PUNKT WYJŚCIA

CZWARTA NIEDZIELA ADWENTU • Rok C • KOLOR: fioletowy • KOLEKTA: Modlimy się, aby dobry Bóg wlał w nasze serca swoją łaskę, byśmy przez Jego mękę i krzyż zostali doprowadzeni do chwały zmartwychwstania • CZYTANIA: Księga Micheasza 5,1–4a • Psalm 80,2–33.15–16.18–19 • List do Hebrajczyków 10,5–10 • Ewangelia wg św. Łukasza 1,39–45.

CHMURA SŁOWA

STO SŁÓW

Wszystko dziś toczy się wokół pięciu słów: obietnica, znak, słuchanie, gotowość i spełnienie. Bóg każdemu z nas daje obietnicę, jak dał ją Izraelowi – o odrodzeniu – (PIERWSZE CZYTANIE) czy Maryi (EWANGELIA). Ale to nie wszystko: daje również znak (oto krewna Twoja, Elżbieta…). Znak jest po to, by człowiek miał pewność prawdziwości obietnicy. Bo przecież droga do jej spełnienia bywa długa. Błogosławiona jesteś – mówi Elżbieta do Maryi – któraś uwierzyła, że spełnią się słowa powiedziane Ci od Pana.

Dostrzeże znak – i w nim obietnicę – ten, kto słucha. Ofiary ani daru nie chciałeś, aleś Mi utworzył ciało. List do Hebrajczyków cytuje w tym miejscu psalm, który zawiera jednak nieco inne słowa: …aleś otworzył mi ucho. Obie wersje jednoczą się w osobie Maryi. Kobieta słuchająca, gotowa do pełnienia słów Pana. Kto wie, czy w drogę do Elżbiety nie porwała jej w takim samym stopniu chęć przekonania się o znaku, jak chęć pomocy swej krewnej. Oto idę.

A samo spełnienie? Jest coś przepięknego w proroctwie Micheasza, który tak jasno i jednoznacznie określa, skąd i kim będzie Mesjasz. W zwoju księgi napisano o Mnie – dopowiada psalmista przywoływany w drugim czytaniu.

---

(Mi 5, 1-4a)

A ty, Betlejem Efrata, najmniejsze jesteś wśród plemion judzkich! Z ciebie mi wyjdzie Ten, który będzie władał w Izraelu, a pochodzenie Jego od początku, od dni wieczności. Przeto (Pan) wyda ich aż do czasu, kiedy porodzi mająca porodzić. Wtedy reszta braci Jego powróci do synów Izraela. Powstanie On i paść będzie mocą Pańską, w majestacie imienia Pana Boga swego. Osiądą wtedy, bo odtąd rozciągnie swą potęgę aż po krańce ziemi. A Ten będzie pokojem.

•

PIERWSZE CZYTANIE

Proroctwo o narodzeniu Jezusa • Mi 5,1-4a

Usłyszymy proroctwo, które Mędrców zaprowadziło do Betlejem. Micheasz napisał je kilkaset lat wcześniej, określając, kim i skąd będzie Mesjasz.

KSIĘGA: Micheasza • AUTOR: Micheasz • CZAS POWSTANIA: II poł. VIII w. przed Chr. • KATEGORIA: wyrocznia prorocka • KTO MÓWI: Micheasz • ADRESACI: Juda

---

POKUTA I ODRODZENIE • Prorok Micheasz (hebr. Mikah znaczy Któż jak Bóg) żył w VIII w. przed Chr., za czasów proroka Izajasza za panowania królów Jotama, Achaza i Ezechiasza. Jego księga należy do tzw. proroków mniejszych • W jego wyroczniach przeplatają się nawzajem motywy upadku Judy i Samarii oraz obietnica ocalenia narodu. Ostrzegając rodaków przed nadchodzącą karą, Micheasz kładzie nacisk na sprawiedliwość społeczną i wierność przymierzu z Jahwe • Liturgia korzyst z proroctw Micheasza w Wielki Piątek (przywołuje przejmujące wezwanie do pokuty, 👁 Mi 6,3) oraz w Adwencie (zapowiedź Mesjasza pochodzącego z Betlejem).

KRÓLESTWO MESJAŃSKIE • Rozdział 5 Księgi Micheasza to zapowiedź narodzin Mesjasza. Prorok opisuje Jego przyjście i panowanie, które zapewni pokój targanej wojnami Samarii i Judzie. W Jego czasach – pisze Micheasz • Asyria i Babilon zostaną pokonane • Izrael zatriumfuje nad swymi wrogami • Bóg oczyści swój lud z bożków oraz • dokona sądu nad narodami.

MESJASZ • Usłyszymy początek 5 rozdziału, w którym Micheasz opisuje narodziny Mesjasza. Zwróćmy uwagę na dwie jego charakterystyki: narodzenie w Betlejem oraz pochodzenie sięgające wieczności • Zauważmy, że pierwsza z nich precyzyjnie wskazuje, skąd ma pochodzić władca Izraela. Druga – w sposób niezrozumiały dla ówczesnych, ale zrozumiały już dla nas – pokazuje, że ma być to Syn Boży.

---

(Ps 80,2-3.15-16.18-19)

REFREN: Odnów nas, Boże, i daj nam zbawienie

Usłysz, Pasterzu Izraela, Ty, który zasiadasz nad cherubinami. Wzbudź swą potęgę i przyjdź nam z pomocą.

Powróć, Boże Zastępów, wejrzyj z nieba, spójrz i nawiedź tę winorośl. I chroń to, co zasadziła Twoja prawica, latorośl, którą umocniłeś dla siebie.

Wyciągnij rękę nad mężem Twojej prawicy,
nad synem człowieczym,
którego umocniłeś w swej służbie.
Już więcej nie odwrócimy się od Ciebie,
daj nam nowe życie, a będziemy Cię chwalili.

•

PSALM

O drugą szansę • Ps 80,2-3.15-16.18-19

Psalm 80 wyraża oczekiwanie na powrót władcy Izraela. I nazywa go „pasterzem”.

PSALM 80 • AUTOR: nieznany • CZAS POWSTANIA: ok. VII w. przed Chr.

---

MĄŻ JEGO PRAWICY • Psalm powstał być może w czasach Jozjasza, ostatniego króla reformatora przed upadkiem Judy (650–609 r. przed Chr.). To ważny kontekst, gdyż to Jego dotyczyć może prośba: Wyciągnij rękę nad mężem Twej prawicy – psalmista modlić się może o błogosławieństwo Boże i moc dla króla • Czasy Jozjasza to okres, kiedy odnowione zostało Przymierze z Bogiem, w którym Izraelici dostrzegli nadzieję na ocalenie swego Królestwa. Wierni obiecują: Już więcej nie odwrócimy się od Ciebie. Równocześnie życie narodu charakteryzowało się ogromną niepewnością. Wokół Judy padały i pojawiały się wciąż nowe imperia i potężni wrogowie. Na gruzach drapieżnej Asyrii powstało imperium neobabilońskie słynnego Nabuchodonozora II, pozbawiając Izraelitów marzeń o niezależności. Stąd przejmujące wołanie: Przyjdź nam z pomocą, nawiedź tę winorośl, chroń to, co zasadziła Twoja prawica!

MODLITWA I PRZEMIANA • Psalm należy do gatunku modlitwy błagalnej, tefillah, która była częścią rytuału wielkich dni postu i pokuty, obchodzonych przez całą wspólnotę Izraela. Wyznawano wtedy grzechy i błagano o pomoc w sytuacji zagrażających ludowi nieszczęść, takich jak: wojna, przegrana bitwa, głód, susza, epidemia • Psalm 80 to z jednej strony modlitwa do zagniewanego Boga: Panie, Boże Zastępów, jak długo gniewać się będziesz? Z drugiej strony to modlitwa ludzi bezradnych, którzy potrzebują pomocy: Przyjdź nam na pomoc. Chcą nie tylko zmiany nastawienia Pana: okaż Twe pogodne oblicze. Równocześnie wyznają, że sami potrzebują przemiany, której nie osiągną własnymi siłami: daj nam nowe życie, a będziemy Cię chwalili.

KRÓL I PASTERZ • Słuchając psalmu, warto zwrócić uwagę na metaforę obrazującą wierność Boga: lud wybrany jest porównany do winorośli, którą Bóg zasadził i którą – z tego powodu – dalej będzie się opiekował • Ale głównym powodem, dla którego Psalm 80 został włączony do liturgii III niedzieli Adwentu, jest wyrażona tu tęsknota za Panem i oczekiwanie na Jego powrót. Zauważmy, że oczekiwany Król i tu nazwany jest pasterzem.

---

(Hbr 10,5-10)

Bracia: Chrystus przychodząc na świat, mówi: Ofiary ani daru nie chciałeś, aleś Mi utworzył ciało; całopalenia i ofiary za grzech nie podobały się Tobie. Wtedy rzekłem: Oto idę w zwoju księgi napisano o Mnie abym spełniał wolę Twoją, Boże. Wyżej powiedział: ofiar, darów, całopaleń i ofiar za grzech nie chciałeś i nie podobały się Tobie, choć składa się je na podstawie Prawa. Następnie powiedział: Oto idę, abym spełniał wolę Twoją. Usuwa jedną (ofiarę), aby ustanowić inną. Na mocy tej woli uświęceni jesteśmy przez ofiarę ciała Jezusa Chrystusa raz na zawsze.

Oto Słowo Boże.

•

DRUGIE CZYTANIE

„Fiat” Jezusa • Hbr 10,5-10

Ten dialog toczy się poza przestrzenią. To rozmowa Jezusa z Ojcem. „Oto idę” – mówi Syn jakby przed Wcieleniem.

KSIĘGA: List do Hebrajczyków • NADAWCA: anonimowy, chrześcijanin pochodzenia żydowskiego • ADRESACI: chrześcijanie w Azji Mniejszej • CZAS POWSTANIA: 70–95 r. • MIEJSCE POWSTANIA: nieznane.

---

NADAWCA NIEZNANY • List do Hebrajczyków traktowany był niegdyś jako jeden z listów św. Pawła. Różnice w stylu i tematach teologicznych wskazują jednak na innego, nieznanego bliżej autora, dlatego dziś list pozostaje bez „nadawcy”. Podejrzewano, że mogli nim być: Łukasz, Apollos, Barnaba, Klemens Rzymski bądź inny uczeń Pawła. Autor to prawdopodobnie Żyd ze środowiska aleksandryjskiego, należący do drugiego pokolenia uczniów Jezusa. Swoje pismo kieruje do chrześcijan pochodzenia żydowskiego i pogańskiego w Azji Mniejszej • Głównym tematem listu jest osoba i dzieło Jezusa, Arcykapłana i Ofiary Nowego Przymierza, które wypełnia i przewyższa Przymierze Mojżeszowe.

JEDYNA OFIARA • Od rozdziału 8 do 10 autor Listu do Hebrajczyków opisuje ofiarę Chrystusa i jej wyjątkowość wobec ofiar Starego Testamentu: Chrystus • złożył ją przed samym obliczem Boga, w przybytku nieba, w miejscu Świętym Świętych, w ten sposób otwierając nam drogę do niego i ofiarując odkupienie (👁 Hbr 9) • Jego ofiara znosi wszelkie ofiary Starego Testamentu (👁 Hbr 10). Tam, gdzie dokonało się już odpuszczenie grzechów, nie potrzeba więcej ofiar.

PROROCTWO I DIALOG • Autor Listu do Hebrajczyków odtwarza dialog toczący się poza przestrzenią i czasem między Ojcem i Synem. To jakby hipotetyczna rozmowa, która ma miejsce przed Wcieleniem Syna Bożego i Jego przyjściem na świat • Ten dialog jest wprost zaczerpnięty z Psalmu 40 (drobne różnice wynikają z tego, że autor listu korzystał z tłumaczenia Septuaginty) • Zwróćmy uwagę na trzy elementy związane z przyjściem Jezusa: • powód, aby zastąpić sobą nieskuteczne ofiary i całopalenia Starego Testamentu • w nim spełniają się zapowiedzi Pism • Jego misja polega na wypełnieniu woli Bożej i ustanowieniu nowej ofiary, której mocą zbawieni i uświęceni będą wszyscy wierzący.

---

Słowa Ewangelii według świętego Łukasza

(Łk 1,39-45)

W tym czasie Maryja wybrała się i poszła z pośpiechem w góry do pewnego miasta w (pokoleniu) Judy. Weszła do domu Zachariasza i pozdrowiła Elżbietę. Gdy Elżbieta usłyszała pozdrowienie Maryi, poruszyło się dzieciątko w jej łonie, a Duch Święty napełnił Elżbietę. Wydała ona okrzyk i powiedziała: Błogosławiona jesteś między niewiastami i błogosławiony jest owoc Twojego łona. A skądże mi to, że Matka mojego Pana przychodzi do mnie? Oto, skoro głos Twego pozdrowienia zabrzmiał w moich uszach, poruszyło się z radości dzieciątko w moim łonie. Błogosławiona jesteś, któraś uwierzyła, że spełnią się słowa powiedziane Ci od Pana.

Oto Słowo Pańskie.

•

EWANGELIA

Spełnią się słowa • Łk 1, 39 – 45

W drogę do Elżbiety porwała Maryję w równym stopniu chęć przekonania się o znaku, co pragnienie pomocy krewnej.

EWANGELISTA: św. Łukasz • CZAS POWSTANIA: ok. 80 r. • KATEGORIA: wydarzenie • MIEJSCE AKCJI: En Kerem • CZAS AKCJI: około 1 r. (datacja tradycyjna) • BOHATEROWIE: Maryja, Elżbieta, Jezus, Jan Chrzciciel.

---

EWANGELIA ŁUKASZA • Przypomnijmy: w Ewangelii św. Łukasza można wyróżnić kilka części: • ewangelię dzieciństwa (👁 Łk 1,5–2,52), • ewangelię cudów i przypowieści w Galilei (👁 Łk 4,14–9,50) • wypełnioną nauczaniem podróż do Jerozolimy (👁 Łk 9,51–19,28) • nauczanie o charakterze eschatologicznym w Jerozolimie (👁 Łk 19,29– 21,38) • ewangelię Męki i Zmartwychwstania (👁 Łk 22,1–24,53).

MARYJA • W zeszłym tygodniu i dwa tygodnie temu słyszeliśmy fragmenty pochodzące z 3 rozdziału. Mówiły o Janie Chrzcicielu, proroku zapowiadającym Mesjasza i wołającym do ludzi, by przygotowywali się na Jego przyjście. Tym razem wracamy do ewangelii dzieciństwa • Maryję spotykamy po raz pierwszy w 1 rozdziale (👁 Łk 2,26–38), podczas Zwiastowania. Gabriel zwiastuje jej: poczniesz i porodzisz Syna. Dodaje również znak potwierdzający usłyszaną obietnicę: Krewna Twoja, Elżbieta, poczęła w swej starości syna i jest już w szóstym miesiącu ta, którą miano za niepłodną.

NAWIEDZENIE ELŻBIETY • W Ewangelii będziemy świadkami kolejnej po Zwiastowaniu sceny: Nawiedzenia. Maryję zmobilizowała do drogi chęć pomocy krewnej, ale też poznania znaku, który zapowiedział Gabriel • Warto zwrócić uwagę na to, że spotkanie Maryi i Elżbiety to równocześnie pierwsze spotkanie Jezusa i Jana, będących jeszcze w łonach swych matek.