Jutro Niedziela – XVIII zwykła B

PUNKT WYJŚCIA

OSIEMNASTA NIEDZIELA ZWYKŁA • Rok B • KOLOR SZAT: zielony • KOLEKTA: Będziemy prosić Boga, aby Pan odnowił w nas swoje życie i zachował je od zepsucia • CZYTANIA: Księga Wyjścia 16,2–4.12–15 • Psalm 78,3–4.23–25.54 • List do Efezjan 4,17.20–24 • Ewangelia wg św. Jana 6,24–35

CHMURA SŁOWA

STO SŁÓW

Jezus prowadzi do tajemnicy Eucharystii. Mowę o Chlebie Życia poprzedził znak rozmnożenia chleba dla pięciu tysięcy samych tylko mężczyzn. Tamto wydarzenie nie tylko zapowiedziało pomnażanie chleba, który nasyca głód głębszy niż ten fizyczny, ale uczyło też postawy eucharystycznej: pozbawionej kalkulacji i wątpliwości.

Teraz przyszłą Eucharystię Jezus dopowiada przez wspomnienie cudu manny z nieba, Tora trzymała przy życiu Izraelitów zmierzających do Ziemi Obiecanej. Tamten chleb choć nasycał, to niszczał. Choć dawał życie, nie chronił od śmierci.

Jezus zapowiada chleb nieniszczejący, prawdziwie niebiański. I nagle objawia, że On sam jest tym Chlebem.

Czytanie z Księgi Wyjścia

(Wj 16,2-4.12-15)

I zaczęło szemrać na pustyni całe zgromadzenie Izraelitów przeciw Mojżeszowi i przeciw Aaronowi. Izraelici mówili im: Obyśmy pomarli z ręki Pana w ziemi egipskiej, gdzieśmy zasiadali przed garnkami mięsa i jadali chleb do sytości! Wyprowadziliście nas na tę pustynię, aby głodem umorzyć całą tę rzeszę. Pan powiedział wówczas do Mojżesza: Oto ześlę wam chleb z nieba, na kształt deszczu. I będzie wychodził lud, i każdego dnia będzie zbierał według potrzeby dziennej. Chcę ich także doświadczyć, czy pójdą za moimi rozkazami czy też nie. Słyszałem szemranie Izraelitów. Powiedz im tak: O zmierzchu będziecie jeść mięso, a rano nasycicie się chlebem. Poznacie wtedy, że Ja, Pan, jestem waszym Bogiem. Rzeczywiście wieczorem przyleciały przepiórki i pokryły obóz, a nazajutrz rano warstwa rosy leżała dokoła obozu. Gdy się warstwa rosy uniosła ku górze, wówczas na pustyni leżało coś drobnego, ziarnistego, niby szron na ziemi. Na widok tego Izraelici pytali się wzajemnie: Co to jest? – gdyż nie wiedzieli, co to było. Wtedy powiedział do nich Mojżesz: To jest chleb, który daje wam Pan na pokarm.

Oto Słowo Boże.

•

PIERWSZE CZYTANIE

Manna i przepórki • Wj 16,2-4.12-15

Uwolniony z Egiptu Izrael zbuntował się przeciw Mojżeszowi. W odpowiedzi Bóg zesłał tajemniczy pokarm z nieba.

KSIĘGA: Wyjścia • AUTOR: kapłan (ostateczna redakcja) • CZAS POWSTANIA: VI–V w. przed Chr. • KATEGORIA: wydarzenie • CZAS AKCJI: II poł. XIII w. przed Chr. • MIEJSCE AKCJI: Pustynia Sin • BOHATEROWIE: Mojżesz, lud

NARODZINY IZRAELA • Księga Wyjścia, Exodus, druga z ksiąg Pisma Świętego, opisuje dokładnie to, na co wskazuje jej nazwa – wyjście Izraelitów z ziemi egipskiej. Drugim ważnym wydarzeniem jest przymierze zawarte na Synaju i związane z nim prawo – Dekalog • Głównym tematem księgi są narodziny Izraela jako narodu i Boże panowanie nad nim. W pierwszej części (rozdz. 1–15) rozstrzyga się, kto jest Panem Izraela: faraon i bogowie Egiptu czy Jahwe. Dalej, już po wyjściu z Egiptu, Pan rozwiązuje problemy swego ludu i karmi go na pustyni (rozdz. 15–18), wreszcie nadaje prawa (rozdz. 19–24) i rozbija swój namiot pośród nich (rozdz. 24–40), potwierdzając w ten sposób swoje królowanie w Izraelu. Do ludu wybranego należy ten, kto doświadczył cudu Wyjścia i kto chodzi drogami Bożego Prawa, przyjmując panowanie Jahwe.

PRAGNIENIE I GŁÓD • Rozdział szesnasty Księgi Wyjścia następuje bezpośrednio po cudownym przejściu przez Morze Czerwone. Pojawiają się pierwsze problemy wędrówki przez pustynię. Izraelitom doskwierały pragnienie i brak chleba. W Refidim, gdzie lud kłócił się z Mojżeszem, mówiąc: Daj nam wody do picia! – Mojżesz odpowiedział słowami: Czemu kłócicie się ze mną? I czemu wystawiacie Pana na próbę?

BUNT PRZECIW BOGU • W tym miejscu rozpoczyna się fragment, który usłyszymy w pierwszym czytaniu: bunt i dramatyczny dialog Izraelitów ze swoim przywódcą (Mojżesz skarży się: Niewiele brakuje, a ukamienują mnie). Zwróćmy uwagę, że w istocie jest to zarzut nie przeciwko Mojżeszowi, lecz przeciwko Bogu, który w mniemaniu Izraelitów nie wywiązuje się ze swego zadania Zbawcy i troskliwego władcy narodu. Bóg odpowiada, posyłając ludziom mięso i chleb.

(Ps 78,3-4.23-25.54)

REFREN: Pokarmem z nieba Pan swój lud obdarzył.

Co usłyszeliśmy i cośmy poznali,

i co nam opowiedzieli nasi ojcowie,

opowiemy przyszłemu pokoleniu,

chwałę Pana i Jego potęgę.

Pan Bóg z góry wydał rozkaz chmurom

i bramy nieba otworzył.

Jak deszcz spuścił mannę do jedzenia,

podarował im chleb niebieski.

Spożywał człowiek chleb aniołów

zesłał im jadła do syta.

Wprowadził ich do ziemi swej świętej,

na górę, którą zdobyła Jego prawica.

•

PSALM

Chleb aniołów •  Ps 78,3-4.23-25.54

Psalm 78 to starożytna homilia. Uczy historii i nadaje sens dawnym wydarzeniom. Na przykład cudowi manny z nieba.

PSALM 78 • AUTOR: lewita z kręgu Asafa • CZAS POWSTANIA: czasy powygnaniowe, VI w. przed Chr.

HISTORIA NAUCZYCIELKĄ… • Psalm 78 można zakwalifikować do gatunku pieśni dydaktycznej lub homilii. Słuchaj, mój ludu, nauki mojej… Do przypowieści otworzę me usta, wyjawię tajemnicę zamierzchłego wieku. Celem tego długiego, ponad siedemdziesięciowersetowego utworu jest wspominanie wydarzeń przeszłości i wyciągnięcie z nich lekcji dotyczącej teraźniejszości narodu wybranego. Autor chce doprowadzić współczesnych mu słuchaczy do ważnej konkluzji: będziemy wierni przykazaniom Pana i nie powtórzymy błędów naszych ojców.

…I KOŁEM SIĘ TOCZY • Utwór nie jest systematycznym wykładem historii narodu wybranego, lecz homilią, która skupia się na wybranych wydarzeniach. Zachęca on do wierności Bożym drogom i przykazaniom. Autor skupia się na historii Wyjścia, przedstawiając ją na zasadzie zamykającego się koła, znanego choćby z Księgi Sędziów: grzech ludu – kara – wołanie do Pana – wybawienie – grzech ludu itd. W całości psalm stanowi medytację nad Bożą wiernością i miłosierdziem większym niż grzech i niewierność Izraela.

CHLEB ANIOŁÓW • To jeden z najdłuższych utworów Psałterza (dłuższy jest tylko Psalm 119). Dlatego usłyszymy dziś zaledwie fragment wspominający mannę z nieba, wydarzenie opisane w pierwszym czytaniu. Zwróćmy uwagę, że autor porównuje mannę do deszczu spadającego z nieba i nazywa chlebem aniołów. Strofa trzecia łączy pokarm z nieba z wprowadzeniem Izraela do ziemi świętej i osadzeniem na swojej świętej górze. Manna to pokarm, który dodał Izraelowi sił w wędrówce do ich upragnionej nowej ojczyzny.

Czytanie z Listu św. Pawła Apostoła do Efezjan

(Ef 4,17.20-24)

To zatem mówię i zaklinam was w Panu, abyście już nie postępowali tak, jak postępują poganie, z ich próżnym myśleniem, Wy zaś nie tak nauczyliście się Chrystusa. Słyszeliście przecież o Nim i zostaliście pouczeni w Nim – zgodnie z prawdą, jaka jest w Jezusie, że – co się tyczy poprzedniego sposobu życia – trzeba porzucić dawnego człowieka, który ulega zepsuciu na skutek zwodniczych żądz, odnawiać się duchem w waszym myśleniu i przyoblec człowieka nowego, stworzonego według Boga, w sprawiedliwości i prawdziwej świętości.

Oto Słowo Boże.

•

DRUGIE CZYTANIE

Nowy człowiek • Ef 4,17.20-24

Porzucić starego człowieka i przyoblec nowego – do tego wzywa Paweł. Usłyszymy dziś kolejną z egzort.

KSIĘGA: List do Efezjan • AUTOR: św. Paweł lub jego uczeń • CZAS POWSTANIA: ok. 62–64 r. lub ok. 70–95 r. • SKĄD: Rzym lub inne, nieznane miejsce • ADRESACI: wspólnota w Efezie, chrześcijanie w Azji Mniejszej

DOJRZAŁY LIST • Przypomnijmy, że sercem i myślą przewodnią Listu do Efezjan jest nauka o Kościele, która tutaj osiąga szczyt rozwoju. Apostoł, opierając się na obu listach do Koryntian, ukazuje Kościół uniwersalny i kosmiczny, w którym znajduje swoje miejsce Izrael i wszystkie narody • List do Efezjan wiernie odbija naukę Pawła, posługując się także ulubionymi pojęciami apostoła.

EGZORTY • Pozostajemy w czwartym rozdziale, w którym dominują egzorty, wezwania do jedności oraz do wspólnego działania w Ciele Chrystusa, którym jest Kościół (w. 1–13). Autor wzywa chrześcijan do życia dojrzałego, w miłości, które diametralnie różni się od życia otaczających ich pogan (w. 17–24). Odrzuciwszy kłamstwo, gniew, gorycz i złość, chrześcijanie mają być dla siebie dobrzy i miłosierni, przebaczając sobie nawzajem, tak jak Bóg przebaczył im w Chrystusie.

NOWY CZŁOWIEK • Usłyszymy fragment, w którym Paweł wzywa adresatów, aby chrześcijanie odważyli się różnić od otaczającego ich pogańskiego świata. Zwróćmy uwagę, że używa przy tym charakterystycznego dla siebie stylu: odróżnia starego człowieka od nowego, potrzebną zaś zmianę opisuje jako ubranie, przyobleczenie się w nowego człowieka, tak jakby było to ubraniem nowej szaty.

Słowa Ewangelii wg św. Jana

(J 6,24-35)

A kiedy ludzie z tłumu zauważyli, że nie ma tam Jezusa, a także Jego uczniów, wsiedli do łodzi, przybyli do Kafarnaum i tam szukali Jezusa. Gdy zaś odnaleźli Go na przeciwległym brzegu, rzekli do Niego: Rabbi, kiedy tu przybyłeś? W odpowiedzi rzekł im Jezus: Zaprawdę, zaprawdę, powiadam wam: Szukacie Mnie nie dlatego, żeście widzieli znaki, ale dlatego, żeście jedli chleb do sytości. Troszczcie się nie o ten pokarm, który ginie, ale o ten, który trwa na wieki, a który da wam Syn Człowieczy; Jego to bowiem pieczęcią swą naznaczył Bóg Ojciec. Oni zaś rzekli do Niego: Cóż mamy czynić, abyśmy wykonywali dzieła Boże? Jezus odpowiadając rzekł do nich: Na tym polega dzieło /zamierzone przez/ Boga, abyście uwierzyli w Tego, którego On posłał. Rzekli do Niego: Jakiego więc dokonasz znaku, abyśmy go widzieli i Tobie uwierzyli? Cóż zdziałasz? Ojcowie nasi jedli mannę na pustyni, jak napisano: Dał im do jedzenia chleb z nieba. Rzekł do nich Jezus: Zaprawdę, zaprawdę, powiadam wam: Nie Mojżesz dał wam chleb z nieba, ale dopiero Ojciec mój da wam prawdziwy chleb z nieba. Albowiem chlebem Bożym jest Ten, który z nieba zstępuje i życie daje światu. Rzekli więc do Niego: Panie, dawaj nam zawsze tego chleba! Odpowiedział im Jezus: Jam jest chleb życia. Kto do Mnie przychodzi, nie będzie łaknął; a kto we Mnie wierzy, nigdy pragnąć nie będzie.

Oto Słowo Pańskie.

•

EWANGELIA

Prawdziwy chleb • J 6,6,24-35

Znak rozmnożenia chleba domaga się interpretacji. Jezus mówi, że istnieje taki chleb, który nie ginie.

EWANGELISTA: św. Jan • CZAS POWSTANIA: ok. 90 r. • KATEGORIA: wydarzenie • MIEJSCE: Synagoga w Kafarnaum • CZAS: ok. 33 r. • BOHATEROWIE: Jezus, uczniowie, słuchające go tłumy

JA JESTEM… • W Ewangelii wg św. Jana Jezus, opisując swoją misję, używa formuły JA JESTEM, co nawiązuje do objawienia Boga w Księdze Wyjścia (👁 J 3,14) • Najmłodsza z Ewangelii, napisana przez Jana i zredagowana przez jego uczniów, różni się od pozostałych Ewangelii sposobem opisu tajemnicy Chrystusa • Ewangelię św. Jana dzieli się na • Księgę Znaków (rozdz. 1–12), Ewangelista mówi nie o cudach, lecz siedmiu znakach objawiających misterium Pana, oraz • Księgę Krzyża, który dla Jana jest najważniejszym znakiem Mesjasza (rozdz. 13–20).

…CHLEBEM ŻYCIA • W zeszłym tygodniu rozpoczęliśmy lekturę szóstego rozdziału Ewangelii św. Jana: był to znak rozmnożenia chleba. Po nim nastąpił kolejny znak – pominięty w niedzielnej lekturze – Jezus chodzi po jeziorze (👁 J 6,16–21). To dowodzi władzy Jezusa nad życiem i śmiercią • Znaki domagają się interpretacji, której Jezus udziela tym, którzy Go szukają.

WIĘKSZY NIŻ MOJŻESZ • Usłyszymy dziś pierwszą część dialogu z tłumami, które szukają Jezusa po cudzie rozmnożenia chleba. Zwróćmy uwagę, że słuchacze wspominają cud manny (👁 PIERWSZE CZYTANIE), Jezus zaś – odwołując się do niego, zapowie inny pokarm: taki, który nie ginie. Nowym Chlebem, który ześle Pan, a który daje życie światu, jest On sam.

Szersza analiza czytań, psalmu oraz Ewangelii dostępna jest w książkowej wersji cyklu “Jutro Niedziela”, TUTAJ oraz w wersji EBOOK.