Jutro Niedziela – Trójcy Świętej C
Bóg jeden w Trzech Osobach. Byś i ty nie był sam
Polub nas na Facebooku!
PUNKT WYJŚCIA
NAJŚWIĘTSZEJ TRÓJCY • Rok C • KOLEKTA: Modlimy się, abyśmy wyznając prawdziwą wiarę uznawali wieczną chwałę Trójcy • KOLOR: biały • CZYTANIA: Księga Przysłów 8, 22-31 • Psalm 8, 4-5. 6-7. 8-9 • List do Rzymian 5, 1-5; Ewangelia Jana 16, 12-15.
• CHMURA SŁOWA •
•
PIERWSZE CZYTANIE
Tajemnica Boga • Prz 8, 22-31
Już Izrael przeczuwał, że Bóg nie jest sam, że jest wspólnotą osób. Oto jedno z tych starotestamentalnych “przeczuć”
KSIĘGA: Przysłów • AUTOR: Salomon, anonimowi mędrcy • CZAS POWSTANIA: X-IV w. przed Chr. • MIEJSCE: starożytny Izrael • KATEGORIA: przysłowia
PRZEWODNIK DLA ZAGUBIONYCH • Księga Przysłów należy do ksiąg mądrościowych Starego Testamentu. Jej tytuły grecki i hebrajski (Przysłowia Salomona) – wiążą dzieło z postacią izraelskiego króla, a jednocześnie zdradzają najczęściej stosowany w księdze gatunek literacki. Księga to praktyczny przewodnik dla tych, którzy chcą trzymać się Mądrości Pana i Jego Prawa. Powstała dla Izraelitów żyjących w czasach po wygnaniu, otoczonych kulturą perską i hellenistyczną oraz konkurującymi ze sobą religiami i filozofiami • W księdze można wyróżnić kilka części: • wprowadzenie, pochodzące z okresu perskiego lub hellenistycznego (rozdziały 1-9) • przysłowia przypisywane Salomonowi (10,1-22,16) • Słowa Mędrców (22,17-24,34) • drugi zbiór przysłów Salomona (25-29) • dodatek: Słowa Agura (rozdział 30) i Słowa Lemuela (rozdział 31).
MOWY MĄDROŚCI • W niedzielnej liturgii usłyszymy fragment pierwszej, najmłodszej części księgi. Rozdział ósmy to poemat, w którym upersonifikowana mądrość przedstawia samą siebie. W swoich trzech mowach (>>8,4-11, >>8,12-21, >>8,22-32) naśladuje proroków i objawia istotę samego Boga. W rozdziale 9 Mądrość zaprasza na ucztę, którą przygotowała dla swoich uczniów.
KIM JEST MĄDROŚĆ? • Już tradycja starożytnego Izraela, choć jeszcze nie w pełni, jakby przez zasłonę, kontemplowała nieopisywalną tajemnicę Boga: że jest wspólnotą osób. Zawiera to między innymi trzecia z “mów mądrości” z Księgi przysłów, którą usłyszymy w pierwszym czytaniu • Mądrość przedstawia się w niej jako tajemnicza postać, • wznioślejsza od wszelkich stworzeń i • starsza od wszystkiego, co istnieje, • towarzysząca samemu Bogu w całym dziele stwarzania. Warto wiedzieć, że tradycja chrześcijańska widziała w niej zawsze ukrytą zapowiedź Syna Bożego, drugiej Osoby Trójcy Świętej.
NAJWAŻNIEJSZE CYTATY
Bóg nie był sam przy stworzeniu świata: Gdy niebo umacniał, z Nim byłam, gdy kreślił sklepienie nad bezmiarem wód…
Tak odwieczna jak Sam Bóg: Od wieków zostałam ustanowiona, od początku, przed pradziejami ziemi (Prz 8,23)
LINKI
Nowy Testament – a za nim chrześcijańscy komentatorzy – często wspomina o koegzystencji Chrystusa z Ojcem korzystając z atrybutów Mądrości opisanej w Księdze Przysłów
• Od wieków zostałam ustanowiona, od początku, przed pradziejami ziemi (Prz 8,22)
J 1,1: Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga, i Bogiem było Słowo
J 17,5: A teraz Ty, Ojcze, otocz Mnie u siebie tą chwałą, którą miałem u Ciebie pierwej, zanim świat powstał.
• Ja byłam przy Nim mistrzynią, rozkoszą Jego dzień po dniu, cały czas igrając przed Nim (Prz 8,30)
Mt 3,17: A głos z nieba mówił: «Ten jest mój Syn umiłowany, w którym mam upodobanie».
Kol 1,15: On jest obrazem Boga niewidzialnego Pierworodnym wobec każdego stworzenia…
TRANSLATOR
Pan mnie stworzył, na początku swej drogi (Prz 8,22) • W tekście hebrajskim dosłownie Pan mnie kupił/nabył • Rdzeń qanah nosi w sobie konotacje rodzicielskie i relacyjne. Spotykamy również w >>Rdz 4,1 (Ewa poczęła i urodziła Kaina) oraz >>Pwt 32,6 (On cię uczynił, umocnił)
Od wieków jestem stworzona, od początku, nim ziemia powstała (Prz 8,23) • w oryginale: Od wieków jestem utkana, od początku… • Słowo nissaktî (od nāsîk – książę) nosi konotację książęcego statusu, piękna >>Ps 139,13: Utkałeś mnie w łonie mej matki
Przed oceanem istnieć zaczęłam, przed źródłami pełnymi wody (Prz 8,24) • W oryginale czasownik oznaczający dosłownie bóle porodowe • Słowo ḥolalti znajdujemy m. in. w >>Pwt 32,18: zapominasz o Bogu, który dał ci życie >>Ps 90,2: Zanim góry narodziły się w bólach • Mądrości rodzi się z ofiarnej Miłości Stwórcy.
Ja byłam przy Nim mistrzynią, rozkoszą Jego dzień po dniu, cały czas igrając przed Nim (Prz 8,30) • Hebrajskie słowo amon może oznaczać trzy rzeczy: • architekta, rzemieślnika, mędrca wprowadzającego sztukę i rzemiosło w ludzki świat po potopie • coś stale obecnego przy Bogu, pewnego: w tym wypadku Mądrość byłaby przyjacielem, towarzyszem • dorastającą dziewczynkę (>>JESZCZE O PIERWSZYM CZYTANIU)
JESZCZE O PIERWSZYM CZYTANIU
W trzeciej mowie Mądrość przedstawia się jako przedwieczna, pierwsze ze stworzeń Bożych. A równocześnie jako dorastające dziecko, mała dziewczynka tańcząca przed stwarzającym świat Bogiem i przypatrująca się z ciekawością Jego dziełu. Mądrość przychodzi na świat, kiedy Bóg zaczyna stwarzać, jest owocem Jego miłości, wysiłku i kreatywności. Podpatrując Stwórcę jest jego pierwszym uczniem i będzie dojrzewać aż stanie się piękną Kobietą, Panią domu zastawiającą stół i zapraszającą człowieka na ucztę życia (>> Prz 9)
W Księdze Przysłów Mądrość nie jest samodzielną postacią, lecz raczej odbiciem natury i istoty Boga. Objawia Go jako tego, który nieustannie tworzy i cieszy się swoim stworzeniem, tak jak On jest zakochana w człowieku. Mądrość pozwala zajrzeć do wnętrza Boga, który emanuje radością, kreatywnością i miłością. W ten sposób przygotowuje nas na objawienie Trójcy.
•
PSALM
Taki mały a taki wielki • Ps 8, 4-5. 6-7. 8-9
Prawdziwa wielkość człowieka wynika z wielkości Chrystusa
PSALM 8 • AUTOR: lewita • CZAS POWSTANIA: czasy powygnaniowe
PSALM POCHWALNY • Psalm 8, jeden z najbardziej znanych psalmów, cytowany kilka razy w Nowym Testamencie, należy do gatunku hymnu (tehilla), modlitwy bezinteresownego uwielbienia Pana • Tradycyjnie nazywany Dawidowym, pochodzi raczej z epoki perskiej. Stanowi modlitwę wspólnoty, która powróciła już z wygnania, a jego treścią jest teologiczna refleksja nad dziełem świata (cf. Rdz 1) • Być może miał on swoje szczególne zastosowanie w liturgii sprawowanej wspólnie w świątyni nocą (rozgwieżdżone niebo, o którym mówi), lub podczas tzw. “inkubacji”, kiedy wierzący spędzał noc w świątyni, czekając na osobiste Słowo od Boga. Na pewno stosowano go w liturgii kapłańskiej, na co wskazuje otwierająca i zamykająca psalm rytmiczna antyfona.
PIĘKNO ŚWIATA I WIELKOŚĆ CZŁOWIEKA • Psalmista jest z jednej strony zachwycony i onieśmielony wielkością stworzenia, z drugiej strony doświadcza szczególnego wybrania jakim Bóg obdarzył tak małego człowieka: ma być przedstawicielem Boga wobec całego wszechświata.
CHRYSTUS DROGĄ DO WIELKOŚCI • Dlaczego w niedzielę Trójcy Świętej słuchamy psalmu 8? Wydaje się proroczo zapowiadać wywyższenie Chrystusa, Syna Bożego.
Już autor Listu do Hebrajczyków zauważa, że słowa tego psalmu odnoszą się bardziej do Chrystusa niż do zwykłego człowieka, bo to właśnie Synowi Bożemu, wywyższonemu w swoim zmartwychwstaniu “wszystko poddałeś pod jego stopy” (w. 6-7; Hbr 2,7-8). To wywyższenie do chwały po “cierpieniach śmierci” dokonało się w Chrystusie niejako “za każdego” człowieka (Hbr 2,9), dlatego dopiero dzięki Niemu człowiek może odnaleźć swą prawdziwą godność. • W ten sposób misterium paschalne Jezusa Chrystusa jest drogą objawienia tajemnicy niepojętego i potężnego Boga kruchemu i małemu człowiekowi. Tak oto człowiek może być wprowadzony w udział w tajemnicy Trójcy.
NAJWAŻNIEJSZE CYTATY
Psalm 8 – według Tradycji – o Chrystusie: Czym jest człowiek, że o nim pamiętasz, i czym syn człowieczy, że się nim zajmujesz?
Jaka piękna noc!: Gdy patrzę na Twe niebo, dzieło Twych palców, księżyc i gwiazdy, któreś Ty utwierdził…
Prawdziwa władza: Obdarzyłeś go władzą nad dziełami rąk Twoich; złożyłeś wszystko pod jego stopy
LINKI
Uczyniłeś go niewiele mniejszym od istot niebieskich, chwałą i czcią go uwieńczyłeś (Ps 8,6)
Rdz 1,26: A wreszcie rzekł Bóg: «Uczyńmy człowieka na Nasz obraz, podobnego Nam. Niech panuje nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym, nad bydłem, nad ziemią i nad wszystkimi zwierzętami pełzającymi po ziemi!»
Obdarzyłeś go władzą nad dziełami rąk Twoich; złożyłeś wszystko pod jego stopy: (Ps 8,7)
Ef 1,22: Wszystko poddał pod Jego stopy, a Jego samego ustanowił nade wszystko Głową dla Kościoła.
Sprawiłeś, że nawet usta dzieci i niemowląt oddają Ci chwałę, na przekór Twym przeciwnikom, aby poskromić nieprzyjaciela i wroga. (Ps 8,3)
Mt 21,15-16: Arcykapłani i uczeni w Piśmie – widząc cuda, które uczynił, i dzieci wołające w świątyni: «Hosanna Synowi Dawida» – oburzyli się i rzekli do Niego: «Słyszysz, co one mówią?» A Jezus im odpowiedział: «Tak jest. Czy nigdy nie czytaliście: Z ust niemowląt i ssących zgotowałeś sobie chwałę?»
•
DRUGIE CZYTANIE
Nadzieja w ucisku • Rz 5, 1-5
Św. Paweł pisze o roli Trójcy Świętej. To nie jakaś abstrakcja czy puste słowa
KSIĘGA: List do Rzymian · NADAWCA: św. Paweł · SKĄD: Korynt · DATA: 57-58 · ADRESACI: mieszkańcy Rzymu
LIST DO STOLICY • List do Rzymian bardzo często powraca w niedzielnej Liturgii Słowa. Nic dziwnego: to jedno z najdojrzalszych pism Pawła. List ma charakter pastoralnego podsumowania, w którym Paweł zbiera doświadczenie całego życia swej pracy i głoszenia Ewangelii. Paweł głosi Rzymianom Ewangelię i chce mieć pewność, że rozumieją, co w tej Ewangelii jest najważniejsze, co sprawia, że jest ona naprawdę Dobrą Nowiną dla człowieka. Pisze do wspólnoty znajdującej się w stolicy imperium, w sercu antycznego świata. Rzym ma być kołem zamachowym dla głoszonej przez Pawła Ewangelii o usprawiedliwieniu z wiary w Chrystusa i o tym, że Chrystus jest drogą zbawienia i dla Żydów, i dla pogan.
SKUTKI USPRAWIEDLIWIENIA • Po wytłumaczeniu we wcześniejszych rozdziałach, że wszyscy na równi (i poganie i Żydzi) potrzebują usprawiedliwienia poprzez wiarę w Jezusa Chrystusa, w piątym rozdziale Paweł opisuje skutki tegoż usprawiedliwienia. Pierwszym i podstawowym jest pojednanie z Bogiem.
DUCH DAJE NADZIEJĘ • W drugim czytaniu usłyszymy, na czym polega praktyczna obecność Trójcy Świętej i jej działanie w wierzącym. Zwróćmy uwagę na kilka cech, które opisują człowieka, który doświadczył pojednania z Bogiem, tzn. przyjął łaskę usprawiedliwienia: to przede wszystkim • pokój i • nadzieja. Płyną one z doświadczenia miłości Boga poprzez Ducha Świętego, który przebywa w sercu chrześcijanina.
NAJWAŻNIEJSZE CYTATY
Św. Paweł o Duchu Świętym: A nadzieja zawieść nie może, ponieważ miłość Boża rozlana jest w sercach naszych przez Ducha Świętego, który został nam dany.
Św. Paweł o znaczeniu ucisku: Chlubimy się także z ucisków, wiedząc, że ucisk wyrabia wytrwałość…
LINKI
Ale nie tylko to, lecz chlubimy się także z ucisków, wiedząc, że ucisk wyrabia wytrwałość (Rz 5,3)
Jk 1,2-3: Za pełną radość poczytujcie to sobie, bracia moi, ilekroć spadają na was różne doświadczenia. Wiedzcie, że to, co wystawia waszą wiarę na próbę, rodzi wytrwałość.
2Kor 12,9: Pan mi powiedział: «Wystarczy ci mojej łaski. Moc bowiem w słabości się doskonali». Najchętniej więc będę się chlubił z moich słabości, aby zamieszkała we mnie moc Chrystusa.
A nadzieja zawieść nie może, ponieważ miłość Boża rozlana jest w sercach naszych przez Ducha Świętego, który został nam dany (Rz 5,5)
Jl 3,1: I wyleję potem Ducha mego na wszelkie ciało…
Ga 4,6: Na dowód tego, że jesteście synami, Bóg wysłał do serc naszych Ducha Syna swego, który woła: Abba, Ojcze!
TRANSLATOR
Ale nie tylko to, lecz chlubimy się także z ucisków, wiedząc, że ucisk wyrabia wytrwałość (Rz 5,3). Ucisk (gr. thlipsis) – dosłownie czynność fizycznego nacisku, może oznaczać przede wszystkim zewnętrzne utrapienia, przeciwności, prześladowania (Izrael w Egipcie był uciskany; Paweł doświadcza różnych ucisków), ale również stan wewnętrznego cierpienia, zmartwienia, niedoli, powodowany tym, co zewnętrzne
Ponieważ miłość Boża rozlana jest w sercach naszych przez Ducha Świętego, który został nam dany. (Rz 5,5). Rozlana (gr. ekcheo) – oprócz dosłownego znaczenia dotyczącego płynów (i przenośnego dotyczącego krwi: przelać krew to zabić), czasownik ten (kiedy dotyczy pojęć abstrakcyjnych) oznacza całkowite wypełnienie czymś co pochodzi z góry (w ST: łaską, miłosierdziem, duchem)
A nadzieja zawieść nie może. Dosłownie nadzieja nas nie zawstydzi, nie rozczaruje (gr. kataischyno). Złożenie kata- podkreśla straszliwe, ostateczne rozczarowanie, które może spotkać człowieka na końcu życia.
Wytrwałość (rodzi) wypróbowaną cnotę, wypróbowana cnota zaś – nadzieję. W tekście gr. mowa jest o wytrwałości, która rodzi nie tyle cnotę (to już dodatek interpretacyjny), ile pozytywny wynik testu (dokime), czyli uznanie nas za wypróbowanych, godnych zaufania.
JESZCZE O DRUGIM CZYTANIU
Od rozdziału 5 do 8 Paweł opisuje Nowe Życie w Chrystusie. Jest w nim miejsce nie tylko na chwałę Bożą, której nadzieją chlubi się apostoł, ale także na ucisk, którego doświadcza. Teraźniejsze cierpienia nie przekreślają chwały Bożej, która ma się objawić w chrześcijaninie (Rz 8,18). Przekonuje nas o tym Duch Święty, który został rozlany w sercach wierzących. Więcej nawet, wydaje się, że potrzebujemy ucisków, prób, przez które przeprowadza nas Duch Święty. Dzięki Jego cierpliwemu świadectwu droga chrześcijan układa się w ucisk, który prowadzi do wytrwałości, a ta z kolei do uznania nas za godnych zaufania przez Boga. To słowo, które padnie z jego ust na sądzie. W ten sposób Duch Święty przez wszystko cierpliwie prowadzi nas do zbawienia.
•
EWANGELIA
Jeden, ale Trzech • J 16, 12-15
Podczas Ostatniej Wieczerzy, pożegnania z uczniami, Jezus mówi im o Ojcu i Duchu. Objawia im pełnię Boga
EWANGELISTA: św. Jan • CZAS POWSTANIA: ok. 90 r.
KATEGORIA: mowa • MIEJSCE: Wieczernik, Jerozolima • CZAS: ok. 33 r., przed Męką i Zmartwychwstaniem • KTO MÓWI: Jezus • ADRESACI: uczniowie
KSIĘGA KRZYŻA • Najmłodsza z Ewangelii została napisana przez Jana, a następnie zredagowana przez jego uczniów ok. 90 r. • Ewangelię św. Jana dzieli się na • Księgę Znaków – objawianie się Jezusa światu (rozdziały 1-12, Ewangelista mówi nie o cudach, lecz siedmiu znakach objawiających misterium Pana) oraz • Księgę Krzyża – objawianie się Jezusa wspólnocie swoich uczniów (rozdziały 13-20).
OSTATNIA WIECZERZA • Po raz kolejny w ostatnich tygodniach usłyszymy fragment pochodzący z opisu Ostatniej Wieczerzy (w Ewangelii św. Jana to aż 5 rozdziałów: 13-17), bezpośrednio poprzedzającej mękę i śmierć Jezusa na Krzyżu • W szesnastym rozdziale jesteśmy świadkami ostatecznego pożegnania Jezusa z uczniami. Tłumaczy On im dlaczego odchodzi, dokąd idzie, ale przede wszystkim tłumaczy, że uczniowie nie zostaną sami.
TRZY OSOBY • W Ewangelii usłyszymy słowa Jezusa, który objawia uczniom Ojca i Ducha. Są doskonałą jednością, ale każdy z nich jest inny, każdy ma swoją rolę. Razem stanowią nierozerwalną, doskonałą wspólnotę osób. Z przyjściem Jezusa otrzymujemy pełnię objawienia Trójcy, z Jego odejściem ta pełnia staje się, poprzez Ducha, dostępna dla człowieka.
CYTATY
Jezus o Duchu Świętym: nie będzie mówił od siebie, ale powie wszystko, cokolwiek usłyszy, i oznajmi wam rzeczy przyszłe
Jezus o Ojcu: Wszystko, co ma Ojciec, jest moje
JESZCZE O EWANGELII
Droga Jezusa w Ewangelii Jana dobiega kresu. Zaledwie zaczęli poznawać swego Mistrza, a już muszą się z Nim rozstać. Jezus obiecuje jednak, że nie zostawi ich “sierotami”. Duch, którego im pośle, doprowadzi ich do pełni Prawdy, której zaledwie skosztowali. Nie chodzi o prawdę filozoficzną, prawdę o świecie czy o nich samych. Prawdą jest w Ewangelii Jana sama Osoba Jezusa i objawienie Synostwa Bożego, które przynosi. Duch gwarantuje, że uczniowie będą wchodzić coraz głębiej w tajemnicę Mistrza, stając się synami w Synu. Bez Ducha Chrystus pozostaje tajemnicą zamkniętą dla ludzkiej percepcji.
LINKI
Jeszcze wiele mam wam do powiedzenia, ale teraz jeszcze znieść nie możecie (J 16,12)
1Kor 3,1-2: A ja nie mogłem, bracia, przemawiać do was jako do ludzi duchowych, lecz jako do cielesnych, jak do niemowląt w Chrystusie. Mleko wam dałem, a nie pokarm stały, boście byli niemocni; zresztą i nadal nie jesteście mocni.
On Mnie otoczy chwałą, ponieważ z mojego weźmie i wam objawi. (J 16,14)
J 7,39: A powiedział to o Duchu, którego mieli otrzymać wierzący w Niego; Duch bowiem jeszcze nie był dany, ponieważ Jezus nie został jeszcze uwielbiony.
Wszystko, co ma Ojciec, jest moje. Dlatego powiedziałem, że z mojego weźmie i wam objawi. (J 16,15)
Łk 10,22: Ojciec mój przekazał Mi wszystko. Nikt też nie wie, kim jest Syn, tylko Ojciec; ani kim jest Ojciec, tylko Syn i ten, komu Syn zechce objawić».
TWEETY
STO SŁÓW
Każdego roku liturgicznego (A – B – C) w niedzielę Najświętszej Trójcy słuchamy innych czytań, które jednak zawsze, gdy spojrzymy na nie razem, przedstawiają nam całość objawienia Trójcy.
Bóg Ojciec nas stworzył (I CZYTANIE, PSALM), Syn Boży zbawił (II CZYTANIE, EWANGELIA), a Duch Święty nas prowadzi i uświęca (II CZYTANIE, EWANGELIA). Razem stanowią doskonałą jedność, choć każdy z Nich zachowuje swoją odrębność.
Bóg stopniowo objawiał w historii prawdę o swym wewnętrznym życiu, i tak samo stopniowo prowadzi człowieka i zaprasza do tej komunii, wspólnoty z sobą. Dzięki misterium paschalnemu Jezusa Chrystusa słaby i kruchy człowiek odnajduje swą prawdziwą wielkość i godność, która daje pokój nawet w uciskach i przeciwnościach. Poprzez Ducha może mieć udział w życiu samego Boga.
Nie jesteśmy identyczni i nigdy nie będziemy. Kościół jest (na ziemi jeszcze niedoskonałą) realizacją takiej wspólnoty w której panuje jedność w różnorodności, na wzór samego Boga. On nie jest samotny i nie chce, żeby człowiek był sam.
