NALEŻY WIEDZIEĆ

---

Siódma niedziela zwykła roku A • KOLEKTA • Modlimy się, abyśmy słowem i czynem spełniali to, co się podoba Bogu • CZYTANIA • Księga Kapłańska 19,1-2.17-18 • Psalm 103,1-4.8.10.12-13 • Pierwszy list do Koryntian 3,16-23 • Ewangelia wg św. Mateusza 5,38-48

 

•

PIERWSZE CZYTANIE

Kodeks świętości • Kpł 19,1-2.17-18

To stąd pochodzi tzw. “drugie” przykazanie miłości. Oto “Kodeks świętości”, serce Księgi Kapłańskiej

KSIĘGA: Księga Kapłańska • AUTOR: anonimowy kapłan • CZAS POWSTANIA: podczas wygnania babilońskiego (586-538 p.n.e.)
KATEGORIA: mowa • MIEJSCE AKCJI: Synaj • KTO MÓWI: Bóg • ADRESAT: Mojżesz

---

TRZECIA KSIĘGA • Księga Kapłańska to trzecia księga Pięcioksięgu i całego Starego Testamentu. Następuje po Księdze Wyjścia, opowiadającej o wyjściu Izraelitów z Egiptu i początku wędrówki ku Ziemi Obiecanej. Księgę Wyjścia wieńczy opis zawarcia przymierza na Synaju i wręczenie tablic Dekalogu. Wtedy następuje przerwa w narracji wędrówki – to właśnie Księga Kapłańska – po czym Księga Liczb wznawia opowiadanie. Księga Kapłańska znajduje się w samym sercu Pięcioksięgu, co sugeruje jej ogromną wagę • Co zawiera? Ma charakter „prawny”, zawiera opis rytuałów: składania ofiar, wprowadzenia w czynności kapłańskie itp., to wszystko w kontekście przymierza, jakie Bóg zawarł z Mojżeszem i ludem Izraela. Księga tłumaczy, co czynić, aby Bóg stale mieszkał pośród swojego ludu. 

ŚWIĘTOŚĆ W CENTRUM • Bez Księgi Kapłańskiej nie można zrozumieć sensu ofiar Starego Testamentu. Nie da się zrozumieć kapłaństwa i ofiary Jezusa • Centralne miejsce Księgi Kapłańskiej zajmuje Kodeks Świętości (rozdziały 17-26). Niczym refren powtarza się w nim oświadczenie Boga: Ja jestem Pan. Bóg wypowiada się tu w pierwszej osobie: pokazuje Izrealowi drogę do świętości.

DRUGIE PRZYKAZANIE MIŁOŚCI • To właśnie stąd pochodzi kilka wersetów, które usłyszymy w pierwszym czytaniu: jest to najważniejsza i najsłynniejsza część Kodeksu. Zwróćmy uwagę na dwie rzeczy: »na pochodzące z Kodeksu świętości znane nam dobrze tzw. drugie przykazanie miłości oraz »wezwanie Boga do świętości. To ze względu na te słowa dzisiejsze czytanie dobrano do liturgii Słowa. Zauważmy, że świętość wyraża się właśnie miłością wobec bliźniego.

 

NAJWAŻNIEJSZE CYTATY

---

Motto Kodeksu Świętości: Bądźcie świętymi, bo ja jestem święty

Drugie przykazanie miłości: Będziesz kochał bliźniego swego jak siebie samego

Świętość w praktyce: Nie będziesz żywił w sercu nienawiści do brata. Będziesz upominał bliźniego… Nie będziesz szukał pomsty, nie będziesz żywił urazy

 

LINKI

---

• Będziesz upominał bliźniego, aby nie zaciągnąć winy z jego powodu (Kpł 19,17)

Mt 18,15: Gdy brat twój zgrzeszy przeciw tobie, idź i upomnij go w cztery oczy…

• Nie będziesz żywił w sercu nienawiści do brata… Nie będziesz szukał pomsty, nie będziesz żywił urazy do synów twego ludu (Kpł 19,16-18)

Syr 10,6: Z powodu żadnej krzywdy nie miej żalu do bliźniego i nic nie czyń z powodu zuchwalstwa

Rz 12,19: Nie wymierzajcie sami sobie sprawiedliwości, lecz pozostawcie to pomście Bożej

• Będziesz kochał bliźniego jak siebie samego (Kpł 19,16-18)

Mt 5,43-44 (EWANGELIA): Słyszeliście, że powiedziano: „Będziesz miłował swego bliźniego”, a nieprzyjaciela swego będziesz nienawidził. A Ja wam powiadam: Miłujcie waszych nieprzyjaciół i módlcie się za tych, którzy was prześladują

Mt 22,36-39: “Nauczycielu, które przykazanie w Prawie jest największe” On mu odpowiedział: “Będziesz miłował Pana Boga swego całym swoim sercem, całą swoją duszą i całym swoim umysłem. To jest największe i pierwsze przykazanie. Drugie podobne jest do niego: Będziesz miłował swego bliźniego jak siebie samego. Na tych dwóch przykazaniach zawisło całe Prawo i Prorocy

Rz 13,9: Przykazania: nie cudzołóż, nie zabijaj, nie kradnij, nie pożądaj i wszystkie inne streszczają się w tym nakazie: Miłuj bliźniego swego jak siebie samego!

Ga 5,14: Bo całe Prawo wypełnia się w tym jednym nakazie: Będziesz miłował bliźniego swego jak siebie samego

Jk 2,8: Jeśli zgodnie z Pismem wypełniacie królewskie Prawo: Będziesz miłował bliźniego swego jak siebie samego, dobrze czynicie

 

•

PSALM

Miłosierny jest Pan • Ps 103,1-4.8.10.12-13

Opatrzność i miłosierdzie. Psalm 103 to pieśń ku czci Boga

PSALM 103

---

HYMN NA CZEŚĆ BOGA • Wśród 150 psalmów około trzydziestu to hymny. Są podobne do siebie: zaczynają się od zaproszenia do wielbienia Pana, a potem wymieniają przyczyny tego uwielbienia, działania Boga w stworzeniu i historii. Każdy z nich skupia się na jednej z cech Stwórcy.

MIŁOSIERDZIE OD WIEKÓW • Taką strukturę będziemy mogli z łatwością usłyszeć w psalmie responsoryjnym. To pierwsza część psalmu 103. Jego autorstwo przypisuje się Dawidowi. To jeden z hymnów wysławiających Boga. Psalm 103 wysławia miłosierdzie i opatrzność.

 

NAJWAŻNIEJSZE CYTATY

---

Dawid o trosce Boga: On twoje życie ratuje od zguby

Prawda o miłosierdziu Boga: On odpuszcza wszystkie twoje winy

Wymowna metafora z psalmu 103: Jak odległy jest wschód od zachodu, tak daleko odsunął od nas nasze winy

 

 

 

 

•

DRUGIE CZYTANIE

Jesteś świątynią • 1 Kor 3,16-23
Okazuje się, że można pomylić fundament budowli z budowniczym. Przestrzega przed tym Paweł i wyjaśnia, o jaką budowlę tu chodzi

KSIĘGA: Pierwszy list do Koryntian • NADAWCA: św. Paweł • SKĄD: Efez • DATA: ok. 54 r. • ADRESACI: mieszkańcy Koryntu

---

PROBLEMY W KORYNCIE • Podczas swojego pobytu w Koryncie, ważnym greckim mieście, Pawłowi udało się założyć wspólnotę chrześcijan. Doszło w niej jednak do sporów, stąd interwencja Pawła – Pierwszy List do Koryntian. Jakie to były problemy? •zagrożona jedność: spory i podziały wynikały z różnic majątkowych i społecznych •rozwiązłość seksualna •liderzy: poważnym niebezpieczeństwem było pojawienie się ludzi chełpiących się swoją wiedzą i doskonałością. To oni głosili swobodę obyczajów, zachowywali się nieodpowiedzialnie, poszukiwali spektakularnych duchowych darów, zaniedbując miłość •odrzucenie zmartwychwstania: niektórzy Koryntianie odrzucili tę prawdę, kierując się grecką filozofią.

ROZDZIAŁ TRZECI • Z rozdziału pierwszego, którego fragment usłyszeliśmy w zeszłym tygodniu, przechodzimy do trzeciego. Tu Paweł posługuje się metaforą budowli, jej fundamentu i budowniczych. Ludzie mądrzy mądrością tego świata – tłumaczy– widzą sprawę tak: jedynym budowniczym, a nawet „fundamentem” Kościoła jest Paweł, czy to Apollos, albo któryś z apostołów, „lider” stronnictwa. Przez takie rozumienie tworzą się „przynależności”: jedni mówią Ja jestem Pawła, inni ja jestem Apollosa. To rodzi podziały • Tymczasem Paweł, logiką mądrości Boga, wyjaśnia, że on sam, Apollos czy Kefas są budowniczymi, dodając, że fundamentem nie może być nikt inny, jak tylko Jezus Chrystus. Każdy odpowiada za swój etap w budowaniu (albo w uprawie): ja siałem, Apollos podlewał, aczkolwiek głównym budowniczym jest jednak Bóg: Ten, który daje wzrost.  

BOŻA BUDOWLA • A co jest budowane? Kto jest budowlą? O tym usłyszymy w dzisiejszym czytaniu. Wy – pisze Paweł do adresatów. Dowiemy się, że ta budowla, którą jesteśmy, to świątynia Boga.

 

NAJWAŻNIEJSZE CYTATY

---

Św. Paweł do Koryntian, choć adresatami jest też każdy z nas: Czyż nie wiecie, że jesteście świątynią Boga i że Duch Boży mieszka w was?

Jeszcze raz o świętości: Świątynia Boga jest święta, a wy nią jesteście

I słowo o mądrości: Mądrość bowiem tego świata jest głupstwem u Boga

 

•

EWANGELIA

Doskonali • Mt 5,38-48

Jezus przestrzega przed półśrodkami. W świętości i doskonałości mamy naprawdę naśladować Boga. 

EWANGELISTA: św. Mateusz • CZAS POWSTANIA: po 70 r.

KATEGORIA: mowa• MIEJSCE: Góra Błogosławieństw • CZAS: ok. 30 r. • KTO MÓWI: Jezus• SŁUCHACZE: uczniowie, tłum

---

NOWY MOJŻESZ • W roku liturgicznym A czytamy Ewangelię według św. Mateusza. Według tradycji uważana jest ona za najstarszą, do naszych czasów zachowała się jedynie w wersji greckiej. Według świadectw starożytnych w pierwotnej wersji była spisana w języku aramejskim. Jej autorem jest powołany przez Jezusa na ucznia celnik Lewi – Mateusz • Jezus u Mateusza przedstawiony jest jako Nowy Mojżesz, Prawodawca. Na Jego przyjście wskazują licznie cytowane przez Mateusza  proroctwa Starego Testamentu. Stąd też podział Ewangelii (poza wstępem i epilogiem) odpowiada Pięcioksięgowi Mojżesza: • Księga pierwsza – Program królestwa (Mt 3-7)  • Księga druga: Przepowiadanie królestwa (Mt 8-10) • Księga trzecia: Tajemnice królestwa (Mt 11,1-13,52) • Księga czwarta: Kościół jako zaczątek królestwa (Mt 13,53-18,35) • Księga piąta: Wypełnianie się królestwa (Mt 19-25).

KAZANIE NA GÓRZE BŁOGOSŁAWIEŃSTW • To właśnie na Górze Błogosławieństw Jezus – Nowy Mojżesz – ustanawia Prawo Królestwa Bożego. Przed nami czwarta już jego część i dokończenie mowy z zeszłego tygodnia, opartej na konstrukcji: Słyszeliście, że powiedziano… A ja wam powiadam. Wydaje się więc, że to naturalna kontynuacja myśli: nie znoszę, lecz wypełniam, zastosowanej tym razem do dwóch zasad: oko za oko, ząb za ząb (w pierwszym akapicie) oraz nienawiści nieprzyjaciół (w drugim). Jednak są pewne różnice.

TYLKO MIŁOŚĆ • Trzy przykłady z zeszłej niedzieli dotyczyły przykazań Dekalogu. Dwa przykłady z tego tygodnia – nie. Jezus przywoła najpierw tzw. prawo talionu (oko za oko…) obecne w Starym Testamencie, choć my kojarzymy je głównie z Kodeksem Hammurabiego. Nie należy ono do dziesięciorga przykazań. Jeszcze bardziej zaskakujący będzie drugi przykład: Jezus „zacytuje” coś, co nie istnieje. W żadnym miejscu Starego Testamentu nie znajdziemy wezwania, by nienawidzić wroga • Finałem tej części kazania Jezusa będzie wezwanie nawiązujące do pierwszego czytania: wezwanie do doskonałości. Zwróćmy uwagę, że z pierwszym czytaniem Ewangelię łączy jeszcze jedno: Jezus przywoła przykazanie miłości bliźniego, drugie przykazanie miłości.

 

JESZCZE O EWANGELII

---

W porównaniu z zeszłą niedzielą wydaje się, że tym razem Jezus znosi, nie wypełnia: znosi prawo talionu oraz regułę nienawiści. Popatrzmy na to jednak z innej strony: przecież ze Starego Testamentu Jezus „wydobywa” przykazanie: przeciwstawiaj się złu. I tak samo jak poprzednio – nie znosi go, ale je wypełnia: zawiesza prawo talionu, które było starotestamentalnym sposobem zwalczania zła, i proponuje nową drogę: zwyciężanie zła dobrem.

Jezus „wydobywa” też przykazanie: kochaj bliźniego i, jak poprzednio, wypełnia: odtrąca niepisaną, acz obecną w praktyce, regułę nienawiści wobec nieprzyjaciół, w zamian obwieszcza: bliźnim jest też twój wróg.

 

TRANSLATOR

---

• Nie stawiajcie oporu złemu (Mt 5,39) • W oryginale dużo jaśniej i konkretniej: nie rewanżować się złemu.

• „Będziesz miłował swego bliźniego”, a nieprzyjaciela swego będziesz nienawidził (Mt 5,29) • W tym i kolejnym zdaniu chodzi oczywiście wprost o wroga: …nienawidził będziesz wroga twego. Ja zaś mówię wam: miłujcie wrogów waszych…

• I jeśli pozdrawiacie tylko swych braci, cóż szczególnego czynicie? (Mt 5,47) • I jeśli pozdrawialibyście braci waszych jedynie, co ponad czynicie?

• Bądźcie więc wy doskonali, jak doskonały jest Ojciec wasz niebieski (Mt 5,48) • W polskim tłumaczeniu mamy tryb rozkazujący, w oryginale czas przyszły niedokonany: Będziecie więc wy doskonali, jak Ojciec wasz niebieski jest doskonały.

 

LINKI

---

 • PRAWO TALIONU • Słyszeliście, że powiedziano: «Oko za oko i ząb za ząb» (Mt 5,38)

Wj 21,24-25: Jeżeli zaś ona poniesie jakąś inną szkodę, wówczas on odda życie za życie, oko za oko, ząb za ząb, rękę za rękę, nogę za nogę, oparzenie za oparzenie, ranę za ranę, siniec za siniec.

Kpł 24,17-20: Ktokolwiek zabije człowieka, będzie ukarany śmiercią… Ktokolwiek skaleczy bliźniego, będzie ukarany w taki sposób, w jaki zawinił. Złamanie za złamanie, oko za oko, ząb za ząb. W jaki sposób ktoś okaleczył bliźniego, w taki sposób będzie okaleczony.

Pwt 19,21: Twoje oko nie będzie miało litości. Życie za życie, oko za oko, ząb za ząb, ręka za rękę, noga za nogę.

Rz 12,17: Nikomu złem za zło nie odpłacajcie.

Rz 12,21: Nie daj się zwyciężyć złu, ale zło dobrem zwyciężaj.

• MIŁOŚĆ NIEPRZYJACIÓŁ • A Ja wam powiadam: Miłujcie waszych nieprzyjaciół i módlcie się za tych, którzy was prześladują (Mt 5,30)

Wj 23,4-5: Jeśli spotkasz wołu twego wroga albo jego osła błąkającego się, odprowadź je do niego. Jeśli zobaczysz, że osioł twego wroga upadł pod swoim ciężarem, nie pozostawisz go, ale razem z nim przyjdziesz mu z pomocą.

Prz 25,21-22: Gdy wróg twój łaknie, nakarm go, gdy pragnie, napój go wodą. Żar ognia zgromadzisz nad jego głową, a Pan ci za to zapłaci.

Łk 23,24: A Jezus mówił: „Ojcze, przebacz im, bo nie wiedzą, co czynią”.

Rz 12,14: Błogosławcie tych, którzy was prześladują. Błogosławcie, a nie złorzeczcie.

• DOSKONAŁOŚĆ • Bądźcie więc wy doskonali, jak doskonały jest Ojciec wasz niebieski (Mt 5,48)

Kpł 11, 44: Ponieważ Ja jestem Pan, Bóg wasz – uświęcajcie się. Bądźcie świętymi, bo Ja jestem święty.

Kpł 19,2 (I czytanie): Bądźcie świętymi, bo Ja jestem święty, Pan, Bóg wasz!

1 Kor 3,16-17 (II czytanie): Czyż nie wiecie, że jesteście świątynią Boga i że Duch Boży mieszka w was?… Świątynia Boga jest święta, a wy nią jesteście.

1P 1,14-16: Nie przystosowujcie się do waszych dawniejszych żądz, gdy byliście nieświadomi, ale w całym postępowaniu stańcie się wy również świętymi na wzór Świętego, który Was powołał, gdyż jest napisane: „Świętymi bądźcie, bo Ja jestem święty”.

Jk 1,4: Wytrwałość zaś winna być dziełem doskonałym, abyście byli doskonali i bez zarzutu, w niczym nie wykazując braków.

 

KRÓTKA WIADOMOŚĆ TEKSTOWA

---

Do szczęśliwych, spełnionych „połówek”, kochających i kochanych: Jeśli bowiem miłujecie tych, którzy was miłują, cóż za nagrodę mieć będziecie? Czyż i celnicy tego nie czynią? I jeśli pozdrawiacie tylko swych braci, cóż szczególnego czynicie? Czyż i poganie tego nie czynią?

 

CHMURA SŁÓW

---

Podobnie jak w zeszłym tygodniu, najczęściej, choć już nie tak często jak poprzednio, występuje słowo: NIE (14). Często występuje forma czasownika BĘDZIESZ (7). Czas przyszły w słowach Boga to polecenie, wręcz rozkaz: Będziesz upominał bliźniego… nie będziesz szukał pomsty, ale przecież tych wyrażeń odnoszących się do przyszłości jest więcej, w słowach Jezusa z dzisiejszej Ewangelii dominuje nawet tryb rozkazujący: Nie stawiajcie oporu złemu… daj temu, kto cię prosi. Dość często padają słowa PAN (8) i BÓG (7) w różnych formach gramatycznych. Cztery razy – również w różnych formach gramatycznych – usłyszymy słowo ŚWIĘTY, dwa razy ŚWIĄTYNIA – te dwa bliskoznaczne wyrazy bardziej dotyczą tu człowieka (nas) niż Boga.

STO SŁÓW

---

Łatwiej nam zrozumieć Boga, który mówi: bądź, bądźcie, proponuje, daje nam wybór. Kiedy mówi: będziesz, Jego słowo brzmi jak rozkaz dyktatora. Ale ton nieznoszący sprzeciwu jest częsty w Jego słowach w Biblii. Dość wspomnieć, że w taki sposób zwrócił się Archanioł Gabriel do Maryi: poczniesz i porodzisz. Dominuje on również w dzisiejszej Liturgii Słowa.

Widzę dziś Boga, który chce, żebym marzył ­– napisał w jednym ze swoich komentarzy o. Łukasz Wiśniewski i jest to najlepsze wyjaśnienie „Bożego rozkazu”. Dostajemy dziś kodeks, wezwanie do świętości: Miłujcie waszych nieprzyjaciół i módlcie się za tych, którzy was prześladują…

Bądźcie doskonali, a bardziej w zgodzie z oryginałem: Będziecie doskonali. To wezwanie, by marzyć. Będziesz! Naprawdę będziesz!