Jutro Niedziela – XXII zwykła B
Nie ma nic gorszego niż prawo, które pozostaje tylko literą
Polub nas na Facebooku!
Prawo Boga to nie pusta i bezduszna litera przepisu. Przekonuje o tym Mojżesz, mówiąc, że Prawo to słowo, które pochodzi od Boga, przekonuje też św. Jakub. Przyjmijcie zaszczepione w was słowo – pisze. Z jednej strony, wierność Słowu daje konkretne efekty, niczym trudna to zastąpienia strategia. Z drugiej, dopiero przyjęcie daru Słowa, a nie pusta deklaracja, stanowi o religijności. Kiedy wierni chcieli wejść do świątyni, musieli odpowiedzieć na pytanie, czy są religijni, w konkretnych czynach (PSALM). I znów potwierdza to Jakub, gdy apeluje: Wprowadzajcie zaś słowo w czyn.
Nie ma nic gorszego niż prawo, które pozostaje tylko literą, gdy słuchacz Słowa oszukuje samego siebie. Faryzeusze tak ściśle przestrzegali każdego najdrobniejszego z 613 przepisów prawnych, że przestali widzieć, co jest ich istotą. A wielu z nas wiary, daru Boga, nie przemienia na konkret życia.
PUNKT WYJŚCIA
DWUDZIESTA DRUGA NIEDZIELA ZWYKŁA • Rok B • KOLOR: Zielony • KOLEKTA: Modlimy się, aby Bóg umocnił w nas miłość do Niego i dał nam wzrastać w pobożności • CZYTANIA: Księga Powtórzonego Prawa 4,1-2.6-8 • Psalm 15,1-5 • List św. Jakuba Apostoła 1,17-18.21b-22.27• Ewangelia wg św. Marka 7,1-8.14-15.21-23
• CHMURA SŁOWA • 
•
PIERWSZE CZYTANIE
Nic dodać, nic ująć • Pwt 4,1-2.6-8
Mojżesz wzywa Izraelitów do zachowania prawa. Bo pochodzi od Boga. “Nic nie dodacie do tego, co ja wam nakazuję, i nic z tego nie odejmiecie”
KSIĘGA POWTÓRZONEGO PRAWA • AUTOR: kapłan lub lewita, przedstawiciel szkoły deuteronomistycznej (wyjaśnienie poniżej) • CZAS POWSTANIA: VII-VI w. przed Chr.
KATEGORIA: przemowa • KTO MÓWI: Mojżesz • ADRESACI: lud Izraela • MIEJSCE: pustynia w Arabie • CZAS AKCJI: XII w. przed Chr.
TESTAMENT MOJŻESZA • Wprawdzie Księga Powtórzonego Prawa należy do Pięcioksięgu, różni się jednak od pozostałych ksiąg. Nie dominuje tu narracja, jak w przypadku Księgi Rodzaju czy Wyjścia. Powtórzone Prawo (gr. deuteronomium) to inaczej kopia Księgi Prawa Mojżesza, którą przyszli królowie Izraela mają sobie sporządzić i którą mają się kierować (Pwt 17,18). Nazwa księgi sugeruje również, że mamy tu do czynienia z przypomnieniem i wyjaśnieniem Prawa danego na Synaju. Hebrajska nazwa księgi – Debarim (dosłownie: ‘Słowa’) wskazuje na charakter księgi: słuchamy tu mów Mojżesza. Księga Powtórzonego Prawa to w istocie mowa pożegnalna i testament wielkiego prawodawcy pozostawiony Izraelowi w przeddzień wejścia do Ziemi Obiecanej.
PIERWSZA MOWA • Księga składa się z czterech wielkich mów Mojżesza. Usłyszymy dziś fragment pierwszej z nich. Mowa ta jest w całości opowieścią-przypomnieniem dotychczasowej wędrówki ludu: od góry Horeb, przez Kadesz, kraj Moabitów i Ammonitów, aż do podziału Zajordania i osiedlenia się tam trzech pokoleń • Rozdział czwarty to finał mowy Mojżesza • przypomina on nakazy Pana z Horebu • ostrzega przed bałwochwalstwem i • apeluje o pamięć – by Izrael nie zapomniał o rzeczach, które widziały twe oczy.
ZANIM USŁYSZYSZ • W najbliższą niedzielę usłyszymy początek czwartego rozdziału, fragment, który jest apelem o wierność Prawu danemu przez Boga. Zwróćmy uwagę, że prawa i nakazy, o których mówi dziś Mojżesz, traktuje się niemal jak osobę: dają one życie i szczęście w ziemi obiecanej, mają mieszkać w sercu Izraela. Prawo to ucieleśniona miłość i troska Boga, to niemal wcielenie Boga, to Jego Słowo. Podobnie jak Boga, trzeba kochać Jego prawo.
ZWRÓĆ UWAGĘ
W pierwszym czytaniu powtarza się dobrze znane Szema Izrael, które znajdujemy także na początku modlitwy, recytowanej przez pobożnych Żydów trzy razy dziennie: Słuchaj Izraelu, Pan Bóg jest jeden, trzeba go kochać całym sercem, umysłem i duszą (Pwt 6, 4-5).
CZY WIESZ, ŻE…
Szkoła deuteronomistyczna, z której wywodzi się autor Księgi Powtórzonego Prawa, działała w Izraelu od czasów króla Ezechiasza przez okres wyganiania i po powrocie z niego. Spod piór prócz Pwt wyszła także tzw. historia deuteronomistyczna (od Sdz do 1-2 Krl). Działali w niej historycy i pisarze skupieni przy dworze królewskim, inspirowani reformami Ezechiasza i Jozjasza oraz nauczaniem proroków z Królestwa Północnego (Amos, Ozeasz). Szkoła interesowała się przyczynami upadku Izraela, upatrując ich w stopniowej korozji monarchii, niewierności królów oraz bałwochwalstwie szerzącym się w kraju. Deuteronomiści na pierwszym miejscu stawiają Przymierze Synajskie, wierność Prawu oraz prawowity kult sprawowany jedynie w Świątyni Jerozolimskiej. Historia Izraela streszcza się w stale powtarzającej się sekwencji: grzech – kara – wołanie o wybawianie – interwencja Boża. Tylko szczere nawrócenie i wierność Prawu gwarantują przyszłość Izraela.
•
PSALM
Zamieszkać na górze • Ps 15,1-5
Zanim wierni weszli do Świątyni, prosili kapłanów o wstęp. Ci przypominali, co trzeba zrobić, by “zamieszkać na górze”. A streszczał to właśnie Psalm 15
PSALM 15 • AUTOR: lewita • CZAS POWSTANIA: przedwygnaniowy, przed 586 r. przed Chr.
LITURGIA WEJŚCIA • Psalm 15 kwalifikuje się jako część tzw. liturgii wejścia, która odbywała się przed bramami Świątyni Jerozolimskiej. Stojący tam wierni, pielgrzymi, kierowali do kapłanów prośbę o wstęp na teren sanktuarium. Ci z kolei przypominali prawa obowiązujące wstępujących, a dotyczące osobistej świętości, obowiązków wobec Boga i bliźnich. Restrykcje związane z prawem wstępu na teren Świątyni potwierdzają wykopaliska w Świątyni Jerozolimskiej, znalezione tablice, na których zabrania się poganom przekraczania wyznaczonych im granic miejsc świętych. Świętość Boga domaga się świętości wiernych.
KTO SIĘ NIE ZACHWIEJE? • Usłyszymy dziś niemal cały Psalm 15. Zaraz na początku padnie pytanie: Kto zamieszka na Twej górze świętej? Odpowiedź psalmisty wskaże na na trzy rzeczy: postępować według Prawa, czynić sprawiedliwość, mówić prawdę. W strofie drugiej odpowiedź jest rozwijana: nie czynić zła bliźniemu, nie walczyć z sąsiadami, oddzielić się od złoczyńców, a szukać tych, którzy się boją Pana. Wymagania stają się coraz większe. W strofie trzeciej od wiernego oczekuje się wierności niekorzystnym przysięgom, niepożyczania na lichwiarski procent i nieprzyjmowania łapówek. W zamian wierzący zyskuje stabilne życie w Bożej bliskości.
•
DRUGIE CZYTANIE
Wiara to konkret • Jk 1,17-18.21b-22.27
Rozpoczynamy lekturę Listu św. Jakuba. I on przestrzega przed faryzeizmem. Religijność musi się wyrażać w konkretnych czynach. Jakich?
LIST ŚW. JAKUBA • AUTOR: Jakub/jego uczeń • CZAS POWSTANIA: 60/90 r. • SKĄD: Palestyna · DO KOGO: wspólnoty chrześcijańskie pochodzenia żydowskiego
LIST BRATA PAŃSKIEGO • Autorstwo Listu św. Jakuba jest przedmiotem dyskusji. Są trzy warianty: • Według tradycji autorem jest Jakub, apostoł Jezusa, brat Pański, przełożony wspólnoty jerozolimskiej. Doskonale wyczuwa się jego autorytet oraz znajomość zwyczajów judaizmu • Według innej wersji list napisał uczeń Jakuba, tworzący pod koniec I w. Świadczyłaby o tym m.in. doskonała greka, którą posługuje się piszący • Najbardziej prawdopodobne z punktu widzenia tradycji i współczesnych badań jest przypisanie listu apostołowi, który posługuje się sekretarzem • Z krótkiego pisma przebija praktyczne nauczanie chrześcijańskie (pareneza) na temat życiowych prób i pokus, bogactwa, autentycznej wiary i oczekiwania na przyjście Pana.
LIST JAK HOMILIA • Istotę listu stanowi seria pouczeń moralnych, często dość luźno ze sobą powiązanych. Widać to na przykładzie pierwszego rozdziału listu. Zanim pojawią się słowa z dzisiejszego czytania, apostoł mówi o • doświadczeniach i pokusach, które prowadzą do dojrzałej wiary (1,2-4), potem • o potrzebie poszukiwania prawdziwej mądrości (1,5-8) • ubóstwie i bogactwie (1,12-15) • kontrolowaniu swojego języka i gniewu (1,19-21).
SŁOWO W CZYN • Przez cały tekst Listu św. Jakuba nieustannie powracają dwa wątki: pierwszy z nich to • troska o biednych i pokornych, często połączona z surowością wobec bogatych • drugi kładzie nacisk na spełnianie dobrych uczynków wraz z ostrzeżeniem przed wiarą bezowocną • Te dwa tematy dostrzeżemy również w dzisiejszym czytaniu. Zwróćmy uwagę, jak św. Jakub harmonijnie je łączy, gdy apeluje na początku, byśmy dostrzegali dary, które otrzymujemy od Boga.
KRÓTKA WIADOMOŚĆ TEKSTOWA
Do wszystkich tych, którzy religijność sprowadzają do rytuałów, a sumienie chcą zostawić w kościołach, św. Jakub pisze:
Religijność czysta i bez skazy wobec Boga i Ojca wyraża się w opiece nad sierotami i wdowami w ich utrapieniach i w zachowaniu siebie samego nieskalanym od wpływów świata.
CZY WIESZ, ŻE…
Tych, w których sercach zostało zasiane słowo Boże, Jakub nazywa pierwocinami stworzeń • Greckie aparche oznacza ‘pierwszy plon’, który Izrael w Ziemi Obiecanej oddawał Panu jako znak, że wszystko, co mają, jest darem Bożym i należy do Niego (Lb 15,18-21) • Chrystus Zmartwychwstały nazywany jest pierwszym plonem spośród tych, którzy pomarli (PATRZ: 1 Kor 15,20); pierwszym, który otwiera drogę dla innych • Chrześcijanie posłuszni Słowu Ewangelii, która jest ich Nowym Prawem, są szczególną własnością Pana i pociągają ku Niemu innych. Są pierwszym plonem, który zapowiada żniwo czasów ostatecznych.
TWEETY
Jakub wzywa do przyjmowania darów od Boga: Każde dobro, jakie otrzymujemy, i wszelki dar doskonały zstępuje z góry
Jakub o tym, który z darów jest pierwszy: Ze swej woli zrodził nas przez słowo prawdy
Nie tylko Jezus walczy z faryzeizmem: Wprowadzajcie zaś słowo w czyn, a nie bądźcie tylko słuchaczami oszukującymi samych siebie
• EWANGELIA
Spór o tradycję • Mk 7,1-8.14-15.21-23
Litera prawa może człowieka zamknąć w getcie. Dlatego Jezus zakwestionował wiele z dawnych tradycji, by pokazać to, co w prawie najważniejsze
EWANGELISTA: Marek • CZAS POWSTANIA: ok. 60-70 r.
KATEGORIA: wydarzenie • CZAS AKCJI: ok. 30-33 r. • MIEJSCE AKCJI: Galilea • BOHATEROWIE: Jezus, faryzeusze, apostołowie
NAJSTARSZA Z EWANGELII • Po kilku tygodniach wracamy do lektury Ewangelii według św. Marka. Przypomnijmy: to najstarsza z Ewangelii, z której korzystać mieli także Łukasz i Jan • Punktem centralnym Ewangelii jest wyznanie Piotra pod Cezareą Filipową (PATRZ: 8,27-30). Podsumowuje ono pierwszą część (rozdziały 1,1-8,30) i wskazuje na główny temat Marka: kim jest Jezus • W drugiej części Jezus wyjaśnia uczniom swoją misję przez odwołanie do cierpiącego i uwielbionego Syna Człowieczego i wyraźnie wzywa do wejścia do Królestwa Bożego.
ZROZUMIEĆ KRÓLESTWO BOŻE • Ostatnim fragmentem sprzed “przerwy Janowej” był ten z szóstego rozdziału, kiedy Jezus wysłał uczniów na odpoczynek, podczas gdy sam nie przestawał głosić Ewangelii (PATRZ: XVI niedziela zwykła). Pomijamy Markową wersję • cudu rozmnożenia chleba • wydarzenie, gdy Jezus chodzi po Jeziorze i • uzdrowienia w krainie Genezaret • W tych wszystkich wydarzeniach Jezus przez cuda objawia się jako Mesjasz i zaprasza swoich uczniów do zrozumienia Królestwa Bożego.
SPOTKANIE U JEZUSA • Usłyszymy trzy fragmenty z siódmego rozdziału. Dotyczą spotkania-posiłku u Jezusa, na którym byli obecni uczniowie oraz przybyli z Jerozolimy faryzeusze • Podczas posiłku dochodzi do sporu. To, że niektórzy z… uczniów brali posiłek nieczystymi, to znaczy nieobmytymi rękami, staje się powodem burzliwej dyskusji. Kwestia dotyczy kolejno trzech rzeczy: • obmycia rąk (nakazane przez tradycję starszych) • relacji: tradycja ludzka a przykazanie Boże • problemu rytualnej nieczystości określonych potraw.
JESZCZE O EWANGELII
• Prawa czystości skrupulatnie przestrzegane przez faryzeuszy miały uczynić z Izraela naród święty, lud kapłański, według zapowiedzi samego Boga (Wj 19,16). Miały także przygotować Izrael na przyjście Mesjasza • Tymczasem Mesjasz, stanąwszy na ziemi, zakwestionował faryzejską gorliwość o Prawo. DLACZEGO?
• W opinii Jezusa Prawa i rytuały, które w istocie swej miały prowadzić do Boga, stały się gettem, w którym część pobożnych Żydów zamknęła się, uznawszy innych za nieczystych, pogan. W ten sposób sprzed ich oczu zniknęło zupełnie przykazanie miłości bliźniego, które jest sercem Prawa (Lb 19,18).
• Jezus, chcąc na nowo zgromadzić dzieci Boże w jedno, znosi prawa rytualnej czystości i separacji, bo one wykopują przepaść między Żydami i poganami. Drobiazgowe przestrzeganie 613 przykazań Prawa odchodzi w przeszłość. Pozostaje to, co stanowiło sens Prawa: czyste serce zdolne do miłości Boga i bliźniego.
