Jutro Niedziela – XVIII Zwykła B
Manna, która trzymała przy życiu Izraelitów, to zaledwie zapowiedź prawdziwego Chleba
Polub nas na Facebooku!
Jezus prowadzi do tajemnicy Eucharystii. Mowę o Chlebie Życia poprzedził znak rozmnożenia chleba dla pięciu tysięcy samych tylko mężczyzn (patrz VII niedziela zwykła). Tamto wydarzenie nie tylko zapowiedziało pomnażanie chleba, który nasyca głód głębszy niż ten fizyczny, ale uczyło też postawy eucharystycznej: pozbawionej kalkulacji i wątpliwości.
Teraz przyszłą Eucharystię Jezus dopowiada przez wspomnienie cudu manny z nieba, tora trzymała przy życiu Izraelitów zmierzających do Ziemi Obiecanej. Tamten chleb choć nasycał niszczał. Choć dawał życie, nie chronił od śmierci.
Jezus zapowiada chleb nieniszczejący, prawdziwie niebiański. I nagle objawia, że On sam jest tym Chlebem.
•
PUNKT WYJŚCIA
Aż 13 razy padnie słowo “chleb”, a prawie wszystkie czytania wspomną cud manny z nieba
OSIEMNASTA NIEDZIELA ZWYKŁA • Rok B • KOLEKTA: Będziemy prosić Boga, aby Pan odnowił w nas swoje życie i zachował je od zepsucia • KOLOR: zielony • CZYTANIA: Księga Wyjścia 16,2-4.12-15 • Psalm 78,3-4.23-25.54 • List do Efezjan 4,17.20-24 • Ewangelia wg św. Jana 6,24-35
CHMURA SŁOWA • Chmura słowa znów symbolicznie oddaje znaczenie całej Liturgii Słowa: najczęściej, bo aż 13 razy, padnie słowo CHLEB, 6 razy – NIEBO. Inne częste słowa to PAN (8) , JEZUS (6) oraz czasownik – w różnych formach gramatycznych – JEŚĆ (4).
•
PIERWSZE CZYTANIE
Manna i przepórki • Wj 16,2-4.12-15
Uwolniony z Egiptu Izrael zbuntował się przeciw Mojżeszowi. W odpowiedzi Bóg zesłał tajemniczy pokarm z nieba
KSIĘGA: Wyjścia • AUTOR: anonimowy mędrzec • CZAS POWSTANIA: czasy hellenistyczne, I w. przed Chr.
KATEGORIA: wydarzenie • BOHATEROWIE: Mojżesz, lud
NARODZINY IZRAELA • Księga Wyjścia, Exodus, druga z ksiąg Pisma Świętego, opisuje dokładnie to, na co wskazuje jej nazwa – uwolnienie Izraelitów z ziemi egipskiej. Ale nie tylko – drugim ważnym wydarzeniem jest przymierze zawarte na Synaju i Dekalog • Głównym tematem księgi są narodziny Izraela jako narodu i Boże panowanie nad nim. W pierwszej części (rozdziały 1-15) rozstrzyga się, kto jest Panem Izraela: faraon i bogowie Egiptu czy Jahwe. Dalej, już po wyjściu z Egiptu, Pan rozwiązuje problemy swego ludu i karmi go na pustyni (15-18), wreszcie nadaje prawa (19-24) i rozbija swój namiot (24-40), potwierdzając w ten sposób swoje królowanie w Izraelu. Do ludu wybranego należy ten, kto doświadczył cudu Wyjścia i kto chodzi drogami Bożego prawa, przyjmując panowanie Jahwe.
PRAGNIENIE I GŁÓD • Rozdział 16 Księgi Wyjścia następuje bezpośrednio po cudownym przejściu przez Morze Czerwone. Pojawiły się pierwsze problemy podczas wędrówki przez pustynię. Doskwierały pragnienie i brak chleba. W Refidim, gdzie lud kłóci się z Mojżeszem, mówiąc: Daj nam wody do picia! – Mojżesz odpowiada słowami: Czemu kłócicie się ze mną? I czemu wystawiacie Pana na próbę?
BUNT PRZECIW BOGU • Odtąd rozpoczyna się fragment, który usłyszymy w pierwszym czytaniu: bunt i dramatyczny dialog Izraelitów ze swoim przywódcą (Mojżesz skarży się: Niewiele brakuje, a ukamienują mnie). Zwróćmy uwagę, że w istocie jest to zarzut nie przeciwko Mojżeszowi, lecz przeciwko Bogu, który w mniemaniu Izraelitów nie wywiązuje się ze swego zadania Zbawcy i troskliwego władcy narodu. Bóg odpowiada, posyłając ludziom mięso i chleb.
JESZCZE O PIERWSZYM CZYTANIU
• Szemranie Izraela to jeden z centralnych tematów Księgi Wyjścia, będzie pojawiało się regularnie na różnych etapach wędrówki przez pustynię. Uderza ono w samo serce Boga, który chce się nazywać Ojcem narodu wybranego. Przez ciągłe zapominanie o dziełach Pana i tęsknotę za Egiptem Izrael kwestionuje tę prawdę. Bóg reaguje wówczas ze zdumiewającą łagodnością i pobłażliwością: karmi ich i daje wodę do picia.
• Kiedy podobne bunty pojawią się na dalszych etapach wędrówki w Księdze Liczb, Pan ukarze swój naród, np. plagą jadowitych węży • Skąd taka różnica? W Księdze Wyjścia Izrael jest jeszcze na początku drogi, jest jak dziecko, które uczy się dopiero zaufania i języka Boga, Bóg karmi swoje dziecko i jest gotów wybaczyć mu jego niedojrzałość. Później, kiedy naród nauczy się już więcej, Bóg będzie także więcej od niego wymagał, da mu doświadczyć konsekwencji błędnych wyborów. Dobry Ojciec nie tylko zapewnia utrzymanie, ale także wychowuje do wolności i odpowiedzialności.
CZY WIESZ, ŻE…
• Przepiórki. Te niewielkie ptaki wędrują ponad pustynią unoszone wiatrem, kiedy jednak ten jest przeciwny, całymi stadami osiadają zmęczone na ziemi. Wówczas łatwo można je schwytać.
• Manna. Naturalnym wytłumaczeniem dla cudu manny może być wydzielina z krzewu tamaryszkowego (6-7 m), która spadając na ziemię, krystalizowała się i rozpuszczała się we wschodzącym słońcu. Według innej interpretacji manna to produkt owadów żywiących się sokiem krzewu tamaryszkowego. Skrystalizowana przypomina wielkością ziarna grochu, jest biała i pachnie jak miód. Zbierają ją mrówki. Fenomen naturalny nie tłumaczy pojawienia się manny dokładnie wtedy, gdy potrzebowali jej Izraelici. Nie mówi także o tym, jak Izrael mógł się żywić takim pokarmem przez 40 lat. Manna występuje tylko w niektórych miejscach pustyni cyklicznie, od maja do lipca. W całym sezonie można jej zebrać ok. 225 kg, czyli bardzo skromnie jak na potrzeby całego ludu. Zatem fakt, że Izrael kroczy przez pustynię i jest w stanie przeżyć, jest cudem, który wskazuje na Bożą Opatrzność. W NT manna staje się symbolem Eucharystii, pokarmu, który zstąpił z nieba, Słowa i Ciała Chrystusa (1 Kor 10,3; J 6,31-65).
•
PSALM
Chleb aniołów • Ps 78,3-4.23-25.54
Psalm 78 to starożytna homilia. Uczy historii i nadaje sens dawnym wydarzeniom. Na przykład cudowi manny z nieba
PSALM 78 • AUTOR: lewita, z kręgów Asafa • CZAS POWSTANIA: czasy powygnaniowe, VI w. przed Chr.
HISTORIA NAUCZYCIELKĄ… • Psalm 78 można zakwalifikować do gatunku pieśni dydaktycznej lub homilii. Słuchaj, mój ludu, nauki mojej… Do przypowieści otworzę me usta, wyjawię tajemnicę zamierzchłego wieku. Celem tego długiego, ponad 70-wersetowego psalmu jest wspominanie wydarzeń przeszłości i wyciągnięcie z nich lekcji dotyczącej teraźniejszości narodu wybranego. Autor chce doprowadzić współczesnych mu słuchaczy do ważnej konkluzji: będziemy wierni przykazaniom Pana i nie powtórzymy błędów naszych ojców.
…I KOŁEM SIĘ TOCZY • Utwór nie jest systematycznym wykładem historii narodu wybranego, lecz homilią, która skupia się na wybranych wydarzeniach. Zachęca on do wierności Bożym drogom i przykazaniom. Autor skupia się na historii Wyjścia, przedstawiając ją na zasadzie zamykającego się koła, znanego choćby z Księgi Sędziów: grzech ludu – kara – wołanie do Pana – wybawienie – grzech ludu itd. W całości psalm stanowi medytację nad Bożą wiernością i miłosierdziem większym niż grzech i niewierność Izraela.
CHLEB ANIOŁÓW • To jeden z najdłuższych utworów Psałterza (dłuższy jest tylko Psalm 119). Dlatego usłyszymy dziś zaledwie fragment wspominający mannę z nieba, wydarzenie opisane w pierwszym czytaniu. Zwróćmy uwagę, że autor porównuje mannę do deszczu spadającego z nieba i nazywa chlebem aniołów. Strofa trzecia łączy pokarm z nieba z wprowadzeniem Izraela do ziemi świętej i osadzeniem na swojej świętej górze. Manna to pokarm, który dodał Izraelowi sił w wędrówce do ich upragnionej nowej ojczyzny.
•
DRUGIE CZYTANIE
Nowy człowiek • Ef 4,17.20-24
Porzucić starego człowieka i przyoblec nowego – do tego wzywa Paweł. Usłyszymy dziś kolejną z egzort
List do Efezjan • AUTOR: św. Paweł (lub jego uczeń) • CZAS POWSTANIA: przed 61-63 r. (lub ok. 100 r.) • SKĄD: Rzym (albo Cezarea lub inne, nieznane miejsce) · DO KOGO: wspólnota w Efezie, chrześcijanie w Azji Mniejszej
DOJRZAŁY LIST • Kontynuujemy lekturę listu do Efezjan. Istnieją dwie hipotezy co do autorstwa oraz czasu i miejsca napisania listu. Według pierwszej, tradycyjnej, List do Efezjan uznawany jest za jeden z czterech listów więziennych św. Pawła i powstał w ostatnim okresie jego życia, w Rzymie. Według drugiej – pochodzi z jego szkoły i może być dziełem ucznia zainspirowanego myślą Apostoła • Sercem i myślą przewodnią listu jest Pawłowa nauka o Kościele, która tutaj osiąga szczyt rozwoju. Apostoł, opierając się na 1-2 Kor, ukazuje Kościół uniwersalny i kosmiczny, w którym znajduje swoje miejsce Izrael i wszystkie narody.
EGZORTY • Pozostajemy w czwartym rozdziale, w którym dominują egzorty, wezwania do jedności oraz do wspólnego działania w Ciele Chrystusa, którym jest Kościół (Ef 4,1-13). Autor wzywa chrześcijan do życia dojrzałego, w miłości, które różni się diametralnie od życia otaczających ich pogan (Ef 4,17-24). Odrzuciwszy kłamstwo, gniew, gorycz i złość, chrześcijanie mają być dla siebie dobrzy i miłosierni, przebaczając sobie nawzajem, tak jak Bóg przebaczył im w Chrystusie.
NOWY CZŁOWIEK • Paweł wzywa, aby chrześcijanie odważyli się różnić od otaczającego ich pogańskiego świata. Wierność nauce Chrystusa nakazuje im porzucenie dotychczasowego stylu życia oraz dawnego człowieka, który ulega zepsuciu; wzywa, by przyoblec się w nowego człowieka, który charakteryzuje się sprawiedliwością oraz prawdziwą świętością.
JESZCZE O DRUGIM CZYTANIU
List do Efezjan wiernie odbija naukę Pawła, posługując się także ulubionymi pojęciami apostoła. “Stary człowiek” to człowiek zepsuty, starzejący się fizycznie i duchowo pod wpływem mieszkającego w nim grzechu. To człowiek, który albo nie spotkał Jezusa, albo nie chce poddać się jego władzy. “Nowy człowiek” to inaczej “nowe stworzenie”, człowiek stworzony na nowo według obrazu, który został nam dany w Chrystusie. Ten człowiek trwa w sprawiedliwości, czyli w wierności Bożemu Słowu. Świętość, która go charakteryzuje, to nie tyle wewnętrzna doskonałość, co bliska, stanowiąca źródło motywacji relacja z Panem, która popycha go do miłości i działania dla dobra innych.
TRANSLATOR
• Trzeba porzucić dawnego człowieka, który ulega zepsuciu na skutek zwodniczych żądz. (Ef 4,22). Tekst grecki mówi dosłownie porzuceniu starego człowieka, którego pragnienia idą za tym, co zwodzi, za ułudą. Pragnienie (epithymia) nie zawsze oznacza negatywną żądzę. To gorąca, zmuszająca do działania chęć, która musi znaleźć właściwy cel i ukierunkowanie. Jezus gorąco pragnie spożyć Paschę ze swoimi uczniami (Łk 22,5), Paweł zaś chce zobaczyć swoją wspólnotę (1 Tes 2,17). Pragnienie to potencjał, życiowa energia, która służy rozwojowi człowieka i jego relacji. Poganie marnują tę energię, inwestując ją w zwodnicze przyjemności, idąc ślepo za głosem ciała lub bogactwami.
• Abyście już nie postępowali tak, jak postępują poganie, z ich próżnym myśleniem (Ef 4,24). Mataiotes – próżność, która charakteryzuje postępowanie pogan, oznacza dosłownie pustkę, stan pozbawienia wartości i celu, do którego się zmierza, a więc także tymczasowość i frustrację.
•
EWANGELIA
Prawdziwy chleb • J 6,6,24-35
Znak rozmnożenia chleba domaga się interpretacji. Jezus mówi, że istnieje taki chleb, który nie ginie
EWANGELISTA: św. Jan • CZAS POWSTANIA: ok. 90 r. • KATEGORIA: wydarzenie • MIEJSCE: Synagoga w Kafarnaum • CZAS: ok. 33 r. • BOHATEROWIE: Jezus, uczniowie, słuchające go tłumy
JA JESTEM… • W ewangelii wg św. Jana Jezus, opisując swoją misję, używa formuły “JA JESTEM”, a to nawiązuje do objawienia Boga w Księdze Wyjścia (patrz 3,14) • Najmłodsza z Ewangelii, napisana przez Jana i zredagowana przez jego uczniów, zdecydowanie różni się od pozostałych Ewangelii właśnie innym sposobem opisu tajemnicy Chrystusa • Ewangelię św. Jana dzieli się na • Księgę Znaków (rozdziały 1-12), Ewangelista mówi nie o cudach, lecz siedmiu znakach objawiających misterium Pana) oraz • Księgę Krzyża, który dla Jana jest najważniejszym znakiem Mesjasza (rozdziały 13-20).
…CHLEBEM ŻYCIA • W szóstym rozdziale Ewangelii Jana Jezus dokonuje znaku rozmnożenia chleba, który uświadamia tłumom, że stoi przed nimi wielki prorok (J 6, 1-15). Po nim następuje kolejny znak, dowodzący władzy Jezusa nad życiem i śmiercią: Pan chodzi po jeziorze (J 6, 16-21) • Znaki domagają się interpretacji, której Jezus udziela tym, którzy Go szukają. Tłumom proszącym o kolejne znaki i odwołującym się do cudu manny Jezus odpowiada: JA JESTEM Chlebem Życia. W pierwszej części dialogu z tłumami Jezus ma na myśli Słowo Boże zstępujące na ziemię, którym jest On sam. Stopniowo w trakcie dyskusji pod obrazem chleba pojawi się także Ciało Pana, które trzeba spożywać, aby mieć w sobie życie (J 6,51).
WIĘKSZY NIŻ MOJŻESZ • Słyszymy dziś pierwszą część dialogu z tłumami, które szukają Pana po cudzie rozmnożenia chleba. Zwróćmy uwagę, że słuchacze wspomną cud manny (PATRZ PIERWSZE CZYTANIE), a Jezus – odwołując się do niego – stwierdzi, że: • tamten pokarm niszczeje, istnieje taki, który nie ginie • Nowym Chlebem, który ześle Pan, a który daje życie światu, jest sam Jezus.
JESZCZE O EWANGELII
Jezus to chleb życia, który zstąpił z nieba, aby nas tam wprowadzić. Jego Słowo to pokarm, który sprawia, że człowiek już nie odczuwa głodu i pragnienia (J 6,35). Jak to możliwe? Przecież dopóki żyjemy, dopóty jesteśmy rozrywani pragnieniami, od których nie sposób się uwolnić. Słowo, które daje Jezus, zaspokaja najbardziej fundamentalne pragnienie człowieka, pragnienie odkrycia szczęścia i sensu życia, pragnienie pełnienia woli Bożej. W tym sensie słowo „pragnąć” pojawia się w Ewangelii Jana. Jezus w dialogu z Samarytanką chce jej dać „wodę żywą”, która gasi wszelkie pragnienie, czyli swoją Ewangelię (J 4,10). Jezus na krzyżu wypowiada słowo “pragnę”, które znaczy ‘chcę do końca wypełnić wolę Ojca’ (J 19,28). Jeśli będziemy karmić się Słowem Jezusa, nie umrzemy z poczucia bezsensu i samotności, nie zostaniemy więźniami ziemskich pragnień, o których autor Listu do Efezjan mówi, że czasem zbyt łatwo dają się oszukać.
