PUNKT WYJŚCIA
• TRZYDZIESTA CZWARTA NIEDZIELA ZWYKŁA • UROCZYSTOŚĆ CHRYSTUSA KRÓLA • rok A • KOLEKTA: Będziemy się modlili, aby całe stworzenie służyło Bogu i bez końca Go chwaliło • CZYTANIA: Księga Proroka Ezechiela 34, 11–12.15–17 • Psalm 23, 1–2a.2b–3.5.6 • 1 List do Koryntian 15, 20–26.28 • Ewangelia św. Mateusza 25, 31–46.
CHMURA SŁOWA
Przeczytaj również
-
Jutro Niedziela – XXV zwykła A
-
Papież: przebaczenie to podstawowy stan dla tych, którzy są chrześcijanami
-
Jutro Niedziela – XXIV zwykła A
-
„Z nudów” przeczytała Pismo Święte i się nawróciła! Niezwykła historia Nadii
-
Jak z szacunkiem i troską upominać innych? 4 kroki
-
Jutro Niedziela – XXIII zwykła A
-
Chcesz wiedzieć więcej o Biblii, ale nie masz kogo zapytać? Ta propozycja jest dla Ciebie!
-
Jutro Niedziela – XXII zwykła A
-
Jutro Niedziela – XXI zwykła A
-
Jutro Niedziela – XX zwykła A
-
Ile egzemplarzy Biblii sprzedano w 2022 roku?
-
Jutro Niedziela – XIX zwykła A
-
Do jakiego ryzyka zaprasza Bóg?
-
Jutro Niedziela – XVII zwykła A
-
Święta nakazane. Kiedy trzeba iść do kościoła?
STO SŁÓW
Uroczystość Jezusa Chrystusa Króla Wszechświata to ostatnia z niedziel przed Adwentem, kończy rok liturgiczny. Ten „koniec” wybrzmiewa nie tylko w eschatologicznej tematyce: przypowieści o Sądzie Ostatecznym (EWANGELIA), zapowiedzianym zresztą przez proroka Ezechiela (PIERWSZE CZYTANIE).
Bardziej zdumiewa i zachwyca mniej dostrzegalny aspekt: Liturgia Słowa uwypukla zakończenie misji Chrystusa: misji, którą On, Syn Boży, rozpoczął w chwili Wcielenia, przyjęcia ludzkiej kondycji. Misji, której punkt kulminacyjny to śmierć i zmartwychwstanie. W powszechnym przekonaniu po wniebowstąpieniu Chrystus po prostu znika w niebiosach, choć jest obecny w sakramentach. Święty Paweł (DRUGIE CZYTANIE) opisuje ze szczegółami, jak będzie wyglądał koniec: zakończenie misji Pana.
Nazwa uroczystości koncentruje się na Jezusie Królu. Tak, potrzeba, ażeby królował. Ale Słowo Boże pospiesza z wyjaśnieniem natury tego
królowania: Bóg jest pasterzem, bliskim człowiekowi, czujnym i czuwającym, który ma moc osądzić, oddzielić w nas zło od dobra.
Wybierz 02, aby zobaczyć tekst I czytania
Czytanie z Księgi Ezechiela
(Ez 34,11–12.15–17)
Tak mówi Pan Bóg: «Oto ja sam będę szukał moich owiec i będę sprawował nad nimi pieczę. Jak pasterz dokonuje przeglądu swojej trzody, gdy znajdzie się wśród rozproszonych owiec, tak Ja dokonam przeglądu moich owiec i uwolnię je ze wszystkich miejsc, dokąd się rozproszyły w dni ciemne i mroczne. Ja sam będę pasł moje owce i Ja sam będę je układał na legowisku» – mówi Pan Bóg. «Zagubioną odszukam, zabłąkaną sprowadzę z powrotem, skaleczoną opatrzę, chorą umocnię, a tłustą i mocną będę ochraniał. Będę pasł sprawiedliwie». Do was zaś, owce moje, tak mówi Pan Bóg: «Oto Ja osądzę poszczególne owce, barany i kozły».
Oto Słowo Boże.
•
PIERWSZE CZYTANIE
Będę pasł moje owce • Ez 34,11–12.15–17
Określenie „pasterz” na Bliskim Wschodzie funkcjonowało jako tytuł królewski. Oznacza, że Bóg szuka swoich owiec – a szukanie charakteryzuje zakochanych.
KSIĘGA: Ezechiela • AUTOR: Ezechiel • CZAS POWSTANIA: Na wygnaniu w Babilonii (586–538 r. przed Chr.) i po powrocie (redakcja) • KATEGORIA: wyrocznia prorocka
PROROCTWO I APOKALIPSA • Trzecia z wielkich ksiąg prorockich (obok ksiąg Izajasza i Jeremiasza) różni się od poprzednich, klasycznych proroctw tym, że sytuuje się pomiędzy klasycznym proroctwem a apokaliptyką. Do • proroctwa należy ścisły związek wyroczni z sytuacją historyczną, wielkie tematy miłości Boga i grzechu ludu, niewiernej Oblubienicy, oraz różne tzw. wyrocznie. Do • apokaliptyki nawiązują wizje rydwanu, doliny suchych kości oraz wizje nowej świątyni i miasta świętego. Księga dzieli się na wprowadzenie i trzy części • wstęp (Ez1–3) to opis powołania Ezechiela • część pierwsza (Ez4–24) – wyrocznie przeciw Jerozolimie • część druga (Ez 25–32) – mowy przeciw narodom pogańskim • część trzecia (Ez33–48) – wyrocznie zapowiadające odrodzenie Izraela. Ezechiel adresuje swe wyrocznie do Izraelitów przebywających na wygnaniu w Babilonii.
Z TRZECIEJ CZĘŚCI • Czytany w liturgii fragment pochodzi z trzeciej części księgi opisującej odrodzenie Izraela. Poprzedza go wezwanie do
prorokowania o pasterzach Izraela, którzy w oczach Pana całkowicie sprzeniewierzyli się swojej misji (Ez34,1–4). Na skutek ich egoizmu, chciwości i lenistwa owce się rozproszyły, błąkają się zagubione i padają łupem dzikich zwierząt (Ez34,6–9). Widząc cierpienia owiec, Bóg decyduje się przejąć funkcję pasterza i przewodnika (Ez34,11–16). Zapowiada sprawiedliwy sąd nad nimi (Ez34,17–22) oraz ustanowienie jednego Pasterza z domu Dawida (Ez34,23–27).
MISJA PASTERZA • Usłyszymy proroctwo Ezechiela dotyczące misji Boga Pasterza wobec swoich owiec. Daje się ono zamknąć w trzech obrazach: • Pan uwolni owce i zgromadzi je z miejsc rozproszenia • odszuka zabłąkane, uleczy chore, będzie umacniał zdrowe • osądzi swoje owce.
NAJWAŻNIEJSZE CYTATY
Oto Ja sam będę szukał moich owiec i będę sprawował nad nimi pieczę
Dokonam przeglądu moich owiec i uwolnię je ze wszystkich miejsc, dokąd się rozproszyły
Zagubioną odszukam, zabłąkaną sprowadzę z powrotem, skaleczoną opatrzę, chorą umocnię
BIBLIJNY INSIDER
• W Starym Testamencie Bóg był porównywany do pasterza (patrz: Rdz 49,24; Ps 23). Nazywał Izraela owcami swego pastwiska i swoją wyłączną własnością. Skąd takie porównanie? • Słowo roeh,„pasterz”, funkcjonowało na Bliskim Wschodzie jako tytuł królewski. Wielki król Dawid był nazywany Pasterzem Izraela (roehIsrael–2 Sm 5,2) • Bóg podzielił się swoją władzą z ziemskimi pasterzami, monarchami • Funkcja pasterza sugeruje, że Bóg troszczy się o swój lud.
• Tekst proroctwa Ezechiela aż roi się od czasowników opisujących działanie Boga Króla. Tutaj Pan jest przyrównany do pasterza, który z troską poszukuje swych owiec • Szukanie to czynność zakochanych: Oblubienicy i Oblubieńca z Pieśni nad Pieśniami, Boga z opisu raju w Księdze Rodzaju i Marii Magdaleny przy grobie Jezusa. Bóg nie śledzi naszych kroków, nie prześwietla sumień, ale z miłością poszukuje naszych ścieżek, aby uwolnić je od lęku i beznadziei – przychodzących, jak pisze Ezechiel, w „dni ciemne i mroczne”. Chce dać nam swoją błogosławioną bliskość i poczucie bezpieczeństwa.
• Król Pasterz na własnych rękach tuli do snu, szuka zagubionych, opatruje skaleczonych i umacnia chorych. Bóg Król nie troszczy się jedynie o najbogatszych, nie faworyzuje wpływowych. Jego miłość nie ma względu na osoby, a Jego oczy nie płoną pożądaniem. Panowanie Boga to troskliwa miłość.
Wybierz 02, aby zobaczyć tekst Psalmu
(Ps 23, 1-2a. 2b-3. 5. 6)
Refren: Pan mym pasterzem, nie brak mi niczego
Pan jest moim pasterzem, niczego mi nie braknie, pozwala mi leżeć na zielonych pastwiskach.
Prowadzi mnie nad wody, gdzie mogę odpocząć, orzeźwia moją duszę. Wiedzie mnie po właściwych ścieżkach przez wzgląd na swoją chwałę.
Stół dla mnie zastawiasz na oczach mych wrogów. Namaszczasz mi głowę olejkiem, kielich mój pełny po brzegi.
Dobroć i łaska pójdą w ślad za mną przez wszystkie dni życia i zamieszkam w domu Pana po najdłuższe czasy.
•
PSALM
Pan mym Pasterzem • Ps 23,1–2a.2b–3.5.6
Psalm o Bogu Pasterzu to jeden z najpopularniejszych psalmów. Zaświadcza, że Bóg prowadzi zawsze po właściwych ścieżkach.
PSALM 23 • AUTOR: Dawid/lewita • CZAS POWSTANIA: okres monarchii
PSALM 23 • Psalm Pan jest moim pasterzem doczekał się niezliczonych wersji muzycznych, zarówno klasycznych, chorałowych, jak i tzw. oazowych czy pielgrzymkowych. Bywa nawet śpiewany przez gwiazdy estrady. Autorem według tradycji jest Dawid. Kto wie, czy siła tego
utworu nie pochodzi z jego pasterskiego doświadczenia.
PIEŚŃ UFNOŚCI • W samym centrum psalmu znajdują się słowa Ty jesteś ze mną, przed którymi i po których jest taka sama liczba stychów. Według naukowców taka forma dowodzi, iż mamy do czynienia z psalmem ufności: wierzący wyraża swoją wdzięczność Bogu za jego nieustanną troskę i prowadzenie. Psalm, ze względu na ten bardzo osobisty charakter, stanowił być może część modlitwy zanoszonej w świątyni w najbliższym rodzinnym gronie.
PIEŚŃ PASTERZA • W psalmie można zauważyć dwie części: • pierwsze cztery wersy to tzw. pieśń pasterza (pasterz prowadzi psalmistę, chroni podczas niebezpieczeństw) • druga część psalmu to tzw. pieśń gościa (korzysta z hojności Pana) • Usłyszymy niemal cały psalm 23 – psalm o Bogu Pasterzu. Mówi o tym, jak Pan prowadzi po właściwych ścieżkach, nawet gdy człowiek przechodzi przez ciemną dolinę.
NAJWAŻNIEJSZE CYTATY
Pozwala mi leżeć na zielonych pastwiskach
Prowadzi mnie nad wody, gdzie mogę odpocząć
Stół dla mnie zastawiasz na oczach mych wrogów
Wybierz 02, aby zobaczyć tekst II czytania
Czytanie z Pierwszego Listu św. Pawła do Tesaloniczan
(1 Kor 15,20–26.28)
Bracia: Chrystus zmartwychwstał jako pierwociny spośród tych, co pomarli. Ponieważ bowiem przez człowieka przyszła śmierć, przez Człowieka też dokona się zmartwychwstanie. I jak w Adamie wszyscy umierają, tak też w Chrystusie wszyscy będą ożywieni, lecz każdy według własnej kolejności: Chrystus jako pierwociny, potem ci, co należą do Chrystusa, w czasie Jego przyjścia. Wreszcie nastąpi koniec, gdy przekaże królowanie Bogu i Ojcu i gdy pokona wszelką Zwierzchność, Władzę i Moc. Trzeba bowiem, ażeby królował, «aż położy wszystkich nieprzyjaciół pod swoje stopy». Jako ostatni wróg zostanie pokonana śmierć. A gdy już wszystko zostanie Mu poddane, wtedy i sam Syn zostanie poddany Temu, który Synowi poddał wszystko, aby Bóg był wszystkim we wszystkich.
Oto Słowo Boże.
•
DRUGIE CZYTANIE
Trzeba, ażeby królował • 1 Kor 15,20–26.28
Wizja czasów ostatecznych w opisie św. Pawła. Oto jak Chrystus Król Wszechświata pokonuje śmierć i każdemu udziela zmartwychwstania.
KSIĘGA: Pierwszy List do Koryntian • NADAWCA: św. Paweł i Sostenes • ADRESACI: Wspólnota chrześcijańska w Koryncie • CZAS POWSTANIA: ok. 54 r. • MIEJSCE POWSTANIA: Efez
LIST WIELOTEMATYCZNY • Paweł napisał do chrześcijan w Koryncie dwa listy. Pierwszy List do Koryntian powstał w czasie pobytu św. Pawła w Efezie podczas trzeciej wyprawy misyjnej (52–56 r. po Chr.) jako odpowiedź na otrzymany wcześniej list mieszkańców tego miasta. Paweł odwiedził Korynt po raz pierwszy w 50 r. Wówczas utworzył tu wspólnotę, która była narażona na wiele problemów. Korynt był ogromnym miastem portowym, które musiało się mierzyć z takimi problemami, jak chociażby • duże różnice w zamożności mieszkańców • spory odsetek niewolników czy • rozwiązłość seksualna. Młoda wspólnota chrześcijan miała problem z napierającą zewsząd kulturą i kultami pogańskimi. Apostoł Paweł w liście podejmuje następujące zagadnienia: • problemy z jednością wspólnoty (1 Kor 1, 10–4, 14) • kazirodztwo (1 Kor 5, 1–13) • wpływy pogańskie na decyzje sądowe (1 Kor 6, 1–11) • rozwiązłość (1 Kor 6, 12–20) • małżeństwo i bezżenność (1 Kor 7, 1–40) • spożywanie ofiar przeznaczonych dla bóstw pogańskich (1 Kor 8, 1–11, 1) • zebrania liturgiczne (1 Kor 11, 2–34) • dary Ducha Świętego (1 Kor 12, 1–14, 40) • życie wieczne (1 Kor 15, 1–58).
OSTATNI ROZDZIAŁ • 15 rozdział Pierwszego Listu do Koryntian jest poświęcony zagadnieniu zmartwychwstania i życia wiecznego. Był to istotny problem wspólnoty korynckiej, która przyjmowała zmartwychwstanie Chrystusa jako wybitnej jednostki, lecz nie zmartwychwstanie powszechne. Problemem była dla nich wciąż panująca śmierć oraz naturalistyczna, promowana przez żydowską apokaliptykę, wizja zmartwychwstania ciała • W odpowiedzi na te wątpliwości apostoł formułuje wpierw swoiste wyznanie wiary, w którym podkreśla • prawdziwość Zmartwychwstania Chrystusa (w. 3–8), dalej uwypukla • rolę Zmartwychwstania jako fundamentu wiary (w. 12–17), określa • sposób zmartwychwstania poszczególnych ludzi w czasie i przedstawia • wizję czasów ostatecznych (w. 21–28), aby ostatecznie pokazać, na czym będzie polegać • ludzka egzystencja w ramach ciała zmartwychwstałego po śmierci (w. 35–54).
WIZJA CZASÓW OSTATECZNYCH • Usłyszymy opis wizji czasów ostatecznych. Przez swoją mękę i śmierć Chrystus przywraca wszystkim ludziom dar życia. Fragment został wybrany nieprzypadkowo – usłyszymy również o Chrystusie Królu, który kończy ostatecznym zwycięstwem swoją misję na świecie.
NAJWAŻNIEJSZE CYTATY
Trzeba […], ażeby królował, «aż położy wszystkich nieprzyjaciół pod swoje stopy»
Wreszcie nastąpi koniec, gdy przekaże królowanie Bogu i Ojcu i gdy pokona wszelką Zwierzchność, Władzę i Moc.
Jako ostatni wróg zostanie pokonana śmierć
TRANSLATOR
• Chrystus zmartwychwstał… (1 Kor 15,20) • Zastosowanie formy perfektum egegertai podkreśla wagę tego faktu dla żyjących: Zmartwychwstały żyje i kształtuje życie Koryntian.
• …jako pierwociny spośród tych, co pomarli (1 Kor 15,20) • Dawniej tłumaczono: „jako pierwszy spośród tych, co pomarli”, jednak „pierwociny” (aparche) jest właściwym tłumaczeniem • Septuaginta używa tego słowa dla opisania pierwszych plonów należących się Bogu jako ofiara (por. Wj 22, 28; 23, 19; Kpł 2, 12). Zawiera się w tym określeniu przyrzeczenie i zapewnienie, że także reszta należy do Pana. Pierwsze owoce są znakiem i reprezentacją całości ofiarowanej Bogu• Tego słowa Paweł używa jeszcze w Liście do Rzymian (Rz 8, 23 • 1, 16). W pierwszym tekście przyjęcie przez chrześcijan pierwszych owoców Ducha jest zapowiedzią kolejnych. W drugim aparche oznacza świętość patriarchów i tych, którzy uwierzyli z Izraela będącego gwarantem świętości reszty wszczepionych w ich pień gałązek• Zmartwychwstanie Chrystusa jest gwarancją i zapowiedzią naszego zmartwychwstania.
BIBLIJNY INSIDER
• Ponieważ bowiem przez człowieka przyszła śmierć, przez Człowieka też dokona się zmartwychwstanie • Zmartwychwstanie, które przychodzi przez Chrystusa, Boga Człowieka, jest odpowiedzią na śmierć, która przyszła także przez człowieka. Można w tym odczytać logikę Bożego planu: człowiek musi naprawić to, co inny człowiek zniszczył.
• I jak w Adamie wszyscy umierają, tak też w Chrystusie wszyscy będą ożywieni, lecz każdy według własnej kolejności: Chrystus jako pierwociny, potem ci, co należą do Chrystusa, w czasie Jego przyjścia • Naprzeciw siebie stają nie tylko chronologicznie pierwszy i ostatni człowiek. Adam to przede wszystkim głowa starego stworzenia, podczas gdy Chrystus to pierwociny i głowa stworzenia nowego. Ze względu na solidarność z Adamem cała ludzkość uczestniczy w śmierci. Chrystus odwraca ten porządek. Kto trwa w Nim, zostanie ożywiony. Jego ostateczne przyjście (parousia) będzie się wiązać ze zmartwychwstaniem ciał ludzkich oraz pokonaniem śmierci. Ten ostatni wróg Boga musi zostać poddany pod jego stopy, aby wreszcie zapanowało Królestwo Boże.
Wybierz 02, aby zobaczyć tekst Ewangelii
Słowa EwangeliI wg świętego Mateusza
(Mt 25,31-46)
Jezus powiedział do swoich uczniów: «Gdy Syn Człowieczy przyjdzie w swej chwale, a z Nim wszyscy aniołowie, wtedy zasiądzie na swoim tronie pełnym chwały. I zgromadzą się przed Nim wszystkie narody, a On oddzieli jednych ludzi od drugich, jak pasterz oddziela owce od kozłów. Owce postawi po prawej, a kozły po swojej lewej stronie. Wtedy odezwie się Król do tych po prawej stronie: „Pójdźcie, błogosławieni u Ojca mojego, weźcie w posiadanie królestwo, przygotowane dla was od założenia świata! Bo byłem głodny, a daliście Mi jeść; byłem spragniony, a daliście Mi pić; byłem przybyszem, a przyjęliście Mnie; byłem nagi, a przyodzialiście Mnie; byłem chory, a odwiedziliście Mnie; byłem w więzieniu, a przyszliście do Mnie”. Wówczas zapytają sprawiedliwi: „Panie, kiedy widzieliśmy Cię głodnym i nakarmiliśmy Ciebie? Albo spragnionym i daliśmy Ci pić? Kiedy widzieliśmy Cię przybyszem i przyjęliśmy Cię, lub nagim i przyodzialiśmy Cię? Kiedy widzieliśmy Cię chorym lub w więzieniu i przyszliśmy do Ciebie?” A Król im odpowie: „Zaprawdę, powiadam wam: Wszystko, co uczyniliście jednemu z tych braci moich najmniejszych, Mnie uczyniliście”. Wtedy odezwie się i do tych po lewej stronie: „Idźcie precz ode Mnie, przeklęci, w ogień wieczny, przygotowany diabłu i jego aniołom! Bo byłem głodny, a nie daliście Mi jeść; byłem spragniony, a nie daliście Mi pić; byłem przybyszem, a nie przyjęliście Mnie; byłem nagi, a nie przyodzialiście Mnie; byłem chory i w więzieniu, a nie odwiedziliście Mnie”. Wówczas zapytają i ci: „Panie, kiedy widzieliśmy Cię głodnym albo spragnionym, albo przybyszem, albo nagim, kiedy chorym albo w więzieniu, a nie usłużyliśmy Tobie?” Wtedy odpowie im: „Zaprawdę, powiadam wam: Wszystko, czego nie uczyniliście jednemu z tych najmniejszych, tego i Mnie nie uczyniliście”. I pójdą ci na wieczną karę, sprawiedliwi zaś do życia wiecznego».
Oto Słowo Pańskie.
•
EWANGELIA
Sąd ostateczny • Mt 25,31–46
Przedmiotem sądu nie będą zło i grzech, lecz praktykowanie miłości. Wszystko, co uczyniliście jednemu z tych braci moich najmniejszych, Mnie uczyniliście.
EWANGELISTA: św. Mateusz • CZAS POWSTANIA: ok. 80–90 r. • KATEGORIA: przypowieść • MIEJSCE NAUCZANIA: Jerozolima, Góra Oliwna • CZAS POWSTANIA: ok. 33 r. • KTO MÓWI: Jezus • ADRESACI: uczniowie
EWANGELIA I JEJ AUTOR • Autor Ewangelii wg św. Mateusza ani razu nie zdradza się w tekście księgi. Tradycyjnie autorstwo przypisuje się jednak Mateuszowi – jednemu z Dwunastu. Księga powstała w pierwszym stuleciu, najprawdopodobniej w latach osiemdziesiątych, zapewne w Antiochii Syryjskiej. Adresatem Ewangelii jest wspólnota składająca się w znacznej mierze z judeochrześcijan, choć znajdują się w niej również nawróceni poganie. Wpływa to na charakter księgi, która ma zabarwienie judaistyczne. W jej strukturze można wyróżnić pięć większych jednostek, zwanych mowami: • Kazanie na górze (Mt 5,1–7,29) • mowa misyjna (Mt 10,1–11) • mowa w przypowieściach (Mt 13,1–53) • mowa kościelna (Mt 18,1–35) • mowa eschatologiczna (Mt 24,1–25,46). Takim układem autor mógł nawiązywać do budowy Pięcioksięgu.
PRZYPOWIEŚCI O KOŃCU • Opis sądu ostatecznego należy do większej jednostki literackiej, poświęconej przyszłym losom Jerozolimy i powtórnemu przyjściu Chrystusa w czasach ostatecznych (Mt 24–25). Ów fragment, o głęboko eschatologicznym przesłaniu, bezpośrednio poprzedza opis męki, śmierci i zmartwychwstania Chrystusa (Mt 26–28) i bywa określany jako mowa eschatologiczna. Jest to piąta z wielkich mów Jezusa w Ewangelii Mateuszowej. Mistrz z Nazaretu przemawia do uczniów zebranych wokół Niego na Górze Oliwnej, wielokrotnie używając przypowieści. Wymienia • znaki, które pojawią się na końcu czasów (Mt 24, 3–25), opisuje samo • przybycie Syna Człowieczego na ziemię (Mt 24, 26–35) oraz właśnie • Sąd Ostateczny (Mt 25, 31–46).
PRZYPOWIEŚĆ O SĄDZIE • Usłyszymy malowniczą i pełną ostrzeżeń przypowieść o Sądzie Ostatecznym. Zwróćmy uwagę, że obejmie każdego, ale przedmiotem sądu będzie praktykowanie miłości.
NAJWAŻNIEJSZE CYTATY
Weźcie w posiadanie królestwo, przygotowane wam od założenia świata!
Wszystko, co uczyniliście jednemu z tych braci moich najmniejszych, Mnieście uczynili
BIBLIJNY INSIDER
• Owce i kozły • Wydaje się, że Pasterz przeprowadzający sąd z góry dokonuje podziału na owce i kozły • Owce kojarzą się pozytywnie, często w ten sposób określa się lud Pana (Ps 78,52; Iz 40,11; Ez 34,5). W Ewangelii mowa jest też o zagubionych owieczkach, które Jezus bierze na ręce i sprowadza do owczarni(Mt 18,12) • Kozły wywołują negatywne skojarzenia. W Księdze Daniela kozioł symbolizuje wrogie Bogu imperium pogańskie (Dn 8,8.21), a w Księdze Kapłańskiej jest przedstawiony jako ofiara dla Azazela (Kpł 16,10.26) • Słowo, którym Mateusz opisuje kozły (erifion), nie sugeruje jednak żadnej niechęci czy Bożej predestynacji do bycia „potępionym”. Oznacza ono małe koźlątko (Tb 2,23) i budzi wręcz czułe skojarzenia • Bóg traktuje wszystkich z równą troską i miłością, daje wszystkim równe szanse. W jego historii nie ma miejsca na „kozły” ofiarne. Sąd ostateczny ujawni jednak przepaść i ostateczny rozwód między tymi, którzy z Bożej szansy skorzystali, i tymi, którzy ją zaprzepaścili. Wszystko zależy od praktycznego wcielenia w życie najważniejszego przykazania Jezusa – przykazania miłości • Skąd jednak prawa i lewa strona? Skąd podział na kozły i owce?
• Po prawej i po lewej stronie • Prawa strona (gr. deksios) to miejsce najbliższych doradców (Syr 12,12). Na prawej ręce nosi się sygnet, znak godności i władzy (Syr 49,11). Bóg jako Zbawiciel staje po prawicy sprawiedliwego (Ps 16,8). Chrystus w Królestwie zasiada po prawicy Najwyższego (patrz: Mt 26,64; Rz 8,34) • Prawa strona starożytnym kojarzy się z władzą, zaufaniem i bliskością. Chrystus stawia owce po prawej stronie, co świadczy o uznaniu ich za swoich najbliższych, zaufanych przyjaciół • Strona lewa (gr. euonymos) po grecku oznacza dosłownie stronę dobrego imienia. To eufemizm, którym starożytni określali zły omen, zły znak, zapowiedź nieszczęścia (Koh 10,2: Serce mędrca zwraca się ku prawej stronie, a serce głupca ku lewej). Lewa strona to według tradycji strona potępionego łotra (Łk 23,23).
