Bardzo często nie widzimy powodów do radości. Nie dlatego, że ich nie ma, lecz dlatego, że z powodu rutyny zatracamy zdolność ich dostrzegania. Nie widząc ich w szarości codziennego życia, próbujemy ją zastąpić emocjonalnym hałasem.

Dzisiejsza Liturgia Słowa pomaga nam raz jeszcze, ze świeżością, zobaczyć coś, co przestaliśmy już widzieć. I Sofoniasz (PIERWSZE CZYTANIE), i Izajasz (PSALM), i św. Paweł (DRUGIE CZYTANIE) pokazują konkretne powody, dlaczego warto się cieszyć. Najważniejszy jest ten: Pan jest pośród Ciebie. Niewiele trzeba, by sobie to uświadomić, a w efekcie radość przychodzi sama.

Ale tym, co w pierwszej kolejności łączy wszystkie dzisiejsze czytania, jest – jeszcze przed radością – konkret. Czytania i psalm konkretnie ukazują, powody do radowania się, a Jan Chrzciciel w EWANGELII mówi, co konkretnie zrobić, by się nawrócić. Wiara to nie kwestia tego, jakim się kto urodził, lecz przejawia się poprzez decyzje i wybory.

Konkret – to jest klucz do przeżywanej dziś niedzieli Gaudete, Raduj się.

 

PUNKT WYJŚCIA

---

III NIEDZIELA ADWENTU • Rok C • Niedziela Gaudete • KOLOR: różowy • KOLEKTA: Modlimy się, abyśmy z radością obchodzili tajemnicę naszego zbawienia • CZYTANIA: Księga Sofoniasza 3,14-18a • Psalm Iz 12,2-6 • List św. Pawła Apostoła do Filipian 4,4-7 • Ewangelia wg św. Łukasza 3,10-18

 

• CHMURA SŁOWA •

•

PIERWSZE CZYTANIE

Pan pośród ciebie • Sof 3,14-18a

Sofoniasz kieruje do Jerozolimy wezwanie, by zaintonować radosny hymn. Dlaczego? Powód jest jeden, ale wystarczający: Z nami jest Pan

KSIĘGA SOFONIASZA • AUTOR: Sofoniasz, CZAS: VII w. przed Chr.
KATEGORIA: wyrocznia prorocka

---

OSTATNI ZRYW • Jego imię Sefanja oznacza dosłownie: Jahwe chroni. Prorok Sofoniasz działa w  Królestwie Południowym w VII w., prawodopodobnie za czasów jednego z najbardziej pogańskich królów, Manassesa (640-630). Przedstawia się jako syn Kusziego, być może jest etiopskiego pochodzenia • Jego księga to niemal w całości zapowiedź nadchodzącego Dnia Jahwe, kary i sądu, która spadnie na narody pogańskie oraz Jerozolimę. Orędzie Sofoniasza piętnujące kulty pogańskie i niesprawiedliwość przyniosło skutek przygotowując reformę religijną kraju za czasów następcy Manassesa, Jozjasza (622). Był to ostatni zryw Królestwa Judy przed pogrążeniem się w chaos i ostatecznym rozbiciem przez Babilończyków w 587 r.

OBIETNICA ZBAWIENIA • Księga Sofoniasza to zaledwie trzy rozdziały. Trzeci rozdział zapowiada sąd Boży nad Jerozolimą (>> 3,1-8). Po nim pojawiają się obietnice zbawienia skierowane do Reszty Izraela oraz narodów pogańskich (>> 3,9-20). Księga kończy się zapowiedzią zgromadzenia Reszty Izraela (>> 3,20) • Przypuszcza się, że ostatnia część zawierająca obietnice mesjańskie (>> 3,9-20) powstała już na Wygnaniu w Babilonii.

PIEŚŃ JEROZOLIMY • Podczas Wygnania Izraelici zadawali sobie dramatyczne pytanie o to, czy Bóg jest nadal z nimi, czy też definitywnie ich porzucił. Dzisiejsze czytanie to fragment proroctwa, które jest na to odpowiedzią • Usłyszymy wezwanie skierowane do Jerozolimy, która razem z Izraelem ma zaintonować radosny hymn. Powodem radości jest Bóg, który mieszka pośrodku niej, oddalając od niej wszystkich wrogów. On Mocarz i Zbawiciel zabiera od swojej ukochanej wszelką niedolę.

 

JESZCZE O PIERWSZYM CZYTANIU

---

Fragment, który czytamy, pochodzi z okresu Wygnania w Babilonii, gdzie Izraelici zadają sobie dramatyczne pytanie o to, czy Bóg definitywnie ich porzucił • Pan stwierdza coś wprost przeciwnego. Jest ze swoim ludem w obcej ziemi; jest nawet jeśli nie ma tam Jego świątyni; mieszka pośród narodu grzeszników, cierpiącego konsekwencje swoich buntów. Jego obecność daje bezpieczeństwo, odsuwa lęk i obiecuje pokonać wrogów. Oni wezwani są do radości, którą daje odkrycie, że Pan jest z nimi.

 

TRANSLATOR

---

• Pan, twój Bóg jest pośród ciebie, Mocarz – On zbawi, uniesie się weselem nad tobą, odnowi swą miłość, wzniesie okrzyk radości (Sof 3,17) • Tłumaczenie, które mamy w większości współczesnych przekładów idzie za poprawką Septuaginty i Peszitty, które zamiast od hebr. rdzenia harasz (być cichym, głuchym, bez słów) tłumaczą od hadasz, odnowić. Gdybyśmy jednak spróbowali odnieść się do oryginalnego rdzenia, chodzić może o Boga, który nie posiada się z radości, nie znajduje słów, aby wyrazić swą radość

 

CYTATY

---

Sofoniasz pokazuje powody do radości: Pan oddalił wyroki na ciebie, usunął twego nieprzyjaciela
I jeszcze: Pan jest pośród ciebie
A najważniejsze: Pan daje zbawienie

 

•

PSALM

Pan jest pieśnią• Iz 12,2-6

Nieczęsto się zdarza, by psalm responsoryjny nie pochodził z Księgi Psalmów. Dziś usłyszymy psalm wdzięczności z Księgi Izajasza

KSIĘGA: Izajasza • AUTOR: Izajasz • CZAS POWSTANIA: ok. 700 przed Chr. • KATEGORIA: mowa prorocka • KTO MÓWI: prorok (w imieniu Boga) • ADRESAT: Szebna

---

PSALM U IZAJASZA • Psalm, który usłyszymy, nie pochodzi z Księgi Psalmów, lecz z Księgi Izajasza. Przypomnijmy, że to pierwsza spośród ksiąg tzw. “proroków większych”. Składa się z 66 rozdziałów. Chociaż całą księgę cechuje jedność teologiczna, zwykle dzieli się ją na trzy oddzielne części. Pierwsza część (rozdziały 1-39) dotyczy Izraela przed wygnaniem, bliskiego upadku z powodu niewierności. Autorem jest sam Izajasz. Chronologicznie sytuuje się ona pomiędzy rokiem 740 (powołanie Izajasza) i 701 – oblężenie Jerozolimy przez Sennacheryba. Izajasz krytykuje w niej Chronologicznie sytuuje się ona pomiędzy rokiem 740 (powołanie Izajasza) i 701 – oblężenie Jerozolimy przez Sennacheryba. Mowy prorockie w tej części, w przeciwieństwie do pozostałych, mają charakter srogich, surowych upomnień. Izajasz krytykuje niesprawiedliwości i wyzysk mnożące się w bogacącym się Królestwie Judy.

KSIĘGA EMMANUELA • W pierwszej części księgi, czyli tej autorstwa samego Izajasza, znajdujemy też wiele proroctw mesjańskich, zapowiadających przyjście idealnego króla. Fragment ten nosi nazwę Księgi Emmanuela (>> Iz 6-12). U jej końca został włączony psalm, pełniący rolę zakończenia Księgi Emmanuela.

PSALM OD IZAJASZA • To właśnie ten psalm usłyszymy w liturgii. Usłyszymy hymn wdzięczności udręczonego człowieka, któremu Bóg pomógł i którego wyzwolił • Zwróćmy uwagę na powody do radości, które wymienia autor psalmu

 

TWEETY

---

Powody do radości według Izajasza:  Bóg jest moim zbawieniem
Oraz: uczynił wzniosłe rzeczy
Izajasz jednomyślny z Sofoniaszem: Wielki jest pośród ciebie, Święty Izraela

 

 

DRUGIE CZYTANIE

Pawłowe rady • Flp 4, 4-7

Radość nie zależy od zdrowia, powodzenia, czy sukcesu. Paweł wzywa do radości, kiedy sam siedzi w więzieniu

LIST DO FILIPIAN • NADAWCA: św. Paweł • SKĄD: Rzym, Efez lub Cezarea • DATA: 54–57 r. (Efez), 57–59 r. (Cezarea) lub 60–64 r. (Rzym) • ADRESACI: mieszkańcy Filippi

---

Z WIĘZIENIA • Pisząc list do mieszkańców Filippi, Paweł przebywał pod strażą pretorianów. Straż ta miała za zadanie z jednej strony bronić go, a z drugiej nadzorować wykonywanie kary. Więzienie nie miało ścisłego reżimu, skoro Paweł mógł otrzymywać wieści z Filippi, przyjmować gości, otrzymywać dary, czy też posyłać współtowarzyszy z listami • W krótkim, czterorozdziałowym liście do Filipian brak systematycznej teologii, znanej z innych dzieł św. Pawła • To raczej list-podziękowanie za wsparcie i serdeczność okazaną mu przez wspólnotę • Apostoł zapewnia Flipian, że misja głoszenia Ewangelii pomimo jego uwięzienia nie została wstrzymana, a on sam ma się dobrze • W liście odnajdujemy jeden z najdojrzalszych opisów cierpienia Pawła łączącego się z Krzyżem Pana oraz przejmujące wezwanie do radości w Panu pośród przeciwności

PAWEŁ O RADOŚCI • W Liście do Filipian szczególnie często pojawia się motyw radości. Wiąże się ona z postępami wspólnoty w wierze (>>1,3-5), z poczuciem sensu życia Pawła, które jest ukierunkowane na niebo (>>1,20-21) i które ma być miłą ofiarą dla Pana (>>2,17-18). Radość, do której apostoł wzywa wspólnotę, wypływa wreszcie z bliskości Pana (>>4,4)

ZANIM USŁYSZYSZ • Radość – związana z niedzielą Gaudete – Czytanie, które usłyszymy, to druga część Pawłowej egzorty, składającej się z trzech wezwań • Po pierwsze, Paweł zachęca do porzucenia wszelkich trosk i przedstawiania wszystkiego Panu w ufnych modlitwach i dziękczynieniu. Nagrodą za to jest pokój Chrystusowy, którego żadna ludzka troska dać nie może • Po drugie, wzywa do skupienia swych myśli to tym, co prawdziwe, czyste i szlachetne • Po trzecie, przynagla wspólnotę do wprowadzania w życie jego nauki.

 

JESZCZE O DRUGIM CZYTANIU

---

To motyw, który szczególnie mocno wiąże drugie czytanie z pierwszym.

Radość chrześcijanina to radość przeżywana ZAWSZE, to radość pośród przeciwności, radość przekraczająca ten świat. Paweł pisze te słowa przebywając w więzieniu; pisze do wspólnoty, która zmaga się z prześladowaniami dla Ewangelii. Według niego, nie ma lepszej okazji od tej, wyrazić autentyczną chrześcijańską radość. Nie zależy ona od okoliczności zewnętrznych, zdrowia, powodzenia, sukcesu, uznania innych. Jej korzenie tkwią głęboko w Bogu. Każda przeciwność zbliża do Niego, daje okazję do bycia jak Jego Syn, do bycia coraz bardziej jego dzieckie.

 

TRANSLATOR

• Niech będzie znana wszystkim ludziom wasza wyrozumiała łagodność (Flp 4,5) • Łagodność, gr. epieikes/epieikeia to dosłownie: rezygnacja ze swojego, tolerancja, ustępowanie z wykorzystania w pełni swoich praw – ze względu na drugiego • Według Pawła cechowała ona samego Chrystusa (>> 2 Kor 10,1), który zrezygnował ze swojej mocy, użycia siły i dokonania surowego sądu, przychodząc do nas jako Pan pełen miłosierdzia

• O nic się zbytnio nie troskajcie (Flp 4,6) • W oryginale bez “zbytnio” i po prostu: o nic się nie troszczcie

• W każdej sprawie wasze prośby przedstawiajcie Bogu w modlitwie i błaganiu z dziękczynieniem (Flp 4,6) • W oryginale ciekawiej: W każdej modlitwie i błaganiu z dziękowaniem prośby wasze niech dadzą się poznać względem Boga

 

LINKI

---

• O nic się zbytnio nie troskajcie (Flp 4,6)
Mt 6,25: Nie martwcie się o swoje życie, o to, co macie jeść i pić, ani o swoje ciało, czym się macie przyodziać… Kto z was, martwiąc się, może choćby jedną chwilę dołożyć do wieku swego życia? A o odzienie czemu się martwicie?… Nie martwcie się zatem i nie mówcie: co będziemy jedli? Co będziemy pili? Czym będziemy się przyodziewali? Bo o to wszystko poganie zabiegają. Przecież Ojciec wasz niebieski wie, że tego wszystkiego potrzebujecie

 

CYTATY

---

Św. Paweł o tym, dlaczego warto się radować: Pan jest blisko!
Paweł o tym, co jest ponad ludzki umysł: Pokój Boży, który przewyższa wszelki umysł, będzie strzegł waszych serc i myśli

 

•

EWANGELIA

Konkret • Łk 3,10-18

„Co mamy czynić?” pytają Jana celnicy i żołnierze. Przejęci są jego słowami, że nawrócenie to konkret: przejawia się w postawie

EWANGELISTA: św. Łukasz • CZAS POWSTANIA: 70-80 r.

KATEGORIA: wydarzenie • MIEJSCE: brzegi Jordanu • CZAS: 27–28 r. • BOHATEROWIE: Jan Chrzciciel, Izraelici  • WERSJE: (II część) Mt 3,11-12, Mk 1,7-8, J 1,24-28

KROK PRZED JEZUSEM • Św. Łukasz najdokładniej opowiedział wczesne dzieciństwo Jezusa. Pierwsze dwa rozdziały jego ewangelii to tzw. Ewangelia Dzieciństwa • Jednak wbrew pozorom uwaga skupiona jest w nich nie tylko na Jezusie, ale w równym stopniu na Janie Chrzcicielu. U Łukasza Jan Chrzciciel poprzedza w każdym wydarzeniu Jezusa: najpierw następuje  zapowiedź narodzin Jana Chrzciciela, podobnie z opisem wydarzeń związanych z ich narodzeniem obrzezaniem. Podobnie rzecz się ma w trzecim rozdziale: opisana jest tam działalność Jana Chrzciciela, który poprzedza i zapowiada Jezusa.

BEZ USPRAWIEDLIWIEŃ • W zeszłym tygodniu słyszeliśmy początek trzeciego rozdziału: ukazywał już dorosłego Jana, który na pustyni głosił chrzest nawrócenia dla odpuszczenia grzechów. Dziś usłyszymy dalszy ciąg, ale z wyjątkiem pominiętych wersetów 7-9  • Ten fragment ukazuje ważny kontekst: mówi o reakcji Jana na przychodzące tłumy: Kto wam pokazał, jak uciec przed nadchodzącym gniewem? – pyta przychodzących Jan, nazywając ich ostro: Plemię żmijowe. Nie próbujcie sobie wmawiać: “Abrahama mamy za ojca”.

JAN ODPOWIADA • Dzisiejsza Ewangelia pokazuje reakcję tłumów na gniew Jana i na jego słowa: Nie próbujcie sobie wmawiać… Na ich liczne pytania: co mamy czynić? Jan odpowiada konkretnie każdej grupie społecznej • Zwróćmy uwagę jednak i na to, że w ich sercach pobrzmiewa również inne: czy Jan jest Mesjaszem.

 

WERSJE

---

• Odpowiedzi Jana na pytania, co czynić, nie znajdziemy w pozostałych Ewangeliach. To oryginalny fragment Łukasza

• Druga część ma swoje wersje u wszystkich pozostałych Ewangelistów

 

JESZCZE O EWANGELII

W dzisiejszej Ewangelii nie pada co prawda słowo radość. Mimo to Jana Chrzciciela można nazwać prorokiem adwentowej radości

• Po pierwsze, jej źródło tkwi w bliskim, nadchodzącym już Jezusie, którego Chrzciciel głosi (Pan jest pośród was – prorok Sofoniasz, Pan jest blisko – Paweł).

• Po drugie, autentyczna radość życia rodzi się z nawrócenia. Tłumom przychodzącym z pytaniem, co mają czynić, Jan nakazuje dzielić się z innymi, nie wykorzystywać ich i nie nadużywać wobec bliźnich swojej siły. We wskazaniach Chrzciciela słychać zapowiedź wezwania Pawła do łagodności, nie wykorzystywaniu swej siły i pozycji, na wzór Jezusa.

• Jan dodaje jeszcze jeden ważny element adwentowej radości – bycie drugim: Wyznaje, że nie jest Mesjaszem, a wobec nadchodzącego Pana, nie jest mu godzien rozwiązać rzemyka u sandałów. Zdejmowanie sandałów z nóg Pana to obowiązek sługi. Jan nie czuje się godnym nawet tego miana. To także gest zarezerwowany dla małżonków. Jan może sugerować, że Izrael nie należy do niego, lecz do jedynego Pana młodego, do Jezusa. Dalej stwierdzi, że jego radość dochodzi do szczytu patrząc jak Jezus rośnie, a on, jego sługa, się umniejsza. Jan uczy radości, która płynie z bycia drugim, ustępowania pierwszego miejsca Jezusowi.