaaka, ostatecznie uczy, że nie zgadza się na tego rodzaju ofiary.

CIEKAWOSTKA

• Abraham to bohater Kierkegaarda, który w swojej Bojaźni i drżeniu opisał go jako jednego z największych w historii. Wiara Abrahama była irracjonalna, ponieważ przyznawała wszelką rację Bogu. Abraham to “rycerz wiary”, który w przeciwieństwie do “rycerzy rezygnacji” oddaje się Bogu, licząc na to, że otrzyma znacznie więcej.

• O Abrahamie pisze także inny wielki filozof, Emmanuel Levinas. Abraham, spoglądając w twarz swojego syna, usłyszał głos mówiący: nie będziesz zabijał. Jego wielkość polegała na tym, że będąc posłusznym pierwszemu wezwaniu, poszedł także za drugim. Dla Levinasa twarz człowieka to epifania, objawienie Boga.

• Scenę ofiary Abrahama komentowano w niezliczonych midraszach i opowiadaniach od czasów starożytnych po współczesne (George Steiner, Elie Wiesel). Malowali ją wszyscy wielcy, jak Rembrandt, Caravaggio czy Chagall.

CYTATY

Ciężka próba: Abrahamie! weź twego syna jedynego Izaaka, idź do kraju Moria i tam złóż go w ofierze.

Trzecie przymierze: będę ci błogosławił i dam ci potomstwo tak liczne jak gwiazdy na niebie.

Wybierz 02, aby zobaczyć tekst psalmu

(Ps 116,10.15-19)

REFREN: W krainie życia będę widział Boga

Nawet wtedy ufałem, gdy mówiłem:

„Jestem w wielkim ucisku”.

Cenna jest w oczach Pana

śmierć świętych Jego.

O Panie, jestem Twoim sługą,

jam sługa Twój, syn Twej służebnicy.

Ty rozerwałeś moje kajdany,

Tobie złożę ofiarę pochwalną

i wezwę imienia Pana.

Wypełnię me śluby dla Pana

przed całym Jego ludem.

W dziedzińcach Pańskiego domu,

pośrodku ciebie, Jeruzalem.

[01][02]

•

PSALM

Nawet wtedy ufałem • Ps 116B,10.15.16-17.18-19

PSALM 116 • AUTOR: lewita • CZAS POWSTANIA: po wygnaniu (po 538 r. przed Chr.)

O PSALMIE • O Panie, jestem Twoim sługą, jam sługa Twój, syn Twojej służebnicy – te charakterystyczne słowa wskażą Psalm 116. Należy on do gatunku dziękczynienia indywidualnego (hebr. todah). To modlitwa wyrażająca radosną wdzięczność człowieka, który został wysłuchany przez Pana, ocalony od niebezpieczeństwa, nieszczęścia, choroby lub wrogów. Psalm towarzyszył świątynnej ceremonii wypełnienia złożonego ślubu lub ofierze dziękczynnej. Wyraża wiarę i ufność człowieka stojącego u progu śmierci.

ZANIM USŁYSZYSZ • Ufność Izraelity poddanego próbie przypomina ufność Abrahama. W podobnym tonie mógł on uwielbiać Pana razem z Izaakiem, gdy schodził z góry Moria. Tyś rozerwał moje kajdany – to werset chyba najtrafniej oddający przeżycia Abrahama w chwili interwencji Boga. Zauważmy, że także inne wersety Psalmu 116 wyrażają wiarę i oddanie Bogu patriarchy.

CYTATY

Psalmista o doświadczeniu odzyskanej wolności: Tyś rozerwał moje kajdany

Wybierz 02, aby zobaczyć tekst II czytania

(Rz 8,31b-34)

Jeżeli Bóg z nami, któż przeciwko nam? On, który nawet własnego Syna nie oszczędził, ale Go za nas wszystkich wydał, jakże miałby wraz z Nim i wszystkiego nam nie darować? Któż może wystąpić z oskarżeniem przeciw tym, których Bóg wybrał? Czyż Bóg, który usprawiedliwia? Któż może wydać wyrok potępienia? Czy Chrystus Jezus, który poniósł za nas śmierć, co więcej - zmartwychwstał, siedzi po prawicy Boga i przyczynia się za nami?

Oto Słowo Boże

[01][02]

•

DRUGIE CZYTANIE

Nie oszczędził syna • Rz 8,31b-34

List do Rzymian • AUTOR: św. Paweł • CZAS POWSTANIA: 55/56 r. • SKĄD: Korynt • DO KOGO: mieszkańcy Rzymu

O KSIĘDZE • List do Rzymian to jedno z najdojrzalszych pism Pawła. Pierwszym, pragmatycznym celem listu było zapewnienie sobie wsparcia ze strony wspólnoty w planowanej przez Pawła podróży misyjnej do Hiszpanii (Rz 15,23-24). Jednak zakres treści poruszonych w liście jest szerszy: Paweł pisze do wspólnoty znajdującej się w stolicy imperium, w sercu antycznego świata i głosi jej ewangelię.

KONTEKST • Fragment, który dziś odczytujemy, to epilog długiej sekcji Rz 5-8, gdzie Paweł opisywał nowe życie, stające się udziałem tych, którzy wierzą w Chrystusa. Zasadniczą rolę odgrywa w nim Duch, o którym Paweł mówi w Rz 8. To On czyni nas własnością Boga (Rz 8,9-11) • prowadzi nas i przekonuje, że jesteśmy synami Bożymi (Rz 8,14-17) • modli się w nas (Rz 8,26-27) i • współdziała we wszystkim dla naszego dobra, ostatecznie prowadząc nas do zbawienia (Rz 8,29-30) • W końcowych wersach Rz 8 Paweł uwielbia Boży plan, wypełniający się w chrześcijaninie, którego – dzięki wierze i Duchowi – nic nie jest w stanie oddzielić od miłości Bożej (Rz 8,31-39).

ZANIM USŁYSZYSZ • On, który nawet własnego Syna nie oszczędził – oto słowa, dla których ten fragment Listu do Rzymian został umieszczony w dzisiejszej Liturgii Słowa. • Z jednej strony rzuca nowe światło na ofiarę na górze Moria: było ono zapowiedzią wielkiej ofiary Boga, który składa w ofierze swojego Syna, by wybawić ludzkość • Z drugiej, Paweł przez tę analogię wyprowadza wniosek, że Bóg nie odmówi nam niczego: zrobi wszystko dla naszego zbawienia.

CYTATY

Św. Paweł do wszystkich, którzy wierzą w Chrystusa: Któż może wystąpić z oskarżeniem przeciw tym, których Bóg wybrał?

Retoryczne pytanie Pawła: Któż może wydać wyrok potępienia?

I retoryczna odpowiedź: Czy Chrystus Jezus, który poniósł za nas śmierć, zmartwychwstał, siedzi po prawicy Boga i przyczynia się za nami?

Wybierz 02, aby zobaczyć tekst Ewangelii

Słowa Ewangelii według św. Marka

(Mk 9,2-10)

Po sześciu dniach Jezus wziął z sobą Piotra, Jakuba i Jana i zaprowadził ich samych osobno na górę wysoką. Tam przemienił się wobec nich. Jego odzienie stało się lśniąco białe tak, jak żaden folusznik na ziemi wybielić nie zdoła. I ukazał się im Eliasz z Mojżeszem, którzy rozmawiali z Jezusem. Wtedy Piotr rzekł do Jezusa: Rabbi, dobrze, że tu jesteśmy; postawimy trzy namioty: jeden dla Ciebie, jeden dla Mojżesza i jeden dla Eliasza. Nie wiedział bowiem, co należy mówić, tak byli przestraszeni. I zjawił się obłok, osłaniający ich, a z obłoku odezwał się głos: To jest mój Syn umiłowany, Jego słuchajcie. I zaraz potem, gdy się rozejrzeli, nikogo już nie widzieli przy sobie, tylko samego Jezusa. A gdy schodzili z góry, przykazał im, aby nikomu nie rozpowiadali o tym, co widzieli, zanim Syn Człowieczy nie powstanie z martwych. Zachowali to polecenie, rozprawiając tylko między sobą, co znaczy powstać z martwych.

Oto Słowo Pańskie

[01][02]

•

EWANGELIA

Przemienienie • Mk 9,2-10

EWANGELISTA: Marek • CZAS POWSTANIA: ok. 60-70 r.

KATEGORIA: wydarzenie • CZAS AKCJI: ok. 33 r. • MIEJSCE AKCJI: góra Tabor • BOHATEROWIE: Jezus, Mojżesz, Eliasz, Piotr, Jakub, Jan • WERSJE: Mt 17,1-9; Łk 2,28-36

O KSIĘDZE • Ewangelia według św. Marka to zdaniem badaczy najstarsza z Ewangelii, z której korzystać mieli także Łukasz i Jan. Jezus zostaje w niej ukazany jako Syn Boży. Napisana przez Jana Marka, towarzysza podróży misyjnych św. Pawła, który oparł się na relacjach i katechezie św. Piotra (świadectwo Papiasza). Według Hieronima Marek napisał swoją Ewangelię na prośbę braci w Rzymie. Punktem centralnym Ewangelii jest wyznanie Piotra pod Cezareą Filipową (8,27-30). Podsumowuje ono pierwszą część i wskazuje na główny temat Marka: kim jest Jezus. W pierwszej części Ewangelii Marka (1,1-8,30) Jezus przez cuda objawia się jako Mesjasz i zaprasza swoich uczniów do zrozumienia Królestwa Bożego (4,12; 6,52; 7,14; 8,17.21). W części drugiej wyjaśnia uczniom swoją misję przez odwołanie do cierpiącego i uwielbionego Syna Człowieczego i wyraźnie wzywa do wejścia do Królestwa Bożego (9,47; 10,15.23-25).

KONTEKST • Ósmy rozdział to punkt zwrotny w Ewangelii Marka. Jezus prowadzi swoich uczniów dalej w odkrywaniu tego, kim jest. Nie będzie ziemskim Mesjaszem, jakiego oczekują, gdy patrzą na Jego cuda. Po wyznaniu Piotra: Ty jesteś Mesjasz – Jezus po raz pierwszy zapowiada uczniom swą mękę: pouczał ich, że musi wiele wycierpieć… że zostanie zabity, ale po trzech dniach zmartwychwstanie (Mk 8,31-32). Piotr sprzeciwił się takiej drodze Mesjasza i zaczął Go upominać. Jezus zareagował na to wyjątkową stanowczością: Zejdź mi z oczu, szatanie! Po tym epizodzie Pan wzywa swoich uczniów do naśladowania Go na drodze Krzyża (8,31-34). Widząc, że mowa ta zasiała w ich sercach strach i zwątpienie, w rozdziale 9 Pan prowadzi ich na Górę Przemienienia, gdzie ukaże im sens drogi Krzyża.

ZANIM USŁYSZYSZ • Usłyszymy o wydarzeniach, które nastąpiły po sześciu dniach od epizodu pod Cezareą Filipową. • Pan wybiera Piotra, Jakuba i Jana i prowadzi ich osobno na wysoką górę • Nagle Jego szaty stają się lśniąco białe, a obok ukazują się Mojżesz i Eliasz • Piotr chce postawić trzy namioty: dla Jezusa i Jego rozmówców • Wkrótce jednak wizja znika zakryta obłokiem, z którego rozlega się głos Boży: nazywa Jezusa ukochanym Synem, którego uczniowie powinni słuchać • W czasie zejścia z góry Jezus nakazuje uczniom zachować milczenie aż do czasu swojego zmartwychwstania • Oni nie rozumieją, co znaczy ‘powstać z martwych’.

TRANSLATOR

• Panie, dobrze, że tu jesteśmy (Mt 17,4) • W oryginale słowa Piotra brzmią bardziej przekonująco: Panie, dobrze jest nam tu być.

WERSJE

PRZEMIENIENIE Jezusa (albo transfiguracja) to wydarzenie opisane przez trzech ewangelistów: Mateusza, Marka i Łukasza. We wszystkich trzech ewangeliach następuje sześć albo osiem dni po „wyznaniu Piotra” blisko Cezarei Filipowej. Te dwa wydarzenia łączy nie tylko powiązanie czasowe, lecz także tematyka i „drugi” bohater.

• WSPOMNIENIA PIOTRA • 2 P 1,16-18: Nie za wymyślonymi bowiem mitami postępowaliśmy wtedy, gdy daliśmy wam poznać moc i przyjście Pana naszego, Jezusa Chrystusa, ale jako naoczni świadkowie Jego wielkości. Otrzymał bowiem od Ojca cześć i chwałę, gdy taki oto głos Go doszedł od wspaniałego Majestatu: To jest mój Syn umiłowany, w którym sobie upodobałem. I słyszeliśmy, jak ten głos doszedł z nieba, kiedy z Nim razem byliśmy na górze świętej.

• Marek nie pisze o treści rozmowy Mojżesza i Eliasza z Jezusem. Wspomina o niej Łukasz: Ukazali się oni w chwale i mówili o Jego odejściu, którego miał dopełnić w Jeruzalem (Łk 9,31).

• Łukasz bardziej szczegółowo opisuje ZACHOWANIE APOSTOŁÓW: Tymczasem Piotr i towarzysze snem byli zmorzeni. Gdy się ocknęli, ujrzeli Jego chwałę i obydwu mężów, stojących przy Nim (Łk 9, 31).

JESZCZE O EWANGELII

• Krzyż to nie ostatnie słowo. Zanim Jezus, nowy Izaak, znajdzie się na swojej górze Moria, na Golgocie, wspina się najpierw ze swoimi uczniami na Górę Przemienienia. Chce pokazać, dokąd naprawdę zmierza. Golgota czy Moria, to tylko przystanek na drodze, której ostatecznym celem jest Królestwo Boże. Jego symbolem jest Góra Przemienienia, Tabor. Jezus bierze tam ze sobą Piotra, Jakuba i jego brata Jana. To jedni z pierwszych powołanych, którzy byli z Nim od początku. Tuż potem, jak ogłosił swoim uczniom, że zmierza do Jerozolimy, gdzie umrze śmiercią męczeńską (Mk 8,31); tuż po tym, jak zasiał w ich sercach przerażenie swoją mową o krzyżu (Mk 8,34-38), prowadzi ich na Górę Przemienienia.

• Blask Zmartwychwstania. Tam jego szaty stały lśniąco białe – znak nowego, zmartwychwstałego życia w Królestwie (Mk 9,3). Obok Niego pojawili się Eliasz i Mojżesz, świadczący o tym, że droga Jezusa zmierza nie ku tragicznemu finałowi, lecz ku chwale nieba (Mk 9,4). Piotr chce pozostać na górze. Proponuje Panu, że postawi tam trzy namioty: dla Jezusa i jego rozmówców (Mk 9,5). Na Górze Przemienienia jednak fizycznie pozostać się nie da. Wizja znika tak szybko, jak się pojawiła. Obłok spowija górę i wraz z nim odchodzą postacie Mojżesza i Eliasza (Mk 9,7). Obłok oznacza Boże objawienie i tajemnicę, która teraz jeszcze pozostaje przed oczyma uczniów zakryta. Góra Przemienienia to zaledwie krótkie spojrzenie na to, jak wyglądać będzie przyszłe życie w Królestwie. Tu na ziemi możemy go jedynie smakować. Z góry trzeba będzie zejść na dół.

• Słowo na drogę. Uczniowie nie schodzą jednak sami, idzie z nimi Jezus. Usłyszeli także ważne słowo Ojca, które pomoże im przechować w sercach to nagłe objawienie i żyć w jego blasku. To jest mój Syn Umiłowany, słuchajcie Go (Mk 9,7) – mówi Ojciec. Będąc blisko Niego i blisko Jego Słowa, uczniowie mogą żyć już dziś życiem zmartwychwstałym, którego blask zobaczyli na górze.

CZY WIESZ, ŻE…

• „Postawimy trzy namioty” – słowa Szymona Piotra nie są do końca przypadkowe, a za takie często się je uważa. Według badaczy Jezus wziął uczniów na górę jesienią, podczas Święta Namiotów. Było to święto, które wspominało wędrówkę przez pustynię. Według tradycji podczas tego święta Izraelici po dziś dzień budują namioty, w których spożywają posiłki, spoglądając w niebo, symbol Bożej troski i Opatrzności.

• „To jest mój Syn umiłowany, Jego słuchajcie” – ten głos z nieba pada tylko dwa razy: podczas Chrztu i Przemienienia. Tak jak chrzest był bezpośrednim umocnieniem Jezusa przed kuszeniem, tak Przemienienie jest umocnieniem już przed ostatecznym kuszeniem – cierpieniem, męką i śmiercią. Bóg Ojciec umacnia swojego Syna słowami: Tyś mój Syn umiłowany.

CYTATY

Bóg do nas zawsze aktualnie: Jego słuchajcie!

1/6

Ofiarowanie Izaaka, Caravaggio, 1601–1602 r., Galeria Uffizi, Florencja, Włochy

2/6

Giovanni Bellini 1480-1485 r., Museo Nazionale di Capodimonte w Neapolu, Włochy

3/6

Przemienienie, Rafael, 1518-1520 r., Pinakoteteka Watykańska, Rzym

4/6

Ofiara Izaaka, Rembrandt, 1635 r., Ermitaż, Sankt Petersburg, Rosja

5/6

Ofiara Izaaka, Tycjan, sufit w kościele Santa Maria della Salute, Wenecja, Włochy

6/6

Przemianienie, Alexander Andreyevich Ivanov, 1824 r.

poprzednie

następne

ks. Przemysław Śliwiński

Kapłan Archidiecezji Warszawskiej. Pochodzi z Lubawy. Ukończył studia specjalistyczne na Wydziale Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Santa Croce w Rzymie. Jesienią 2013 roku, objął stanowisko rzecznika prasowego Archidiecezji Warszawskiej oraz dyrektora Archidiecezjalnego Centrum Informacji. Wykłada edukację medialną w Wyższym Metropolitalnym Seminarium Duchownym w Warszawie. Na Stacji7.pl jest autorem wielu artykułów oraz popularnego cyklu Jutro Niedziela.

Zobacz inne artykuły tego autora >

ks. Marcin Kowalski

Doktor nauk biblijnych, wykładowca KUL oraz WSD w Kielcach. Sekretarz czasopism biblijnych The Biblical Annals oraz Verbum Vitae. Uczestnik programów radiowych i telewizyjnych popularyzujących Biblię: W Namiocie Słowa, Szukając Słowa Bożego, Telewizyjny Uniwersytet Biblijny (Radio Maryja i Telewizja Trwam). Moderator Dzieła Biblijnego Diecezji Kieleckiej.

Zobacz inne artykuły tego autora >

Komentarze

ks. Przemysław
Śliwiński

zobacz artykuly tego autora >

ks. Marcin
Kowalski

zobacz artykuly tego autora >

2018-02-16

Jutro Niedziela – I Wielkiego Postu B

W wojnie ze złem Bóg sprzymierzył się z nami. Walczy w pierwszej linii

ks. Przemysław
Śliwiński

zobacz artykuly tego autora >

ks. Marcin
Kowalski

zobacz artykuly tego autora >

Marek, w swoim niezwykle krótkim opisie kuszenia Jezusa na pustyni, jako jedyny ujawnia pewien szczegół: Jezus żył tam wśród zwierząt. Benedykt XVI zwróci uwagę, że dzikie zwierzęta są najbardziej konkretną postacią zagrożenia cżłowieka, tymczasem tu – żyją w harmonii z Jezusem.

Dzisiejsza Liturgia Słowa najpierw prowadzi nas właśnie przez zagrożenia: są to te zewnętrzne (pierwsze czytanie dotyczy potopu, który o mało co nie zmiótł z ziemi wszelkiego stworzenia; ewangelia wspomina o dzikich zwierzętach) i wewnętrzne (Jezus zmaga się z ludzkimi pokusami). To te dwa zagrożenia niosą śmierć: ludzki grzech i kataklizmy.

Słowo idzie dalej: pokazuje, że Bóg chroni nas przed tymi zagrożeniami, chce przywrócić pierwotną harmonię. Najpierw, Bóg zawiera ze stworzeniem przymierze, że nie będzie wyniszczającego potopu. A potem Jezus przezwycięża pokusy szatana.

W wojnie ze złem Bóg się z nami sprzymierzył . Mało, że pełni rolę dowódcy. Stanął na linii ognia: walczy wraz z nami, za nas i w nas. Tęcza jest znakiem przymierza w wojnie ze złem.

PUNKT WYJŚCIA

I NIEDZIELA WIELKIEGO POSTU • Rok B • KOLEKTA: Będziemy prosić Boga, abyśmy przez ćwiczenia wielkopostne postępowali w rozumieniu tajemnicy Chrystusa i dzięki Jego łasce prowadzili święte życie • CZYTANIA: Księga Rodzaju 9,8-15 • Psalm 25,4-9 • Pierwszy List św. Piotra 3,18-22 • Ewangelia wg św. Marka 1,12-15

• CHMURA SŁÓW •

Jutro Niedziela - I Wielkiego Postu B

Wybierz 02, aby zobaczyć tekst I czytania

Czytanie z Księgi Rodzaju

(Rdz 9,8-15)

Tak rzekł Bóg do Noego i do jego synów: Oto Ja zawieram przymierze z wami i z waszym potomstwem, które po was będzie; z wszelką istotą żywą, która jest z wami: z ptactwem, ze zwierzętami domowymi i polnymi, jakie są przy was, ze wszystkimi, które wyszły z arki, z wszelkim zwierzęciem na ziemi. Zawieram z wami przymierze, tak iż nigdy już nie zostanie zgładzona wodami potopu żadna istota żywa i już nigdy nie będzie potopu niszczącego ziemię. Po czym Bóg dodał: A to jest znak przymierza, które ja zawieram z wami i każdą istotą żywą, jaka jest z wami, na wieczne czasy: Łuk mój kładę na obłoki, aby był znakiem przymierza między Mną a ziemią. A gdy rozciągnę obłoki nad ziemią i gdy ukaże się ten łuk na obłokach, wtedy wspomnę na moje przymierze, które zawarłem z wami i z wszelką istotą żywą, z każdym człowiekiem; i nie będzie już nigdy wód potopu na zniszczenie żadnego jestestwa.

Oto Słowo Boże

[01][02]

•

PIERWSZE CZYTANIE

Pierwsze przymierze • Rdz 9,8-15

KSIĘGA: Rodzaju • AUTOR: kapłan • CZAS POWSTANIA: wygnanie w Babilonii (587-538 r. przed Chr.) i czas po powrocie

KATEGORIA: wydarzenie • BOHATEROWIE: Bóg, Noe • MIEJSCE: nieznane

O KSIĘDZE • Księga Rodzaju, pierwsza z ksiąg biblijnych, dzieli się wyraźnie na dwie części • Pierwsza z nich to tzw. protohistoria, historia początków, obejmująca stworzenie świata i dzieje pierwszych ludzi aż do przymierza z Noem (Rdz 1-11) • Zapisano w niej koleje losów Abrahama, Izaaka i Jakuba. Część tę kończy opis śmierci Józefa, przez którego Izrael znalazł się w Egipcie • Księga Rodzaju stanowi polemikę z pogańskimi religiami Babilonii: ukazuje jedynego Boga i Stwórcę – Jahwe • Z kolei historia patriarchów tworzy zręby tożsamości narodowej Izraela, ludu Przymierza, ludu wędrującego bez ziemi, ludu wiary i obietnicy • Ostatecznie celem Księgi Rodzaju jest ocalenie wiary i odrębności Izraela w morzu pogańskiej kultury Babilonu.

KONTEKST • Wielki potop (Rdz 6,5-9,16) był wynikiem grzechu i niegodziwości ludzi • Ustrzegł się przed nim Noe, który wysłuchał Boga • zbudował arkę, do której wprowadził po jednym gatunku zwierząt i tych, którzy słuchali ostrzeżeń Boga • Po wyjściu na ląd Bóg zawiera z Noem przymierze.

ZANIM USŁYSZYSZ • Usłyszymy dziś fragment tegoż przymierza • To pierwsze przymierze w historii zbawienia, tzw. przymierze noachickie • Przymierze szczególne, bo zawarte z całą ludzkością, a nawet z całym stworzeniem • Najważniejsza jest obietnica zawarta w przymierzu (…nigdy nie zostanie zgładzona żadna istota żywa wodami potopu)

JESZCZE O PIERWSZYM CZYTANIU

• Nowe Stworzenie. Przymierze zawarte z Noem przypomina akt nowego stworzenia. Asystują przy nim, jak za pierwszym razem, „istoty żywe”, „ptactwo”, „wszystkie zwierzęta domowe i polne” (Rdz 9,10). Zamiast pierwszych ludzi Adama i Ewy na scenie pojawia się sprawiedliwy Noe i jego potomstwo. Z „nowym światem”, który wyłania się z wód zniszczenia, Bóg zawiera bardzo szczególne przymierze. Objawia ono wspólną wszystkim przymierzom strategię działania, w której Bóg przez niewielką grupę sprawiedliwych zbawia świat.

• Łuk na obłokach. Znakiem Przymierza jest łuk, który Stwórca kładzie na obłokach. Tęcza, o której tu mowa, raczej nie oznacza gestu Boga Wojownika, który porzuca swój gniew i składa broń. To symbol Bożego Miłosierdzia, które obiecuje pokój i obejmuje cały wszechświat, spajając niebo z ziemią. W innych miejscach ST tęcza opisuje objawienie się samego Boga (por. wizja Ezechiela 1,28), a w NT w Księdze Apokalipsy otacza Boży tron (4,3; 10,1). Zawsze już ma ona przypominać o czuwającej nad światem miłosiernej ręce Boga.

CZY WIESZ, ŻE

• Przymierze noachickie • pierwsze z czterech wielkich przymierzy, które Bóg zawiera z ludzkością • Zapowiada ono: • przymierze z Abrahamem (Rdz 17,7.19) • przymierze z Mojżeszem na górze Synaj (Wj 6,4; to samo określenie berit) • oraz Nowe Przymierze zawarte przez ofiarę Jezusa Chrystusa na krzyżu.

• Stary Testament i Nowy Testament • nazwy te odnoszą się do innej niż potoczna definicji testamentu. Nie chodzi o dokument pośmiertny, lecz właśnie o przymierze: umowę między dwiema stronami, wzajemne zobowiązanie, oparte na zasadzie: jeśli… to…

• Bezwarunkowe • Przymierze z Noem i jego synami różni się znacząco od kolejnych zawartych po nim przymierzy • Bóg nie stawia swojemu stworzeniu żadnych warunków • On jest jedynym, który w tej sytuacji podejmuje zobowiązania • Mimo, że natura człowieka nie zmieniła się i wciąż tkwi w nim wrodzona skłonność do zła, Bóg ślubuje cierpliwość i miłosierdzie w postępowaniu z ludzkimi słabościami. W ten sposób kapłan odpowiada na wielkie pytanie Izraela o to, czy po niewoli możliwe jest jeszcze odnowienie przymierza z Panem.

TRANSLATOR

• PRZYMIERZE to słowo – klucz do odczytywanego dziś biblijnego fragmentu, powtarza się w nim aż pięć razy. Hebrajskie berit (przymierze), pochodzące prawdopodobnie od akkadyjskiego burru, oznacza akt prawny, któremu towarzyszy świadectwo i przysięga. Bóg zobowiązuje się wobec Noego i jego potomstwa, lecz także wobec wszelkiej istoty żyjącej, że nie będzie już nigdy wód potopu niszczącego życie na ziemi (Rdz 9,11).

• Arka (hebr. teba), na której przetrwali wybrani, oznacza także prostokątną skrzynię, w której odnaleziony zostanie w wodach Nilu mały Mojżesz (Wj 2,3.5). Dzięki jednemu sprawiedliwemu, który wart był ocalenia (Noe, Mojżesz), znajdzie swoje ocalenie cała rzesza (świat, Izrael).

CYTATY

Obietnica Boga: nigdy już nie zostanie zgładzona wodami potopu żadna istota żywa

Tęcza znakiem przymierza: Łuk mój kładę na obłoki

Wybierz 02, aby zobaczyć tekst psalmu

(Ps 25,4-9)

REFREN: Drogi Twe, Panie, to łaska i wierność

Daj mi poznać Twoje drogi, Panie,

naucz mnie chodzić Twoimi ścieżkami.

Prowadź mnie w prawdzie według Twych pouczeń,

Boże i Zbawco, w Tobie mam nadzieję.

Wspomnij na swe miłosierdzie Panie,

na swoją miłość, która trwa na wieki.

Tylko o mnie pamiętaj w swoim miłosierdziu,

ze względu na dobroć Twą, Panie.

Dobry jest Pan i prawy,

dlatego wskazuje drogę grzesznikom.

Pomaga pokornym czynić dobrze,

uczy pokornych dróg swoich.

[01][02]

•

PSALM

Przewiny młodości • Ps 25,4-9

PSALM 25 • AUTOR: lewita • CZAS POWSTANIA: po wygnaniu (po 538 r. przed Chr.)

O PSALMIE • Psalm 25 jest psalmem alfabetycznym (następujące po sobie hebrajskie wersety rozpoczynają się od kolejnej litery hebrajskiego alfabetu) • Niestety, tej prawidłowości nie przekazuje już tłumaczenie • Psalm jest zatytułowany: Modlitwa w niebezpieczeństwie. To połączenie uwielbienia Boga z prośbą o wybawienie z trudnej sytuacji • Psalm, choć dominuje w nim bardzo osobisty ton, jest prawdopodobnie modlitwą, którą zanosiła w świątyni wspólnota Izraela po wygnaniu • Pośród piętrzących się niebezpieczeństw i otaczających zewsząd wrogów Izraelici ufają w miłosierdzie Tego, który odpuszcza im grzechy i uczy ich chodzić Jego ścieżkami.

ZANIM USŁYSZYSZ • Usłyszymy sześć wersetów wyjętych z Psalmu 25, które kontynuują modlitwę ufności zawartą w początkowych strofach • Zawierają prośbę psalmisty, by Pan nie wspominał grzechów i przewin młodości.

CYTATY

Psalmista o danej nam obietnicy: Wspomnij na swe miłosierdzie Panie

O miłości Bożej: miłość, która trwa na wieki

Czytanie z I Listu św. Piotra Apostoła

”

’

nawet duchom zamkniętym w więzieniu, niegdyś nieposłusznym, gdy za dni Noego cierpliwość Boża oczekiwała, a budowana była arka, w której niewielu, to jest osiem dusz, zostało uratowanych przez wodę. Teraz również zgodnie z tym wzorem ratuje was ona we chrzcie nie przez obmycie brudu cielesnego, ale przez zwróconą do Boga prośbę o dobre sumienie, dzięki zmartwychwstaniu Jezusa Chrystusa. On jest po prawicy Bożej, gdyż poszedł do nieba, gdzie poddani Mu zostali Aniołowie i Władze, i Moce.

Oto Słowo Boże

‘]

[01][02]

•

DRUGIE CZYTANIE

Triumfalny pochód • 1 P 3,18-22

1 List św. Piotra • AUTOR: św. Piotr • CZAS POWSTANIA: ok. 64 r. • SKĄD: Rzym • DO KOGO: wspólnoty chrześcijan w Azji Mniejszej

O KSIĘDZE • Pierwsze czytanie, to jeden z dwóch listów napisanych przez św. Piotra (z pomocą, rzecz jasna, któregoś z sekretarzy), skierowany do nawróconych właśnie chrześcijan zamieszkujących Azję Mniejszą. Miał na celu podtrzymanie ich wiary w obliczu wielu prób, których doświadczali. To krótki, składający się z 5 rozdziałów tekst, pełen zachęt i apeli.

KONTEKST • W czytanym dziś fragmencie listu, św. Piotr, tłumaczący znaczenie, jakie dla chrześcijan posiada zwycięstwo Chrystusa. Podobnie jak wspólnota, do której pisał Piotr, także Chrystus znosił cierpienie i prześladowania. Jego życie jest nie tylko wzorem (2,21-25; 3,10-12), ale także źródłem nadziei, nie kończy się bowiem na śmierci, ale na chwale i radości zmartwychwstania (3,18-22).

ZANIM USŁYSZYSZ • Piotr odnosi się dziś do najważniejszych momentów dzieła zbawienia dokonanego przez Jezusa: • umarł za nasze grzechy, aby nas przyprowadzić do Boga • zabity na ciele został wskrzeszony Duchem • w Duchu poszedł ogłosić swój triumf wszystkim zamkniętym w więzieniu, którzy czekali tam od czasów Noego. • Dalej, na zasadzie skojarzenia z wodami potopu, Piotr przechodzi do chrztu, który dziś dzięki zmartwychwstaniu Chrystusa ratuje nas od potępienia. • Czytanie kończy się obrazem Jezusa Zbawcy zasiadającego po prawicy Ojca.

CZY WIESZ, ŻE…

• Obraz duchów zamkniętych w więzieniu na wyżynach, którym posługuje się Piotr, znajduje swoje potwierdzenie w judaizmie I w., który przedstawiał niebo jako system kręgów, z których jeden stał się więzieniem dla zbuntowanych mocy niebieskich (por. 2 Cor 12,2; Ap 12,7; 2 Księga Henocha 7,1-3).

• Związek „duchów” z czasami Noego naprowadza nas także na ważną paralelę z Księgą Henocha, w której mówi się o gigantach, których dusze po potopie jako „duchy” nieczyste wypełniają ziemię (1 Henocha 15,8-10). „Nieposłuszne duchy” z czasów Noego to potomkowie aniołów i ludzi (Rdz 6,1-4), giganci, którymi wypełnia się ziemia, a którzy po śmierci w wodach potopu zamieniają się w demony. Boża opatrzność z cierpliwością, lecz bez skutku, oczekiwała na ich nawrócenie. Tradycje rabiniczne mówią nawet o 120 latach, pod koniec których rozpoczyna się budowa arki dającej schronienie i ocalenie zaledwie ośmiu osobom (Rdz 7,13).

CYTATY

Św. Piotr o Nowym Przymierzu: Chrystus raz umarł za grzechy, sprawiedliwy za niesprawiedliwych

Wybierz 02, aby zobaczyć tekst Ewangelii

Słowa Ewangelii według św. Marka

(Mk 1,12-15)

Zaraz też Duch wyprowadził Go na pustynię. Czterdzieści dni przebył na pustyni, kuszony przez szatana. żył tam wśród zwierząt, aniołowie zaś usługiwali Mu. Gdy Jan został uwięziony, Jezus przyszedł do Galilei i głosił Ewangelię Bożą. Mówił: Czas się wypełnił i bliskie jest królestwo Boże. nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię.

Oto Słowo Pańskie

[01][02]

•

EWANGELIA

Kuszenie • Mk 1,12-15

EWANGELISTA: Marek • CZAS POWSTANIA: ok. 60-70 r.

KATEGORIA: wydarzenie • CZAS AKCJI: ok. 30 r. • MIEJSCE AKCJI: pustynia • BOHATEROWIE: Jezus, szatan • WERSJE: Mt 4,1-11; Łk 4,1-13

KSIEGA • Ewangelia według św. Marka to zdaniem badaczy najstarsza z Ewangelii, z której korzystać mieli także Łukasz i Jan. Jezus zostaje w niej ukazany jako Syn Boży. Napisana przez Jana Marka, towarzysza podróży misyjnych św. Pawła, który oparł się na relacjach i katechezie św. Piotra (świadectwo Papiasza). Według Hieronima Marek napisał swoją Ewangelię na prośbę braci w Rzymie.

KONTEKST • W związku z początkiem Wielkiego Postu wracamy w lekturze Ewangelii św. Marka do jej początku • Często kuszenie Jezusa mylimy z modlitwą Jezusa w Ogrójcu, tuż przed Jego męką. Tymczasem kuszenie następuje na samym początku publicznej działalności Jezusa. Scenę tę opisują wszyscy autorzy Ewangelii synoptycznych. Potwierdza ona człowieczeństwo Jezusa oraz wyraźnie zapowiada jego przyszłą misję. Mesjasz nie zbawi tego świata bez wysiłku, używając swej boskiej mocy, lecz uczyni to przez ludzkie życie, walkę, cierpienie, a ostatecznie śmierć. W ten sposób kuszenie Jezusa na pustyni przygotowuje również jego Drogę Krzyża.

ZANIM USŁYSZYSZ • W krótkim opisie kuszenia, jaki znajdujemy u Marka, czytamy, że Jezus zostaje wyprowadzony przez Ducha na pustynię, gdzie przebywa 40 dni i gdzie jest kuszony przez Szatana. • Żyje wśród zwierząt i aniołów, którzy Mu usługują • Marek nie opisuje samego kuszenia ani jego wyniku, przechodząc po tym bezpośrednio do misji Jezusa. W następnej scenie widzimy już Pana głoszącego Ewangelię, obwieszczającego bliskie Królestwo Boże i wzywającego do nawrócenia.

JESZCZE O EWANGELII

• Pustynia. Pustynia w Starym Testamencie, to uprzywilejowane miejsce spotkania Izraela z Bogiem (Wj; Oz) to równocześnie miejsce niebezpieczne, zamieszkałe przez dzikie zwięrzęta, nawiedzane przez demony i złe duchy. Dla Jezusa jest to najpierw miejsce próby, która następuje po czterdziestu dniach (Mk 1,13). Mogą one nawiązywać do czterdziestu dni, które Mojżesz spędził na świętej górze (Wj 24,18), do podróży Eliasza w to samo miejsce (1 Krl 19,8) i pouczeń, których Jezus udzielał swoim uczniom (Dz 1,3). Wreszcie przywodzą one na myśl czterdzieści lat pobytu Izraela na pustyni, w trakcie których naród także był kuszony, wystawiany na próbę (Pwt 8,2). Jezus to początek Nowego Izraela, który nie będzie się na pustyni buntował, lecz okaże Ojcu swoją miłość i posłuszeństwo.

• Życie jako zmaganie. Marek nie wspomina ani szczegółowego przebiegu kuszenia Jezusa, ani jego pozytywnego finału. Dla ewangelisty całe życie Pana będzie walką z Szatanem i duchami nieczystymi, walką, która swe zwieńczenie znajdzie w śmierci na krzyżu i zmartwychwstaniu.

• Powrót do raju. Aniołowie usługujący Jezusowi i dzikie zwierzęta, pośród których żyje (Mk 1,13), to nawiązanie do czasów mesjańskich wypełniających się wraz z jego obecnością na ziemi (Iz 11). To aluzja do ogrodu Eden i historii pierwszych rodziców. Posłuszeństwo Jezusa to lekarstwo na nieposłuszeństwo Adama i Ewy. Ono otwiera znów ludziom drogę do raju.

WERSJE

Kuszenie opisane przez Marka jest najkrótszym opisem. Wersja Mateusza, jak i Łukasza zawierają szczegółowy opis. Pojawiają się w nim trzy propozycje Szatana: • zamiana kamieni w chleb • rzucenie się w dół z narożnika świątyni • oddanie pokłonu Złemu w zamian za bogactwa i władzę.

CYTATY

Harmonia życia: żył tam wśród zwierząt, aniołowie zaś usługiwali Mu