Jutro Niedziela – XXVIII zwykła B
Bogaty młodzieniec odchodzi zszokowany i pełen żalu. Dlaczego?
Polub nas na Facebooku!
To nie bogactwo jest problemem. Nie dlatego bogaty z trudem może się przecisnąć przez bramę Królestwa Niebieskiego, ponieważ jest bogaty.
Chodzi o serce – miejsce w człowieku, które – jeśli jest wolne – dokonuje wyboru i potrafi wybrać to, co najlepsze. Jak autor Księgi Mądrości, który jedną spośród wielu innych wartości, mądrość, wolał bardziej niż wszystkie inne – i po prostu pokochał.
A jeśli serce wybierze to, co nie najlepsze – potrafi utracić cechę wolności i przywiązać się, zniewolić, oślepnąć. To dlatego bogaty młodzieniec z Ewangelii przeraził się na propozycję Jezusa, by sprzedać to, co nie najważniejsze.
Serce, które wybiera mądrość, zyskuje jeszcze jedną poza wolnością cechę: miłość. “Umiłowałem” pisze autor Księgi Mądrości. “Jezus spojrzał” na bogatego człowieka “z miłością” informuje Ewangelista.
PUNKT WYJŚCIA
DWUDZIESTA ÓSMA NIEDZIELA ZWYKŁA • Rok B • KOLOR: zielony • KOLEKTA: Modlimy się, aby łaska Boża stale nam towarzyszyła, pobudzając naszą gorliwość do pełnienia dobrych uczynków • CZYTANIA: Księga Mądrości 7, 7-11 • Psalm 90, 12–17 • List do Hebrajczyków 4, 12-13 • Ewangelia wg św. Marka 10, 17-30
• CHMURA SŁOWA •
•
PIERWSZE CZYTANIE
O mądrości z miłością • Mdr 7,7-11
Autor Księgi Mądrości opowiada o mądrości jakby opowiadał historię miłosną, a wybór mądrości jak tej jednej spośród wielu kobiet
KSIĘGA: Mądrości • AUTOR: anonimowy mędrzec • CZAS POWSTANIA: czasy hellenistyczne, I w. przed Chr. • KATEGORIA: literatura mądrościowa
MĄDROŚĆ SALOMONA • Dawniej księga nazywana była “Mądrością Salomona” – uważano bowiem, że to właśnie król Salomon, postać stojąca u początków literatury mądrościowej Starego Testamentu, był jej autorem. Jednak szczegółowe badania językowe nad księgą dowiodły, że autorem księgi jest prawdopodobnie zhellenizowany Żyd żyjący w Aleksandrii. Są też teorie mówiące o tym, że pierwsza część dzieła powstała w Palestynie • W tradycyjnym podziale Starego Testamentu umieszczona jest w grupie siedmiu ksiąg dydaktycznych. Księga dzieli się na trzy części: • pierwsza część (rozdziały 1-5) mówi o Mądrości kierującej życiem człowieka • druga (rozdziały 6-9) to hymn pochwalny na cześć upersonifikowanej Mądrości • trzecia zaś (10-19) skupia się na roli, jaką Mądrość Boża odgrywa w historii Izraela.
MĄDROŚĆ SPERSONIFIKOWANA • Czytanie pochodzi z drugiej części Księgi, która jest jednym wielkim hymnem pochwalnym na cześć Mądrości. W swoim dziele przedstawia ją niemal jak osobę, towarzyszkę Boga, emanację Jego istoty, Jego szczególną energię. Poznawanie jej oznacza wejście w relację z samym Stwórcą, ona dzierży klucz do jego serca. Mądrości, która wprowadza w tajemnice życia samego Boga, nie znajduje się w księgach i nie mierzy się jej zdobytą wiedzą. Zdobywa się ją podczas modlitwy i przez miłość do Bożego Prawa. Innymi słowy dzieckiem Mądrości jest ten, kto chodzi drogami Bożego Słowa.
SKARB MĄDROŚCI • W pierwszym czytaniu usłyszymy wyznanie autora Księgi Mądrości – o tym, jak odnalazł mądrość. Forma przypomina poemat • Zwróćmy uwagę na personifikację mądrości, którą autor traktuje jak osobę, a odnajdywanie i wybór przypomina historię miłości.
CZY WIESZ ŻE…
Mądrość jako Oblubienica jest opisana głównie w 8. rozdziale Księgi Mądrości.
•
PSALM
Mądrość serca • Ps 90,12-17
Modlitwa na nowy początek: “Naucz nas liczyć dni nasze, byśmy zdobyli mądrość serca”
PSALM 90 • AUTOR: nieznany • CZAS POWSTANIA: po powrocie z niewoli, po 538 przed Chr.
PSALM MOJŻESZA • Psalm 90 otwiera Czwartą Księgę Psałterza i jako jedyny przypisywany jest Mojżeszowi. Być może dlatego, że przypomina słowa Mojżesza z Pwt 32, gdzie mąż Boży streszcza historię Bożej opieki nad Izraelem, wzywa naród do wierności Bożemu Prawu i przygotowuje się na swą bliską śmierć. Psalm ma charakter medytacji mądrości, w której pobrzmiewa “my”, przez które przemawia wracający z wygnania Izrael. Być może umieszczenie Psalmu 90 na początku Czwartej Księgi Psałterza oznacza, że utwór ten opisuje nowy początek dla tych, którzy powróciwszy z Babilonii, chcą budować swoje kruche, ocalone z kataklizmu życie na Panu.
BÓG UCIECZKĄ • Psalm Panie, Ty dla nas byłeś ucieczką mówi o Bogu, który jest oparciem kruchego ludzkiego życia (ww. 1-2). To On wzywa człowieka, aby powrócił do prochu, z którego został wzięty (ww. 3-6) i poraża swoim gniewem (ww. 7-11). Psalmista modli się o takie kierowanie swoim krótkim ludzkim życiem, które przyniesie mu mądrość serca. Prosi o łaskę i radość życia oraz dobroć Pana, która towarzyszyć będzie jego każdemu dniowi (ww. 13-17).
MĄDROŚĆ SERCA • Usłyszymy drugą połowę psalm 90. To właśnie tam znajduje się werset – modlitwa o mądrość serca. Motyw mądrości, o którą błaga, łączy jego modlitwę z modlitwą mędrca z pierwszego czytania.
•
DRUGIE CZYTANIE
Słowo jak miecz • Hbr 4,12-13
Krótkie czytanie z Listu do Hebrajczyków zawiera treść, którą można przyswajać latami. Mówi o Słowie żywym i skutecznym
List do Hebrajczyków • AUTOR: anonimowy • CZAS POWSTANIA: 70-95 r. • SKĄD: nie wiemy • DO KOGO: chrześcijanie w Azji Mniejszej
JEZUS – OSOBA I DZIEŁO • Przez kilka kolejnych niedziel będziemy czytali List do Hebrajczyków. List przez wieki przypisywany był Pawłowi. Różnice w stylu i tematach teologicznych wskazują jednak na innego, nieznanego bliżej autora. Podejrzewano, że mogli nim być: Łukasz, Apollos, Barnaba, Klemens Rzymski bądź inny uczeń Pawła. Autor to prawdopodobnie Żyd ze środowiska aleksandryjskiego, należący do drugiego pokolenia uczniów Jezusa. Swoje pismo kieruje do chrześcijan pochodzenia żydowskiego i pogańskiego w Azji Mniejszej • Głównym tematem listu jest osoba i dzieło Jezusa, Arcykapłana i Ofiary Nowego Przymierza, które wypełnia i przewyższa Przymierze Mojżeszowe.
NOWE PRZYMIERZE • Pierwsza część listu (rozdziały 1,5 – 4,13), opisujące wyższość Nowego Przymierza nad starym • Fakt, że Chrystus, Pośrednik Nowego Przymierza jest wyższy od aniołów, zobowiązuje do tym większego posłuszeństwa Jego Ewangelii (1,5-2,18). Prawd o Chrystusie przewyższającym Mojżesza sprawia, że kara za niewierność i opór serca będzie tym większa (3,1-19). Na tych, którzy wytrwają wierni Chrystusowi, czeka Królestwo Boże, nowa Ziemia Obiecana przygotowana dla wierzących (4,1-11). Słowo Boże, które ją obiecuje, jest wierne i skuteczne (4,12-13).
SŁOWO JAK MIECZ • Usłyszymy zakończenie pierwszej części Listu do Hebrajczyków. To zaledwie dwa wersy, dwa zdania, o bardzo konkretnej treści. Opowiada o naturze i skuteczności Słowa Bożego.
TRANSLATOR
• Żywe jest słowo Boże… (Hbr 4,12) • Dosłownie żyjące (gr. dzon). przypomina osobę, objawia osobę Boga
• …skuteczne… (Hbr 4,12) • po grecku: energes, czyli pełne energii, aktywne, pełne mocy, zdolne doprowadzić dzieło do końca, obiecujące obfite zbiory
• …i ostrzejsze niż wszelki miecz obosieczny… (Hbr 4,12) • niż miecz o dwóch ustach, czyli dwóch ostrzach, używany przez starożytnych piechurów.
• …przenikające aż do rozdzielenia duszy i ducha, stawów i szpiku, zdolne osądzić pragnienia i myśli serca (Hbr 4,12) • Dosłownie przeszywające, przebijające (gr. diikneomai), jak przy zadawaniu ciosu mieczem. Słowo Boże przebija każdy pancerz, bada i osądza to, co ukryte.
•
EWANGELIA
Ucho igielne • Mk 10,17-30
To jedyne nieudane powołanie w Ewangelii. Jezusowi nie udaje się pozyskać ucznia. Ale bez spełnienia warunków nie można nim zostać
EWANGELISTA: Marek • CZAS POWSTANIA: ok. 60-70 r.
KATEGORIA: dialog • CZAS AKCJI: ok. 30-33 r. • MIEJSCE AKCJI: Judea, Zajordanie • BOHATEROWIE: Jezus, bogaty młodzieniec, uczniowie • WERSJE: Mt 19,1-9, Łk 16,18
CIERPIENIE, WYRZECZENIA • W drugiej części Ewangelii św. Marka Jezus nie czyni cudów. To droga do Jerozolimy, podczas której wyjaśnia uczniom swoją misję. Pokazuje, że droga Syna Bożego jest drogą w ludzkiej naturze, a przez to drogą cierpienia • Dziesiąty rozdział Ewangelii Marka, podróż Jezusa do Jerozolimy, ukazuje, że także droga uczniów Jezusa drogą wyrzeczeń jest. Wyrazem tego jest • radykalny zakaz rozwodów, który usłyszeliśmy tydzień temu (PATRZ: 27 niedziela zwykła), • ostrzeżenie przed bogactwem oraz • ostrzeżenie przed logiką władzy • Ten radykalizm w postaci zakazów kryje w sobie jednak nagrodę za wybranie drogi Jezusa
BOGATY MłODZIENIEC • Usłyszymy opis spotkania Jezusa z bogatym młodzieńcem. Dialog ten zawiera trzy odsłony Ewangelii • Odsłona pierwsza: historia powołania bogatego człowieka. Choć jest on pobożny i szczerze szuka życia wiecznego z powodu posiadanych bogactw, nie potrafi pójść za Jezusem • Odsłona druga: Widząc go odchodzącego, Jezus wygłasza naukę o niebezpieczeństwie bogactw, w których człowiek pokłada nadzieję, a które przeszkadzają się człowiekowi zbawić • Odsłona trzecia: uczniowie pytają o to, co otrzymają za wybranie drogi ubogiego pójścia za Jezusem. Pan obiecuje stokroć więcej dóbr ziemskich i życie wieczne. Zapowiada także ostateczne odwrócenie porządku znanego na ziemi: pierwsi staną się ostatnimi, a ostatni pierwszymi.
TRANSLATOR
• Nauczycielu dobry, co mam czynić, aby osiągnąć życie wieczne (Mk 10,17) • Dosłownie: odziedziczyć (gr. kleronomeo) • Życie wieczne to dar Boży, ale równocześnie rzeczywistość, którą trzeba sobie wywalczyć – podobnie jak o Ziemię Obiecaną, dziedzictwo (kleronomia) walczył Izrael
• Wtedy Jezus spojrzał z miłością na niego i rzekł (Mk 10,21) • Dosłownie: Wtedy Jezus spojrzawszy na niego, ukochał go i rzekł
• …on spochmurniał na te słowa i odszedł zasmucony (Mk 10,22) • Ewangelista z precyzją oddaje dramat, który rozgrywa się na twarzy mężczyzny • Spochmurniał (gr. stygnadzo), dosłownie: przeraził się, był zszokowany, zbladł, albo: jego twarz poszarzała, stała się ciemna • Odszedł zasmucony, właściwie: pełen żalu (gr. lypoumenos).
• Jak trudno jest bogatym wejść do królestwa Bożego (Mk 10,23) • Gr. dyskolos daje nadzieję: to trudne, ale nie niemożliwe • Ci, którzy posiadają bogactwa, wchodzą (jednak) do Królestwa Bożego
JESZCZE O EWANGELII
• Nieudane powołanie. Scena z bogatym człowiekiem, który staje przed Jezusem, to jedyny w Ewangelii opis nieudanego powołania ucznia. Przywykliśmy do nazywania go młodzieńcem, ponieważ tak mówi o nim Mateusz (19,20). Marek mówi po prostu “jeden, pewien” człowiek. Zadaje on Jezusowi pytanie o życie wieczne i zachowuje przykazania. Jezus jednak znajduje w nim jeden brak: zbytnie przywiązanie do bogactw. Wyczytawszy je w jego sercu, proponuje uwolnienie się od nich i pójście za Nim. Uczeń odchodzi nie tylko spochmurniały, lecz “przerażony” i “pełen bólu” (zob. Translator). Pan dotknął czułego miejsca.
• Bogactwo bogiem. To nie samo bogactwo jest problemem, lecz serce człowieka, które przywiązuje się do niego i pokłada w nim ufność. W historii człowieka z Ewangelii bogactwo zajęło miejsce Boga. Jezus chce uwolnić ludzkie serce i przywrócić w nim miejsce należne Bogu.
• Jak wielbłąd. Człowiek przywiązany do bogactw przypomina wielbłąda, który dźwiga na plecach i w swoim sercu wszystko, co posiada. Obraz, którego używa Jezus, można wziąć za hiperbolę, celowe wyolbrzymienie: bogatemu będzie trudniej wejść do Królestwa, niż wielbłądowi przejść przez ucho igielne. Być może Pan nawiązuje tu jednak do obrazu znanego słuchaczom, a przedstawiającego jedną z bram jerozolimskich. Zwane “Uchem igielnym” przejście było tak wąskie, że poganiacze wielbłądów musieli zdejmować z nich ładunek, aby zwierzęta mogły przejść. Podobnie wąska jest brama prowadząca do Królestwa. Uczniowie są wyraźnie zdziwieni słowami Mistrza. Bogactwo jest przecież znakiem błogosławieństwa.
• Nagroda. Królestwo Boże odwraca porządek znany z tej ziemi: bogaci tam stają biedakami, a ubodzy opływają we wszystko. Uczniom wybierającym Jego drogę Mistrz obiecuje życie wieczne, ale nie tylko. Otrzymają także nową rodzinę, stokroć więcej domów, braci, sióstr, matek i dzieci już w tym życiu, choć liczyć się mają z prześladowaniami. Ostatecznie jednak czeka na nich życie w obfitości.
