Aneta Liberacka: młodzi szukają żywego Boga

"Rodzinny, domowy Kościół to najważniejsze miejsce przekazania wiary" - mówiła Aneta Liberacka, redaktor naczelna Stacji7 podczas prezentacji raportu "Kościół w Polsce 2023".

Publikację przygotowała Katolicka Agencja Informacyjna we współpracy z Instytutem Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego J. Paderewskiego.

Na początku spotkania słowo wstępne wygłosili prof. Jan Żaryn, dyrektor IDMN oraz red. Marcin Przeciszewski, prezes KAI. Następnie odbyła się debata pt. „Kościół w Polsce dziś – wyzwania”. Dyskusję poprowadził red. Marek Zając.

Prowadzący poprosił uczestników dyskusji o nakreślenie kierunków zmian w polskiej religijności. Aneta Liberacka zwróciła szczególną uwagę na zmiany cywilizacyjne, które dokonują się pod wpływem technologii, a co za tym idzie mediów społecznościowych. Zauważyła, że chociażby Facebook miał w swoim założeniu zbliżenie ludzi, budowanie pewnej społeczności, efekt okazał się odwrotny i stwarza on wśród ludzi wiele podziałów.

ZOBACZ TEŻ: Jak dziś wygląda polski Kościół? Jest najnowszy raport

Za pośrednictwem „lajków” media społecznościowe budują w swoich odbiorcach niską samoocenę. Wg analiz Stacji7, młodzi ludzie mają bardzo niskie poczucie własnej wartości i coraz większe problemy natury psychicznej. Pojawia się tu duży problem, widać że postawy chrześcijańskie zostały zapomniane i nie zastąpiono ich innymi wartościami – oceniła.

Dziennikarka dodała, że ludzie młodzi sprowadzają religijność i wiarę do kwestii moralnych, związanych z seksualnością, ważne są dla nich kwestie wolności, a Kościół jest postrzegany jako opresja, zbiór zakazów i nakazów. Pojawia się problem z zawieraniem jakichkolwiek trwałych związków, ponieważ wszystko stało się takie szybkie – powiedziała. Osoby które są w związkach małżeńskich w młodszym wieku postrzegane są jako ludzie dziwni, tak samo jak osoby wierzące, praktykujące – dodała. Podkreśliła, że dzisiejsza młodzież poddawana jest pod tym kątem ogromnej presji społecznej.

Marek Zając przywołał statystyki z prezentowanego dziś raportu, z którego wynika, że główne źródło wiary wśród młodego pokolenia to wychowanie religijne i tradycja, które pochodzą z rodziny. Natomiast na najważniejsze przyczyny niewiary i obojętności religijnej składają się głównie osobiste przekonania i przemyślenia. Z kolei na pytanie „Co nadaje sens twojemu życiu?” większość respondentów odpowiada, że zdobycie ludzkiego zaufania i przyjaciół, dalej – miłość i wielkie uczucie, a szczęście rodzinne pojawia się dopiero na miejscu trzecim. Jak zauważył prowadzący kiedyś to rodzina zajmowała pierwsze miejsce.

W kwestii współżycia seksualnego w 1994 roku 14% ankietowanych odpowiadało, że jest ono niedopuszczalne, w roku 2021 roku było to zaledwie 1,1%. Na pytanie „Czego oczekujesz od Kościoła?” na pierwszym miejscu, 1/3 młodych ludzi odpowiada – „doświadczenia Boga”. Natomiast na zapytanie „Jakie działania i oferty ze strony Kościoła byłoby obecnie szczególnie potrzebne młodym ludziom takim jak ty?” Pierwsza odpowiedz, która jest zdecydowanym faworytem, brzmi: „dostępność i otwartość księży na rozmowy o poszukiwaniach i problemach młodzieży, ponad 1/3 młodych tego właśnie oczekuje – zaznaczył.

Redaktor Tomasz Krzyżak podkreślił, że urodził się w czasach, kiedy Kościół był ostoją wolności, a będąc młodą osobą miał dokładnie takie same oczekiwania wobec Kościoła jak te deklarowane przez dzisiejszych młodych w ankietach.

Podkreślił, że w jego opinii wśród tzw. „pokolenia Z”, decyzja o praktykach religijnych nie jest związana z przekazywaną tradycją, a staje się indywidualnym świadomym wyborem. Dodał, że wspomniany przez red. Liberacką lęk przed wzięciem na siebie odpowiedzialności i podjęciem trudnych, życiowych decyzji jak małżeństwo, widoczny jest w raporcie również w kwestii liczby powołań, która w ostatnim czasie gwałtownie spadła. Często spotykam się ze stwierdzeniem, że powołanych jest tyle samo co kiedyś, jednak odpowiedzieć na to wołanie jest trudno, wytrwać w tej formacji jest trudno – zaznaczył dziennikarz „Rzeczpospolitej”.

Dodał, że dla młodego pokolenia ważne jest świadectwo życia i choćby 99% wszystkich księży było dobrymi i uczciwymi ludźmi, to do świadomości społecznej najmocniej przebija się ten jeden, zły przykład, który rzutuje później na pozostałych duchownych.

Ocenił, że postępowanie polskiego Kościoła wobec oskarżeń o nadużycia seksualne, jest ewenementem, którego nie dokonała tego żadna inna instytucja. W odniesieniu do pomocy i wyjścia z pomocną dłonią do osób pokrzywdzonych. Zbadania tych trudnych tematów, Kościół wykonał tutaj naprawdę ogromną pracę i wiele innych środowisk mogłoby się od Kościoła uczyć – powiedział.

„Wyłania nam się Kościół małych wspólnot”

Aneta Liberacka przyznała, że wg raportu w dzisiejszych czasach prężnie działają wszelkie wspólnoty i ruchy religijne. Mocno wczytałam się w tekst Aliny Petrowicz-Wasilewicz. Z tej analizy wynika, że realizuje się scenariusz Benedykta XVI, który mówił o tym, że wyłania nam się Kościół małych wspólnot, wszystkie statystyki nam spadają, ale liczba wspólnot i ruchów rośnie. Liczby to pokazują – podkreśliła.

Przytaczając raport wskazała, że w Polsce jest ponad 10 tysięcy parafii, w których działa ponad 65 tysięcy organizacji przyparafialnych. W ostatnich 25 latach liczba wspólnot wzrosła o ponad połowę, a co 12 osoba wierząca należy do wspólnoty. Rośnie także odsetek wspólnot o charakterze charytatywnym oraz grup charytatywnych. Jak zauważyła dziennikarka, tu media społecznościowe działają na plus, ponieważ są w stanie nagłośnić akcje dobroczynne, a dzięki temu są one bardziej skuteczne.

Z własnego przykładu Stacji7 mogę powiedzieć, że na portalach katolickich ludzie najbardziej poszukują modlitwy. To co najlepiej nam się „kilka” to właśnie modlitwa .(…) Skoro dla ludzi najważniejszy jest żywy Bóg, nawet jeśli jest ich mniej, to może to dobrze? Może właśnie o to chodzi? – zastanawiała się redaktor naczelna Stacji7.

Tomasz Krzyżak przyznał, że rozdział dotyczący działalności charytatywnej był dla niego miłym zaskoczeniem. Rozmiar pomocy, który został ukazany w raporcie jest naprawdę ogromny, niesamowity, wydaje mi się, że można to nazwać ukrytym skarbem Kościoła – przyznał. Dodał, że zaskoczył go także rozwój mediów katolickich, w tym portali informacyjnych.

Mamy w Kościele trzy rzeczy, które zawsze będą przyciągały i odstraszały – pieniądze, polityka i przykład. (…) Jeżeli to wszystko poukładamy, to naprawdę będzie dobrze i tak powinniśmy na Kościół optymistycznie patrzeć – ocenił.

Dodał, że na ten moment Kościół „trzyma się, dobrze”, choć jest na pewnym zakręcie dziejowym, co dotyczy zwłaszcza młodego pokolenia. Podkreślił, że kwestią do przemyślenia jest katecheza szkolna, to czy jest potrzebna, czy wyprowadzić ją znów do salek katechetycznych. Poza tym w ocenie redaktora, wyzwaniem jest także przygotowanie do bierzmowania, które niestety staje się uroczystym pożegnaniem z Kościołem.

Problem z przekazywaniem wiary

Aneta Liberacka przyznała, że dzięki pandemii Kościół idzie z duchem czasu w kwestii nowych mediów. Zauważyła, że obecnie właściwie nie ma w Polsce parafii, która nie ma swojego profilu na mediach społecznościowych, konta na YouTubie.

W jej opinii warto skupić się na przekazaniu wiary i wartości młodemu pokoleniu, od najmłodszych lat, na gruncie rodzinnym. Wiara powinna być też przekazywana przez babcie, przez dziadków. Mamy z tym problem. Nie żyjemy już w wielopokoleniowych rodzinach – zauważyła. Dodała, że wśród dzisiejszego pokolenia niezwykle popularny jest coaching i rozwój osobisty. W podobny sposób młodzi ludzie traktują kwestie posiadania dzieci, które stają się dla rodziców niejako „projektem do zrealizowania”.

Młodzi czują często, że nie są w stanie sprostać temu zadaniu, dlatego spada nam demografia. Kiedyś było to naturalne, ludzie którzy coś przeżyli, którzy mieli wiedzę wynikającą z doświadczenia życiowego przekazywali ją dzieciom – podkreśliła. Dodała, że aktualny jest tu przekaz papieża Franciszka, który zaleca, by jak najczęściej zwracać się do osób ze starszego pokolenia po radę i naukę.

Liberacka oceniła, że problem z przekazem wiary może być także spowodowany polaryzacją życia społecznego i politycznego w Polsce. Potrzeba dużej determinacji w rodzinie żeby umieć na ten temat rozmawiać nie ulegając emocjom. Rodzinny, domowy Kościół to najważniejsze miejsce przekazania wiary, uświadomienia młodym, że w Kościele jest Bóg – Ktoś kto cie kocha, to punkt zaczepienia, coś co pomoże ci żyć. Oni szukają żywego Boga i tego musimy się uczepić – zaakcentowała.

„Zastępowalność pokoleń będzie coraz mniejsza”

Redaktor Krzyżak przypomniał, że w Polsce zaczęły się negatywne procesy, których raczej nie można już powstrzymać, jak np. kwestia braku powołań kapłańskich. Zastępowalność pokoleń będzie coraz mniejsza, także w duchowieństwie – ocenił, dodając, że już pojawia się problem z wyborem proboszcza i już dziś niektórzy księża obsługują dwie lub trzy parafie. Zauważył, że być może nowe diecezje, utworzone w 1992 r. trzeba będzie znów połączyć.

Nie chciałbym żeby Kościół w Polsce stał się największą wspólnotą charytatywną, niestety póki co widzę to w czarnych barwach. Nie dostrzegam niczego, co mogłoby powstrzymać te procesy – ocenił. Na pewno niezwykle ważne jest przekazanie wiary w rodzinie – dodał.

Prowadzący podkreślił, że tocząca się dyskusja pokazuje, że naprawdę warto zagłębić się w raport KAI, który może przybliżyć wiele procesów jakie zachodzą w dzisiejszym Kościele i stać się początkiem konstruktywnej debaty na ten temat.

Raport „Kościół w Polsce 2023” przygotowany został przez Katolicką Agencję Informacyjną we współpracy z Instytutem Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego J. Paderewskiego. Wydanie sfinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Dzieło to w syntetycznej formie prezentuje dynamiczną działalność Kościoła w Polsce zarówno w sferze duszpasterskiej, na polu ewangelizacji, jak i w dziedzinie charytatywnej i społecznej. Zawiera także aktualny obraz polskiej religijności wraz z przemianami jakich ona doświadcza, w szczególności w młodszym pokoleniu. W Raporcie czytelnik znajdzie również cenne analizy dotyczące życia zakonnego, powołań do kapłaństwa i życia konsekrowanego, zaangażowania ludzi świeckich i ich miejsca we wspólnocie Kościoła, uczelni, szkół katolickich oraz działalności Kościoła w mediach, kulturze i dialogu ekumenicznym. Opracowanie ukazuje też prawne, konkordatowe i konstytucyjne ramy, w jakich funkcjonuje Kościół w życiu publicznym w warunkach demokratycznego państwa. Zawiera również cenną cześć historyczną dotyczącą Kościoła katolickiego w PRL jak również polskich męczenników XX stulecia. Wydawnictwo prezentuje także liczne nowe wyzwania, przed jakimi stoi dziś Kościół w Polsce w „nowej epoce” – jak wyraża się papież Franciszek, która wymaga szczególnego wysiłku ewangelizacyjnego. Ta unikatowa książka adresowana jest przede wszystkich do środowisk dziennikarskich, a także naukowych.

KAI, kh/Stacja7