Jutro Niedziela – XXII zwykła B

PUNKT WYJŚCIA

DWUDZIESTA DRUGA NIEDZIELA ZWYKŁA • Rok B • KOLOR SZAT: zielony • KOLEKTA: Modlimy się, aby Bóg umocnił w nas miłość do Niego i dał nam wzrastać w pobożności • CZYTANIA: Księga Powtórzonego Prawa 4,1–2.6–8 • Psalm 15,1–5 • List św. Jakuba Apostoła 1,17–18.21b–22.27 • Ewangelia wg św. Marka 7,1–8.14–15.21–23

CHMURA SŁOWA

STO SŁÓW

Prawo Boga to nie pusta i bezduszna litera przepisu. Przekonuje o tym Mojżesz, mówiąc, że Prawo to słowo, które pochodzi od Boga. Wskazuje to też św. Jakub. Przyjmijcie zaszczepione w was słowo – pisze. Z jednej strony, wierność Słowu daje konkretne efekty, niczym trudna do zastąpienia strategia. Z drugiej, dopiero przyjęcie daru Słowa, a nie pusta deklaracja, stanowi o religijności. Kiedy wierni chcieli wejść do świątyni, musieli odpowiedzieć na pytanie, czy są religijni, w konkretnych czynach (PSALM). I znów potwierdza to Jakub, gdy apeluje: Wprowadzajcie zaś słowo w czyn.

Nie ma nic gorszego niż prawo, które pozostaje tylko literą, gdy słuchacz Słowa oszukuje samego siebie. Faryzeusze tak ściśle przestrzegali każdego najdrobniejszego z 613 przepisów prawnych, że przestali widzieć, co jest ich istotą. A wielu z nas wiary, daru Boga, nie przemienia na konkret życia.

Czytanie z Księgi Powtórzonego Prawa

(Pwt 4,1-2.6-8)

Mojżesz powiedział do ludu izraelskiego: A teraz, Izraelu, słuchaj praw i nakazów, które uczę was wypełniać, abyście żyli i doszli do posiadania ziemi, którą wam daje Pan, Bóg waszych ojców. Nic nie dodacie do tego, co ja wam nakazuję, i nic z tego nie odejmiecie, zachowując nakazy Pana, Boga waszego, które na was nakładam. Strzeżcie ich i wypełniajcie je, bo one są waszą mądrością i umiejętnością w oczach narodów, które usłyszawszy o tych prawach powiedzą: Z pewnością ten wielki naród to lud mądry i rozumny. Bo któryż naród wielki ma bogów tak bliskich, jak Pan, Bóg nasz, ilekroć Go wzywamy? Któryż naród wielki ma prawa i nakazy tak sprawiedliwe, jak całe to Prawo, które ja wam dziś daję?

Oto Słowo Boże.

•

PIERWSZE CZYTANIE

Nic dodać, nic ująć • Pwt 4,1-2.6-8

Mojżesz wzywa Izraelitów do zachowania prawa. Bo pochodzi od Boga. Nic nie dodacie do tego, co ja wam nakazuję, i nic z tego nie odejmiecie.

KSIĘGA: Powtórzonego Prawa • AUTOR: starożytny historyk (historiograf), przedstawiciel szkoły deuteronomistycznej • CZAS POWSTANIA: VII–VI w. przed Chr. • KATEGORIA: mowa • KTO MÓWI: Mojżesz • ADRESACI: lud Izraela • MIEJSCE AKCJI: pustynia w Arabii • CZAS AKCJI: koniec XIII, początek XII w. przed Chr.

TESTAMENT MOJŻESZA • Wprawdzie Księga Powtórzonego Prawa należy do Pięcioksięgu, różni się jednak od pozostałych ksiąg. Nie dominuje tu narracja, jak w przypadku Księgi Rodzaju czy Wyjścia. Powtórzone Prawo (gr. deuteronomium) to inaczej kopia Księgi Prawa Mojżesza, którą przyszli królowie Izraela mają sobie sporządzić i którą mają się kierować (Pwt 17,18). Nazwa księgi sugeruje również, że mamy tu do czynienia z przypomnieniem i wyjaśnieniem Prawa danego na Synaju. Hebrajska nazwa księgi – Debarim (dosłownie: Słowa) wskazuje na charakter księgi:
słuchamy tu mów Mojżesza. Księga Powtórzonego Prawa to w istocie mowa pożegnalna i testament wielkiego prawodawcy, pozostawiony Izraelowi w przeddzień wejścia do Ziemi Obiecanej.

PIERWSZA MOWA • Księga składa się z czterech wielkich mów Mojżesza. Usłyszymy dziś fragment pierwszej z nich. Mowa ta jest w całości opowieścią – przypomnieniem dotychczasowej wędrówki ludu: od góry Horeb, przez Kadesz, kraj Moabitów i Ammonitów, aż do podziału Zajordania i osiedlenia się tam trzech pokoleń • Rozdział czwarty to finał mowy Mojżesza • przypomina on nakazy Pana z Horebu • ostrzega przed bałwochwalstwem i • apeluje o pamięć – by Izrael nie zapomniał o rzeczach, które widziały ich oczy.

BÓG I JEGO PRAWO • Usłyszymy początek czwartego rozdziału, fragment, który jest apelem o wierność Prawu danemu przez Boga. Zwróćmy uwagę, że prawa i nakazy, o których mówi dziś Mojżesz, traktuje się niemal jak osobę: dają one życie i szczęście w Ziemi Obiecanej, mają mieszkać w sercu Izraela. Prawo to ucieleśniona miłość i troska Boga, to niemal wcielenie Boga, to Jego Słowo. Podobnie jak Boga, trzeba kochać Jego Prawo.

(Ps 15,1-5)

REFREN: Prawy zamieszka w domu Twoim, Panie

Kto zamieszka na Twej górze świętej? Ten, kto postępuje nienagannie, działa sprawiedliwie i mówi prawdę w swym sercu, kto swym językiem oszczerstw nie głosi. Kto nie czyni bliźniemu nic złego, nie ubliża swoim sąsiadom, kto za godnego wzgardy uważa złoczyńcę, ale szanuje tego, kto się boi Pana. Kto dotrzyma przysięgi dla siebie niekorzystnej, kto nie daje swych pieniędzy na lichwę i nie da się przekupić przeciw niewinnemu. Kto tak postępuje, nigdy się nie zachwieje

•

PSALM

Zamieszkać na górze • Ps 15,1-5

Zanim wierni weszli do Świątyni, prosili kapłanów o wstęp. Ci przypominali, co trzeba zrobić, by zamieszkać na górze. A streszczał to właśnie Psalm 15.

PSALM 15 • AUTOR: anonimowy lewita • CZAS POWSTANIA: dla większości badaczy nieznany, być może czasy monarchii przed 586 r. przed Chr.

LITURGIA WEJŚCIA • Psalm 15 kwalifikuje się jako część tzw. liturgii wejścia, która odbywała się przed bramami świątyni jerozolimskiej. Stojący tam wierni, pielgrzymi kierowali do kapłanów prośbę o wstęp na teren sanktuarium. Ci z kolei przypominali prawa obowiązujące wstępujących, a dotyczące osobistej świętości, obowiązków wobec Boga i bliźnich. Restrykcje związane z prawem wstępu na teren świątyni potwierdzają wykopaliska na jej terenie, znalezione tablice, na których zabrania się poganom przekraczania wyznaczonych im granic miejsc świętych (👁 SZESNASTA NIEDZIELA ZWYKŁA). Świętość Boga domaga się świętości wiernych.

KTO SIĘ NIE ZACHWIEJE? • Usłyszymy dziś niemal cały Psalm 15. Zaraz na początku pada pytanie: kto zamieszka na Twej górze świętej? Odpowiedź psalmisty wskazuje na trzy rzeczy konieczne do tego, by przebywać z Panem: postępowanie według Prawa, czynienie sprawiedliwości, mówienie prawdy. W strofie drugiej słyszymy kolejne wymogi: nie czynić zła bliźniemu, nie walczyć z sąsiadami, oddzielić się od złoczyńców, a szukać tych, którzy się boją Pana. Wymagania stają się coraz liczniejsze. W strofie trzeciej od wiernego oczekuje się wierności niekorzystnym przysięgom, niepożyczania na lichwiarski procent i nieprzyjmowania łapówek. W zamian wierzący zyskuje stabilne życie w Bożej bliskości.

Czytanie z listu św. Jakuba Apostoła

(Jk 1,17-18.21b-22.27)

Każde dobro, jakie otrzymujemy, i wszelki dar doskonały zstępują z góry, od Ojca świateł, u którego nie ma przemiany ani cienia zmienności. Ze swej woli zrodził nas przez słowo prawdy, byśmy byli jakby pierwocinami Jego stworzeń. a przyjmijcie w duchu łagodności zaszczepione w was słowo, które ma moc zbawić dusze wasze. Wprowadzajcie zaś słowo w czyn, a nie bądźcie tylko słuchaczami oszukującymi samych siebie. Religijność czysta i bez skazy wobec Boga i Ojca wyraża się w opiece nad sierotami i wdowami w ich utrapieniach i w zachowaniu siebie samego nieskalanym od wpływów świata.

Oto Słowo Boże.

•

DRUGIE CZYTANIE

Wiara to konkret • Jk 1,17-18.21b-22.27

Rozpoczynamy lekturę Listu św. Jakuba. I on przestrzega przed faryzeizmem. Religijność musi się wyrażać w konkretnych czynach. Jakich?

KSIĘGA: List św. Jakuba • NADAWCA: Jakub lub jego uczeń • ADRESACI: wspólnoty chrześcijańskie pochodzenia żydowskiego • CZAS POWSTANIA: ok. 60–90 r. • MIEJSCE POWSTANIA: Palestyna

LIST BRATA PAŃSKIEGO • Autorstwo Listu św. Jakuba jest wciąż przedmiotem dyskusji. Istnieją trzy teorie tłumaczące jego pochodzenie: • Według tradycji autorem jest Jakub, apostoł Jezusa, brat Pański, przełożony wspólnoty jerozolimskiej. W piśmie wyczuwa się autorytet autora oraz znajomość zwyczajów judaizmu. • Według innej teorii list napisał uczeń Jakuba, działający pod koniec I w. Świadczyłaby o tym m.in. doskonała greka, którą napisany jest list. • Najbardziej prawdopodobne z punktu widzenia tradycji i współczesnych badań jest przypisanie listu apostołowi, który posługuje się sekretarzem • Z krótkiego pisma przebija praktyczne nauczanie chrześcijańskie (pareneza) na temat życiowych prób i pokus, bogactwa, autentycznej wiary i oczekiwania na przyjście Pana.

LIST–POUCZENIA • Istotę listu stanowi seria pouczeń moralnych, często dość luźno ze sobą powiązanych. Widać to na przykładzie pierwszego rozdziału listu. Zanim pojawią się słowa z dzisiejszego czytania, apostoł mówi o • doświadczeniach i pokusach, które prowadzą do dojrzałej wiary (1,2–4), potem o • potrzebie poszukiwania prawdziwej mądrości (1,5–8) • ubóstwie i bogactwie (1,12–15) • kontrolowaniu swojego języka i gniewu (1,19–21).

SŁOWO W CZYN • Przez cały tekst Listu św. Jakuba nieustannie powracają dwa wątki: pierwszy z nich to • troska o biednych i pokornych, często połączona z surowością wobec bogatych. Drugi kładzie nacisk na • spełnianie dobrych uczynków wraz z ostrzeżeniem przed wiarą bezowocną • Te dwa tematy dostrzeżemy również w dzisiejszym czytaniu. Zwróćmy uwagę, jak św. Jakub harmonijnie je łączy, gdy apeluje na początku, byśmy dostrzegali dary, które otrzymujemy od Boga.

Słowa Ewangelii wg św. Marka

(Mk 7,1-8.14-15.21-23)

Zebrali się u Niego faryzeusze i kilku uczonych w Piśmie, którzy przybyli z Jerozolimy. I zauważyli, że niektórzy z Jego uczniów brali posiłek nieczystymi, to znaczy nie obmytymi rękami. Faryzeusze bowiem, i w ogóle Żydzi, trzymając się tradycji starszych, nie jedzą, jeśli sobie rąk nie obmyją, rozluźniając pięść. I /gdy wrócą/ z rynku, nie jedzą, dopóki się nie obmyją. Jest jeszcze wiele innych /zwyczajów/, które przejęli i których przestrzegają, jak obmywanie kubków, dzbanków, naczyń miedzianych. Zapytali Go więc faryzeusze i uczeni w Piśmie: Dlaczego Twoi uczniowie nie postępują według tradycji starszych, lecz jedzą nieczystymi rękami? Odpowiedział im: Słusznie prorok Izajasz powiedział o was, obłudnikach, jak jest napisane: Ten lud czci Mnie wargami, lecz sercem swym daleko jest ode Mnie. Ale czci Mnie na próżno, ucząc zasad podanych przez ludzi. Uchyliliście przykazanie Boże, a trzymacie się ludzkiej tradycji, /dokonujecie obmywania dzbanków i kubków. I wiele innych podobnych rzeczy czynicie/. Potem przywołał znowu tłum do siebie i rzekł do niego: Słuchajcie Mnie, wszyscy, i zrozumiejcie! Nic nie wchodzi z zewnątrz w człowieka, co mogłoby uczynić go nieczystym; lecz co wychodzi z człowieka, to czyni człowieka nieczystym. Z wnętrza bowiem, z serca ludzkiego pochodzą złe myśli, nierząd, kradzieże, zabójstwa, cudzołóstwa, chciwość, przewrotność, podstęp, wyuzdanie, zazdrość, obelgi, pycha, głupota. Całe to zło z wnętrza pochodzi i czyni człowieka nieczystym.

Oto Słowo Pańskie.

• EWANGELIA

Spór o tradycję • Mk 7,1-8.14-15.21-23

Litera prawa może człowieka zamknąć w getcie. Dlatego Jezus zakwestionował wiele z dawnych tradycji, by pokazać to, co w Prawie najważniejsze.

EWANGELISTA: św. Marek • CZAS POWSTANIA: ok. 60–70 r. • KATEGORIA: wydarzenie • CZAS AKCJI: ok. 30–33 r. • MIEJSCE AKCJI: Galilea • BOHATEROWIE: Jezus, faryzeusze, apostołowie

NAJSTARSZA Z EWANGELII • Po kilku tygodniach wracamy do lektury Ewangelii według św. Marka. Przypomnijmy: to najstarsza z Ewangelii, z której korzystać mieli także Łukasz i Jan • Punktem centralnym Ewangelii jest wyznanie Piotra pod Cezareą Filipową (👁 8,27–30). Podsumowuje ono pierwszą część (rozdz. 1,1–8,30) i wskazuje na główny temat Marka: kim jest Jezus • W drugiej części Jezus wyjaśnia uczniom swoją misję przez odwołanie do cierpiącego i uwielbionego Syna Człowieczego i wyraźnie wzywa do wejścia do Królestwa Bożego.

ZROZUMIEĆ KRÓLESTWO BOŻE • Ostatnim fragmentem sprzed „przerwy Janowej” był ten z szóstego rozdziału, kiedy Jezus wysłał uczniów na odpoczynek, podczas gdy sam nie przestawał głosić Ewangelii (👁 SZESNASTA NIEDZIELA ZWYKŁA). Pomijamy • cud rozmnożenia chleba • wydarzenie, gdy Jezus chodzi po Jeziorze i • uzdrowienia w krainie Genezaret • W tych wydarzeniach Jezus przez cuda objawia się jako Mesjasz i zaprasza swoich uczniów do zrozumienia Królestwa Bożego.

SPOTKANIE U JEZUSA • Usłyszymy dziś trzy fragmenty z siódmego rozdziału. Dotyczą spotkania-posiłku u Jezusa, na którym byli obecni uczniowie oraz przybyli z Jerozolimy faryzeusze • Podczas posiłku dochodzi do sporu. To, że niektórzy z […]: uczniów brali posiłek nieczystymi, to znaczy nieobmytymi rękami, staje się powodem burzliwej dyskusji. Kwestia dotyczy kolejno trzech rzeczy: • obmycia rąk (nakazane przez tradycję starszych) • relacji: tradycja ludzka a przykazanie Boże • problemu rytualnej nieczystości określonych potraw.

Szersza analiza czytań, psalmu oraz Ewangelii dostępna jest w książkowej wersji cyklu “Jutro Niedziela”, TUTAJ oraz w wersji EBOOK.