Jutro Niedziela – VI zwykła C

PUNKT WYJŚCIA

SZÓSTA NIEDZIELA OKRESU ZWYKŁEGO • Rok C • KOLEKTA: Będziemy się modlić o łaskę, abyśmy stali się godnym mieszkaniem dla Boga • CZYTANIA: Księga Jeremiasza 17,5–8 • Psalm 1,1–4 i 6 • Pierwszy List św. Pawła do Koryntian 15,12.16–20 • Ewangelia wg św. Łukasza 6,17.20–26

CHMURA SŁOWA

STO SŁÓW

Logika i konsekwencja dominują w dzisiejszej Liturgii Słowa. Widzimy ją u św. Pawła, który konsekwencje przyjętych założeń pokazuje tym spośród wierzących, którzy – choć wierzyli w Jezusa – powątpiewali w zmartwychwstanie (DRUGIE CZYTANIE).

Tak jak podjęta ścieżka rozumowania logicznie prowadzi do konkretnych wniosków, podobnie jest z życiem wiary: obojętnie, którą drogę podejmiemy, musimy się liczyć z tym, że przyniesie konkretne efekty, twarde konsekwencje przyjętych kryteriów.

Oto istota koncepcji „dwóch dróg”: konkretne wybory przynoszą oczywiste konsekwencje. Dla pokazania tych oczywistości Jeremiasz używa przykładu drzewa: zasadzone z dala od wody nie przetrwa.

Naukę o dwóch drogach zastosował też Jezus, ale w sposób zaskakujący. Tych, którzy – wydawało się – cierpią konsekwencje „złej drogi”: ubogich, głodnych, płaczących – nazywa błogosławionymi. Ukazuje pierwotne kryterium dobrej drogi i jednocześnie receptę na szczęście: po prostu zawsze być z Jezusem.

---

---

Czytanie z Księgi proroka Jeremiasza

Tak mówi Pan: «Przeklęty mąż, który pokłada nadzieję w człowieku i który w ciele upatruje swą siłę, a od Pana odwraca swe serce. Jest on podobny do dzikiego krzewu na stepie, nie dostrzega, gdy przychodzi szczęście; wybiera miejsca spalone na pustyni, ziemię słoną i bezludną.
Błogosławiony mąż, który pokłada ufność w Panu, i Pan jest jego nadzieją. Jest on podobny do drzewa zasadzonego nad wodą, co swe korzenie puszcza ku strumieniowi; nie obawia się, gdy nadejdzie upał, bo zachowa zielone liście; także w roku posuchy nie doznaje niepokoju i nie przestaje wydawać owoców».

Oto słowo Boże.

•

PIERWSZE CZYTANIE

Powróć do źródła • Jr 17,5–8

Drzewo zasadzone nad wodą lub z dala od niej – na pustyni: w taki sposób Jeremiasz opisuje wiernych bądź oddalających się od Boga ludzi.

KSIĘGA: Jeremiasza • AUTOR: Jeremiasz • CZAS POWSTANIA: ok. 626–587 r. przed Chr. (dalsza redakcja po śmierci proroka) • KATEGORIA: wyrocznia prorocka • MIEJSCE: Izrael, Jerozolima

---

GRZECH JUDY • Grzech Judy jest zapisany żelaznym rylcem – takie słowa Boga odnotowuje Jeremiasz u początku 17 rozdziału. Juda, czyli Królestwo Południowe, to jedno z dwóch państw, które powstały po rozbiciu Izraela, za czasów Roboama (wnuka Dawida). Nie tylko podział Królestwa był problemem, ale przede wszystkim niewierność Bogu. Za czasów króla Jojakima następuje nawrót pogaństwa z czasów Manassesa. W Ben-Hinnom powstaje wyżyna na której składa się w ofierze dzieci (👁 Jr 7,31). Paradoksalnie, naród ma poczucie bezpieczeństwa ponieważ posiada świątynię, w której przebywa ich Bóg (👁 Jr 7,4.10) • Królowie Judy w tym czasie wikłają się w niebezpieczne sojusze z Egiptem, próbując uwolnić się od wpływu Babilonii. Odchodzą coraz bardziej od przymierza z Panem. W takiej sytuacji nie dziwi fakt, że Jeremiasza – zapowiadającego karę i wzywającego do nawrócenia – władcy prześladują.

„BLUŹNIERCA” ZA ŻYCIA • Księga Jeremiasza to jedna z najobszerniejszych i najbardziej osobistych ksiąg Starego Testamentu • Jeremiasz to wielki i kontrowersyjny prorok, zapowiadający zniszczenie świątyni oraz oglądający upadek Judy i Jerozolimy pod ciosami Nabuchodonozora (586 r. przed Chr.). Jego imię (hebr. Jirmejahu) oznacza: Niech Jahwe wytraci nieprzyjaciół lub Jahwe wywyższa. Za życia uznawany za bluźniercę, defetystę i zdrajcę narodu (👁 Jr 26,7–9), po śmierci „wywyższony” przez Boga, przeszedł do historii jako orędownik Izraela (👁 2 Mch 15,14–16) • Jego księga wzywa do nawrócenia i zapowiada karę przychodzącą na Judę z powodu łamania Przymierza z Jahwe (rozdz. 1–6) • W swoich lamentacjach (👁 Jr 11,18–12,6; 15,10–21; 17,5–18; 18,19–23; 20,7–18) prorok, jak żaden inny, odsłania przed nami swoją duszę, kryzysy i zmagania ze słowem klęski, które każe mu głosić Pan.

ALTERNATYWA • Usłyszymy naukę Jeremiasza o dwóch drogach. Pamiętajmy, że powstała ona jako odpowiedź na niewierność narodu wybranego. Zwróćmy uwagę na metaforę zastosowaną w napomnieniu – prorok porównuje człowieka wiernego Bogu do drzewa zasadzonego nad źródłem wody • Jeremiasz ostrzega, że jeśli naród nie powróci do Boga, który jest źródłem życia, umrze, jak umiera człowiek pozostawiony sam na pustyni.

---

Refren: Szczęśliwy człowiek, który ufa Panu.

Błogosławiony człowiek, który nie idzie za radą występnych, †
nie wchodzi na drogę grzeszników *
i nie zasiada w gronie szyderców,
lecz w Prawie Pańskim upodobał sobie *
i rozmyśla nad nim dniem i nocą.

On jest jak drzewo zasadzone nad płynącą wodą, *
które wydaje owoc w swoim czasie.
Liście jego nie więdną, *
a wszystko, co czyni, jest udane.

Co innego grzesznicy: *
są jak plewa, którą wiatr rozmiata.
Albowiem droga sprawiedliwych jest Panu znana, *
a droga występnych zaginie.

•

PSALM

Alternatywa • Ps 1,1–2.3.4 i 6

Kolejny przykład „nauki o dwóch drogach”. W pierwszym psalmie Psałterza autor stosuje identyczną metaforę z tą, której użył Jeremiasz.

AUTOR: anonimowy lewita • CZAS POWSTANIA: powygnaniowy, po 538 r. przed Chr.

---

PIERWSZY W PSAŁTERZU • Psalm 1 kwalifikuje się do gatunku psalmów mądrościowych. Został skomponowany i umieszczony na początku Psałterza jako swego rodzaju wstęp do kolekcji psalmów • Tradycja żydowska i wczesnochrześcijańska wskazuje, że traktowany był z Psalmem 2 jako jeden utwór. Niektórzy dopatrywali się w nim części liturgii koronacyjnej, być może ostatnich królów Judy, w której przysięgali oni wierność Prawu. Bardziej prawdopodobne jest jednak powygnaniowe pochodzenie utworu, w którym wybrzmiewa głos wspólnoty Izraela, która z Tory czyni centrum swojego życia i modlitwy.

DWIE DROGI • Słuchając słów psalmu, zwróćmy uwagę, że i tu dostrzeżemy naukę o dwóch drogach i znaną z pierwszego czytania metaforę drzew. Podobnie jak w słowach Jeremiasza, istnieją tu przeciwieństwa błogosławieństwo – przekleństwo, szczęście – nieszczęście.

---

Czytanie z Pierwszego Listu Świętego Pawła Apostoła do Koryntian

Bracia: Jeżeli głosi się, że Chrystus zmartwychwstał, to dlaczego twierdzą niektórzy spośród was, że nie ma zmartwychwstania?
Jeśli umarli nie zmartwychwstają, to i Chrystus nie zmartwychwstał. A jeżeli Chrystus nie zmartwychwstał, daremna jest wasza wiara i aż dotąd pozostajecie w waszych grzechach. Tak więc i ci, co pomarli w Chrystusie, poszli na zatracenie. Jeżeli tylko w tym życiu w Chrystusie nadzieję pokładamy, jesteśmy bardziej od wszystkich ludzi godni politowania.
Tymczasem jednak Chrystus zmartwychwstał jako pierwociny spośród tych, co pomarli.

Oto słowo Boże.

•

DRUGIE CZYTANIE

A gdyby nie zmartwychwstał? • 1 Kor 15,12.16–20

Chrystus zmartwychwstał – dowodzi Paweł. Stawia jednak hipotezę: a co jeśli nie? Oto konsekwencje wiary, gdyby Chrystus nie zmartwychwstał.

KSIĘGA: Pierwszy List do Koryntian • NADAWCA: św. Paweł i Sostenes • ADRESACI: wspólnota chrześcijańska w Koryncie • CZAS POWSTANIA: ok. 54 r. • MIEJSCE POWSTANIA: Efez

---

KRZYŻ I ZMARTWYCHWSTANIE • Przypomnijmy, że Pierwszy List do Koryntian to odpowiedź Pawła na pismo otrzymane od wspólnoty. Porusza w nim szereg problemów, które zauważa w założonej przez siebie wspólnocie chrześcijańskiej w Koryncie • List rozpoczyna się nauką Apostoła na temat Ewangelii Krzyża (👁 1 Kor 1-4), a kończy wizją Zmartwychwstania.

ZMARTWYCHWSTANIE • Od zeszłego tygodnia słuchamy rozdziału 15, który stanowi odrębną, ostatnią już część Pierwszego Listu do Koryntian. Paweł porusza w niej problematyczny w Koryncie temat zmartwychwstania • W zeszłym tygodniu słyszeliśmy fragment, w którym Apostoł przedstawił niezbite fakty będące podstawą jego argumentacji: to świadkowie potwierdzający zmartwychwstanie Jezusa. Wśród nich św. Paweł wymienił siebie.

PAWEŁ GDYBA • Usłyszymy dalszą część wykładu Pawła o zmartwychwstaniu. To dyskurs skoncentrowany wokół jednego z dwóch pytań. Brzmi ono: Jeżeli głosi się, że Chrystus zmartwychwstał, to dlaczego twierdzą niektórzy spośród was, że nie ma zmartwychwstania? • Słuchając czytania, zwróćmy uwagę na twardą logikę argumentacji, jaką stosuje Apostoł, stawiając hipotetyczną tezę, że Chrystus nie zmartwychwstał.

---

Słowa Ewangelii według Świętego Łukasza

Jezus zszedł z Dwunastoma na dół i zatrzymał się na równinie; był tam liczny tłum Jego uczniów i wielkie mnóstwo ludu z całej Judei i z Jeruzalem oraz z nadmorskich okolic Tyru i Sydonu.
On podniósł oczy na swoich uczniów i mówił:
«Błogosławieni jesteście, ubodzy, albowiem do was należy królestwo Boże.
Błogosławieni, którzy teraz głodujecie, albowiem będziecie nasyceni.
Błogosławieni, którzy teraz płaczecie, albowiem śmiać się będziecie.
Błogosławieni jesteście, gdy ludzie was znienawidzą i gdy was wyłączą spośród siebie, gdy zelżą was i z powodu Syna Człowieczego odrzucą z pogardą wasze imię jako niecne: cieszcie się i radujcie w owym dniu, bo wielka jest wasza nagroda w niebie. Tak samo bowiem przodkowie ich czynili prorokom.
Natomiast biada wam, bogaczom, bo odebraliście już pociechę waszą.
Biada wam, którzy teraz jesteście syci, albowiem głód cierpieć będziecie.
Biada wam, którzy się teraz śmiejecie, albowiem smucić się i płakać będziecie.
Biada wam, gdy wszyscy ludzie chwalić was będą. Tak samo bowiem przodkowie ich czynili fałszywym prorokom».

Oto słowo Pańskie.

•

EWANGELIA

Trzy błogosławieństwa • Łk 6,17.20–26

I trzy razy „biada”. W innej nieco wersji „błogosławieństw”, wg św. Łukasza, odnajdziemy nie tylko koncepcję dwóch dróg. Przede wszystkim – receptę na szczęście.

EWANGELISTA: św. Łukasz • CZAS POWSTANIA: ok. 80 r. • KATEGORIA: mowa • MIEJSCE AKCJI: Galilea • CZAS AKCJI: ok. 30 r. • KTO MÓWI: Jezus • SŁUCHACZE: uczniowie i towarzyszący tłum • WERSJE: Mt 5,1–11

---

EWANGELIA GŁOSZĄCYCH • Przypomnijmy, że Ewangelia św. Łukasza, której pierwotnym adresatem był Teofil, przeznaczona jest do formacji głosicieli Słowa. Łukasz prezentuje się jako historyk i badacz, który opowiadając dzieje Jezusa, przedstawia dzieje Słowa, które weszło w ludzką historię • Sam nie był Apostołem, ale jako towarzysz św. Pawła spisał głoszoną przez niego Dobrą Nowinę.

BŁOGOSŁAWIEŃSTWA • Z reguły znamy tekst Ośmiu błogosławieństw wypowiedzianych przez Jezusa na początku Kazania na górze, a spisanych przez św. Mateusza. Tymczasem błogosławieństwa umieścił w swojej Ewangelii także Łukasz. Błogosławieństwa w Ewangelii Łukasza są krótsze od tych, które znajdujemy u Mateusza. W przeciwieństwie do tamtych zawierają także „przekleństwa” przypominające swoją strukturą formułę Przymierza • Jezus wypowiada je w ważnym momencie, tuż po powołaniu Apostołów (które śledziliśmy w zeszłym tygodniu).

BŁOGOSŁAWIENI I „BIADA” • Usłyszymy błogosławieństwa i przestrogi, które Jezus skierował do swoich uczniów • Zwróćmy uwagę na ciekawą strukturę tekstu: błogosławieństwa i przestrogi są umieszczone niejako naprzeciw siebie (ubodzy – bogacze, głodni – syci, płaczący – śmiejący się, ci, których się chwali – i ci, których się nienawidzi). Taka kompozycja po raz kolejny w Liturgii Słowa przypomina naukę o dwóch drogach.

---

Szersza analiza czytań, psalmu oraz Ewangelii dostępna jest w książkowej wersji cyklu “Jutro Niedziela” na rok C dostępna TUTAJ oraz w wersji EBOOK.

---