2017-07-29

Jutro Niedziela – XVII zwykła A

Na tym polega mądrość: wybrać jedno i najważniejsze. Potem to realizować

ks. Przemysław
Śliwiński

zobacz artykuly tego autora >

ks. Marcin
Kowalski

zobacz artykuly tego autora >

Wbrew pozorom, jest coś, co łączy wszystkie trzy czytania dzisiejszej Liturgii Słowa. W pierwszym czytaniu Salomon prosi o słuchające serce, zdolne rozdzielać dobro od zła. Od rozdzielania pochodzi słowo mądrość. W drugim czytaniu św. Paweł nawiązuje do idei predestynacji: polegała ona na rozdzieleniu nas na tych, którzy z góry przeznaczeni są do dobra, i tych, których przeznaczeniem jest zło. Św. Paweł koryguje ten pogląd: zaproszeni do dobra są wszyscy, a to, dokąd pójdziemy, jest już w naszych rękach.

Dobrze ilustruje to dzisiejsza Ewangelia. We wszystkich przypowieściach istotą jest rozdzielenie, osąd, wybór oraz jego aktywna realizacja.

Najkrócej mówiąc, chodzi o wybór priorytetu, a potem jego realizację. Na tym polega mądrość.

NALEŻY WIEDZIEĆ

SIEDEMNASTA NIEDZIELA ZWYKŁA • Rok A • KOLEKTA: Modlimy się, abyśmy dobrze używali rzeczy przemijających i ubiegali się o dobra wieczne • CZYTANIA: Pierwsza Księga Królewska 3,5.7-12 • Psalm 119, 57.72.76-77.127-130 • List do Rzymian 8,28-30 • Ewangelia wg św. Mateusza 13,44-52

CHMURA SŁÓW

Tym razem brak dominujących słów w Liturgii. Najczęściej pojawi się czasownik BĘDZIE (4) – zwykle wskazujące na ostrzeżenia Boga bądź Jego obietnice. Po cztery razy wystąpią wyrazy: POPROSIŁEŚ (w I czytaniu, w odniesieniu do Salomona proszącego o mądrość, by mógł dobrze sądzić powierzony sobie LUD) oraz KRÓLESTWO NIEBIESKIE i przymiotnik PODOBNE (5) – w Ewangelii, wskazujące, że i tym razem usłyszymy przypowieści.

Wybierz 02, aby zobaczyć tekst I czytania

Czytanie z Pierwszej Księgi Królewskiej

(1 Krl 3, 5. 7-12)

Czytanie z Pierwszej Księgi Królewskiej

W Gibeonie Pan ukazał się Salomonowi w nocy, we śnie. Wtedy Bóg rzekł: «Proś o to, co mam ci dać».

A Salomon odrzekł: «O Panie, Boże mój, Ty ustanowiłeś królem Twego sługę w miejsce Dawida, mego ojca, a ja jestem bardzo młody i nie umiem rządzić. Ponadto Twój sługa jest pośród Twego ludu, który wybrałeś, ludu mnogiego, którego nie da się zliczyć ani też spisać z powodu jego mnóstwa. Racz więc dać Twemu słudze serce rozumne do sądzenia Twego ludu i rozróżniania dobra od zła, bo któż zdoła sądzić ten lud Twój tak liczny?»

Spodobało się Panu, że właśnie o to Salomon poprosił. Bóg więc mu powiedział: «Ponieważ poprosiłeś o to, a nie poprosiłeś dla siebie o długie życie ani też o bogactwa, i nie poprosiłeś o zgubę twoich nieprzyjaciół, ale prosiłeś dla siebie o umiejętność rozstrzygania spraw sądowych, oto spełniam twoje pragnienie i daję ci serce mądre i pojętne, takie, że podobnego tobie przed tobą nie było i po tobie nie będzie».

Oto Słowo Boże

[01][02]

•

PIERWSZE CZYTANIE

Jedno życzenie • 1Krl 3,5.7-12

KSIĘGA: Pierwsza Księga Królewska • AUTOR: anonimowy mędrzec • CZAS POWSTANIA: czasy hellenistyczne, I w. przed Chr.

KATEGORIA: wydarzenie • CZAS: … • MIEJSCE: Gibeon • BOHATEROWIE: Salomon, Bóg

Dwie Księgi Królewskie to kontynuacja narracji podjętej w dwóch Księgach Samuela: tamte opisują wybór króla i scalanie królestwa Izraela pod rządami Dawida. Pierwsza Księga Królewska rozpoczyna się od opowiadania o starości Dawida, wyborze jego następcy – syna Salomona. Od trzeciego rozdziału poznajemy dzieje Salomona, mądrego króla, którego główną misją była budowa Świątyni Jerozolimskiej. Pierwsza Księga Królewska opisuje też historię Izraela po śmierci Salomona: w wyniku niewierności jego następców królestwo ulega podziałowi. Księga przedstawia również dzieje proroka Eliasza.

Usłyszymy o wydarzeniu opisanym w 3 rozdziale Pierwszej Księgi Królewskiej, a więc o chwili objęcia przez Salomona rządów. Salomon może przedstawić Bogu jedną prośbę, a Bóg obiecuje jej spełnienie. O co poprosi Salomon?

TRANSLATOR

• “O, Panie, Boże mój, Tyś ustanowił królem Twego sługę, w miejsce Dawida, mego ojca, a ja jestem bardzo młody. Brak mi doświadczenia” (1 Krl 3,7) • dosłownie: jestem małym chłopcem

• “Racz więc dać Twemu słudze serce pełne rozsądku do sądzenia Twego ludu i rozróżniania dobra i zła, bo któż zdoła sądzić ten lud Twój tak liczny?” (1 Krl 3,9) • dosłownie: leb szomea, słuchające serce. Pojawia się tu hebrajski czasownik bin, oznaczający dosłownie rozdzielać, od którego pochodzi także słowo binah, określające mądrość, zrozumienie, rozeznanie.

JESZCZE O PIERWSZYM CZYTANIU

• MIEJSCE • Tajemnicza wyżyna Gibeonu, na której zasypia Salomon, to jedno z wielu sanktuariów w Kanaanie, gdzie – zanim rozpowszechnił się kult Jahwe – składano ofiary obcym bogom. Miejsce znajduje się około 8,5 km na północny zachód od Jerozolimy.

• SEN • Król zapadł w sen, podczas którego ukazał mu się sam Bóg • Sen (czy też nocna wizja) to jeden z najważniejszych momentów, w których Bóg objawia tajemnice swoim wybranym. Wystarczy przypomnieć historię Jakuba i jego sen o aniołach zstępujących na ziemię (Rdz 28,12), sen Józefa (Rdz 37,9-11), Gedeona (Sdz 7,1) czy też wizje Daniela (Dn 7-9) zapowiadające wojny i upadek helleńskich potęg. Bóg przemawiał przez sny także do pogan: do faraona (Rdz 41,1-8), króla Nabuchodonozora (Dn 2,1;4,10.18). Literatura apokryficzna, teksty irańskie i egipskie pełne są opisów podróży pomiędzy światami oraz słów boga, które bohaterowie tych historii otrzymują we śnie. W Nowym Testamencie Bóg w nocy ukazuje się Józefowi (Mt 1,20;2,12.13.19), przemawia do mędrców ze Wschodu (Mt 2,12), żony Piłata (Mt 27,19) czy też do Pawła, polecając mu udać się do Macedonii (Dz 16,9).

• SŁUCHAJĄCE SERCE • Dar, o który Salomon prosi Boga we śnie, wyznając z pokorą, że jest niedoświadczony, to „słuchające serce” (PATRZ: TRANSLATOR) – potrzebne do tego, aby odróżniać dobro od zła. W języku hebrajskim pojawia się tu czasownik bin, oznaczający dosłownie “rozdzielać”, od którego pochodzi także słowo binah, określające mądrość, zrozumienie, rozeznanie. Prawdziwa mądrość polega zatem na umiejętnym rozdzielaniu tego, co dobre i złe, pozorne i rzeczywiste.

TWEETY

Bóg do Salomona: “Proś o to, co mam ci dać”

Salomon do Boga: Racz więc dać Twemu słudze serce pełne rozsądku

Wybierz 02, aby zobaczyć tekst Psalmu

(Ps 119, 57 i 72. 76-77. 127-128. 129-130)

REFREN: Jakże miłuję Prawo Twoje, Panie

Pan jest moim działem, przyrzekłem zachować słowa Twoje. Prawo ust Twoich jest dla mnie lepsze niż tysiące sztuk złota i srebra.

Niech Twoja łaska będzie mi pociechą zgodnie z obietnicą daną Twemu słudze. Niech Twa litość mnie ogarnie, a żyć będę, bo Twoje Prawo jest moją rozkoszą.

Przeto więcej miłuję Twoje przykazania niż złoto, niż złoto najczystsze. Dlatego uważam za słuszne wszystkie Twe postanowienia i nienawidzę wszelkiej drogi fałszu.

Twoje napomnienia, Panie, są przedziwne, dlatego przestrzega ich moja dusza. Poznanie Twoich słów oświeca i naucza niedoświadczonych.

[01][02]

•

PSALM

Cenniejsze niż złoto • Ps 119, 57.72.76-77.127-130

PSALM 119 • AUTOR: lewita • CZAS POWSTANIA: powygnaniowy

Psalm 119 to najdłuższy spośród 150 psalmów. Zawiera niemal 200 wersetów, stąd zwykle słuchamy jedynie jego fragmentów.

Zawsze jednak możemy właściwie natychmiast rozpoznać Psalm 119, usłyszawszy choćby krótki jego fragment. Jak to możliwe? – dzięki jego zaskakującej budowie. Pierwsza ciekawostka dotyczy jedynie oryginału, polskie tłumaczenie jej nie oddaje. To psalm alfabetyczny, rodzaj akrostychu. Jest podzielony na 22 części: osiem wierszy każdej kolejnej strofy rozpoczyna się jedną, tą samą, kolejną literą z dwudziestu dwu liter alfabetu hebrajskiego.

Druga cecha jest widoczna także i w polskim przekładzie. W każdym ze 176 wersetów (a więc praktycznie w co drugim wierszu) występuje synonim wyrażenia „Prawo Pańskie”: pouczenie, przykazanie, ustawy, słowa itp. Taka kompozycja służy pokreśleniu mądrości prawa i majestatu Słowa Bożego oraz tego, że może ono być pomocą i dla mnie.

TWEETY

Psalmista o umowie z Bogiem: zgodnie z obietnicą, daną Twemu słudze niech mnie ogarnie Twoja łaska

Wybierz 02, aby zobaczyć tekst II czytania

Czytanie z Listu św. Pawła Apostoła do Rzymian

(Rz 8, 28-30)

Bracia:

Wiemy, że Bóg z tymi, którzy Go miłują, współdziała we wszystkim dla ich dobra, z tymi, którzy są powołani według Jego zamysłu. Albowiem tych, których przedtem poznał, tych też przeznaczył na to, by się stali na wzór obrazu Jego Syna, aby On był Pierworodnym między wielu braćmi. Tych zaś, których przeznaczył, tych też powołał, a których powołał – tych też usprawiedliwił, a których usprawiedliwił – tych też obdarzył chwałą.

Oto Słowo Boże

[01][02]

•

DRUGIE CZYTANIE

Przeznaczenie • Rz 8,28-30

KSIĘGA: List do Rzymian · NADAWCA: św. Paweł · SKĄD: Korynt · DATA: 57-58 r. · ADRESACI: mieszkańcy Rzymu

Kontynuujemy lekturę Listu do Rzymian. Przypomnijmy: Paweł pisze do wspólnoty znajdującej się w stolicy imperium, w Rzymie, w sercu antycznego świata – i głosi jej ewangelię. Rzym ma być kołem zamachowym dla głoszonej przez Pawła nowiny o usprawiedliwieniu z wiary w Chrystusa.

Treść drugiego czytania pozostaje tematycznie niezależna od pozostałych części Liturgii Słowa. To rozważanie o Duchu Świętym. W ósmym rozdziale Paweł zwraca uwagę na Ducha, Dawcę nowego życia. Wcześniej pisał, że • przyjęcie Jezusa jako Pana i Zbawiciela to pierwszy konieczny krok ku temu, aby stać się wolnym (Rz 7,25) • Nowe życie jest jednak na początku podobne do małego ziarna, które musi rosnąć i się rozwijać. Tym, który daje wzrost, jest właśnie Duch. Jeśli otwieramy się na jego obecność, On czyni nas własnością Boga (Rz 8,9-11) • Duch prowadzi nas i przekonuje, że jesteśmy synami Bożymi (Rz 8,14-17).

W zeszłym tygodniu Paweł pisał, że Duch modli się w nas. Kolejne trzy wersety to kontynuacja fragmentu z ubiegłego tygodnia: tym razem Paweł przypomina, że Duch współdziała we wszystkim dla naszego dobra i ostatecznie prowadzi do zbawienia (Rz 8,29-30).

JESZCZE O DRUGIM CZYTANIU

Słyszymy dziś słowa Pawła, które podsycały niezliczone spekulacje i teorie na temat predestynacji. To koncepcja, która zakłada ścisłe zaprogramowanie ludzkiego życia przez Boga: Tych, których Bóg poznał (proegno), jako Ojciec na początku stworzenia, tych też przeznaczył (greckie prooridzo Wulgata przetłumaczy predestino); dalej: tych, których przeznaczył, powołał (ekalesen), uczynił sprawiedliwymi (edikaiosen), aby na końcu obdarzyć ich chwałą (edoksasen) • Plan Boży w stosunku do człowieka rozpoczyna się w chwili stworzenia: zna nas na długo przed naszym zaistnieniem i już wtedy widzi przed sobą kompletną drogę naszego życia.

• Teoria o przeznaczeniu jest znacznie starsza od chrześcijaństwa i pojawia się w wielu apokalipsach jako ich nieodłączny składnik • Szczególnie interesująca jest forma, w jakiej występuje ona we wspólnocie Qumrańskiej, żydowskiej sekcie żyjącej na Pustyni Judzkiej w czasach Pawła. W regule wspólnoty (zwanej “1QS”) pojawia się nauka o dwóch duchach – światła i ciemności, którymi Bóg obdarowuje człowieka w momencie narodzin, decydując w ten sposób, kto będzie zbawiony, a kto potępiony. Z tymi, którzy posiadają w sobie ducha światłości, Bóg – używając języka Pawła – będzie współpracował we wszystkim, a chociaż upadną, podniesie ich, aby na końcu przyjąć do swej chwały. Noszący w sobie ducha ciemności z natury swej nienawidzą światła i prowadzą z nim wojnę, która mimo sukcesów ostatecznie przeistoczy się w ich wieczną klęskę. Cóż jednak pozostaje z odkrycia tej tajemnicy człowiekowi, jeśli znajduje się po stronie obdarowanych cząstką mrocznego ducha?

• Przeznaczenie (predestynacja) istnieje w chrześcijaństwie, przynależy ściśle do jego charakteru, lecz nie jest tak mroczne i ograniczone, jak nauczali o nim Esseńczycy. W wizji św. Pawła Bóg bez naszej wiedzy decyduje o tym, by wyprawić nas w przygodę, którą nazywamy ziemskim życiem. I tak jak określa jej początek, tak i jej koniec umieszcza w swojej bliskości. Zna nas lepiej, niż my znamy samych siebie, dlatego daje nam wskazówki, w jaki sposób realizować swoje ziemskie życie. Głos Boga, podpowiadający, którą z życiowych dróg wybrać, nazywamy powołaniem. Wreszcie, Bóg nie pozostawia nas samotnymi – zna naszą słabość, dlatego nieustannie towarzyszy nam w drodze, aby leczyć rany naszych grzechów, byśmy przed samymi sobą i przed Nim stawali piękni, odnowieni Jego miłością. W tym przeznaczeniu nie ma ludzi, którzy znaleźliby się poza nawiasem łaski, nie ma skazanych na zło, wszyscy w ten sam sposób przeznaczeni są Jego miłości.

TWEETY

1. przeznaczył, 2. powołał, 3. usprawiedliwił… a których usprawiedliwił, tych też obdarzył chwałą

Wybierz 02, aby zobaczyć tekst Ewangelii

Słowa Ewangelii wg św. Mateusza

(Mt 13, 44-52)

Jezus opowiedział tłumom taką przypowieść: «Królestwo niebieskie podobne jest do skarbu ukrytego w roli. Znalazł go pewien człowiek i ukrył ponownie. Uradowany poszedł, sprzedał wszystko, co miał, i kupił tę rolę.

Dalej, podobne jest królestwo niebieskie do kupca poszukującego pięknych pereł. Gdy znalazł jedną drogocenną perłę, poszedł, sprzedał wszystko, co miał, i kupił ją».

«Dalej, podobne jest królestwo niebieskie do sieci, zarzuconej w morze i zagarniającej ryby wszelkiego rodzaju. Gdy się napełniła, wyciągnęli ją na brzeg i usiadłszy, dobre zebrali w naczynia, a złe odrzucili. Tak będzie przy końcu świata: wyjdą aniołowie, wyłączą złych spośród sprawiedliwych i wrzucą ich w piec rozpalony; tam będzie płacz i zgrzytanie zębów.

Zrozumieliście to wszystko?» Odpowiedzieli Mu: «Tak». A On rzekł do nich: «Dlatego każdy uczony w Piśmie, który stał się uczniem królestwa niebieskiego, podobny jest do ojca rodziny, który ze swego skarbca wydobywa rzeczy nowe i stare».

Oto Słowo Pańskie

[01][02]

•

EWANGELIA

Trzy przypowieści • Mt 13,44-52

EWANGELISTA: św. Mateusz • CZAS POWSTANIA: po 70 r.

KATEGORIA: parabola • MIEJSCE: Galilea • CZAS: 30-33 r. • KTO MÓWI: Jezus • SŁUCHACZE: tłumy

W poprzednie dwie niedziele słyszeliśmy przypowieści • o siewcy • o kąkolu • o ziarnku gorczycy • o zaczynie. Pozostały jeszcze trzy: • o skarbie • o perle • o sieci. To te właśnie parabole usłyszymy tym razem podczas Ewangelii.

Przypomnijmy: na zakończenie tzw. trzeciej księgi ewangelista Mateusz umieszcza siedem przypowieści, w których ukryte są tajemnice Królestwa niebieskiego. Przypowieść (parabola) polega na zakodowaniu prawdziwych znaczeń innymi słowami, wyrażeniami łatwymi do zapamiętania, używanymi przez słuchaczy w codzienności. Jednak ich odkodowanie nie przysparza trudności – a jeśli tak, wyjaśnia je sam Jezus.

Trzy są powody, dla których Jezus mówi w przypowieściach: • Jezus uczy przez historie jak prawdziwy rabin, nauczyciel • wersja “odkodowana” byłaby trudna do zapamiętania przez słuchaczy, którzy byli prostymi, niepiśmiennymi ludźmi • Jezus przekłada tajemnice Królestwa na prosty język codzienności, żeby uświadomić słuchającym, że Królestwo rzeczywiście jest wśród nich: że Bóg ukrywa się w tym świecie.

JESZCZE O EWANGELII

Królestwo niebieskie podobne jest do • skarbu ukrytego w roli: trzeba go najpierw odnaleźć i delikatnie oczyścić. Podobne jest do • kupca, czy też jak mówi tekst grecki, do poszukiwacza będącego nieustannie w podróży (emporos), przemierzającego ziemię w poszukiwaniu swej drogocennej perły. Perła to w Księdze Przysłów symbol Bożej Mądrości.

W obu przypowieściach Jezus podkreśla aktywność i ryzyko podejmowane przez tych, którzy znajdują w swoim życiu Królestwo. Podróżują, szukają, ostatecznie sprzedają wszystko – to, co mają, uznają za mniej cenne od skarbu Królestwa. Królestwo jest także jak sieć zagarniająca wszystkie ryby, aby na końcu aniołowie oddzielili dobre od złych. Zaproszenie do wejścia do Królestwa skierowane jest do wszystkich, ale nie wszyscy na nie odpowiedzą. Obraz Bożej sieci, z której nie ma ucieczki, przywodzi na myśl słowa św. Pawła o przeznaczeniu: jest szansą na szczęście wieczne, po którą trzeba wyciągnąć rękę.

TWEETY

Poszukujący Mądrości: poszedł, sprzedał wszystko, co miał, i kupił ją

1/6

Przypowiesci o ukrytym skarbie i o perle, witraż w Scots

2/6

ukryty skarb, John Everett Millais, opub. 1864 r., kolekcja Tate

3/6

Przypowieść o ukrytym skarbie, Rembrandt ok. 1630 r., Muzeum Sztuk Pięknych, Budapeszt

4/6

Wyrok Salomona, Nicolas Poussin, 1649 r. Luwr, Paryż

5/6

Wyrok Salomona; Valentin de Boulogne 1625 r., Luwr, Paryż

6/6

Wyrok Salomona, Antoon Claeissens, ok. 1536–1613 r.

poprzednie

następne

ANEKS

PRZECZYTAJ ARTYKUŁ:

Przypowieści – Jezusowy styl. Wprowadzenie

ks. Przemysław Śliwiński

Kapłan Archidiecezji Warszawskiej. Pochodzi z Lubawy. Ukończył studia specjalistyczne na Wydziale Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Santa Croce w Rzymie. Jesienią 2013 roku, objął stanowisko rzecznika prasowego Archidiecezji Warszawskiej oraz dyrektora Archidiecezjalnego Centrum Informacji. Wykłada edukację medialną w Wyższym Metropolitalnym Seminarium Duchownym w Warszawie. Na Stacji7.pl jest autorem wielu artykułów oraz popularnego cyklu Jutro Niedziela.

Zobacz inne artykuły tego autora >

ks. Marcin Kowalski

Doktor nauk biblijnych, wykładowca KUL oraz WSD w Kielcach. Sekretarz czasopism biblijnych The Biblical Annals oraz Verbum Vitae. Uczestnik programów radiowych i telewizyjnych popularyzujących Biblię: W Namiocie Słowa, Szukając Słowa Bożego, Telewizyjny Uniwersytet Biblijny (Radio Maryja i Telewizja Trwam). Moderator Dzieła Biblijnego Diecezji Kieleckiej.

Zobacz inne artykuły tego autora >

Komentarze

ks. Przemysław
Śliwiński

zobacz artykuly tego autora >

ks. Marcin
Kowalski

zobacz artykuly tego autora >

2017-07-22

Jutro Niedziela – XVI zwykła A

Życica z wyglądu podobna jest do zboża. Zło to świetna imitacja dobra

ks. Przemysław
Śliwiński

zobacz artykuly tego autora >

ks. Marcin
Kowalski

zobacz artykuly tego autora >

Znajdujemy się w środku konfliktu. Wystarczyła jedna noc, jeden głęboki sen, by spokojne pole zamieniło się w pole walki. Chwila nieuwagi i chwast zaczyna dusić pszenicę. To bezpardonowa walka o wieczność. Wszystko rozstrzygnie się dopiero przy końcu świata, ponieważ Bóg wierzy, że chwast może jeszcze stać się pszenicą, daje nadzieję, że po występkach przyjdzie nawrócenie.

Trzeba wielkiej ostrożności, by odróżnić dobro od zła, które jest jego znakomitą imitacją.

Święty Paweł pociesza, że jesteśmy przeznaczeni do chwały. Nie zostaliśmy sami na polu walki, wspiera nas Duch Święty, który przychodzi z pomocą naszej słabości.

Wystarczy tylko nie zasnąć.

NALEŻY WIEDZIEĆ

SZESNASTA NIEDZIELA ZWYKŁA • Rok A • KOLEKTA: Modlimy się, abyśmy zawsze pełni wiary, nadziei i miłości, zawsze wiernie zachowywali przykazania Boże • CZYTANIA: Księga Mądrości 12,13.16-19 • Psalm 86, 5-6.9-10.15-16 • List do Rzymian 8,26-27 • Ewangelia wg św. Mateusza 13,24-43

CHMURA SŁÓW

CHWAST (9) – to słowo najczęściej usłyszymy w Liturgii Słowa tej niedzieli. Równie częste są WSZYSTKO (8) i “wszyscy”. Aż siedem razy pojawia się PRZYPOWIEŚĆ (7) oraz rzeczywistość, którą przypowieści Jezusa próbują nam przybliżyć: KRÓLESTWO (6) niebieskie. Częste występowanie czasownika POSIAĆ (5) oraz rzeczownika NASIENIE (5) podpowiada, że i tym razem w Liturgii Słowa mowa o przypowieści, w której główną rolę odgrywa ziarno. Sześć razy padnie słowo PAN – w odniesieniu do Boga lub gospodarza z przypowieści.

Wybierz 02, aby zobaczyć tekst I czytania

Czytanie z Księgi Mądrości

(Mdr 12,13.16-19)

Panie, nie ma oprócz Ciebie boga, co ma pieczę nad wszystkim, abyś miał dowodzić, że nie osądziłeś niesprawiedliwie. Twoja bowiem moc jest podstawą Twej sprawiedliwości, wszechwładza Twa sprawia, że wszystko oszczędzasz. Moc swą przejawiasz wobec tych, co nie wierzą w pełnię Twej potęgi, i karzesz zuchwalstwo tych, co ją znają. Potęgą władasz, a sądzisz łagodnie i rządzisz nami z wielką oględnością, bo do Ciebie należy móc, gdy zechcesz. Nauczyłeś lud swój tym postępowaniem, że sprawiedliwy powinien miłować ludzi. I wlałeś synom swym wielką nadzieję, że po występkach dajesz nawrócenie.

Oto Słowo Boże

[01][02]

•

PIERWSZE CZYTANIE

Hymn o mądrości • Mdr 12,13.16-19

KSIĘGA: Mądrości • AUTOR: anonimowy mędrzec • CZAS POWSTANIA: czasy hellenistyczne, I w. przed Chr. • KATEGORIA: literatura mądrościowa

Dawniej księga nazywana była “Mądrością Salomona” – uważano bowiem, że to właśnie król Salomon, postać stojąca u początków literatury mądrościowej Starego Testamentu, był jej autorem. Jednak szczegółowe badania językowe nad księgą dowiodły, że autorem księgi jest prawdopodobnie zhellenizowany Żyd żyjący w Aleksandrii. Są też teorie mówiące o tym, że pierwsza część dzieła powstała w Palestynie.

W tradycyjnym podziale Starego Testamentu umieszczona jest w grupie siedmiu ksiąg dydaktycznych. Dzieli się na 3 części: • pierwsza część (rozdziały 1-5) mówi o Mądrości kierującej życiem człowieka • druga (rozdziały 6-9) to hymn pochwalny na cześć upersonifikowanej Mądrości, ukazanej tu niemal jako osoba • trzecia zaś (10-19) skupia się na roli, jaką Mądrość Boża odgrywa w historii Izraela.

Usłyszymy fragment z trzeciej części Księgi Mądrości – o sądzie Bożym i karze przychodzącej na tych, którzy opuszczają drogi Pana. Według autora kara podyktowana jest zawsze miłością, ogranicza ją Boża łagodność, a jej celem jest nawrócenie i dobro człowieka.

JESZCZE O PIERWSZYM CZYTANIU

Sens kary. W podobny sposób, w jaki Mądrość Boża prowadzi człowieka po ścieżkach Prawdy i szczęścia (Mdr 1-5), ta sama Mądrość kieruje także losami narodów (Mdr 10-19). W rozdziale 12 Księgi Mądrości słyszymy część hymnu pochwalnego na cześć Bożej Mądrości, która ocala sprawiedliwych od Adama do Mojżesza i wędrujących z nim dzieci Izraela (Mdr 10-12). W trakcie tej wędrówki Bóg karze Egipcjan w taki sposób, w jaki oni zgrzeszyli przeciw Jego woli. I tak:

• za utopienie synów Izraela woda zamienia się w krew (11,7)

• za czczenie dzikich zwierząt (11,15-12,27) spada na nich plaga żab i szarańczy (16,9.14)

• cześć oddawana żywiołom ściąga na Egipcjan ich niszczycielską siłę (16,15-16)

• za zgaszenie światłości Prawa zostają ukarani ciemnością (17,9)

• za zbrodnie i śmierć Izraelitów spotkała ich śmierć (18,8; 19,5).

Kara spadająca na Egipt to uniwersalny obraz tego, jak Boża Mądrość postępuje z każdym człowiekiem – daje mu doświadczyć konsekwencji jego mylnych wyborów i buntu. Równocześnie kara Boża jest zawsze równoważona Bożym miłosierdziem i miłością do życia: Miłujesz bowiem wszystkie stworzenia, niczym się nie brzydzisz, co uczyniłeś, bo gdybyś miał coś w nienawiści, nie byłbyś tego uczynił. Oszczędzasz wszystko, bo to wszystko Twoje, Panie, miłośniku życia! (Mdr 11,24.26). Przez karę Bóg wzywa do nawrócenia, do rozpoznania jego obecności w świecie i odwrócenia się od bałwochwalstwa. Objawia swą potęgę w tym, że ostatecznie oszczędza swoje stworzenie, sądzi je łagodnie i rządzi nim z wielką wyrozumiałością, gdyż pragnie tylko jego szczęścia.

TWEETY

Mędrzec o miłosierdziu Bożym: Potęgą władasz, a sądzisz łagodnie i rządzisz nami z wielką oględnością

Wybierz 02, aby zobaczyć tekst Psalmu

(Ps 86,5-6.9-10.15-16a)

REFREN: Panie, Ty jesteś dobry i łaskawy

Ty, Panie, jesteś dobry i łaskawy, pełen łaski dla wszystkich, którzy cię wzywają. Wysłuchaj, Panie, modlitwę moją i zważ na głos mojej prośby.

Przyjdą wszystkie ludy przez Ciebie stworzone † i Tobie, Panie, oddadzą pokłon, będą sławiły Twe imię. Bo Ty jesteś wielki i czynisz cuda, tylko Ty jesteś Bogiem.

Ale Ty jesteś, Panie, Bogiem łaski i miłosierdzia, do gniewu nieskory, łagodny i bardzo wierny. Wejrzyj na mnie i zmiłuj się nade mną.

[01][02]

•

PSALM

Nakłoń ucha! • Ps 119, 57.72.76-77.127-130

PSALM 119 • AUTOR: lewita • CZAS POWSTANIA: powygnaniowy

Wybierz 02, aby zobaczyć tekst II czytania

Czytanie z Listu św. Pawła Apostoła do Rzymian

(Rz 8,26-27)

Bracia:

Duch Święty przychodzi z pomocą naszej słabości. Gdy bowiem nie umiemy się modlić tak, jak trzeba, sam Duch przyczynia się za nami w błaganiach, których nie można wyrazić słowami. Ten zaś, który przenika serca, zna zamiar Ducha, wie, że przyczynia się za świętymi zgodnie z wolą Bożą.

Oto Słowo Boże

[01][02]

•

DRUGIE CZYTANIE

Nowe życie • Rz 8,26-27

KSIĘGA: List do Rzymian · NADAWCA: św. Paweł · SKĄD: Korynt · DATA: 57-58 r. · ADRESACI: mieszkańcy Rzymu

Kolejny fragment Listu do Rzymian, którego treść wydaje się tematycznie niezależna od pozostałych części Liturgii Słowa. Przypomnijmy: Paweł pisze do wspólnoty znajdującej się w stolicy imperium, w Rzymie, w sercu antycznego świata – i głosi jej ewangelię. Rzym ma być kołem zamachowym dla głoszonej przez Pawła nowiny o usprawiedliwieniu z wiary w Chrystusa.

Fragment, który usłyszymy, pochodzi z ósmego rozdziału. Paweł opisuje tu Ducha – Dawcę nowego życia: wcześniej pisał, że • przyjęcie Jezusa jako Pana i Zbawiciela to pierwszy konieczny krok ku temu, aby stać się wolnym (Rz 7,25) • Nowe życie jest jednak na początku podobne do małego ziarna, które musi rosnąć i się rozwijać. Tym, który daje wzrost, jest właśnie Duch. Jeśli otwieramy się na jego obecność, On czyni nas własnością Boga (Rz 8,9-11) • Potem Paweł napisze, że Duch prowadzi nas i przekonuje, że jesteśmy synami Bożymi (Rz 8,14-17), modli się w nas (Rz 8,26), współdziała we wszystkim dla naszego dobra (Rz 8,28) i ostatecznie prowadzi do zbawienia (Rz 8,29-30).

Zaledwie dwa wersety niosą ważną treść. Mówią o roli Ducha Świętego, który modli się za nas.

JESZCZE O DRUGIM CZYTANIU

Modlitwa chrześcijanina obarczona jest ludzką słabością i ignorancją. Mali male petimus – mówi św. Augustyn: Jesteśmy źli i źle się modlimy.

Kiedy nasze prośby dotykają rzeczy drugorzędnych lub kiedy ogrania nas zniechęcenie i nie potrafimy się już modlić, z naszych serc podnosi się jęk, westchnienie Ducha Świętego, niemożliwa do oddania ludzkimi słowami modlitwa, która płynie do Ojca. Duch wstawia się za nami, aby wypełniła się w nas wola Boża. Duch wspomaga także naszą modlitwę, aby to, o co prosimy, zaowocowało naszym dobrem i szczęściem.

TWEETY

Św. Paweł o wsparciu Ducha: Gdy bowiem nie umiemy się modlić tak, jak trzeba, sam Duch przyczynia się za nami w błaganiach

Wybierz 02, aby zobaczyć tekst Ewangelii

Słowa Ewangelii wg św. Mateusza

(Mt 13,24-43)

Jezus opowiedział tłumom tę przypowieść: «Królestwo niebieskie podobne jest do człowieka, który posiał dobre nasienie na swojej roli. Lecz gdy ludzie spali, przyszedł jego nieprzyjaciel, nasiał chwastu między pszenicę i odszedł. A gdy zboże wyrosło i wypuściło kłosy, wtedy pojawił się i chwast. Słudzy gospodarza przyszli i zapytali go: „Panie, czy nie posiałeś dobrego nasienia na swej roli? Skąd więc wziął się na niej chwast?” Odpowiedział im: „Nieprzyjazny człowiek to sprawił”. Rzekli mu słudzy: „Chcesz więc, żebyśmy poszli i zebrali go?” A on im odrzekł: „Nie, byście zbierając chwast, nie wyrwali razem z nim i pszenicy. Pozwólcie obojgu róść aż do żniwa; a w czasie żniwa powiem żeńcom: Zbierzcie najpierw chwast i powiążcie go w snopki na spalenie; pszenicę zaś zwieźcie do mego spichlerza”». Przedłożył im inną przypowieść: «Królestwo niebieskie podobne jest do ziarnka gorczycy, które ktoś wziął i posiał na swej roli. Jest ono najmniejsze ze wszystkich nasion, lecz gdy wyrośnie, większe jest od innych jarzyn i staje się drzewem, tak że ptaki podniebne przylatują i gnieżdżą się na jego gałęziach». Powiedział im inną przypowieść: «Królestwo niebieskie podobne jest do zaczynu, który pewna kobieta wzięła i włożyła w trzy miary mąki, aż się wszystko zakwasiło». To wszystko mówił Jezus tłumom w przypowieściach, a bez przypowieści nic im nie mówił. Tak miało się spełnić słowo Proroka: «Otworzę usta w przypowieściach, wypowiem rzeczy ukryte od założenia świata». Wtedy odprawił tłumy i wrócił do domu. Tam przystąpili do Niego uczniowie, mówiąc: «Wyjaśnij nam przypowieść o chwaście». On odpowiedział: «Tym, który sieje dobre nasienie, jest Syn Człowieczy. Rolą jest świat, dobrym nasieniem są synowie królestwa, chwastem zaś synowie Złego. Nieprzyjacielem, który posiał chwast, jest diabeł; żniwem jest koniec świata, a żeńcami są aniołowie. Jak więc zbiera się chwast i spala w ogniu, tak będzie przy końcu świata. Syn Człowieczy pośle aniołów swoich: ci zbiorą z Jego królestwa wszystkie zgorszenia oraz tych, którzy dopuszczają się nieprawości, i wrzucą ich w piec rozpalony; tam będzie płacz i zgrzytanie zębów. Wtedy sprawiedliwi jaśnieć będą jak słońce w królestwie Ojca swego. Kto ma uszy, niechaj słucha!»

Oto Słowo Pańskie

[01][02]

•

EWANGELIA

Trzy przypowieści • Mt 13,24-43

EWANGELISTA: św. Mateusz • CZAS POWSTANIA: po 70 r.

KATEGORIA: parabola • MIEJSCE: Galilea • CZAS: 30-33 r. • KTO MÓWI: Jezus • SŁUCHACZE: tłumy

Przypomnijmy: na zakończenie tzw. trzeciej księgi ewangelista Mateusz umieszcza siedem przypowieści, w których ukryte są tajemnice Królestwa niebieskiego: • o siewcy • o kąkolu • o ziarnku gorczycy • o zaczynie • o skarbie • o perle • o sieci. W zeszłym tygodniu wysłuchaliśmy pierwszej z nich. Dziś kolejne.

Przypomnijmy również, że przypowieść (parabola) polega na zakodowaniu prawdziwych znaczeń innymi słowami, wyrażeniami łatwymi do zapamiętania, używanymi przez słuchaczy w codzienności. Jednak ich odkodowanie nie przysparza trudności – a jeśli tak, wyjaśnia je sam Jezus – tak jak dziś “odkoduje” przypowieść o chwaście. Trzy są powody, dlaczego Jezus mówi w przypowieściach: • Jezus uczy przez historie jak prawdziwy rabin, nauczyciel • wersja “odkodowana” byłaby trudna do zapamiętania przez słuchaczy, którzy byli prostymi, niepiśmiennymi ludźmi • kolejna odpowiedź – Jezus przekłada tajemnice Królestwa na prosty język codzienności, żeby uświadomić słuchającym, że Królestwo rzeczywiście jest wśród nich: że Bóg ukrywa się w tym świecie.

Tym razem wysłuchamy aż trzech przypowieści (lub jednej, jeśli ksiądz wybierze krótszą wersję Ewangelii): o chwaście, o ziarnku gorczycy oraz o zaczynie. Podobnie jak zeszłotygodniowa przypowieść o siewcy, przypowieść o chwaście jest również wyjaśniona przez samego Jezusa (dłuższa wersja Ewangelii).

TRANSLATOR

• Lecz gdy ludzie spali, przyszedł jego nieprzyjaciel, nasiał chwastu między pszenicę i odszedł (Mt 13,25) • w oryginale drobne różnice: wróg dosiewa życicę (tak brzmi botaniczna nazwa rośliny – patrz JESZCZE O EWANGELII) po środku zboża (w przeciwieństwie do chwastu, dobre zboże nie jest nazwane)

• A gdy zboże wyrosło i wypuściło kłosy, wtedy pojawił się i chwast (Mt 13,26) • dokładnie: a kiedy zakiełkowało źdźbło i owoc uczyniło

• Słudzy Pana przyszli i zapytali go (Mt 13,27) • w oryginale: niewolnicy

• Nie, byście zbierając chwast nie wyrwali razem z nim i pszenicy (Mt 13,29) • dosłownie: Nie, byście zbierając chwasty, nie wykorzenili razem z nimi zboża.

JESZCZE O EWANGELII

Warto zwrócić uwagę na trzy aspekty Jezusowej przypowieści o chwaście:

• Po pierwsze • Zostaliśmy w tym świecie wrzuceni w środek konfliktu • Spokojne pole zamienia się w pole walki, chwast dusi pszenicę. Chcemy tego czy nie, w tym świecie toczy się bezpardonowa walka o wieczność.

• Po drugie • Podczas tej walki Bóg pozwala na zbyt wiele (a przynajmniej tak się wydaje) • Śpi, kiedy przychodzi nieprzyjaciel. Czy coś wymyka się Bogu spod kontroli? • Noc w przypowieści oznacza raczej porę, w której zasypiamy my, ludzie. Wówczas wkracza do akcji Zły. Podobnie jak w Edenie, i jak podczas kuszenia Jezusa, jest blisko. Zaczyna działać w odpowiednim momencie.

• Po trzecie • Kiedy słudzy przychodzą, aby namówić pana do wyrwania chwastu, ten powstrzymuje ich • Skąd ten strach i po co to ociąganie? Czy pan nie wie, jak szkodliwe jest zielsko, które zabiera wodę, przestrzeń i życiodajne składniki jego pszenicy? • Chwast, o którym tu mowa, niektórzy identyfikują z życicą roczną. Jest to rodzaj trawy łudząco podobny do pszenicy, mają nawet splątane korzenie. Rozdzielić i rozpoznać można je dopiero podczas żniw.

Pan zapowiada, że przyjdzie moment, kiedy chwast i pszenica zostaną oddzielone. Bóg w tej historii nie jest bierny, troszczy się o wszystkich swoich synów. Tym, którzy ulegli Złemu, daje jeszcze czas na nawrócenie. Tu kończy się dosłowna interpretacja przypowieści, a zaczyna coś, co wykracza poza ziemską logikę. Bóg żywi niewytłumaczalną, wręcz naiwną, niewiarygodną nadzieję. Wierzy, że ci, którzy dziś są chwastem, mogą jeszcze stać się pszenicą. Przypadki Zacheusza, Marii Magdaleny i wiele innych pokazują, że to możliwe. A zatem Pan cierpliwie czeka.

WERSJE

• Przypowieść o chwaście znajduje się tylko u Mateusza

• Przypowieść o ziarnku gorczycy w niemal podobnym brzmieniu umieszczają również Łukasz (Łk 13,18-19) i Marek (Mk 4,30-32)

• Przypowieść o zaczynie w identycznej formie znajduje się w ewangelii Łukasza (Łk 13,20-21)

CZY WIESZ ŻE…

Chwast z przypowieści – w rzeczywistości życica – w dawnych tłumaczeniach była kąkolem. Jednakże tłumacze Biblii Tysiąclecia zdecydowali się nie używać precyzyjnej nazwy. Dlaczego?

• W czasie powstawania trzeciego wydania kierownikiem Urzędu do Spraw Wyznań był minister Kazimierz Kąkol. Według jednej wersji, aby uniknąć jakiejkolwiek sugestii odnośnie do nadzorującego cenzurę ministra, zdecydowano się zamienić wyraz “kąkol” na bardziej ogólny – “chwast”. Według innej, było zgoła inaczej: minister Kąkol, widząc, że “kąkol” zamieniono w przekładzie na “chwast”, próbował nie dopuścić do ukazania się tego wydania.

Ta druga wersja jest bardziej prawdopodobna. Rezygnacja z dotychczas stosowanego wyrazu “kąkol” w czasie rządów ministra Kąkola mogła wydawać się bardzo znacząca…

TWEETY

Jezus o sobie: Królestwo niebieskie podobne jest do człowieka, który posiał dobre nasienie na swojej roli

Jezus o miłości Bożej: Pozwólcie obojgu róść aż do żniwa