Jutro Niedziela – III zwykła B
Wszystko przemija. Pozostaje tylko ubogie słowo, które skuteczniejsze jest niż wszystko to, o co niepotrzebnie zabiegamy
Polub nas na Facebooku!
Czasem wydaje się, że trzeba wielu słów, skoordynowanych działań, zmyślnych pomysłów, kościelnego PR-u, ustalonej strategii – i geniuszu komunikacyjnego, żeby… zdobyć ludzi dla Boga.
W pierwszym czytaniu Jonasz robił po prostu to, co Pan mu nakazał: szedł, wołał i głosił upomnienie. Wystarczyło bardziej uwierzyć Bogu zlecającemu takie właśnie zadanie niż własnym obawom.
Historia ubogiego słowa, które wystarcza, powraca w samym Jezusie. Głosił nawrócenie i wiarę w Ewangelię. Niczym innym nie zdobył serc apostołów.
Czasem wydaje się, że trzeba prawdziwego sprzysiężenia złego losu, żeby zrozumieć, że wszystko inne przemija, pozostaje tylko ubogie słowo, które skuteczniejsze jest niż wszystko to, o co niepotrzebnie zabiegamy.
PUNKT WYJŚCIA
• III Niedziela Zwykła • Rok B • KOLEKTA: Będziemy prosić Boga, by tak kierował naszym życiem, byśmy mogli przynosić jak najlepsze owoce dobrych uczynków • CZYTANIA: Księga Jonasza 3,1-5.10; Psalm 25,4-9; 1 List do Koryntian 7,29-31; Ewangelia wg św. Marka 1,14-20
• CHMURA SŁÓW •
•
PIERWSZE CZYTANIE
Idź i głoś • Jon 3,1-5.10
KSIĘGA JONASZA • AUTOR: nieznany • CZAS POWSTANIA: ok. VI-IV w. przed Chr.
KATEGORIA: opowiadanie • MIEJSCE AKCJI: Niniwa • CZAS AKCJI: VIII w. przed Chr. • BOHATEROWIE: Jonasz, Bóg, mieszkańcy Niniwy
O KSIĘDZE • Księga Jonasza należy do korpusu ksiąg prorockich Starego Testamentu. Na próżno jednak szukać w niej prorockich wizji i wyroczni. Księga jest raczej opowiadaniem o proroku, który ucieka przed misją głoszenia Słowa Bożego mieszkańcom Niniwy. W 2 Krl 14,25 jest mowa o tym, że za panowania Jeroboama II (783-743) w Królestwie Izraela działał Jonasz, syn Amittaja z Gat ha-Chefer, zapowiadający lepszą przyszłość dla Izraela. Za taką identyfikacją głównego bohatera księgi opowiada się tradycja żydowska i chrześcijańska. Sam autor księgi to Żyd, który prawdopodobnie w czasie po wygnaniu (VI w. przed Chr.) spisuje historię Jonasza. Jonasz, prorok pochodzący z północy, został posłany, aby wzywać do nawrócenia Asyryjczyków, tych samych, którzy najechali i ostatecznie zniszczyli Samarię. Opiera się misji, która ma na celu ocalenie oprawców jego narodu. Celem księgi jest pouczenie o miłosierdziu Boga, które wykracza poza granice Izraela i włącza pogan w plan zbawienia.
KONTEKST • W rozdziale 3 Księgi Jonasza historia proroka zmierza wreszcie do zamierzonego przez Boga finału. Po ucieczce Jonasza przed Panem (Jon 1), połknięciu przez wielką rybę i modlitwie w jej wnętrzu, Pan nakazuje stworzeniu, aby wypluło proroka na ląd (Jon 2). W rozdziale 3 Jonasz głosi Słowo Boże Niniwitom, które, jak się przekonamy, przyniesie niespodziewanie pozytywny efekt. Sam Jonasz jednak nie ucieszy się z Bożego miłosierdzia okazanego Niniwie (Jon 4).
ZANIM USŁYSZYSZ • W dzisiejszym pierwszym czytaniu Jonasz po raz kolejny słyszy wezwanie, by głosić Niniwitom słowo nawrócenia. Tym razem podejmuje swoją misję i przemierzając ulice miasta, ostrzega przed nadchodzącą na Niniwę karą. Mieszkańcy Niniwy okazują się bardziej skorzy do słuchania Słowa Bożego niż sam prorok. Od razu ogłaszają w całym mieście post i wyrażają chęć zmiany dotychczasowego postępowania.
JESZCZE O PIERWSZYM CZYTANIU
Jeśli wydaje nam się, że w rozdziale 3 prorok Jonasz ugiął się wreszcie przed Panem, to jesteśmy w wielkim błędzie. Jonasz rzeczywiście udaje się do Niniwy, lecz nie głosi Słowa, które polecił mu Pan. W Jon 1,2 Bóg kazał mu ostrzec Niniwitów, że miara ich występków przed Jego obliczem już się przebrała. Bóg wyraźnie chciał ocalić to wielkie miasto, co można wywnioskować z pełnych wyrzutów słów Jonasza w Jon 4,2 i słów samego Pana w Jon 4,10-11. Jonasz tymczasem głosi zagładę, nie dając nawet alternatywy nawrócenia: Jeszcze czterdzieści dni i Niniwa zostanie zburzona (Jon 3,4). Prorok wykrzywia Słowo Pana i interpretuje je na swój ludzki sposób. Nie chce miłosierdzia dla stolicy potężnego imperium, odpowiadającego za rzezie i deportacje jego rodaków. Słowo Pana jest jednak skuteczniejsze niż zabiegi proroka próbującego je stłumić. Niniwa się nawraca. Jonasz, buntujący się prorok, wypełnił swoją misję. Bożego miłosierdzia nie da się powstrzymać w granicach Izraela.
TRANSLATOR
• Jonasz (hebr. Jónah) znaczy „gołąb/gołębica”. W Rdz 8,8 wypuszczona z arki zwiastuje Noemu koniec potopu. W Pnp 2,14 porównuje się do niej piękną i czystą oblubienicę. W Oz 7,11 Efraim przypomina głupią gołębicę, dającą się złowić w sidła Egiptu. W tym ostatnim obrazie mógłby odnaleźć się biblijny Jonasz. Jest jak “głupi gołąb” – nie wie, dokąd zmierza, uciekając przed Słowem Pana.
CYTATY
Zalecenie Pana: Wstań, idź do Niniwy!
•
PSALM
Ty mnie poprowadź • Ps 25,4-9
PSALM 25 • AUTOR: król Dawid/lewita • CZAS POWSTANIA: pierwotna forma ok. X w. przed Chr.; obecna forma po wygnaniu (po 538 r. przed Chr.)
O PSALMIE • Psalm 25 jest formą lamentacji, o czym świadczą pierwsze i ostatnie wersety utworu (ww. 1-3.19-22). Jest jednak zarazem wyrazem zaufania psalmisty do Boga, na co wskazują pozostałe wersety. Psalm ma strukturę alfabetyczną (akrostych), tzn. następujące po sobie wersety zaczynają się od kolejnych liter alfabetu hebrajskiego. Jego autorstwo przypisuje się Dawidowi, królowi Izraela. W formie obecnej pochodzi jednak od autora, żyjącego w czasach powygnaniowych. Dostosowuje on starą formę lamentacji indywidualnej do liturgii świątynnej, zamyka w niej tęsknoty i obawy powygnaniowego Izraela.
ZANIM USŁYSZYSZ • Fragment Psalmu 25, który usłyszymy, to rodzaj modlitwy błagalnej, w której autor prosi o Boże prowadzenie w życiu. Boża opieka pozwala człowiekowi – nawet największemu grzesznikowi – przejść przez życie tak, by spotkać się z Nim po śmierci. Poddanie się Bożej woli daje nadzieję, że obierane życiowe drogi będą prowadzić do coraz większego dobra.
CYTATY
Pan, najlepszy przewodnik: Daj mi poznać Twoje drogi, Panie
•
DRUGIE CZYTANIE
Przemija postać świata • 1 Kor 7,29-31
1 List do Koryntian • AUTOR: św. Paweł • CZAS POWSTANIA: ok. 54 r. • SKĄD: Efez • DO KOGO: chrześcijanie w Koryncie
O KSIĘDZE • Podczas swojego pobytu w Koryncie, ważnym greckim mieście, Pawłowi udało się założyć wspólnotę chrześcijan. Doszło w niej jednak do sporów, stąd interwencja Pawła – Pierwszy List do Koryntian. Jakie to były problemy? • zagrożona jedność: spory i podziały wynikały z różnic majątkowych i społecznych • rozwiązłość seksualna • liderzy: poważnym niebezpieczeństwem było pojawienie się ludzi chełpiących się swoją wiedzą i doskonałością. To oni głosili swobodę obyczajów, zachowywali się nieodpowiedzialnie, poszukiwali spektakularnych duchowych darów, zaniedbując miłość • odrzucenie zmartwychwstania: niektórzy Koryntianie odrzucili tę prawdę, kierując się grecką filozofią.
KONTEKST • Siódmy rozdział 1 Listu do Koryntian to odpowiedź na pytania wspólnoty dotyczące małżeństwa i celibatu dla Królestwa. Paweł wskazuje na wyższość celibatu, który pozwala w pełni oddać się Panu i pracować dla jego Ewangelii (7,1.26.32-35). Równocześnie nie deprecjonuje małżeństwa, które nazywa charyzmatem, drogą, którą każdy musi osobiście rozeznać (7,7) i lekarstwem na zepsutą miłość w Koryncie (7,2). Prócz tego, w siódmym rozdziale Paweł, powołując się na naukę Pana, podkreśla nierozerwalność małżeństwa, ale w przypadku problemów między małżonkami – dopuszcza separację (7,8-11). Tutaj także znajdujemy tzw. “przywilej Pawłowy”: kazus, w którym Paweł pozwala odejść pogańskiej stronie, jeśli ta nie chce żyć z nawróconym małżonkiem (7,12-16).
ZANIM USŁYSZYSZ • W czytanym dziś fragmencie apostoł zachęca, by oderwać się od tego, co proponuje świat i spojrzeć na swoje życie w zupełnie innej perspektywie. Decydując o drodze swego życia, należy patrzeć na swe powołanie przez pryzmat przeznaczenia do wiecznego życia w Królestwie Niebieskim.
JESZCZE O DRUGIM CZYTANIU
• Paradoksy Pawła. Paweł poleca, aby ci, którzy są żonaci, żyli tak, jakby żon nie mieli; ci, którzy się cieszą – jakby się nie cieszyli, a ci, którzy się smucą, jakby się nie smucili. Co oznaczają te paradoksalne wskazówki? Więcej światła na słowa apostoła rzucają ww. 30b-31. Ci, którzy nabywają, nie powinni się przywiązywać do swych dóbr, a ci, którzy używają tego świata, nie powinni go nadużywać, czy też używać, zapominając o wszystkim poza nim, jakby był on ich jedynym dobrem.
• Przewrót wartości. Innymi słowy, Paweł nie wzywa do absolutnej rezygnacji z małżeństwa i wszystkiego, co należy do tego świata, ale do przewartościowania ich w kluczu przewrotu wartości, jaki dokonał się w krzyżu i zmartwychwstaniu Chrystusa. Ukochani małżonkowie, radości i troski, a tym bardziej rzeczy materialne nie mogą być głównym punktem odniesienia dla wierzącego.
• Nowy Świat. Postać tego świata (schema) – a więc wszystko to, co znamy jako jego instytucje społeczne i ekonomiczne, włącznie z małżeństwem – przemija. Oczom wierzących ukazuje się już nowa rzeczywistość Królestwa Bożego, w którym nie ma wolnego rynku, pieniądza, trosk doczesnych, a ludzie nie żenią się ani nie wychodzą za mąż. Całe życie doczesne wierzących ma być ukierunkowane na Królestwo, ma przygotować do wejścia do niego już dziś – przez codzienność.
TRANSLATOR
• Czas stał się krótki, dosłownie: Czas łaski (gr. kairos) został zwinięty jak zwój (synestalmenos). Paweł nie jest apokaliptykiem wieszczącym rychły koniec świata. Stwierdza, że kairos, czyli czas łaski, czas, w którym można żyć i pracować dla Królestwa, jest ograniczony. Dla starożytnych, którzy żyli przeciętnie około 25-30 lat, te słowa mają swoją wagę. Także dla nas są przypomnieniem ograniczonego i wciąż skracającego się czasu, który otrzymaliśmy, aby żyć dla Pana.
• Ci, co nabywają (agoradzontes), jak gdyby nie posiadali (me katechontes); ci, co używają tego świata (chromenoi), tak jakby z niego nie korzystali (me katachromenoi). Tym, którzy kupują, Paweł radzi, aby nie trzymali się kurczowo swoich dóbr (katecho). Z kolei ci, którzy korzystają z tego świata, mają go nie nadużywać (katachraomai).
• Przemija bowiem postać (schema) tego świata. Dosłownie: postać, styl życia, schemat funkcjonowania tego świata przemija, czy też schodzi ze sceny (parago) jak aktor po odegraniu swojej roli.
‘]
•
EWANGELIA
Nie ma na co czekać • Mk 1,14-20
EWANGELISTA: Marek • CZAS POWSTANIA: ok. 60-70 r.
KATEGORIA: opowiadanie • CZAS AKCJI: ok. 30 r. • MIEJSCE AKCJI: brzegi Jeziora Galilejskiego • BOHATEROWIE: Jezus, pierwsi uczniowie
KSIĘGA • Na temat autora drugiej Ewangelii wiemy stosunkowo dużo. Marek był Żydem wychowanym w Jerozolimie. Dzieje Apostolskie przypisują mu drugie imię – Jan. Uczestniczył w pierwszej wyprawie misyjnej św. Pawła, z której się jednak wycofał. W czasie pobytu w Rzymie poznał św. Piotra; Ewangelia Markowa wydaje się być w dużym stopniu zapisem nauczania apostoła. Tekst jest skierowany do ludności nieżydowskiego pochodzenia (według tradycji do chrześcijan w Rzymie), na co wskazuje chociażby tłumaczenie logiów Jezusa z języka aramejskiego na grecki oraz wyjaśnianie obyczajów żydowskich. Według większości badaczy Ewangelia powstała po śmierci św. Piotra (ok. 64 r.), a przed zburzeniem Świątyni Jerozolimskiej (70 r.). Większość egzegetów widzi w Ewangelii Markowej źródło dla pozostałych ewangelii synoptycznych (Mateusza i Łukasza). Jest to też najkrótsza ze wszystkich ewangelii. W tekście księgi można wyróżnić dwie zasadnicze części: • nauczanie Jezusa o Królestwie Bożym, w którym posługuje się przypowieściami i cudami (1,14-8,30) oraz • ukazanie Jezusa jako Syna Bożego, który podejmuje mękę, aby wyzwolić człowieka z grzechu i śmierci (8,31-16,8).
KONTEKST • Po fragmencie związanym z życiem i przepowiadaniem Jana Chrzciciela (1, 1-8), perykopie opisującej chrzest Jezusa w Jordanie (1, 9-11) i kuszenie Go na pustyni (1, 12-13), rozpoczyna się większa jednostka – związana z działalnością Jezusa Chrystusa w Galilei. Zanim Jezus rozpocznie działalność nauczycielską i cudotwórczą, powołuje pierwszych uczniów.
ZANIM USŁYSZYSZ • W dzisiejszej Ewangelii Jezus proponuje czterem rybakom znad Jeziora Galilejskiego zmianę pracy. Szymon, Andrzej, Jakub i Jan mają porzucić sieci i pójść za Jezusem. On nauczy ich, jak być rybakami ludzi. Mężczyźni długo się nie zastanawiają i natychmiast ruszają za nowym Mistrzem. Propozycja musiała być naprawdę dobra, skoro zostawili cały swój dobytek.
WERSJE
Powołanie Szymona Piotra i jego brata Andrzeja to tzw. pierwsze powołanie w Ewangelii Marka (1,16-20). Marek będzie jeszcze opisywał powołanie Dwunastu (3,13-19). Podobne do Markowych opisy powołania pierwszych uczniów można znaleźć u Mt 4,18-22 i Łk 5,1-11. Łukasz rozwinie epizod nad Jeziorem Galilejskim, opisując Jezusa, który • wsiada do łodzi Piotra • naucza stamtąd • po czym nakazuje Piotrowi odbić na głębię, gdzie dokonują cudownego połowu • przerażony Piotr prosi, aby Jezus od niego odszedł.
Powołanie uczniów znajdujemy także u Jana, choć różni się ono od wersji opisanej przez Mateusza, Marka i Łukasza.
• Jan nie wspomina – jak synoptycy – że powołanie miało miejsce nad Morzem Galilejskim. Nie ma żadnej wzmianki o tym, że Jezus powołał braci, gdy rzucali sieć w morze.
• Jan pisze, że Andrzej był wcześniej uczniem Jana Chrzciciela i to on przyprowadził Piotra do Jezusa.
CZY WIESZ, ŻE…
• Królestwo Boże to ulubiony temat przepowiadania ziemskiego Jezusa. Termin ten pojawia się w Ewangeliach ok. 60 razy. U Mateusza funkcjonuje ono jako “Królestwo Niebieskie”. Oznacza ono panowanie Boga, które może przyjąć różne formy: • panowanie Boga w historii (Łk 1-2), panowanie na końcu czasów i ostateczne zwycięstwo Pana nad grzechem i śmiercią (Łk 21; 1 Kor 15,24-26) • panowanie Boga w ludzkim sercu, stąd wezwanie do nawrócenia (Mk 1,15) • obecność i bliskość Boga przychodzącego w Jezusie (Mk 1,15; Łk 11,20; 17,20-21).
• Być rybakami ludzi. Jezus powołuje swoich pierwszych uczniów, używając dość tajemniczego języka. Mają być rybakami ludzi. Co to znaczy? Powołuje rybaków, więc wydaje się, że przemawia do nich ich językiem, jednak kryje się w tym znacznie głębsza prawda. Połów ryb to obraz apokaliptyczny, którym opisuje się koniec świata. Według Jezusa aniołowie Boży na końcu wyciągną na brzeg Bożą sieć i oddzielą ludzi jak ryby: dobre od złych (Mt 13,47-50). Misja uczniów ma związek z końcem świata. Mają ratować ludzi w czas sądu, ocalić ich przed śmiercią i potępieniem, które w Biblii często symbolizowane są przez groźne, niosące chaos i zniszczenie wody.
