PUNKT WYJŚCIA

---

I NIEDZIELA PO NARODZENIU PAŃSKIM • Rok C • KOLOR: biały • KOLEKTA: Modlimy się, abyśmy mogli uczestniczyć w bóstwie Syna Bożego, który przyjął naszą ludzką naturę • CZYTANIA: Księga Syracha 3, 2-6. 12-14 • Psalm 128 (127), 1-2. 3. 4-5 • List św. Pawła Apostoła do Kolosan 3, 12-21 • Ewangelia wg św. Łukasza 2, 41-52

 

 • CHMURA SŁOWA •

•

PIERWSZE CZYTANIE

Czcij ojca i matkę • Syr 3, 2-6.12-14

MĄDROŚĆ SYRACHA • AUTOR: Jezus, syn Syracha • CZAS POWSTANIA: ok. 190 r. przed Chr.

---

KSIĘGA AUTORSTWA JEZUSA • Słynne pytanie, na które czasem nie potrafią odpowiedzieć poprawnie nawet znani bibliści, brzmi: czy Jezus jest autorem którejś z ksiąg Pisma Świętego? Otóż tak, jest. A nazwa tej księgi – Księga Syracydesa. Inne nazwy to Mądrość Syracha albo Eklezjastyk. Jak przyświadcza 30. werset ostatniego rozdziału, jej autorem jest… Jezus. Jezus, syn Syracha.

ŻYWA MĄDROŚĆ • To jedna z ksiąg mądrościowych. Jest dość długa, liczy aż 51 rozdziałów. Nie zawiera narracji, nie opowiada historii Izraela, jego królów, dziejów ludu Bożego. To luźny zbiór zasad, zapis doktryny, innymi słowy: prawdziwa mądrość, której źródłem, natchnieniem jest Bóg. Słuchając pierwszego czytania, zwróćmy uwagę, jak bardzo aktualne, żywe i potrzebne dla naszej wiary są działające na wyobraźnię słowa Mądrości Syracha.

PRZYKAZANIE CZWARTE • Pierwsze czytanie jest formą komentarza do czwartego przykazania Dekalogu. Autor przedstawia korzyści, jakie płyną z wierności nakazowi czci ojca i matki. Ci którzy szanują swych rodziców, mogą liczyć na: •  posłuszeństwo własnych dzieci • wysłuchanie modlitw • długie życie, a nawet • odpuszczenie grzechów. Cześć należna rodzicom nie wynika z ich cnót, aktualnej pozycji czy stanu, lecz samego faktu macierzyństwa i ojcostwa.

 

TRANSLATOR

---

Albowiem Pan uczcił ojca przez dzieci, a prawa matki nad synami utwierdził. Syrach stwierdza dosłownie, że Pan otoczył ojca chwałą (gr. edoksasen) ponad/z powodu/ za sprawą (gr. epi) dzieci. Wers daje dużo możliwości interpretacyjnych, przebija jednak z niego zasadnicza prawda. Cześć oddawana ojcu to ta sama cześć, którą oddaje się Bogu, który utożsamia się blisko z postaciami ziemskiego ojca i matki. Podobnie jak Bóg dają oni życie i strzegą go (>>> Wj 20,12).

Kto czci ojca, zyskuje odpuszczenie grzechów. Niebywałe zdanie, w którym autor natchniony używa czasownika greckiego hilaskomai, który pojawia się w języku ofiar i kultu. Cześć oddawana ojcu ma tę samą moc, co ofiary składane w świątyni jerozolimskiej – gładzi grzechy.

kto szanuje matkę, jakby skarby gromadził. Gr. apothesauridzo “gromadzić skarby”, w 1 Tm 6,19 odnosi się do skarbów w niebie, o których mówi także Jezus w Mt 6,20.

Miłosierdzie względem ojca nie pójdzie w zapomnienie, w miejsce grzechów zamieszka u ciebie. W ostatnim obrazie autor mówi o miłosierdziu, które dosłownie zamienia się miejscem z grzechami, zaczyna mieszkać u człowieka (gr. prosanoikodomeo) czy zostaje mu przypisane w miejsce grzechów.

 

JESZCZE O PIERWSZYM CZYTANIU

---

• Czwarte przykazanie. W dzisiejszym czytaniu z Księgi Syracha autor natchniony interpretuje i rozwija czwarte przykazanie Dekalogu “Czcij ojca swego i matkę swoją” (Wj 20,12). Już tam ukrywa się prawda o tym, że rodzicom oddaje się cześć, która zbliżona jest do czci oddawanej samemu Bogu. Hebr. czasownik “czcić” (kabed) w Biblii poza czcią oddawaną rodzicom opisuje chwałę oddawaną Bogu. Autor Księgi Syracha idzie dalej stwierdzając, że cześć, miłość i szacunek do rodziców są jak ofiara ekspiacyjna, dzięki której Bóg odpuszcza grzechy człowieka i gromadzi dla niego skarby dobrych uczynków. To pewna droga do zbawienia.

• Trudna miłość do ojca. W tekście Księgi Syracha eksponuje się przede wszystkim postać ojca, ponieważ miłość do niego często jest trudniejsza niż miłość do matki. Ojciec w starożytności (paterfamilias) to pan domu dysponujący absolutną władzą i decydujący o losie dzieci. Biblia zna wiele przypadków ojców nie potrafiących obudzić w sobie charyzmatu ojcostwa dla troskliwej opieki i towarzyszenia swoim dzieciom (np. Samuel, Saul czy Dawid). Syrach wzywa do wyrozumiałości i przebaczenia naszym niedoskonałym ziemskim ojcom. Ostatecznie dali nam najcenniejszy dar życia i wiele dobra. Dzięki miłości i wyrozumiałości wobec ojca zyskamy Ojca w Bogu, który w zamian za nasze miłosierdzie otworzy nam bramy swojego Królestwa.

 

CYTATY

---

Prawdziwa cześć dla mężczyzny: Pan uczcił ojca przez dzieci.
„Weź czapkę!”: Prawa matki nad synami utwierdził.
Myślisz o prezencie dla mamy?: Kto posłuszny jest Panu, da wytchnienie swej matce.

 

•

PSALM

Rodzina źródłem szczęścia • Ps 128, 1-6

Psalm 128 wymienia to, co daje szczęście. W przeważającej wierze to życie rodzinne

PSALM 128 • AUTOR: nieznany • CZAS POWSTANIA: po powrocie z niewoli

---

PSALM STOPNI • Pochodzący z powygnaniowej tradycji mądrościowej Psalm 128 należy do zbioru pieśni pielgrzymkowych. Jest określany mianem Pieśni stopni, czy Pieśni kroków, ponieważ był śpiewany podczas podchodzenia pielgrzymów do położonej na wzgórzu Jerozolimy, zwykle w ramach obchodów jednego z trzech wielkich świąt żydowskich (Święto Paschy, Święto Namiotów, Święto Tygodni) • Psalm zawiera błogosławieństwo skierowane do małżonków i najprawdopodobniej był wykorzystywany w synagogalnej liturgii małżeństwa.

CO DAJE SZCZĘŚCIE? • Usłyszymy cały psalm. Jest on wyrazem ówczesnych przekonań co do źródeł i przejawów prawdziwego szczęścia • Zwróćmy uwagę, że najwięcej źródeł szczęścia psalmista widzi w życiu rodzinnym. Najdobitniejszym znakiem Bożego błogosławieństwa dla Izraelity była, obok dobrobytu materialnego, miłość małżeńska połączona z darem licznego potomstwa.

 

CYTATY

---

Psalmista o tym, czego nikt ci nie zabierze: Z pracy rąk swoich będziesz pożywał.
Codziennie do niej wracać: Małżonka twoja jak płodny szczep winny we wnętrzu twojego domu.
Twój sztab: Synowie twoi jak sadzonki oliwki dokoła twojego stołu.

 

 

•

DRUGIE CZYTANIE

Rodzinne życie w Duchu • Kol 3, 12-21

LIST DO KOLOSAN • NADAWCA: św. Paweł • SKĄD: Rzym • DATA: ok. 59-61 r. •  ADRESACI: chrześcijanie w Kolosach

---

O KSIĘDZE • List do Kolosan zaliczamy do grupy tzw. listów więziennych, ponieważ powstał podczas pierwszego uwięzienia Apostoła Pawła w Rzymie. List jest odpowiedzią na prośbę Epafrasa – założyciela wspólnoty w Kolosach, który potrzebuje wsparcia w walce z szerzącymi się tam herezjami. Nie znamy ich zasadniczej przyczyny, jednak najprawdopodobniej miały swe źródło w gnostycyzmie i synkretyzmie judeo-pogańskim. Ich wyrazem była wiara w siły kosmiczne, które mają wpływ na ludzki los. Wierze w  “żywioły świata” (por. 2, 8.20) Paweł przeciwstawia wiarę w Chrystusa, który jest ich Stwórcą i jedynym prawdziwym Bogiem.

KONTEKST • List – oprócz wstępnego pozdrowienia, modlitwy za wspólnotę z Kolosów oraz zakończenia – składa się z dwóch części: • Pierwsza z nich ma charakter dogmatyczny. Rozpoczyna ją Hymn o Chrystusie, który oddaje zasadniczą myśl tego fragmentu: Jezus Chrystus jest jedynym prawdziwym Bogiem, który przyniósł zbawienie światu. To nie świat i natura rządzą ludzkim losem, lecz Bóg, który jest ich Stwórcą • Druga część listu to pouczenia moralne.

ZANIM USŁYSZYSZ • Dzisiejsze czytanie pochodzi z drugiej części listu. Uznanie Chrystusa jako Pana i Boga pociąga za sobą konieczność przyjęcia głoszonej przez Niego nauki. Ta zaś opiera się na takich wartościach, jak: • wzajemne przebaczenie • miłość • pokój • wdzięczność sobie nawzajem, a przede wszystkim Bogu. W tym fragmencie Paweł porusza także istotne zagadnienie relacji rodzinnych. Wbrew panującemu wówczas systemowi patriarchalnemu, w którym ojciec rodziny może dowolnie decydować o losie najbliższych, Paweł zachęca, by także owe najbliższe więzi były oparte na wzajemnej miłości i zrozumieniu, bez wynoszenia się nad siebie.

 

TRANSLATOR

---

Jako więc wybrańcy Boży – święci i umiłowani – obleczcie się w serdeczne miłosierdzie, dobroć, pokorę, cichość, cierpliwość. W obrazie chrześcijańskiej rodziny pojawia się sporo cnót, które wydają się zbyt trudne do osiągnięcia lub wypracowania o własnych siłach. To dobra intuicja. Autor mówi tu nie tyle o własnym wysiłku ile przyjęciu darów Ducha, nowego życia, które płynie z Ukrzyżowanego i Zmartwychwstałego, a które opisuje się obrazem nowej szaty, którą mamy na siebie założyć.  Czym są dary Ducha, do których przyjęcia wezwana jest chrześcijańska wspólnota i rodzina?

• Serdeczne miłosierdzie, gr. splanchna oiktirmon – to z jednej strony pełne uczuć, poruszające wnętrze (splanchna)  współczucie, a z drugiej strony zrozumienie okazane sobie nawzajem, obecność, która stara się rozwiązywać problemy drugiego (oiktirmon).

• Dobroć – gr. chrestotes – to życzliwość i hojność, z jaką wychodzimy poza to, co trzeba zrobić, oddając drugiemu swój czas i serce.

• Pokora – gr. tepeinofrosyne – dosłownie niskie myślenie o sobie, cecha znienawidzona przez Greków, służalczość i małość, dla chrześcijan to nic innego jak stawianie się w pozycji tego, który służy drugiemu, na wzór Jezusa.
• Cichość – gr. praytes – cecha samego Pana, który nie szukał swego, lecz wypełnienia woli Ojca i naszego dobra. W ten sposób stajemy się szczególnie podobni do Niego.
• Cierpliwość – gr. makrothymia – dosłownie oznacza zdolność do wielkiego (makro) poświęcenia (gr. thyma) lub długiego powstrzymywanie gniewnej reakcji (gr. thymaino). Cierpliwość to składanie siebie w ofierze i mądre przekonywanie uczuć, aby nie wybuchły paląc niszcząc naszą relację.

Żony bądźcie poddane mężom, jak przystało w Panu. Poddanie żony mężowi nie jest naśladowaniem starożytnych wzorów społeczeństwa patriarchalnego, ponieważ ma się dokonywać “w Panu”. Jest znakiem nowego życia w Jezusie, oznacza ufne oddanie się w ręce męża, równość w powołaniu i łasce.

Mężowie, miłujcie żony i nie bądźcie dla nich przykrymi! Mężowie także mają naśladować Jezusa w jego troskliwej miłości do końca (gr. agapao) wobec żon. Dodatkowe przykazanie dla mężów dotyczy tego, aby nie być dla żon gorzkimi (gr. pikraino). W rabinackim komentarzu do Księgi Rodzaju Bóg ostrzega Adama: “Nie dopuść, aby kobieta, którą stworzyłem, płakała z twego powodu, bo ja pozbieram każdą jej łzę”.

 

CYTATY

---

Trzymaj fason! Obleczcie się w serdeczne miłosierdzie.
Najważniejszy pokój w całym domu: A sercami waszymi niech rządzi pokój Chrystusowy.
Paweł do ojców: Ojcowie, nie rozdrażniajcie waszych dzieci, aby nie traciły ducha.

 

 

•

EWANGELIA

Rodzina z Nazaretu • Łk 2, 41-52

EWANGELISTA: św. Łukasz • CZAS POWSTANIA: 70-80 r.
KATEGORIA: dialog • MIEJSCE: Jerozolima • CZAS: ok. 6/7 przed Chr. • Postacie: Jezus, Maryja i Józef, krewni, nauczyciele Prawa

---

KSIĘGA • O autorze trzeciej Ewangelii wiemy stosunkowo dużo. Wedle najstarszych tradycji, mających potwierdzenie w Dziejach Apostolskich, św. Łukasz był towarzyszem św. Pawła i spisał głoszoną przez niego Dobrą Nowinę. Pochodził z Antiochii Syryjskiej, z wykształcenia był lekarzem (4,14) • Spisana przez niego księga bywa nazywana Ewangelią Ewangelizatora, ponieważ powstawała w środowisku pogańskim, a jej przekaz ma znaczenie ewangelizacyjne • Łukasz, na wzór Apostoła Pawła, przygotowuje ludzi do podjęcia zadania głoszenia Chrystusa tym, którzy Go jeszcze nie znają. Ewangelia stanowi pewną całość wraz z Dziejami Apostolskimi, także spisanymi przez Łukasza. Można tu wyróżnić kilka części: • ewangelię dzieciństwa • ewangelię cudów i przypowieści w Galilei • wypełnioną nauczaniem podróż do Jerozolimy • nauczanie o charakterze eschatologicznym w Jerozolimie • ewangelię Męki i Zmartwychwstania, zakończoną wezwaniem do głoszenia.

KONTEKST • Fragment, który usłyszymy pochodzi z części o dzieciństwie Jezusa. Ewangelista opowiada narodziny Syna Bożego • Następnie Maryja i Józef udają się z małym Jezusem do Świątyni, by dokonać aktu oczyszczenia. Asystują przy tym Symeon i Anna wygłaszający proroctwo o Nowonarodzonym • Dalej widzimy Jezusa, jak w wieku 12 lat udaje się ze swoimi rodzicami do Jerozolimy • Tym obrazem i powrotem Jezusa do Nazaretu kończy się Łukaszowa Ewangelia Dzieciństwa. W Synu Maryi i Józefa widać już niezwykłe cechy Syna Bożego i Zbawiciela, który teraz dojrzewać będzie w ciszy Nazaretu do podjęcia swej misji.

ZANIM USŁYSZYSZ • W dzisiejszej Ewangelii widzimy dwunastoletniego Jezusa pielgrzymującego ze swoją rodziną na święto Paschy do Jerozolimy. W drodze gubi się rodzicom, którzy odnajdują go dopiero po kilku dniach, siedzącego w świątyni jerozolimskiej i dyskutującego z nauczycielami Prawa. Na pełne troski pytanie Maryi czemu się od nich odłączył, Jezus odpowiada wskazując, że świątynia to miejsce, w którym powinien być. Następnie posłusznie wraca ze swoimi rodzicami do Nazaretu.

 

JESZCZE O EWANGELII

---

Rodzina z Nazaretu, to ucieleśnienie ideału, o którym pisze św. Paweł w Liście do Kolosan (DRUGIE CZYTANIE). Każda z postaci w tej rodzinie jest różna, każda ma swój osobisty charyzmat i każda może być dla nas wzorem:

• Józef. Jedną z najbardziej charakterystycznych cech Józefa jest jego silny charakter, zdecydowanie w działaniu i podejmowaniu odpowiedzialności. Józef to typ patriarchy, na którego barkach spoczywa bezpieczeństwo i przyszłość domu. Kiedy rodzina jest zagrożona Anioł rozmawia właśnie z nim (>>> Mt 2:13). To on organizuje wyprawę i decyduje, gdzie powrócić, i gdzie założyć dom. Co ciekawe, Ewangelie nie przekazują żadnego słowa Józefa, jakby jego życie w całości składało się z pracy i działania, tym właśnie przemawia do nas. To troskliwy ojciec, który zawsze dyskretnie pozostaje w cieniu. W dzisiejszej Ewangelii także nie wypowiada ani słowa. Pozwala Jezusowi wędrować samotnie, pozwala mu stawiać samodzielne kroki, ufa mu i słucha go uważnie. To szkoła odpowiedzialności, męskiej troski i odwagi.

• Maryja. Zapewne jak każda kobieta troszczyła się o to, aby dom miał duszę i serce, troszczyła się o rzeczy praktyczne ich codziennego życia. Jej macierzyńską troskę widać w dialogu z dzisiejszej Ewangelii. Ta pełna miłości troska nie będzie ograniczać Jezusa. Także Maryja pozwala swojemu Synowi wędrować samodzielnie, odkrywać Boże drogi, staje pokornie wobec tajemnicy, którą jest jej dziecko. On należy przede wszystkim do Boga, nie do niej. Maryja to przykład modlącej się, towarzyszącej swemu dziecku, kochającej Matki.

• Jezus. To przypadek szczególny, Bóg dorastający w ludzkiej rodzinie. Żadnej specjalnej szkoły, żadnych spektakularnych cudów ani objawów mocy i boskiego geniuszu, doprawdy nadzwyczajne życie prowadził Jezus przez 30 lat. Łukasz podkreśla w swojej Ewangelii, że było to życie poddane rodzicom. Kto jak kto, ale Syn Boga miał prawo do przeżywania swojego buntu wobec świata, który go nie rozumiał, wobec rodziny, która ostatecznie także nie była na jego miarę, można by zrozumieć jego odmienność i samotność. A jednak o niczym podobnym w historii Jezusa nie słyszymy. Jezus w Nazarecie jest szczęśliwy. Szkoła modlitwy, wiary, pracy i miłości Maryi i Józefa to najlepsze przygotowanie do jego przyszłej misji.

 

TWEETY

---

tweety o #jutroniedziela

tweety o #kazanie

 

STO SŁÓW

---

Niedziela po Bożym Narodzeniu jest poświęcona Świętej Rodzinie. Wpatrując się we wzór, jaki zostawili nam Jezus, Maryja i Józef, możemy budować też swoje rodziny.

Jak uczy święty Paweł, kształt tej pierwszej i najważniejszej wspólnoty zależy tak samo od rodziców, jak i od dzieci. Choć zadania poszczególnych członków są różne, to jedynie wspólny wysiłek jest tym, co buduje kochający się dom.

Najważniejszym czynnikiem spajającym bliskich sobie ludzi jest wzajemna miłość. Rodzice powinni ją okazywać dzieciom, a te – w myśl czwartego przykazania – odwzajemniać ją czcią i szacunkiem.

Rodzinie potrzeba też wspólnej modlitwy. Stanowi ona trwały fundament, który pozwoli przetrwać różnego rodzaju kryzysy. Na wzór Świętej Rodziny udającej się do Świątyni Jerozolimskiej, warto może zacząć od rodzinnej niedzielnej Mszy świętej?