Jutro Niedziela – XVIII zwykła C

PUNKT WYJŚCIA

OSIEMNASTA NIEDZIELA ZWYKŁA • Rok C • KOLOR SZAT: zielony • KOLEKTA: Modlimy się, aby Bóg odnowił życie nam udzielone i odnowione zachował • CZYTANIA: Księga Koheleta 1,2; 2,21–23 • Psalm 95,1–2.6–9 • List św. Pawła do Kolosan 3,1–5.9–11 • Ewangelia wg św. Łukasza 12,13–21

STO SŁÓW

Kohelet przypomina rzecz niby oczywistą: prawdę o doczesności. Wszystko tu na ziemi się skończy (PIERWSZE CZYTANIE). Jezus przytacza przypowieść o człowieku sukcesu, którego w – po ludzku – najlepszym momencie swojego życia zastała śmierć (EWANGELIA).

Ale Liturgia Słowa nie podejmuje tematu bezwartościowości ludzkiego życia, nie wzywa do bezczynności w eschatologicznej perspektywie przemijania. Marność u Koheleta nie oznacza bezwartościowości, ale skończoność. Wszystkie czytania zaś koncentrują się na właśnie na ludzkim wysiłku.

Jezus wskazuje przykład człowieka sukcesu, który zainwestował w to tylko, co przeminie: skarbów w niebie nie zgromadził. Paweł pisze wprost: Dążcie do tego, co w górze, nie do tego, co na ziemi (DRUGIE CZYTANIE), a autor Psalmu 90 poleca modlitwę: Naucz nas liczyć (PSALM). Nie chodzi o naukę matematyki, lecz takie liczenie dni naszych, by w życiowych planach i inwestycjach uwzględniać również te niebieskie.

Czytanie z Księgi Koheleta

(Koh 1,2;2,21-23)

Marność nad marnościami, powiada Kohelet, marność nad marnościami – wszystko marność. Jest nieraz człowiek, który w swej pracy odznacza się mądrością, wiedzą i dzielnością, a udział swój musi on oddać człowiekowi, który nie włożył w nią trudu. To także jest marność i wielkie zło. Cóż bowiem ma człowiek z wszelkiego swego trudu i z pracy ducha swego, którą mozoli się pod słońcem? Bo wszystkie dni jego są cierpieniem, a zajęcia jego utrapieniem. Nawet w nocy serce jego nie zazna spokoju. To także jest marność.

Oto słowo Boże.

•

PIERWSZE CZYTANIE

Marność nad marnościami • Koh 1, 2; 2, 21-23

Kohelet dostrzega wokół siebie ulotność wszystkiego, absurd życia. A jednocześnie pokazuje, że w Bogu układa się on w sensowny plan.

KSIĘGA: Koheleta (Eklezjastesa) • AUTOR: Kohelet • CZAS POWSTANIA: okres hellenistyczny (IV–III w. przed Chr.) KATEGORIA: mowa

KSIĘGA RADOŚCI? • Księga Koheleta należy do ksiąg mądrościowych i jest jedną z najkrótszych i najpóźniejszych ksiąg Starego Testamentu. Jej autorem jest mędrzec pochodzący z Jerozolimy, przedstawiciel wyższych warstw społecznych, który krytycznie odnosi się do tradycyjnej mądrości. Sam przedstawia się jako dawny król Izraela: Ja, Kohelet, byłem królem nad Izraelem w Jeruzalem (👁 Koh 1,12) • Wbrew ogólnemu mniemaniu nie jest cynikiem ani sceptykiem, człowiekiem, który stracił sens życia. Kohelet w kanonie hebrajskim stanowi część zbioru pięciu zwojów (Megillot). Ze względu na wezwanie do radości był recytowany w czasie Święta Namiotów (Sukkot), najbardziej radosnego ze wszystkich świąt.

KRYTYCZNY MĘDRZEC • Autor stawia wiele pytań, ale udziela mało odpowiedzi. Jego spojrzenie jest bardzo egzystencjalne, bliskie głębokich trosk i wątpliwości, które nurtują niespokojnego ducha ludzkiego. Podważa to, co wydaje się oczywiste, pyta o rzeczy, o które inni boją się pytać • Nie jest to pesymizm. Autor natchniony wydobywa w ten sposób prawdę o dramacie człowieka rozdartego między sensem i bezsensem życia. Kohelet nie zna jeszcze prawdy o zmartwychwstaniu.

MARNOŚĆ • Pierwsze zdanie całej księgi to jednocześnie jedno z najbardziej znanych i najczęściej cytowanych zdań całego Starego Testamentu. Ta słynna „marność” jest wymieniona aż sześćdziesiąt cztery razy w całej księdze. Może ona oznaczać parę, oddech, czyli to, co ulotne, przemijające, niestałe albo można by powiedzieć dzisiaj: pustka, absurd • Następujący po tym wstępie fragment z 2 rozdziału mówi o przemijalności ludzkiej pracy i wynikających z niej dóbr.

(Ps 90, 3-4. 5-6. 12-13. 14 i 17)

REFREN: Panie, Ty zawsze byłeś nam ucieczką.

Obracasz w proch człowieka

i mówisz: «Wracajcie, synowie ludzcy».

Bo tysiąc lat w Twoich oczach

jest jak wczorajszy dzień, który minął,

albo straż nocna.

Porywasz ich, stają się niby sen poranny,

jak trawa, która rośnie:

rankiem zielona i kwitnąca,

wieczorem więdnie i usycha.

Naucz nas liczyć dni nasze,

byśmy zdobyli mądrość serca.

Powróć, Panie, jak długo będziesz zwlekał?

Bądź litościwy dla sług Twoich!

Nasyć nas o świcie swoją łaską,

abyśmy przez wszystkie dni nasze mogli się radować i cieszyć.

Dobroć Pana, Boga naszego, niech będzie nad nami

i wspieraj pracę rąk naszych,

dzieło rąk naszych wspieraj!

•

PSALM

Jak wczorajszy dzień • Ps 95,1-2.6-7ab.7c-9

Psalmista o życiu, które staje się snem porannym, o przemijających latach, które więdną jak trawa: „Naucz nas liczyć dni”.

PSALM 90 • AUTOR: anonimowy lewita • CZAS POWSTANIA: po powrocie z niewoli, po 538 r. przed Chr.

PSALM MOJŻESZA • Psalm 90 otwiera Czwartą Księgę Psałterza i jako jedyny przypisywany jest Mojżeszowi. Być może dlatego, że przypomina słowa Mojżesza z Księgi Powtórzonego Prawa (👁 Pwt 32), gdzie mąż Boży streszcza historię Bożej opieki nad Izraelem, wzywa naród do wierności Bożemu Prawu i przygotowuje się na swą bliską śmierć • Psalm ma charakter mądrościowej medytacji, w której wybrzmiewa zbiorowe „my” – prawdopodobnie wracający z wygnania Izrael. Być może umieszczenie Psalmu 90 na początku Czwartej Księgi Psałterza oznacza, że utwór ten opisuje nowy początek dla tych, którzy powróciwszy z Babilonii, chcą budować swoje kruche, ocalone z kataklizmu życie na Panu.

BÓG UCIECZKĄ • Fragment: Panie, Ty dla nas byłeś ucieczką mówi o Bogu, który jest oparciem kruchego ludzkiego życia. To On wzywa człowieka, aby powrócił do prochu, z którego został wzięty (wersety 3–6), i poraża swoim gniewem (wersety 7–11) • Psalmista modli się o takie kierowanie swoim krótkim ludzkim życiem, które przyniesie
mu mądrość serca. Prosi o łaskę i radość życia oraz dobroć Pana, która towarzyszyć będzie jego każdemu dniowi (wersety 13–17).

MĄDROŚĆ SERCA • Usłyszymy drugą połowę Psalm 90. To właśnie tam znajduje się werset – modlitwa o mądrość serca. Motyw mądrości, o którą błaga, łączy jego modlitwę z modlitwą mędrca z pierwszego czytania.

Czytanie z Listu św. Pawła Apostoła do Kolosan

(Kol 3, 1-5. 9-11)

Bracia:
Jeśli razem z Chrystusem powstaliście z martwych, szukajcie tego, co w górze, gdzie przebywa Chrystus, zasiadający po prawicy Boga. Dążcie do tego, co w górze, nie do tego, co na ziemi.
Umarliście bowiem i wasze życie jest ukryte z Chrystusem w Bogu. Gdy się ukaże Chrystus, nasze Życie, wtedy i wy razem z Nim ukażecie się w chwale.
Zadajcie więc śmierć temu, co przyziemne w członkach: rozpuście, nieczystości, lubieżności, złej żądzy i chciwości, bo ona jest bałwochwalstwem.
Nie okłamujcie się nawzajem, bo zwlekliście z siebie dawnego człowieka z jego uczynkami, a przyoblekliście nowego, który wciąż się odnawia ku głębszemu poznaniu Boga, na obraz Tego, który go stworzył. A tu już nie ma Greka ani Żyda, obrzezania ani nieobrzezania, barbarzyńcy, Scyty, niewolnika, wolnego, lecz wszystkim we wszystkich jest Chrystus.

Oto słowo Boże.

•

DRUGIE CZYTANIE

Życie z nieba • Kol 3,1-5.9-11

Chrześcijanie otrzymali w darze nowy sposób życia, który ma bardzo konkretne konsekwencje.

KSIĘGA: List do Kolosan • NADAWCA: św. Paweł lub jego uczeń • ADRESACI: chrześcijanie w Kolosach • CZAS POWSTANIA: 52–55 r., 56–58 r., 59–61 r. lub po śmierci Pawła • MIEJSCE POWSTANIA: Efez, Cezarea, Rzym (Paweł) lub nieznane miejsce (uczeń Pawła)

LIST Z WIĘZIENIA • Kontynuujemy lekturę Listu do Kolosan. List ten – według tradycyjnej interpretacji – zaliczamy do grupy tzw. listów więziennych, ponieważ powstał podczas uwięzienia Apostoła Pawła w Efezie, Cezarei lub w Rzymie • Jest on być może odpowiedzią na prośbę Epafrasa – założyciela wspólnoty w Kolosach, który potrzebuje wsparcia w walce z szerzącymi się tam błędami. Nie znamy ich zasadniczej przyczyny, jednak najprawdopodobniej miały swe źródło w synkretyzmie judeohellenistycznym.

KONTEKST • List – oprócz wstępnego pozdrowienia, modlitwy za wspólnotę z Kolosów oraz zakończenia – składa się z dwóch części: pierwsza z nich skupia się na Chrystusie i Jego misterium, które pomaga odróżnić fałszywe formy pobożności (👁 Kol 1,15–3,4), druga to wypływające z wiary w Chrystusa pouczenia moralne (👁 Kol 3,4–6).

KONSEKWENCJE ZWYCĘSTWA • Fragment, który usłyszymy, znajduje się na styku obu części listu. Paweł podsumowuje cały swój wywód o zwycięstwie Chrystusa, przechodząc teraz do wynikających z tego konsekwencji w życiu wierzących. Choć bardzo konkretne, nie są to po prostu moralne wymagania, ale właśnie skutki otrzymania we chrzcie nowej natury dziecka Bożego. Paweł porównuje ten proces do założenia na siebie nowego ubrania, a nawet o wiele więcej: do doświadczenia osobiście śmierci i zmartwychwstania.

Słowa Ewangelii według świętego Łukasza

(Łk 12, 13-21)

Słowa Ewangelii według Świętego Łukasza

Ktoś z tłumu rzekł do Jezusa: «Nauczycielu, powiedz mojemu bratu, żeby się podzielił ze mną spadkiem».
Lecz On mu odpowiedział: «Człowieku, któż Mnie ustanowił nad wami sędzią albo rozjemcą?»
Powiedział też do nich: «Uważajcie i strzeżcie się wszelkiej chciwości, bo nawet gdy ktoś ma wszystkiego w nadmiarze, to życie jego nie zależy od jego mienia».
I opowiedział im przypowieść: «Pewnemu zamożnemu człowiekowi dobrze obrodziło pole. I rozważał w sobie: „Co tu począć? Nie mam gdzie pomieścić moich zbiorów”. I rzekł: „Tak zrobię: zburzę moje spichlerze, a pobuduję większe i tam zgromadzę całe moje zboże i dobra. I powiem sobie: Masz wielkie dobra, na długie lata złożone; odpoczywaj, jedz, pij i używaj!” Lecz Bóg rzekł do niego: „Głupcze, jeszcze tej nocy zażądają twojej duszy od ciebie; komu więc przypadnie to, co przygotowałeś?”
Tak dzieje się z każdym, kto skarby gromadzi dla siebie, a nie jest bogaty u Boga».

Oto słowo Pańskie.

•

EWANGELIA

Pełne spichlerze • Łk 12,13-21

Przypowieść o człowieku sukcesu. Niezależnie, czy krzywdzący czy pokrzywdzony – kto pokłada ufność w pieniądzach, na pewno się zawiedzie.

EWANGELISTA: św. Łukasz • CZAS POWSTANIA: ok. 80 r. • KATEGORIA: wydarzenie, przypowieść • MIEJSCE AKCJI: Galilea • CZAS AKCJI: 30–33 r. • BOHATEROWIE: • Jezus, uczniowie • WERSJE: brak

W DRODZE DO JEROZOLIMY • Pozostajemy w tej części Ewangelii św. Łukasza, w której Jezus wstępuje do Jerozolimy. Mistrz jednocześnie naucza o modlitwie, wolności od bogactw, przebaczeniu i czasach ostatecznych, a swe nauczanie często przedstawiona także w przypowieściach.

BOGATY GŁUPIEC • Przypowieść, którą usłyszymy, bywa nazywana: „o bogatym głupcu”. Zwróćmy uwagę na nią, a także na poprzedzający ją dialog, w którym Jezus odmawia przyjęcia roli mediatora. Nie chce rozsądzać w sporach o ludzkie majątki • Jezus przestrzega przed gromadzeniem skarbów na ziemi, podczas gdy skarbiec w niebie pozostaje pusty.

Szersza analiza czytań, psalmu oraz Ewangelii dostępna jest w książkowej wersji cyklu “Jutro Niedziela” na rok C dostępna TUTAJ oraz w wersji EBOOK.

FOT. STACJA7