Jutro Niedziela – II Wielkiego Postu B
Ofiarowanie Izaaka nie mówi o Bogu okrutnym. To zapowiedź ofiary miłości
Polub nas na Facebooku!
Próba nie była potrzebna Bogu, który doskonale znał Abrahama i mu ufał. Próby potrzebował Abraham, by przekonać się, kim jest, ile jest w nim prawdziwej wiary.
Ofiara Izaaka zapowiadała ofiarę Chrystusa. Zanim Jezus, nowy Izaak, znajdzie się na swojej górze Moria, na Golgocie, wspina się najpierw z uczniami na Górę Przemienienia. Chce pokazać, dokąd naprawdę zmierza.
Dwie analogiczne historie o Ojcu, który nie oszczędził nawet własnego Syna, ofiarowując Go dla naszego życia, pokazują, że Bóg nie odmówi nam niczego. Dla wszystkich, którzy wierzą w Chrystusa, nie ma już oskarżenia ani potępienia.
Trzy góry, to trzy przystanki na drodze, której ostatecznym celem jest Królestwo Boże.
PUNKT WYJŚCIA
II NIEDZIELA WIELKIEGO POSTU • Rok B • Tradycyjnie nosi ona nazwę Reminiscere. Antyfona na wejście przywołuje słowa Psalmu 25: Reminiscere miserationum tuarum (Wspomnij na Twe miłosierdzie) • KOLEKTA • Modlimy się, abyśmy mogli się cieszyć oglądaniem chwały Boga • CZYTANIA • W tę niedzielę zawsze słuchamy ewangelii o Przemienieniu • Księga Rodzaju 22,1-2.9-13.15-18 • Psalm 116,10.15-19 • List św. Pawła do Rzymian 8,31b-34 • Ewangelia wg św. Marka 9,2-10
• CHMURA SŁÓW •
•
PIERWSZE CZYTANIE
Moria • Rdz 22,1-2.9-13.15-18
KSIĘGA: Rodzaju • AUTOR: kapłan • CZAS POWSTANIA: wygnanie w Babilonii (587-538 r. przed Chr.) i czas po powrocie
KATEGORIA: wydarzenie • BOHATEROWIE: Bóg, Abraham, Izaak • MIEJSCE: góra Moria
O KSIĘDZE • Pozostajemy w Księdze Rodzaju. O ile w zeszłym tygodniu czytanie pochodziło z tzw. protohistorii, historii początków (Rdz 1-11), tym razem poznamy fragment z drugiej części, dotyczącej losów Abrahama, Izaaka i Jakuba. Historia patriarchów (Rdz 12-50) to cykl opowiadań tworzących zręby tożsamości narodowej Izraela, ludu Przymierza, ludu wędrującego bez ziemi, ludu wiary i obietnicy • Celem Księgi Rodzaju jest ocalenie wiary i odrębności Izraela w morzu pogańskiej kultury Babilonu, w której żyją zanurzeni po tragedii wygnania.
KONTEKST • Historia Abrahama to najobszerniejsza część Księgi Rodzaju (Rdz 12-25). Jest osadzona na trzech powołaniach: • gdy Abram opuszcza swoją ziemię rodzinną i oddaje w ręce Boże swoją przeszłość (Rdz 12,1-4) • gdy Bóg nakazuje mu wyjść z namiotu i spojrzeć w niebo, porzucić ludzkie kalkulacje (Rdz 15,1-6); Abraham oddał mu wówczas swoją pełną obaw i wyczekiwania teraźniejszość • gdy Bóg chce, aby patriarcha wraz z Izaakiem powierzył w Jego ręce swoją przyszłość (Rdz 22). Choć ofiarowanie Izaaka stanowi szczyt dziejów patriarchy, niemniej jest to najtrudniejszy fragment Księgi Rodzaju. Usłyszymy go w dzisiejszym czytaniu.
ZANIM USŁYSZYSZ • Wysłuchamy kluczowego fragmentu tej historii, opisanej w 22 rozdziale Księgi Rodzaju, poprzedzonego jednak dwoma wersetami z jej początku, tj. • Boży nakaz udania się na górę Moria. Pominięte zostaną: • posłuszna odpowiedź Abrahama • trzydniowa wędrówka ku górze • wspinaczka i dialog między Abrahamem i Izaakiem. Liturgia słowa koncentruje się na samej scenie ofiarowania na górze Moria i na interwencji Boga. Ofiarowanie Izaaka kryje w sobie najważniejsze przesłanie historii Abrahama.
TRANSLATOR
• Weź twego syna jedynego, którego miłujesz (Rdz 22,2) • W tekście hebrajskim znajdujemy polecenie składające się z dwóch członów, qah na, co można przetłumaczyć: weź proszę, weź błagam twojego syna • Bóg nie nakazuje apodyktycznie, lecz zaprasza i czeka. Sam drży na myśl o tym, jakiej trudnej próbie zostaje poddany Jego wybrany.
• Idź do kraju Moria (Rdz 22,2) • W oryginale spotykamy tę samą składnię i nakaz (hebr. lek lekah), która pojawiła się w przypadku pierwszego powołania Abrahama (Rdz 12,1). Jesteśmy świadkami kolejnego powołania Abrahama.
JESZCZE O PIERWSZYM CZYTANIU
• Bóg wystawił Abrahama na próbę (Rdz 22,1) • Próba nie była potrzebna Bogu, który doskonale znał Abrahama i ufał mu. Potrzebował jej sam Abraham, aby pod koniec życia przekonać się, kim jest, ile jest w nim prawdziwej wiary i oddania Panu; czy kocha Go ze względu na to, co otrzymał, czy też jest w nim miejsce na bezinteresowną miłość.
• Weź twego syna jedynego… i tam złóż go w ofierze (Rdz 22,2) • Próba wydaje się być okrutna. Całopalenie, bo o taką ofiarę tu chodzi, polegało na tym, że ofierze podcinano gardło, ćwiartowano ją, a następnie w całości spalano. Sam ten obraz napawa już przerażeniem, co dopiero gdy wyobrazimy sobie, że dzieje się to z dzieckiem, z człowiekiem? • Trzeba też przypomnieć, że Stary Testament zabraniał przelewania ludzkiej krwi (Rdz 9,5-6) i składania ofiar z ludzi (Kpł 20,2-4) • Boży nakaz jest nie tylko okrutny, jest także nielogiczny, idzie wbrew Jego prawom.
CZY WIESZ, ŻE…
• MORIA • Kraj i góra Moria to szczególne miejsce. Druga Księga Kronik (2 Krn 13,5) kojarzy tę krainę z Jerozolimą i świątynią. W miejscu ofiary Abrahama stanie świątynny ołtarz całopalenia. Tylko jedna dolina oddziela górę Moria od Golgoty – innej góry, na której Ojciec nie oszczędzi swojego Syna, lecz złoży Go za nas w ofierze.
• KWESTIA OFIAR Z LUDZI • Ofiary z synów się zdarzały (Sdz 11,31-40; 2 Krl 3,27; 17,17), ale były w Prawie zabronione (Kpł 18,21; 20,2-5). Praktykowały je otaczające Izraela narody pogańskie. Bóg, nie chcąc ofiary Izaaka, ostatecznie uczy, że nie zgadza się na tego rodzaju ofiary.
CIEKAWOSTKA
• Abraham to bohater Kierkegaarda, który w swojej Bojaźni i drżeniu opisał go jako jednego z największych w historii. Wiara Abrahama była irracjonalna, ponieważ przyznawała wszelką rację Bogu. Abraham to “rycerz wiary”, który w przeciwieństwie do “rycerzy rezygnacji” oddaje się Bogu, licząc na to, że otrzyma znacznie więcej.
• O Abrahamie pisze także inny wielki filozof, Emmanuel Levinas. Abraham, spoglądając w twarz swojego syna, usłyszał głos mówiący: nie będziesz zabijał. Jego wielkość polegała na tym, że będąc posłusznym pierwszemu wezwaniu, poszedł także za drugim. Dla Levinasa twarz człowieka to epifania, objawienie Boga.
• Scenę ofiary Abrahama komentowano w niezliczonych midraszach i opowiadaniach od czasów starożytnych po współczesne (George Steiner, Elie Wiesel). Malowali ją wszyscy wielcy, jak Rembrandt, Caravaggio czy Chagall.
CYTATY
Ciężka próba: Abrahamie! weź twego syna jedynego Izaaka, idź do kraju Moria i tam złóż go w ofierze.
Trzecie przymierze: będę ci błogosławił i dam ci potomstwo tak liczne jak gwiazdy na niebie.
•
PSALM
Nawet wtedy ufałem • Ps 116B,10.15.16-17.18-19
PSALM 116 • AUTOR: lewita • CZAS POWSTANIA: po wygnaniu (po 538 r. przed Chr.)
O PSALMIE • O Panie, jestem Twoim sługą, jam sługa Twój, syn Twojej służebnicy – te charakterystyczne słowa wskażą Psalm 116. Należy on do gatunku dziękczynienia indywidualnego (hebr. todah). To modlitwa wyrażająca radosną wdzięczność człowieka, który został wysłuchany przez Pana, ocalony od niebezpieczeństwa, nieszczęścia, choroby lub wrogów. Psalm towarzyszył świątynnej ceremonii wypełnienia złożonego ślubu lub ofierze dziękczynnej. Wyraża wiarę i ufność człowieka stojącego u progu śmierci.
ZANIM USŁYSZYSZ • Ufność Izraelity poddanego próbie przypomina ufność Abrahama. W podobnym tonie mógł on uwielbiać Pana razem z Izaakiem, gdy schodził z góry Moria. Tyś rozerwał moje kajdany – to werset chyba najtrafniej oddający przeżycia Abrahama w chwili interwencji Boga. Zauważmy, że także inne wersety Psalmu 116 wyrażają wiarę i oddanie Bogu patriarchy.
CYTATY
Psalmista o doświadczeniu odzyskanej wolności: Tyś rozerwał moje kajdany
•
DRUGIE CZYTANIE
Nie oszczędził syna • Rz 8,31b-34
List do Rzymian • AUTOR: św. Paweł • CZAS POWSTANIA: 55/56 r. • SKĄD: Korynt • DO KOGO: mieszkańcy Rzymu
O KSIĘDZE • List do Rzymian to jedno z najdojrzalszych pism Pawła. Pierwszym, pragmatycznym celem listu było zapewnienie sobie wsparcia ze strony wspólnoty w planowanej przez Pawła podróży misyjnej do Hiszpanii (Rz 15,23-24). Jednak zakres treści poruszonych w liście jest szerszy: Paweł pisze do wspólnoty znajdującej się w stolicy imperium, w sercu antycznego świata i głosi jej ewangelię.
KONTEKST • Fragment, który dziś odczytujemy, to epilog długiej sekcji Rz 5-8, gdzie Paweł opisywał nowe życie, stające się udziałem tych, którzy wierzą w Chrystusa. Zasadniczą rolę odgrywa w nim Duch, o którym Paweł mówi w Rz 8. To On czyni nas własnością Boga (Rz 8,9-11) • prowadzi nas i przekonuje, że jesteśmy synami Bożymi (Rz 8,14-17) • modli się w nas (Rz 8,26-27) i • współdziała we wszystkim dla naszego dobra, ostatecznie prowadząc nas do zbawienia (Rz 8,29-30) • W końcowych wersach Rz 8 Paweł uwielbia Boży plan, wypełniający się w chrześcijaninie, którego – dzięki wierze i Duchowi – nic nie jest w stanie oddzielić od miłości Bożej (Rz 8,31-39).
ZANIM USŁYSZYSZ • On, który nawet własnego Syna nie oszczędził – oto słowa, dla których ten fragment Listu do Rzymian został umieszczony w dzisiejszej Liturgii Słowa. • Z jednej strony rzuca nowe światło na ofiarę na górze Moria: było ono zapowiedzią wielkiej ofiary Boga, który składa w ofierze swojego Syna, by wybawić ludzkość • Z drugiej, Paweł przez tę analogię wyprowadza wniosek, że Bóg nie odmówi nam niczego: zrobi wszystko dla naszego zbawienia.
CYTATY
Św. Paweł do wszystkich, którzy wierzą w Chrystusa: Któż może wystąpić z oskarżeniem przeciw tym, których Bóg wybrał?
Retoryczne pytanie Pawła: Któż może wydać wyrok potępienia?
I retoryczna odpowiedź: Czy Chrystus Jezus, który poniósł za nas śmierć, zmartwychwstał, siedzi po prawicy Boga i przyczynia się za nami?
•
EWANGELIA
Przemienienie • Mk 9,2-10
EWANGELISTA: Marek • CZAS POWSTANIA: ok. 60-70 r.
KATEGORIA: wydarzenie • CZAS AKCJI: ok. 33 r. • MIEJSCE AKCJI: góra Tabor • BOHATEROWIE: Jezus, Mojżesz, Eliasz, Piotr, Jakub, Jan • WERSJE: Mt 17,1-9; Łk 2,28-36
O KSIĘDZE • Ewangelia według św. Marka to zdaniem badaczy najstarsza z Ewangelii, z której korzystać mieli także Łukasz i Jan. Jezus zostaje w niej ukazany jako Syn Boży. Napisana przez Jana Marka, towarzysza podróży misyjnych św. Pawła, który oparł się na relacjach i katechezie św. Piotra (świadectwo Papiasza). Według Hieronima Marek napisał swoją Ewangelię na prośbę braci w Rzymie. Punktem centralnym Ewangelii jest wyznanie Piotra pod Cezareą Filipową (8,27-30). Podsumowuje ono pierwszą część i wskazuje na główny temat Marka: kim jest Jezus. W pierwszej części Ewangelii Marka (1,1-8,30) Jezus przez cuda objawia się jako Mesjasz i zaprasza swoich uczniów do zrozumienia Królestwa Bożego (4,12; 6,52; 7,14; 8,17.21). W części drugiej wyjaśnia uczniom swoją misję przez odwołanie do cierpiącego i uwielbionego Syna Człowieczego i wyraźnie wzywa do wejścia do Królestwa Bożego (9,47; 10,15.23-25).
KONTEKST • Ósmy rozdział to punkt zwrotny w Ewangelii Marka. Jezus prowadzi swoich uczniów dalej w odkrywaniu tego, kim jest. Nie będzie ziemskim Mesjaszem, jakiego oczekują, gdy patrzą na Jego cuda. Po wyznaniu Piotra: Ty jesteś Mesjasz – Jezus po raz pierwszy zapowiada uczniom swą mękę: pouczał ich, że musi wiele wycierpieć… że zostanie zabity, ale po trzech dniach zmartwychwstanie (Mk 8,31-32). Piotr sprzeciwił się takiej drodze Mesjasza i zaczął Go upominać. Jezus zareagował na to wyjątkową stanowczością: Zejdź mi z oczu, szatanie! Po tym epizodzie Pan wzywa swoich uczniów do naśladowania Go na drodze Krzyża (8,31-34). Widząc, że mowa ta zasiała w ich sercach strach i zwątpienie, w rozdziale 9 Pan prowadzi ich na Górę Przemienienia, gdzie ukaże im sens drogi Krzyża.
ZANIM USŁYSZYSZ • Usłyszymy o wydarzeniach, które nastąpiły po sześciu dniach od epizodu pod Cezareą Filipową. • Pan wybiera Piotra, Jakuba i Jana i prowadzi ich osobno na wysoką górę • Nagle Jego szaty stają się lśniąco białe, a obok ukazują się Mojżesz i Eliasz • Piotr chce postawić trzy namioty: dla Jezusa i Jego rozmówców • Wkrótce jednak wizja znika zakryta obłokiem, z którego rozlega się głos Boży: nazywa Jezusa ukochanym Synem, którego uczniowie powinni słuchać • W czasie zejścia z góry Jezus nakazuje uczniom zachować milczenie aż do czasu swojego zmartwychwstania • Oni nie rozumieją, co znaczy ‘powstać z martwych’.
TRANSLATOR
• Panie, dobrze, że tu jesteśmy (Mt 17,4) • W oryginale słowa Piotra brzmią bardziej przekonująco: Panie, dobrze jest nam tu być.
WERSJE
PRZEMIENIENIE Jezusa (albo transfiguracja) to wydarzenie opisane przez trzech ewangelistów: Mateusza, Marka i Łukasza. We wszystkich trzech ewangeliach następuje sześć albo osiem dni po „wyznaniu Piotra” blisko Cezarei Filipowej. Te dwa wydarzenia łączy nie tylko powiązanie czasowe, lecz także tematyka i „drugi” bohater.
• WSPOMNIENIA PIOTRA • 2 P 1,16-18: Nie za wymyślonymi bowiem mitami postępowaliśmy wtedy, gdy daliśmy wam poznać moc i przyjście Pana naszego, Jezusa Chrystusa, ale jako naoczni świadkowie Jego wielkości. Otrzymał bowiem od Ojca cześć i chwałę, gdy taki oto głos Go doszedł od wspaniałego Majestatu: To jest mój Syn umiłowany, w którym sobie upodobałem. I słyszeliśmy, jak ten głos doszedł z nieba, kiedy z Nim razem byliśmy na górze świętej.
• Marek nie pisze o treści rozmowy Mojżesza i Eliasza z Jezusem. Wspomina o niej Łukasz: Ukazali się oni w chwale i mówili o Jego odejściu, którego miał dopełnić w Jeruzalem (Łk 9,31).
• Łukasz bardziej szczegółowo opisuje ZACHOWANIE APOSTOŁÓW: Tymczasem Piotr i towarzysze snem byli zmorzeni. Gdy się ocknęli, ujrzeli Jego chwałę i obydwu mężów, stojących przy Nim (Łk 9, 31).
JESZCZE O EWANGELII
• Krzyż to nie ostatnie słowo. Zanim Jezus, nowy Izaak, znajdzie się na swojej górze Moria, na Golgocie, wspina się najpierw ze swoimi uczniami na Górę Przemienienia. Chce pokazać, dokąd naprawdę zmierza. Golgota czy Moria, to tylko przystanek na drodze, której ostatecznym celem jest Królestwo Boże. Jego symbolem jest Góra Przemienienia, Tabor. Jezus bierze tam ze sobą Piotra, Jakuba i jego brata Jana. To jedni z pierwszych powołanych, którzy byli z Nim od początku. Tuż potem, jak ogłosił swoim uczniom, że zmierza do Jerozolimy, gdzie umrze śmiercią męczeńską (Mk 8,31); tuż po tym, jak zasiał w ich sercach przerażenie swoją mową o krzyżu (Mk 8,34-38), prowadzi ich na Górę Przemienienia.
• Blask Zmartwychwstania. Tam jego szaty stały lśniąco białe – znak nowego, zmartwychwstałego życia w Królestwie (Mk 9,3). Obok Niego pojawili się Eliasz i Mojżesz, świadczący o tym, że droga Jezusa zmierza nie ku tragicznemu finałowi, lecz ku chwale nieba (Mk 9,4). Piotr chce pozostać na górze. Proponuje Panu, że postawi tam trzy namioty: dla Jezusa i jego rozmówców (Mk 9,5). Na Górze Przemienienia jednak fizycznie pozostać się nie da. Wizja znika tak szybko, jak się pojawiła. Obłok spowija górę i wraz z nim odchodzą postacie Mojżesza i Eliasza (Mk 9,7). Obłok oznacza Boże objawienie i tajemnicę, która teraz jeszcze pozostaje przed oczyma uczniów zakryta. Góra Przemienienia to zaledwie krótkie spojrzenie na to, jak wyglądać będzie przyszłe życie w Królestwie. Tu na ziemi możemy go jedynie smakować. Z góry trzeba będzie zejść na dół.
• Słowo na drogę. Uczniowie nie schodzą jednak sami, idzie z nimi Jezus. Usłyszeli także ważne słowo Ojca, które pomoże im przechować w sercach to nagłe objawienie i żyć w jego blasku. To jest mój Syn Umiłowany, słuchajcie Go (Mk 9,7) – mówi Ojciec. Będąc blisko Niego i blisko Jego Słowa, uczniowie mogą żyć już dziś życiem zmartwychwstałym, którego blask zobaczyli na górze.
CZY WIESZ, ŻE…
• „Postawimy trzy namioty” – słowa Szymona Piotra nie są do końca przypadkowe, a za takie często się je uważa. Według badaczy Jezus wziął uczniów na górę jesienią, podczas Święta Namiotów. Było to święto, które wspominało wędrówkę przez pustynię. Według tradycji podczas tego święta Izraelici po dziś dzień budują namioty, w których spożywają posiłki, spoglądając w niebo, symbol Bożej troski i Opatrzności.
• „To jest mój Syn umiłowany, Jego słuchajcie” – ten głos z nieba pada tylko dwa razy: podczas Chrztu i Przemienienia. Tak jak chrzest był bezpośrednim umocnieniem Jezusa przed kuszeniem, tak Przemienienie jest umocnieniem już przed ostatecznym kuszeniem – cierpieniem, męką i śmiercią. Bóg Ojciec umacnia swojego Syna słowami: Tyś mój Syn umiłowany.
CYTATY
Bóg do nas zawsze aktualnie: Jego słuchajcie!
Polecane przez nas:
Dodaj komentarz