Jutro Niedziela – I Adwentu B

WYSŁUCHAJ PODCASTU O LITURGII SŁOWA NA TĘ NIEDZIELĘ

 

PUNKT WYJŚCIA

---

• PIERWSZA NIEDZIELA ADWENTU • Rozpoczyna się nowy rok liturgiczny, rok B • KOLOR SZAT: fioletowy • KOLEKTA: Będziemy prosili, abyśmy przez dobre uczynki przygotowali się na spotkanie przychodzącego Chrystusa • CZYTANIA: W tę niedzielę zawsze słuchamy wygłoszonego na Górze Oliwnej wezwania Jezusa: Czuwajcie • Księga Izajasza 63,16b–17.19b;64,2b–7 • Psalm 80,2–3.15–16.18–19 • Pierwszy List do Koryntian 1,3–9 • Ewangelia wg św. Mateusza 13,33–3780,2-3.15-16.18-19; 1 List do Koryntian 1,3-9; Ewangelia św. Marka 13,33-37

---

CHMURA SŁOWA

STO SŁÓW

---

Na szczególną uwagę w dzisiejszej Liturgii Słowa zasługują trzy elementy.

Po pierwsze: rozjazd. Czy to Bóg jest w podróży (EWANGELIA), czy to my błądzimy z dala od Jego dróg (PIERWSZE CZYTANIE) – tak czy inaczej między Bogiem a człowiekiem powstał dystans. Coś niedobrego się stało na gruncie relacji człowieka z Bogiem. Spowodował to grzech, złamaliśmy dane Bogu słowo.

Po drugie: relacja. Pomimo dzielącego dystansu człowiek może się cieszyć relacją z Bogiem. Izajasz Boga nazywa słowem niespodziewanym: to nasz krewny, Ojciec.

W końcu po trzecie i najważniejsze: chociaż nastąpiło rozstanie i trwa biblijna noc (EWANGELIA), Pan zapowiada powrót, ponowne spotkanie.

Adwent. Bóg wraca z podróży. Kiedy najbliższy wraca z dalekiej podróży, każdy wychodzi na dworzec lub stację i czeka, z radością, tęsknotą, nie mogąc się doczekać.

---

(Iz 63, 16b-17. 19b; 64, 2b-7)

Czytanie z Księgi proroka Izajasza

Ty, Panie, jesteś naszym ojcem, odkupiciel nasz – to Twoje imię odwieczne. Czemu, o Panie, dozwalasz nam błądzić z dala od Twoich dróg, tak iż serca nasze stają się nieczułe na bojaźń przed Tobą? odmień się przez wzgląd na Twoje sługi i na pokolenia Twojego dziedzictwa. Obyś rozdarł niebiosa i zstąpił – przed Tobą zatrzęsłyby się góry. Zstąpiłeś: przed Tobą zatrzęsły się góry. ani ucho nie słyszało, ani oko nie widziało, żeby jakiś bóg poza Tobą czynił tyle dla tego, co w nim pokłada ufność. obyś wy- chodził naprzeciw tym, co radośnie pełnią sprawiedliwość   i pamiętają o Twych drogach. Oto Ty zawrzałeś gniewem, bo grzeszyliśmy przeciw Tobie od dawna i byliśmy zbuntowani. My wszyscy byliśmy skalani, a wszystkie nasze dobre czyny jak skrwawiona szmata. My wszyscy opadliśmy zwiędli jak liście, a nasze winy poniosły nas jak wicher. Nikt nie wzywał Twojego imienia, nikt się nie zbudził, by się chwycić Ciebie. Bo skryłeś Twoje oblicze przed nami i oddałeś nas w moc naszej winy. a jednak, Panie, Ty jesteś naszym ojcem. My jesteśmy gliną, a Ty naszym Twórcą. Wszyscy jesteśmy dziełem rąk Twoich.

Oto Słowo Boże.

•

PIERWSZE CZYTANIE

Z dala od Boga • Iz 63, 16b-17. 19b; 64, 2b-7

Świadomość odrzucenia przez Boga, przyznanie się do grzechów i złamania przymierza. Ale najbardziej wybrzmiewa tęsknota za Bogiem: Ty jesteś naszym ojcem.

KSIĘGA: Izajasza • AUTOR: Trito-Izajasz • CZAS POWSTANIA: II poł. VI w. – I poł. V w. przed Chr. (po wygnaniu babilońskim) • KATEGORIA: mowa prorocka • KTO MÓWI: prorok (w imieniu Boga) • ADRESACI: Izraelici, wszystkie narody.

---

TRZY KSIĘGI • Fragmenty Księgi Izajasza dość często słyszymy podczas Mszy św. niedzielnych, średnio co piątą niedzielę. Zatem to najczęściej przywoływana księga Starego Testamentu. Ale musimy pamiętać, że ta 66-rozdziałowa księga to w rzeczywistości zbiór trzech oddzielnych ksiąg. Każda z nich powstała w innym czasie (i w innej sytuacji Izraela) i została napisana przez innego autora. »Tylko pierwsza, najdłuższa część (rozdziały 1–39), jest autorstwa Izajasza. Dotyczy Izraela przed wygnaniem, bliskiego upadku z powodu niewierności. »Druga powstała już wówczas, gdy Izrael był na wygnaniu. Jej autor zwany jest Deutero-Izajaszem (rozdziały 40–55). »Trzecia powstała już po powrocie z wygnania, jej autor został umownie nazwany Trito-Izajaszem (rozdziały 56–66).

TRZECIA KSIĘGA • Pierwsze czytanie pochodzi z ostatniej, trzeciej części (rozdziały 56–66). Powstała ona już po powrocie Izraelitów z wygnania babilońskiego. Autor to anonimowy prorok (umownie: Trito-Izajasz), mający związek z myślą Izajasza. Działał w Palestynie po powrocie z wygnania. W swoim dziele podkreśla świętość Boga i Jerozolimy oraz rysuje wizję czasów ostatecznych, w których zbawienie objąć ma wszystkie narody • Trito-Izajasz mówi do Izraelitów, którzy powrócili z niewoli babilońskiej. Żyją w swoim kraju trochę jak obcy, otoczeni przez cudzoziemców i tych, którzy osiedlili się tu podczas ich nieobecności. To rodzi pytania i wątpliwości. Co oznacza obecność pogan w Ziemi Obiecanej? Czyżby Bóg wybrał i pobłogosławił narody pogańskie w miejsce niewiernego Izraela? Jaki jest dalszy sens bycia Izraelitą i zachowywania Prawa?

MODLITWA TĘSKNIĄCYCH • Poczucie, że Bóg jest daleko, i pragnienie, by był bliżej, dał się poznać – to z powodu tych, wyrażonych w czytaniu stwierdzeń, usłyszymy je w Liturgii Słowa. Tęsknota za Bogiem, analiza powodów, dlaczego tak się stało, oraz pragnienie, by stał się bliski, to powszechna postawa człowieka oczekującego Pana.

Szersza analiza czytania dostępna jest w książkowej wersji cyklu “Jutro Niedziela”, TUTAJ oraz w wersji EBOOK.

---

(Ps 80,2-3.15-16.18-19)

Refren: Odnów nas, Boże, i daj nam zbawienie.

Usłysz, Pasterzu izraela, * Ty, który zasiadasz nad cherubami! Wzbudź swą potęgę * i przyjdź nam z pomocą.Powróć, Boże zastępów, * wejrzyj z nieba, spójrz i nawiedź tę winorośl. Chroń to, co zasadziła Twoja prawica, * latorośl, którą umocniłeś dla siebie. Wyciągnij rękę nad mężem Twej prawicy, † nad synem człowieczym, * którego umocniłeś w swej służbie. Już więcej nie odwrócimy się od Ciebie, * daj nam nowe życie, a będziemy Cię chwalili.

•

PSALM

Powróć, Panie • Ps 80, 2–3.15–16.18–19

Psalm 80 wyśpiewywano w czasie wielkich dni postu i pokuty. To prośba o drugą szansę: Już więcej nie odwrócimy się od Ciebie.

PSALM 80 • AUTOR: nieznany • CZAS POWSTANIA: VII w. przed Chr.

---

MĄŻ JEGO PRAWICY • Psalm powstał być może w czasach Jozjasza, ostatniego króla reformatora przed upadkiem Judy (650–609 r. przed Chr.). To ważny kontekst, gdyż to Jego dotyczyć może prośba: Wyciągnij rękę nad mężem Twej prawicy – psalmista modlić się może o błogosławieństwo Boże i moc dla króla • Czasy Jozjasza to okres, kiedy odnowione zostało Przymierze z Bogiem, w którym Izraelici dostrzegli nadzieję na ocalenie swego Królestwa. Wierni obiecują: Już więcej nie odwrócimy się od Ciebie. Równocześnie życie narodu charakteryzowało się ogromną niepewnością. Wokół Judy padały i pojawiały się wciąż nowe imperia i potężni wrogowie. Na gruzach drapieżnej Asyrii powstało imperium neo-babilońskie słynnego Nabuchodonozora II, pozbawiając Izraelitów marzeń o niezależności. Stąd przejmujące wołanie: Przyjdź nam z pomocą, nawiedź tę winorośl, chroń to, co zasadziła Twoja prawica!

MODLITWA I PRZEMIANA • Psalm należy do gatunku modlitwy błagalnej, tefillah, która była częścią rytuału wielkich dni postu i pokuty, obchodzonych przez całą wspólnotę Izraela. Wyznawano wtedy grzechy i błagano o pomoc w sytuacji zagrażających ludowi nieszczęść, takich jak: wojna, przegrana bitwa, głód, susza, epidemia • Psalm 80 to z jednej strony modlitwa do zagniewanego Boga: Panie, Boże Zastępów, jak długo gniewać się będziesz? Z drugiej strony to modlitwa ludzi bezradnych, którzy potrzebują pomocy: Przyjdź nam na pomoc. Chcą nie tylko zmiany nastawienia Pana: okaż Twe pogodne oblicze. Równocześnie wyznają, że sami potrzebują przemiany, której nie osiągną własnymi siłami: daj nam nowe życie, a będziemy Cię chwalili.

O DRUGĄ SZANSĘ • Motyw, który łączy Psalm 80 z pierwszym czytaniem, to „druga szansa”. Izrael wielokrotnie odwracał się od Pana. Mimo to psalmista woła do Niego z nadzieją, że przyjdzie z pomocą narodowi narażonemu na niepewność i cierpienie • Zwróćmy uwagę na przejmującą metaforę obrazującą wierność Boga – lud wybrany jest porównany do winorośli, którą Bóg zasadził i którą – z tego powodu – dalej będzie się opiekował. Tekst psalmu wyraża ogromną tęsknotę za Panem i oczekiwanie na Jego powrót.

---

(1 Kor 1, 3–9)

Czytanie z Pierwszego Listu Świętego Pawła Apostoła do Koryntian

Bracia: Łaska wam i pokój od Boga ojca naszego i Pana Jezusa Chrystusa! Bogu mojemu dziękuję wciąż za was, za łaskę daną wam w Chrystusie Jezusie. W Nim to bowiem zostaliście wzbogaceni we wszystko: we wszelkie słowo i wszelkie poznanie, bo świadectwo Chrystusowe utrwaliło się w was. Nie doznajecie tedy braku żadnej łaski, oczekując objawienia się Pana naszego, Jezusa Chrystusa. On też będzie umacniał was aż do końca, abyście byli bez zarzutu w dzień Pana naszego, Jezusa Chrystusa. Wierny jest Bóg, który powołał was do współuczestnictwa z Synem swoim, Jezusem Chrystusem, Panem naszym.

Oto słowo Boże.

•

DRUGIE CZYTANIE

Wszystko jest • 1 Kor 1, 3–9

Zostaliśmy wzbogaceni we wszystko. Nie brakuje nic – zapewnia Paweł. Wszystko to wszelkie słowo i wszelkie poznanie.

KSIĘGA: Pierwszy List do Koryntian • NADAWCA: św. Paweł i Sostenes • ADRESACI: Wspólnota chrześcijańska w Koryncie • CZAS POWSTANIA: ok. 54 r. • MIEJSCE POWSTANIA: Efez

---

NA RATUNEK KORYNTIANOM • Podczas swojego pobytu w Koryncie, ważnym greckim mieście portowym położonym na skrzyżowaniu szlaków handlowych, Pawłowi udało się założyć – był to 50 r. – wspólnotę chrześcijan. Doszło w niej jednak do sporów i pojawiło się sporo problemów, stąd liczne interwencje apostoła i obfita korespondencja z Koryntianami • W Nowym Testamencie zachowały się jedynie dwa listy do Koryntian, ale zawarte w nich wzmianki sugerują nam przynajmniej cztery pisma. Pierwszy List do Koryntian jest wśród wszystkich listów Pawłowych najlepszym przykładem pragmatyzmu apostoła, który łączy głęboką teologię z aktualnymi problemami wspólnoty i używa jej do ich rozwiązywania.

POCZĄTEK • Drugie czytanie to początek listu, a konkretnie epistolarny wstęp (proemium), który zwyczajowo zawiera pozdrowienia oraz dziękczynienie i modlitwę za adresatów (eucharisteo) • Paweł przedstawia się w liście jako apostoł Chrystusa. Do wstępnych pozdrowień dołącza Sostenesa, który był najprawdopodobniej jego sekretarzem • W dalszej części Paweł przejdzie do zasadniczego tematu listu, w którym dotknie pierwszego problemu w Koryncie – sporów i frakcji tworzących się wokół przepowiadających w mieście apostołów (? 1 Kor 1,10–17). Lekarstwem na nie będzie Ewangelia Krzyża. Koryntianie będą wezwani do przewartościowania swego postępowania w świetle Krzyża Chrystusa.

ŁASKA I POKÓJ • Usłyszymy pozdrowienie skierowane do wspólnoty. Zwróćmy uwagę na charakterystyczny zwrot, w którym Paweł łączy klasyczne greckie słowo charis – łaska i hebrajskie szalom – pokój. Usłyszymy również słowa dziękczynienia za wspólnotę i powierzenia jej w ręce Boga, który czuwa nad tym, aby przyjście jego Syna zastało ich czujnymi i przygotowanymi.

Szersza analiza czytania dostępna jest w książkowej wersji cyklu “Jutro Niedziela”, TUTAJ oraz w wersji EBOOK.

---

(Mk 13, 33–37)

Słowa Ewangelii według Świętego Marka

Jezus powiedział do swoich uczniów: «Uważajcie, czuwajcie, bo nie wiecie, kiedy czas ten nadejdzie. Bo rzecz ma się podobnie jak z człowiekiem, który udał się w podróż. Zostawił swój dom, powierzył swym sługom staranie o wszystko, każdemu wyznaczył zajęcie, a odźwiernemu przykazał, żeby czuwał. Czuwajcie więc, bo nie wiecie, kiedy pan domu przyjdzie: z wieczora czy o północy, czy o pianiu kogutów, czy rankiem. By niespodzianie przyszedłszy, nie zastał was śpiących. Lecz co wam mówię, do wszystkich mówię: Czuwajcie!»

Oto słowo Pańskie.

•

EWANGELIA

Czuwajcie • Mk 13, 33–37

Uczniowie pytają Jezusa, kiedy nastąpi koniec świata. Mistrz odpowiada apelem o czuwanie. Wołanie „czuwajcie” padnie aż czterokrotnie.

EWANGELISTA: św. Marek • CZAS POWSTANIA: ok. 60–70 r. • KATEGORIA: mowa • MIEJSCE AKCJI: Góra Oliwna • CZAS AKCJI: ok. 33 r. • KTO MÓWI: Jezus • SŁUCHACZE: uczniowie WERSJE: Mt 25,14–30 • Łk 19,11–27

---

PIERWSZA I NAJKRÓTSZA • Rozpoczyna się liturgiczny rok B. Jego cechą charakterystyczną jest to, że w niedziele najczęściej (choć nie zawsze) będziemy słuchali fragmentów Ewangelii według św. Marka • Według współczesnych badań Ewangelia ta powstała jako pierwsza, najprawdopodobniej między rokiem 60 i 70, choć niektórzy badacze sytuują ją także w latach czterdziestych bądź pięćdziesiątych I w. Przyjmuje się, że Mateusz i Łukasz, pisząc swoje Ewangelie, korzystali z Ewangelii Marka. Spośród wszystkich Ewangelii jest ona najkrótsza • Na temat Marka wiemy stosunkowo dużo. Był Żydem, wychował się w Jerozolimie, nie należał do grona Apostołów. Dzieje Apostolskie przypisują mu drugie imię – Jan (Dz 12,12.25; 15,37). Uczestniczył w pierwszej wyprawie misyjnej św. Pawła, z której się jednak wycofał (Dz 13,13). Towarzyszył św. Pawłowi w więzieniu (Kol 4,10; Flm 24; 2 Tm 4,11). W czasie pobytu w Rzymie poznał apostoła Piotra (1 P 5,13). To dlatego jego Ewangelia wydaje się być w dużym stopniu zapisem nauczania św. Piotra.

APOKALIPSA MARKA • Pierwsza niedziela nowego roku liturgicznego i Adwentu charakteryzuje się tym, że zawsze słuchamy wówczas słów Jezusa wypowiadanych na Górze Oliwnej, kilka dni przed jego śmiercią na krzyżu. To tzw. mowa eschatologiczna, nazywana także Apokalipsą Marka. We fragmencie tym Jezus zachęca swoich uczniów do czuwania • Apokalipsa Marka rozpoczyna się od tego, że Jezus wraz z uczniami wychodzi ze Świątyni Jerozolimskiej. Jeden z uczniów – urzeczony budowlą – komentuje: Nauczycielu, patrz, co za kamienie i jakie budowle! Reakcja Jezusa jest zaskakująca: Nie zostanie tu kamień na kamieniu… • Jezus kontynuuje mowę na Górze Oliwnej (roztacza się stąd widok na Jerozolimę i Świątynię), zapytany przez zaintrygowanych uczniów: Powiedz, kiedy to nastąpi? I jaki będzie znak? Unikając bezpośredniej odpowiedzi na to pytanie (Mk 13,5–32), Mistrz zwraca uwagę na postawę gotowości uczniów: miejcie się na baczności, i przytacza różne, często przerażające, obrazy ucisku i prześladowania. Po nich nastąpi Paruzja.

CZUWAJCIE! • Usłyszymy dziś zatem wezwanie Czuwajcie, które wybrzmi aż cztery razy. Pamiętajmy, słowo o czuwaniu jest bezpośrednią odpowiedzią na pytanie uczniów: Kiedy nastąpi koniec świata? Jezus – w poprzedzającym fragmencie – stwierdził: O dniu owym lub godzinie nikt nie wie, ani aniołowie w niebie, ani Syn, tylko Ojciec. Jedynym sposobem przygotowania się na to, co przyjdzie niespodziewanie, jest pozostać czujnym • Zwróćmy uwagę na metaforę, którą Jezus ilustruje swoje przykazanie: to obraz pana wyruszającego w podróż.

Szersza analiza czytania dostępna jest w książkowej wersji cyklu “Jutro Niedziela”, TUTAJ oraz w wersji EBOOK.