PUNKT WYJŚCIA

---

TRZECIA NIEDZIELA WIELKIEGO POSTU • Rok B • Tradycyjnie nosi ona nazwę Oculi. Antyfona na wejście przywołuje słowa Psalmu 25: Oculi mei semper ad Dominum (Oczy moje są zwrócone ku Panu) • KOLOR SZAT: fioletowy • KOLEKTA: Modlimy się, aby dobry Bóg przyjął nasze pokorne przyznanie się do przewinień i podźwignął • CZYTANIA: Księga Wyjścia 20,1–17 • Psalm 19,8–11 • Pierwszy List św. Pawła do Koryntian 1,22–25 • Ewangelia wg św. Jana 2,13–25.

CHMURA SŁOWA

STO SŁÓW

---

Tylko dziesięć zdań wystarczyło, by na świecie zbudować porządek. Dekalog, warunek Przymierza z Bogiem (PIERWSZE CZYTANIE), doskonałe prawo, które pokrzepia duszę i raduje serce. Słuszne nakazy cenniejsze i czystsze niż złoto (PSALM). Przymierze z góry Synaj gwarantowało nam, że staniemy się Świątynią, jeśli zachowamy przykazania.

Tylko trzy dni wystarczyły, by Jezus odbudował Świątynię. Zburzcie tę świątynię, a Ja w trzech dniach wzniosę ją na nowo – powiedział, gdy pełen gniewu, żalu i rozpaczy przyszedł do domu Ojca i zastał tam targowisko (EWANGELIA). To zapowiedź nowego Przymierza i nowej Świątyni, którą jest On sam.

Dziesięć najważniejszych zdań, które otrzymaliśmy na górze Synaj, trzy dni Jezusa kluczowe dla naszego zbawienia. Co robimy z tym cennym dziedzictwem?

---

Czytanie z Księgi Wyjścia

(Wj 20,1-17)

W owych dniach mówił Bóg wszystkie te słowa: Ja jestem Pan, twój Bóg, który cię wywiódł z ziemi egipskiej, z domu niewoli. Nie będziesz miał cudzych bogów obok Mnie! Nie będziesz czynił żadnej rzeźby ani żadnego obrazu tego, co jest na niebie wysoko, ani tego, co jest na ziemi nisko, ani tego, co jest w wodach pod ziemią! Nie będziesz oddawał im pokłonu i nie będziesz im służył, ponieważ Ja Pan, twój Bóg, jestem Bogiem zazdrosnym, który karze występek ojców na synach do trzeciego i czwartego pokolenia względem tych, którzy Mnie nienawidzą. Okazuję zaś łaskę aż do tysiącznego pokolenia tym, którzy Mnie miłują i przestrzegają moich przykazań. Nie będziesz wzywał imienia Pana, Boga twego, do czczych rzeczy, gdyż Pan nie pozostawi bezkarnie tego, który wzywa Jego imienia do czczych rzeczy. Pamiętaj o dniu szabatu, aby go uświęcić. Sześć dni będziesz pracować i wykonywać wszystkie twe zajęcia. Dzień zaś siódmy jest szabatem ku czci Pana, Boga twego. Nie możesz przeto w dniu tym wykonywać żadnej pracy ani ty sam, ani syn twój, ani twoja córka, ani twój niewolnik, ani twoja niewolnica, ani twoje bydło, ani cudzoziemiec, który mieszka pośród twych bram. W sześciu dniach bowiem uczynił Pan niebo, ziemię, morze oraz wszystko, co jest w nich, w siódmym zaś dniu odpoczął. Dlatego pobłogosławił Pan dzień szabatu i uznał go za święty. Czcij ojca twego i matkę twoją, abyś długo żył na ziemi, którą Pan, Bóg twój, da tobie. Nie będziesz zabijał. Nie będziesz cudzołożył. Nie będziesz kradł. Nie będziesz mówił przeciw bliźniemu twemu kłamstwa jako świadek. Nie będziesz pożądał domu bliźniego twego. Nie będziesz pożądał żony bliźniego twego, ani jego niewolnika, ani jego niewolnicy, ani jego wołu, ani jego osła, ani żadnej rzeczy, która należy do bliźniego twego.

Oto Słowo Boże.

•

PIERWSZE CZYTANIE

Dekalog • Wj 20,1-17

Dla chrześcijan to moralny fundament, dla cywilizowanego świata – wzorzec prawa stanowionego. Nawet niewierzący uznają część tych zasad. Oto Bóg ogłasza Dekalog.

KSIĘGA: Księga Wyjścia • AUTOR: kapłan (ostateczna redakcja) • CZAS POWSTANIA: ok. VI–V w. przed Chr. • KATEGORIA: wydarzenie • CZAS AKCJI: XIII w. przed Chr. • MIEJSCE AKCJI: Góra Synaj • BOHATEROWIE: Bóg, Mojżesz • WERSJE: Pwt 5,6–21

---

EXODUS • Księga Wyjścia, Exodus, opisuje uwolnienie Izraelitów z ziemi egipskiej oraz przymierze zawarte na Synaju, a także zawiera jedną z wersji Dekalogu • W jej pierwszej części (rozdz. 1–15) rozstrzyga się, kto jest królem Izraela: faraon i bogowie Egiptu czy Jahwe? • Dalej, już po wyjściu z Egiptu, Pan rozwiązuje problemy swego ludu i karmi go na pustyni, okazując, że należą do Niego (rozdz. 15–18) • Wreszcie nadaje prawa (rozdz. 19–24) i rozbija swój namiot (rozdz. 24–40), potwierdzając w ten sposób swoje królowanie w narodzie wybranym.

PRZYMIERZE NA SYNAJU • Dekalog należy do tej części Księgi Wyjścia, w której Bóg nadaje Izraelowi prawa świadczące o tym, że są oni jego ludem • Dekalog (Wj 20) zostaje ogłoszony tuż po zawarciu Przymierza na górze Synaj (Wj 19) i stanowi wstęp do tzw. Kodeksu Przymierza, gdzie będzie mowa o prawie rodzinnym oraz prawach dotyczących kultu i świętach Izraela (Wj 21–24) • Dekalog i następujące po nim przepisy są ściśle związane z darem Przymierza i określają warunki, na jakich może ono trwać.

„DZIESIĘĆ SŁÓW” • Dla chrześcijan to moralny fundament, dla cywilizowanego świata – wzorzec prawa stanowionego. Nawet niewierzący uznają część jego zasad. Usłyszymy, jak Bóg ogłasza Dekalog • Zwróćmy uwagę, że dzieli się na trzy części: • Prolog, przypominający wydarzenie Wyjścia • trzy przykazania dotyczące Boga oraz • siedem przykazań dotyczących relacji międzyludzkich • Dekalog to Prawo Przymierza, które gwarantuje trwałość relacji Izraela z Bogiem. Jeśli będą go przestrzegać, pozostaną prawdziwie wolni.

---

(Ps 19,8-11)

REFREN: Słowa Twe, Panie, dają życie wieczne.

Prawo Pańskie jest doskonałe i pokrzepia duszę,

świadectwo Pana niezawodne, uczy prostaczka mądrości.

Jego słuszne nakazy radują serce,

jaśnieje przykazanie Pana i olśniewa oczy.

Bojaźń Pana jest szczera i trwa na wieki,

sądy Pana prawdziwe, a wszystkie razem słuszne.

Cenniejsze nad złoto, nad złoto najczystsze,

słodsze od miodu płynącego z plastra.

•

PSALM

Prawo doskonałe • Ps 19,8-11

Doskonałe, słuszne, pewne. Olśniewa oczy i jaśnieje. Tak psalmista opisuje prawo Boże. To niewątpliwe nawiązanie do Dekalogu.

PSALM 19 • AUTOR: anonimowy lewita • CZAS POWSTANIA: czasy monarchii lub okres wygnania i po nim (po 587 r. przed Chr.)

---

HYMN UWIELBIENIA • Psalm 19 należy do gatunku hymnu (hebr. tehillah), bezinteresownej modlitwy uwielbienia. To typowy rodzaj modlitw zanoszonych przed niewolą babilońską. Hymny zakorzenione były w kulcie jerozolimskim • Święta obchodzone uroczyście w świątyni stwarzały specyficzny klimat jedności i uwielbienia Jahwe. W Psalmie 19 wierzący wychwala najpierw Boże dzieło stworzenia, tchnące porządkiem i harmonią (w. 2–7). Następnie psalmista przechodzi do Prawa Bożego, które podobny porządek wprowadza w ludzkie życie (w. 8–11). Ostatnia część psalmu to modlitwa sprawiedliwego, który krocząc drogami Prawa, prosi Boga, aby ten ustrzegł go od grzechu • Płynne połączenie dwóch tematów, lekkość i metaforyka psalmu sprawiły, że jego autora porównywano do Goethego, Haydna czy Beethovena.

KIEDY POWSTAŁ • Trudno określić czas powstania psalmu. Choć hymny sławiące słońce należą w starożytności do bardzo starych utworów, teologia stworzenia, którą znajdujemy w psalmie, może zbliżać go także do okresu wygnania i czasu po nim. Na datację tę może też wskazywać temat Prawa wychwalanego jako droga postępowania człowieka • Psalm odwołuje się do geniuszu i dziedzictwa wiary wielkiego króla Dawida i w swojej pierwotnej formie może sięgać czasów monarchii.

PRAWO PAŃSKIE • Usłyszymy środkowy fragment psalmu, który zachwala Prawo Pańskie, określa je jako doskonałe. To niewątpliwe nawiązanie do pierwszego czytania z Księgi Wyjścia, do Dekalogu.

---

Czytanie z I Listu św. Pawła Apostoła do Koryntian

(1Kor 1,22-25)

Gdy Żydzi żądają znaków, a Grecy szukają mądrości, my głosimy Chrystusa ukrzyżowanego, który jest zgorszeniem dla Żydów, a głupstwem dla pogan, dla tych zaś, którzy są powołani, tak spośród Żydów, jak i spośród Greków, Chrystusem, mocą Bożą i mądrością Bożą. To bowiem, co jest głupstwem u Boga, przewyższa mądrością ludzi, a co jest słabe u Boga, przewyższa mocą ludzi.

Oto Słowo Boże.

•

DRUGIE CZYTANIE

Hagia Sophia • 1 Kor 1,22-25

Według Pawła w krzyżu streszcza się Prawo Nowego Przymierza. Ukrzyżowany Jezus to mądrość i moc chrześcijanina.

KSIĘGA: Pierwszy List do Koryntian • NADAWCA: św. Paweł i Sostenes • ADRESACI: wspólnota chrześcijańska w Koryncie • CZAS POWSTANIA: ok. 54 r. • MIEJSCE POWSTANIA: Efez

---

PAWEŁ I KORYNT • Podczas swojego pobytu w Koryncie Pawłowi udało się założyć wspólnotę chrześcijan. Młoda wspólnota funkcjonująca w dużym mieście pogańskim entuzjastycznie przyjęła Ewangelię, miała jednak poważne problemy z wdrożeniem jej w życie: • spory i podziały wynikające z różnic majątkowych i społecznych • konkurujący ze sobą liderzy (1 Kor 1–4; 6) • rozwiązłość seksualna i libertynizm (1 Kor 5) • sens małżeństwa i celibatu (1 Kor 7) • udział w ucztach pogańskich i ofiarach składanych bożkom, zaniedbywanie miłości braterskiej i Eucharystii (1 Kor 8–11) • poszukiwanie spektakularnych duchowych darów, a zaniedbywanie miłości (1 Kor 12–14) • odrzucenie prawdy o Zmartwychwstaniu • List św. Pawła to odpowiedź na pismo otrzymane od Koryntian. Apostoł rozpoczyna naukę na temat Ewangelii Krzyża (1 Kor 1–4) i kończy wizją Zmartwychwstania (1 Kor 15).

EWANGELIA KRZYŻA • Pierwsze czytanie to część większej jednostki retorycznej zawartej w rozdziałach 1–4, w której Paweł przedstawia swoją Ewangelię Krzyża • Krzyż Chrystusa, przez który dokonało się nasze zbawienie, ale także swego rodzaju przewrót wartości, ma być dla chrześcijan w Koryncie motywacją do odejścia od życia na sposób tego świata • Teza, która prowadzi myśl Pawła w rozdziałach 1–4, zostaje wyrażona na początku: Nauka bowiem krzyża głupstwem jest dla tych, co idą na zatracenie, mocą Bożą zaś dla nas, którzy dostępujemy zbawienia (1 Kor 1,18) • Paweł ukazywać będzie najpierw paradoksalną mądrość Krzyża objawioną w Chrystusie (1 Kor 1,19–25), następnie w Koryntianach (1 Kor 1,26–31) i wreszcie w swoim życiu (1 Kor 2,1–5). Mądrość ta dostępna jest dla tych, których prowadzi Duch (1 Kor 2,6-3,4) i realizuje się w Kościele (1 Kor 3,5–17). Jej żywą ilustracją jest życie Pawła i apostołów (1 Kor 4).

MĄDROŚĆ I MOC • Paweł przedstawia różne reakcje na Ewangelię Krzyża: • Żydzi odrzucają ją, gdyż szukają znaków Bożej mocy • Grecy pogardzają nią, ponieważ przeczy ludzkiej mądrości • Ci, którzy przyjmują objawienie Krzyża, to powołani przez Boga. Oni znajdują w Krzyżu swoją moc i mądrość.

---

Słowa Ewangelii według św. Jana

(J 2,13-25)

Zbliżała się pora Paschy żydowskiej i Jezus udał się do Jerozolimy. W świątyni napotkał siedzących za stołami bankierów oraz tych, którzy sprzedawali woły, baranki i gołębie. Wówczas sporządziwszy sobie bicz ze sznurków, powypędzał wszystkich ze świątyni, także baranki i woły, porozrzucał monety bankierów, a stoły powywracał. Do tych zaś, którzy sprzedawali gołębie, rzekł: Weźcie to stąd, a z domu mego Ojca nie róbcie targowiska! Uczniowie Jego przypomnieli sobie, że napisano: Gorliwość o dom Twój pochłonie Mnie. W odpowiedzi zaś na to Żydzi rzekli do Niego: Jakim znakiem wykażesz się wobec nas, skoro takie rzeczy czynisz? Jezus dał im taką odpowiedź: Zburzcie tę świątynię, a Ja w trzech dniach wzniosę ją na nowo. Powiedzieli do Niego Żydzi: Czterdzieści sześć lat budowano tę świątynię, a Ty ją wzniesiesz w przeciągu trzech dni? On zaś mówił o świątyni swego ciała. Gdy więc zmartwychwstał, przypomnieli sobie uczniowie Jego, że to powiedział, i uwierzyli Pismu i słowu, które wyrzekł Jezus. Kiedy zaś przebywał w Jerozolimie w czasie Paschy, w dniu świątecznym, wielu uwierzyło w imię Jego, widząc znaki, które czynił. Jezus natomiast nie zwierzał się im, bo wszystkich znał i nie potrzebował niczyjego świadectwa o człowieku. Sam bowiem wiedział, co w człowieku się kryje.

Oto Słowo Pańskie.

•

EWANGELIA

W trzy dni • J 2,13-25

Jezus wypędza ze Świątyni tych wszystkich, którzy zrobili z niej targowisko. Zapowiada, że w trzy dni wzniesie nową Świątynię. Będzie to Świątynia Jego Ciała.

EWANGELISTA: św. Jan • CZAS POWSTANIA: 80–90 r. • KATEGORIA: wydarzenie• CZAS AKCJI: początek publicznej działalności Jezusa, ok. 30 r., blisko święta Paschy • MIEJSCE AKCJI: Jerozolima, świątynia • BOHATEROWIE: Jezus, uczniowie, Żydzi • WERSJE: Mt 21,12–13 • Mk 11,15–17 • Łk 19,45–46

---

KSIĘDZE • Najpóźniejsza z Ewangelii została napisana przez Jana, a następnie zredagowana przez jego uczniów ok. 90 r. Ewangelia Janowa zdecydowanie różni się od Ewangelii synoptycznych. Podczas gdy synoptycy kładą nacisk na wierne i możliwie kompletne zebranie w całość wydarzeń z życia Jezusa, Jan koncentruje się na misterium Jego osoby, wybierając tylko niektóre z jego znaków i rozwijając dialogi. Jezus, opisując swoją misję, używa formuły JA JESTEM, co nawiązuje do objawienia Boga w Księdze Wyjścia (? 3,14) • Ewangelię św. Jana dzieli się na • Księgę Znaków (rozdz. 1–12, gdzie mowa nie o cudach, lecz siedmiu znakach objawiających misterium Pana) oraz • Księgę Krzyża, który dla Jana jest najważniejszym znakiem Mesjasza (rozdz. 13–20).

DRUGI ZNAK • Epizod oczyszczenia świątyni znajdujemy w drugim rozdziale Ewangelii Jana, na początku publicznej działalności Jezusa. To drugi znak, jaki czyni Pan, bezpośrednio po przemienieniu wody w wino w Kanie Galilejskiej (? J 2,1–12) • Pobyt Jezusa w Jerozolimie wiąże się ze świętem Paschy. Jego obecność i symboliczne znaki ściągają na niego uwagę ludzi i sprawiają, że wielu zaczyna w Niego wierzyć.

OCZYSZCZENIE ŚWIĄTYNI • Usłyszymy o gniewie Jezusa w Świątyni Jerozolimskiej i wypędzeniu z niej kupców. Skupmy się nie tylko na samym opisie wydarzenia, co następującej po nim rozmowie z Żydami. Jezus zapowie, że Jego ciało stanie się nową Świątynią.