PUNKT WYJŚCIA

---

DWUDZIESTA SIÓDMA NIEDZIELA ZWYKŁA • rok A • KOLOR SZAT: zielony • KOLEKTA: Będziemy prosili o miłosierdzie, odpuszczenie grzechów i o to, o co nie ośmielamy się prosić • CZYTANIA: Księga Izajasza 5, 1–7 • Psalm 80 (79), 9 i 12. 13–14.15–16. 19–20 • List do Filipian 4, 6–9 • Ewangelia wg św. Mateusza 21, 33–43

CHMURA SŁOWA

STO SŁÓW

---

Obraz winnicy jest przebogaty. Po pierwsze, pokazuje, że świat, całe stworzenie jest oddane w ręce człowieka jak winnica w ręce rolników.
Wszystko dostaliśmy gotowe od Boga, najlepsze, zadbane, dopieszczone. I gdy Bóg czekał tylko na owoce, zawiedliśmy.

Spustoszona winnica jest obrazem kary Bożej. Choć unikamy myśli o tym, że Bóg karze, pewnych prawd z Biblii nie wyjmiemy. Bóg pustoszy winnicę (Pierwsze czytanie) albo zaprasza do pracy w niej innych, gdy ci pierwsi zawiedli (Ewangelia).

Ale to nie znaczy, że Bóg jest Wielkim Pracodawcą, który domaga się efektów i wykonania zleconych zadań. Pieśń o winnicy nie mówi o zerwanej umowie o pracę, lecz jest pieśnią miłości Boga do Jego ludu. Boga, który został zdradzony.

Nic nie może być większą karą dla człowieka niż to, że zlekceważy miłość.

---

Czytanie z Księgi Izajasza (Iz 5,1-7)
Chcę zaśpiewać memu Przyjacielowi pieśń o Jego miłości ku swojej winnicy! Przyjaciel mój miał winnicę na żyznym pagórku. Otóż okopał ją i oczyścił z kamieni, i zasadził w niej szlachetną winorośl; pośrodku niej zbudował wieżę, także i tłocznię w niej wykuł. I spodziewał się, że wyda winogrona, lecz ona cierpkie wydała jagody. «Teraz więc, o mieszkańcy Jeruzalem i mężowie z Judy, rozsądźcie, proszę, między Mną a winnicą moją. Co jeszcze miałem uczynić winnicy mojej, a nie uczyniłem w niej? Czemu, gdy czekałem, by winogrona wydała, ona cierpkie dała jagody? Więc dobrze! Pokażę wam, co uczynię winnicy mojej: rozbiorę jej żywopłot, by ją rozgrabiono, rozwalę jej ogrodzenie, by ją stratowano. Zamienię ją w pustynię, nie będzie przycinana ni plewiona, tak iż wzejdą osty i ciernie. Chmurom zakażę spuszczać na nią deszcz». Otóż winnicą Pana Zastępów jest dom Izraela, a ludzie z Judy szczepem Jego wybranym. Oczekiwał On tam sprawiedliwości, a oto rozlew krwi, i prawowierności, a oto krzyk grozy.

Oto Słowo Boże.

•

PIERWSZE CZYTANIE

Poemat o winnicy • Iz 5, 1-7

Izajasz to nie tylko prorok, ale i utalentowany pisarz: wykorzystuje wiele rodzajów literackich, pięknych obrazów i żywych opisów. Jak ten o winnicy, obrazujący relację Boga ze swym ludem.

KSIĘGA: Księga Izajasza • AUTOR: Izajasz • CZAS POWSTANIA: II poł. VIII w. przed Chr. • KATEGORIA: mowa prorocka • NADAWCA: prorok (w imieniu Boga) • ADRESACI: Izraelici

---

NAJWAŻNIEJSZA Z KSIĄG PROROCKICH • Ponownie usłyszymy fragment Księgi Izajasza. Wśród ksiąg Starego Testamentu Księga Izajasza jest pierwszą i najważniejszą z ksiąg prorockich. Składa się z sześćdziesięciu sześciu rozdziałów. Chociaż całą księgę cechuje jedność teologiczna, zwykle dzieli się ją na trzy części, którym przypisuje się różne autorstwo i czas powstania • Pierwsze czytanie pochodzi z pierwszej części Księgi Izajasza (rozdziały 1–39); jej autorem, w przeciwieństwie do drugiej i trzeciej części, jest Izajasz.

Z KSIĘGI GRÓŹB • Pierwsza część jest zwana Księgą gróźb ze względu na to, że zawarte w niej mowy są często ostrymi napomnieniami i ostrzeżeniami. Mało tu charakteryzujących pozostałe części pocieszeń. Izajasz to nie tylko prorok, ale i utalentowany pisarz: stosuje wiele rodzajów literackich, odwołuje się do pięknych obrazów i żywych opisów.

ZANIM USŁYSZYSZ • Wszystkie te elementy dostrzeżemy w Pieśni o winnicy. Izajasz napisał ją na początku swej działalności. Jak większość tekstów z tej księgi, ma charakter groźby i ostrzeżenia. Jednocześnie to przepiękna pieśń, w której Izajasz przywołuje obraz winnicy. Wyrażona w ten sposób myśl jest głęboka i poważna – tak jak głęboka i poważna jest więź między Bogiem i Izraelem: mówi o sporze Boga i Izraela; słyszymy, że Bóg może ukarać człowieka.

Szersza analiza czytania dostępna jest w książkowej wersji cyklu “Jutro Niedziela”, TUTAJ oraz w wersji EBOOK.

---

(Ps 80 (79), 9 i 12. 13–14. 15–16. 19–20)

REFREN: Winnicą Pana jest dom Izraela.

Przeniosłeś winorośl z Egiptu *  i zasadziłeś ją, wygnawszy pogan. Rozpostarła swe pędy aż do Morza, * aż do Rzeki swoje latorośle. Dlaczego zburzyłeś jej ogrodzenie *  i każdy przechodzień zrywa jej grona? Niszczy ją dzik leśny *  i obgryzają polne zwierzęta. Powróć, Boże Zastępów, * wejrzyj z nieba, spójrz i nawiedź tę winorośl. Chroń to, co zasadziła Twoja prawica, * latorośl, którą umocniłeś dla siebie. Już więcej nie odwrócimy się od Ciebie, * daj nam nowe życie, a będziemy Cię chwalili. Odnów nas, Panie, Boże Zastępów, † i rozjaśnij nad nami swoje oblicze, * a będziemy zbawieni.

•

PSALM

Spustoszona winnica •  Ps 80 (79), 9 i 12. 13–14. 15–16. 19–20

Historia Izraela jak zasadzenie winnicy. Dlaczego doszło do jej spustoszenia? Psalm 80 to sugestywna modlitwa, by Bóg odnowił Izraela.

PSALM 80 • AUTOR: lewita • CZAS POWSTANIA: czasy monarchii, VII w. przed Chr.

---

OKAŻ POGODNE OBLICZE • Psalm 80 to z jednej strony modlitwa do gniewającego się Boga: Panie, Boże Zastępów, jak długo gniewać się będziesz? Z drugiej zaś modlitwa ludzi potrzebujących pomocy: Przyjdź nam na pomoc. Chcą oni nie tylko zmiany nastawienia Boga: „Okaż Twe pogodne oblicze”. Obiecują też sami zmienić dotychczasową postawę: „Odnów nas”.

NIEPEWNOŚĆ • Psalm powstał być może w czasach Jozjasza, króla reformatora (650–609 r. przed Chrystusem). Charakteryzowała je nadzieja pokładana w odnowionym przez króla Przymierzu z Panem, a równocześnie niepewność życia narodu, wokół którego padały i pojawiały się wciąż nowe imperia i potężni wrogowie. Psalm należy do gatunku modlitwy błagalnej (tefillah), która była częścią rytuału wielkich dni postu i pokuty obchodzonych przez całą wspólnotę Izraela. Wyznawano wtedy grzechy i błagano o pomoc, gdy ludowi zagrażały nieszczęścia, takie jak: wojna, przegrana bitwa, głód, susza, epidemia.

WINNICA • Powodem wyboru tego psalmu do niedzielnej liturgii słowa jest obraz zburzonej winnicy. Pojawia się on dopiero w drugiej połowie tekstu i właśnie tę część (od 9 wersetu) usłyszymy. W poszczególnych zwrotkach różnie ujęto temat: • przedstawiono historię Izraela jako historię przeniesienia i zasadzenia winnicy z Egiptu • zapytano o powody opuszczenia winnicy • poproszono Boga, by powrócił i chronił winnicę. Ostatnia zwrotka nie nawiązuje już do obrazu winnicy.

---

Czytanie z Listu do Filipian

(Flp 4, 6–9)

Bracia: O nic się już nie martwcie, ale w każdej sprawie wasze prośby przedstawiajcie Bogu w modlitwie i błaganiu z dziękczynieniem. A pokój Boży, który przewyższa wszelki umysł, będzie strzegł waszych serc i myśli w Chrystusie Jezusie. Na koniec, bracia, wszystko, co jest prawdziwe, co godne, co sprawiedliwe, co czyste, co miłe, co zasługuje na uznanie: jeśli jest jakąś cnotą i czynem chwalebnym – to bierzcie pod rozwagę. Czyńcie to, czego się nauczyliście, co przejęliście, co usłyszeliście i co zobaczyliście u mnie, a Bóg pokoju będzie z wami.

Oto Słowo Boże.

•

DRUGIE CZYTANIE

Pawłowe rady • Flp 4, 6–9

Paweł ukazuje swój przykład jako wart naśladowania. Nie jest to megalomania, lecz raczej pewność, że w jego własnym życiu odbija się obraz Chrystusa.

LIST DO FILIPIAN • NADAWCA: św. Paweł • ADRESACI: wspólnota chrześcijańska w Filippi • MIEJSCE POWSTANIA: Efez, Cezarea bądź Rzym • CZAS POWSTANIA: 54–57 r. (Efez), 57–59 r. (Cezarea) lub 60–64 r. (Rzym)

---

POD STRAŻĄ • Kiedy Paweł pisał list do mieszkańców Filippi, był pod strażą pretorianów – gwardii cesarskiej stacjonującej w pałacu rzymskiego gubernatora. Straż ta miała za zadanie bronić go, a także nadzorować wykonywanie kary. Więzienie to nie miało ścisłego reżimu, skoro Paweł mógł w miarę regularnie otrzymywać wieści z Filippi, przyjmować gości, otrzymywać dary, czy też posyłać współtowarzyszy z listami • W liście widać ożywioną wymianę informacji, co sugeruje, że odległość między miejscem napisania a miejscem zamieszkania odbiorców nie jest zbyt duża. Stąd też za miejsce powstania listu wielu naukowców przyjmuje raczej Efez niż Cezareę czy Rzym. Potwierdzałyby to niektóre teksty w listach do Koryntian (1 Kor 15, 32 i 2 Kor 1,8), które mówią o prześladowaniu i śmiertelnym niebezpieczeństwie, których Paweł doznał w Efezie.

MEGALOMANIA PAWŁA? • Dzisiejsze drugie czytanie to część tzw. parenezy autobiograficznej kończącej List do Filipian (Flp 4, 2–20), czyli tekstu o charakterze dydaktycznym, w którym Paweł ukazuje swój przykład jako wart naśladowania • Nie jest to megalomania Pawła, lecz raczej pewność, że w jego własnym życiu odbija się obraz Chrystusa. Naśladując apostoła, Filipianie mogą być pewni, że kroczą drogą Chrystusową. Od mężów stanu, nauczycieli i filozofów w starożytności oczekiwano zresztą, że ich nauka będzie się objawiała nie tylko w ich słowach, ale przede wszystkim w życiu.

NAUKA W ŻYCIU • Czytanie, które usłyszymy, to część składająca się z trzech wezwań • Po pierwsze, Paweł zachęca do porzucenia wszelkich trosk i przedstawiania wszystkiego Panu w ufnych modlitwach i dziękczynieniu. Nagrodą za to jest pokój Chrystusowy, którego żadna ludzka troska nie może dać • Po drugie, wzywa do skupienia swych myśli na tym, co prawdziwe, czyste i szlachetne • Po trzecie, przynagla wspólnotę do wprowadzania w życie jego nauki.

Szersza analiza czytania dostępna jest w książkowej wersji cyklu “Jutro Niedziela”, TUTAJ oraz w wersji EBOOK.

---

Słowa Ewangelii wg św. Mateusza (Mt 21, 33–43)
Jezus powiedział do arcykapłanów i starszych ludu: «Posłuchajcie innej przypowieści. Był pewien gospodarz, który założył winnicę. Otoczył ją murem, wykopał w niej tłocznie, zbudował wieżę, w końcu oddał ją w dzierżawę rolnikom i wyjechał. Gdy nadszedł czas zbiorów, posłał swoje sługi do rolników, by odebrali plon jemu należny. Ale rolnicy chwycili jego sługi i jednego obili, drugiego zabili, trzeciego zaś ukamienowali. Wtedy posłał inne sługi, więcej niż za pierwszym razem, lecz i z nimi tak samo postąpili. W końcu posłał do nich swego syna, tak sobie myśląc: Uszanują mojego syna. Lecz rolnicy, zobaczywszy syna, mówili do siebie: „To jest dziedzic; chodźcie, zabijmy go, a posiądziemy jego dziedzictwo”. Chwyciwszy go, wyrzucili z winnicy i zabili. Kiedy więc przybędzie właściciel winnicy, co uczyni z owymi rolnikami?» Rzekli Mu: «Nędzników marnie wytraci, a winnicę odda w dzierżawę innym rolnikom, takim, którzy mu będą oddawali plon we właściwej porze». Jezus im rzekł: «Czy nigdy nie czytaliście w Piśmie: „Ten właśnie kamień, który odrzucili budujący, stał się głowicą węgła. Pan to sprawił, i jest cudem w naszych oczach”. Dlatego powiadam wam: Królestwo Boże będzie wam zabrane, a dane narodowi, który wyda jego owoce».

Oto Słowo Pańskie.

•

EWANGELIA

Przypowieść o winnicy • Mt 21, 33–43

Przypowieść ta streszcza całą historię zbawienia – tę, która już nastąpiła, jak i tę, która dopiero miała nastąpić. Odpowiada na pytanie, dlaczego królestwo zostało zabrane Izraelowi.

EWANGELISTA: św. Mateusz • CZAS POWSTANIA: 70–80 r. • KATEGORIA: przypowieść • MIEJSCE NAUCZANIA: Jerozolima, świątynia • CZAS: 33 r. • NADAWCA: Jezus • ADRESACI: zgromadzeni w świątyni • WERSJE: Łk 20, 9–19

---

JEZUS W ŚWIĄTYNI • Przypomnijmy: 21 rozdział rozpoczyna się od opisu wjazdu Jezusa do Jerozolimy. Pierwsze kroki skierował On do świątyni, skąd wyrzucił wszystkich sprzedających i kupujących; potem uzdrowił chorych i niewidomych. Nazajutrz, po nocy spędzonej w Betanii (werset 17), Jezus wrócił do Świątyni Jerozolimskiej: tam nauczał w przypowieściach oraz prowadził dysputy z faryzeuszami i saduceuszami (Mt 21, 23–23, 38). Te przypowieści to: • o dwóch synach • o przewrotnych rolnikach oraz • o uczcie królewskiej. Dziś usłyszymy przypowieść o dzierżawcach winnicy.

PARABOLA • Przypomnijmy jeszcze, że przypowieść (parabola) polega na zakodowaniu znaczeń w symbolach, obrazach łatwych do zapamiętania, wyrażeniach używanych przez słuchaczy w codziennym języku. Ich odkodowanie nie przysparza trudności – a jeśli tak, to Jezus przedstawia ich wykładnię, jak w przypadku przypowieści o siewcy. Są trzy powody, dla których Jezus mówi w przypowieściach: • poprzez historie uczy jak prawdziwy rabin, nauczyciel • wersja „odkodowana” byłaby trudna do zapamiętania dla słuchaczy, którzy byli prostymi, niepiśmiennymi ludźmi • Jezus przekłada tajemnice królestwa na prosty język codzienności, żeby uświadomić słuchającym, że królestwo rzeczywiście jest wśród nich: że Bóg jest obecny w tym świecie.

OBRAZ HISTORII • Usłyszymy jedną z opowiedzianych podczas nauczania w świątyni przypowieści: o winnicy albo – inna nazwa – o rolnikach-zabójcach. Zwróćmy uwagę: w przeciwieństwie do przypowieści z trzeciej części księgi (np. o ziarnie), które miały charakter uniwersalny, ta przypowieść spełnia inne zadanie: streszcza całą historię zbawienia – zarówno tę, która już nastąpiła, jak i tę, która dopiero miała nastąpić. Odpowiada na pytanie, dlaczego królestwo zostało zabrane Izraelowi.

---

Szersza analiza Ewangelii dostępna jest w książkowej wersji cyklu “Jutro Niedziela”, TUTAJ oraz w wersji EBOOK.