PUNKT WYJŚCIA

UROCZYSTOŚĆ BOŻEGO NARODZENIA • Pasterka • ŚWIĘTO NIENAKAZANE • KOLOR SZAT: biały • KOLEKTA: Prosimy Boga, abyśmy w niebie mogli uczestniczyć w radości Syna, którego tajemnicę Wcielenia poznaliśmy na ziemi • CZYTANIA: Księga Izajasza 9,1–3.5–6 • Psalm 96,1–3.11–13 • List do Tytusa 2,11–14; 3,4–7 • Ewangelia wg św. Łukasza 2,1-14

STO SŁÓW

Jezus rodzi się w nocy (EWANGELIA). Pasterze, którym anioł zwiastował to wydarzenie, trzymali wówczas nocną straż. Ale jest gorsza noc niż część doby po zachodzie słońca. Chodzi o mrok i ciemność historii, kiedy w ludziach upokorzonych i pobitych, pozbawionych nadziei, a przede wszystkim wolności ledwie tli się nadzieja lepszych czasów. Bóg obiecuje im światłość w ciemnościach (PIERWSZE CZYTANIE).

Jednak jest jeszcze straszliwsza noc niż noc historii. To mrok spowodowany nieobecnością Boga w życiu człowieka, noc grzechu. Ale jest Jezus, który przybywa, aby odkupić nas od wszelkiej nieprawości, by oczyścić lud (DRUGIE CZYTANIE).

Jezus rodzi się w nocy, w każdym wymiarze mroku nocy. Naród kroczący w ciemnościach ujrzał światłość. Ukazała się łaska Boga, która niesie zbawienie wszystkim ludziom. To światło jest zdolne rozświetlić wszelkie mroki naszego życia.

---

---

Czytanie z Księgi proroka Izajasza

Naród kroczący w ciemnościach ujrzał światłość wielką; nad mieszkańcami kraju mroków światło zabłysło. Pomnożyłeś radość, zwiększyłeś wesele. Rozradowali się przed Tobą, jak się radują w żniwa, jak się weselą przy podziale łupu. Bo złamałeś jego ciężkie jarzmo i drążek na jego ramieniu, pręt jego ciemięzcy, jak w dniu porażki Madianitów.

Albowiem Dziecię nam się narodziło, Syn został nam dany, na Jego barkach spoczęła władza. Nazwano Go imieniem: «Przedziwny Doradca, Bóg Mocny, Odwieczny Ojciec, Książę Pokoju». 

Wielkie będzie Jego panowanie w pokoju bez granic na tronie Dawida i nad jego królestwem, które On utwierdzi i umocni prawem i sprawiedliwością, odtąd i na wieki. Zazdrosna miłość Pana Zastępów tego dokona.

Oto słowo Boże.

•

PIERWSZE CZYTANIE

Dziecię nam się narodziło • Iz 9,1–3.5–6

Wielki prorok na kilka wieków przed narodzeniem Chrystusa mówi o Jego przyjściu na świat. W jego słowach brzmi radość, która towarzyszy nam podczas Bożego Narodzenia.

KSIĘGA IZAJASZA • AUTOR: Izajasz • CZAS POWSTANIA: II poł. VIII w. przed Chr. • KATEGORIA: mowa prorocka

---

KSIĘGA EMMANUELA • Chociaż Księgę Izajasza cechuje jedność teologiczna, zwykle dzieli się ją na trzy oddzielne części. Czeka nas lektura fragmentu pierwszej części księgi (rozdziały 1–39). Dotyczy Izraela przed wygnaniem, bliskiego upadku z powodu niewierności. Autorem jest sam Izajasz. Chronologicznie sytuuje się ona pomiędzy rokiem 740 (powołanie Izajasza) i 701 (oblężenie Jerozolimy przez Sennacheryba) • Rozdział 9 to fragment tzw. Księgi Emmanuela (👁 Iz 6,1-12,6). Obejmuje on wyrocznie z pierwszych lat misji prorockiej Izajasza. Charakteryzuje się tym, że zapowiada Mesjasza, Emmanuela, Księcia Pokoju, którego Bóg obiecuje swojemu ludowi w niespokojnych latach wojen z sąsiadami.

TRAGICZNA DECYZJA • W 8 rozdziale prorok Izajasz opisuje konsekwencje decyzji króla Achaza, który zamiast przymierza z Bogiem wybrał przymierze z Asyrią: ta najedzie nie tylko Damaszek, ale i Izrael (👁 Iz 8,1–8) • Bóg wzywa swój lud, aby czytał swoją tragiczną historię jako pisaną Bożą ręką (👁 Iz 8,9–15), a Izajasz zapowiada, że odmieni się ona dzięki Bożemu miłosierdziu. Odmianę tę zapowiada rozdział 9, opisujący Boga nawiedzającego spustoszone wojną północne granice Izraela i ustanawiającego nowego króla o rysach mesjańskich (👁 Iz 8,23–9,6).

ZAPOWIEDŹ NARODZENIA • Proroctwo Izajasza, które usłyszymy w pierwszym czytaniu, dotyczy najazdu na Asyrię na północny Izrael. Część mieszkańców – została deportowana w głąb imperium, część Izraela – przyłączona do Asyrii. O tych właśnie ziemiach wokół Jeziora Galilejskiego mówi prorok, zapowiadając ich wyzwolenie • W tym tragicznym kontekście pojawia się jedna z najstarszych zapowiedzi przyjścia Chrystusa. Zwróćmy uwagę, że proroctwo nie dotyczy samego narodzenia Mesjasza, ale również Jego królowania na tronie Dawida. W czytaniu padają również cztery imiona Boga.

---

Refren: Dziś się narodził Chrystus Pan, Zbawiciel.

Śpiewajcie Panu pieśń nową, * 

śpiewaj Panu, ziemio cała.

Śpiewajcie Panu, * 

sławcie Jego imię.

Każdego dnia głoście Jego zbawienie. *

Głoście Jego chwałę wśród wszystkich narodów, 

rozgłaszajcie Jego cuda * 

pośród wszystkich ludów.

Niech się radują niebiosa i ziemia weseli, * 

niech szumi morze i wszystko, co je napełnia.

Niech się cieszą pola i wszystko, co na nich rośnie, * 

niech wszystkie drzewa w lasach wykrzykują z radości.

Przed obliczem Pana, który już się zbliża, * 

który już się zbliża, by osądzić ziemię. 

On będzie sądził świat sprawiedliwie, * 

a ludy według swej prawdy.

•

PSALM

Przed obliczem Pana • Ps 96,1 i 3.4–5.7–8.9 i 10ac

Radość z powodu tego, że Pan się zbliża. W Psalmie 96 również pobrzmiewa radość betlejemskiej nocy.

PSALM 96 • AUTOR: anonimowy lewita • CZAS POWSTANIA: po powrocie z wygnania, po 538 r. przed Chr.

---

MODLITWA UWIELBIENIA • Psalm 96 należy do gatunku tehillah, czyli modlitwy uwielbienia. Swą treścią wyraźnie nawiązuje do stylu Deutero-Izajasza i głoszonego przez niego radykalnego monoteizmu. Należy do grupy psalmów sławiących królowanie Jahwe. Niektórzy badacze umieszczali tego typu psalmy w corocznej celebracji objęcia przez Jahwe panowania nad Syjonem. Do tej pory nie potwierdzono jednak istnienia takiej celebracji.

TEOLOGIA POWYGNANIOWA • Psalm wykazuje wyraźne cechy teologii powygnaniowej – podkreśla uniwersalny wymiar Boga Izraela. Na wygnaniu babilońskim Izrael, konfrontując się z panteonem pogańskim, odkrywa w szczególny sposób prawdę o jedyności i nieporównywalności swego Boga. Rodzi się wówczas teologia Jahwe Pana nad wszystkimi narodami i Stwórcy całej ziemi. Hymniczny charakter psalmu sugeruje, że był on wykorzystywany w liturgii jerozolimskiej prawdopodobnie podczas jednego z wielkich świąt świątynnych.

RADOŚĆ Z PRZYJŚCIA • W psalmie usłyszymy wiele elementów bożonarodzeniowej radości. Psalm – niczym proroctwo zapowiadający przyjście Pana – wzywa do radości i wyśpiewywania pieśni nowej.

---

Czytanie z Listu Świętego Pawła Apostoła do Tytusa

Umiłowany:

Ukazała się łaska Boga, która niesie zbawienie wszystkim ludziom i poucza nas, abyśmy wyrzekłszy się bezbożności i żądz światowych, rozumnie i sprawiedliwie, i pobożnie żyli na tym świecie, oczekując błogosławionej nadziei i objawienia się chwały wielkiego Boga i Zbawiciela naszego, Jezusa Chrystusa, który wydał samego siebie za nas, aby odkupić nas od wszelkiej nieprawości i oczyścić lud wybrany sobie na własność, gorliwy w spełnianiu dobrych uczynków.

Oto słowo Boże.

•

DRUGIE CZYTANIE

Ukazała się łaska • Tt 2,11–14; 3,4–7

W pogańskim świecie, w którym panuje noc, nagle rozbłyska światło łaski. Światło, które niesie zbawienie wszystkim ludziom – pisze św. Paweł.

LIST DO TYTUSA • NADAWCA: św. Paweł lub uczeń z jego szkoły • SKĄD: Rzym lub w przypadku ucznia inne nieznane miejsce, Macedonia, Korynt lub Nikopolis • DATA: po 62 r. • ADRESAT: Tytus, przełożony wspólnoty na Krecie

---

LIST DO BISKUPA • Tytus znany jest wyłącznie z listów św. Pawła. Był współpracownikiem Pawła i pośrednikiem w kontaktach między nim a kościołem w Koryncie, o czym wspominają oba listy do Koryntian. Pochodził z rodziny grecko-rzymskiej, zamieszkałej w okolicy Antiochii Syryjskiej (dzisiejsza Turcja). Według tradycji został wyznaczony przez św. Pawła na biskupa Krety • W liście dominują tematy związane z dyscypliną młodej wspólnoty chrześcijańskiej: unikanie sporów, zasady życia dla różnych stanów oraz wezwanie do posłuszeństwa władzy świeckiej.

CHRZEŚCIJANIE W ŚWIECIE • Rozdział 2 Listu do Tytusa zawiera wskazania skierowane do różnych grup: starszych, kobiet, młodych i niewolników. Mają tak żyć, aby chrześcijanie nie stali się obiektem ataków otaczających ich pogan • Rozdział 3 to wskazania, które kończą się nauką dla Tytusa i wezwaniem, aby dołączył on do Pawła w Nikopolis.

ROZBŁYSK ŁASKI • Dlaczego fragment Listu do Tytusa znalazł się w nocnej liturgii Bożego Narodzenia? Paweł przedstawia w nim pogański świat, nad którym panuje noc, a równocześnie w nocy tej rozbłyska nagle światło łaski. Jego pojawienie się jest opisane pojęciem epifanii (gr. epifaino). Oznaczała ona odsłonięcie posągu bóstwa w pogańskiej świątyni, na które padał mocny snop światła. Pośrodku nocy pogańskiego świata zajaśniała nagle łaska przychodząca w Chrystusie i przynosząca zbawienie (gr. soteria) całej ludzkości • Taką treścią wypełnione jest jedno wielokrotnie złożone zdanie, które usłyszymy w ramach czytania.

---

Słowa Ewangelii według Świętego Łukasza

W owym czasie wyszło rozporządzenie cezara Augusta, żeby przeprowadzić spis ludności w całym świecie. Pierwszy ten spis odbył się wówczas, gdy wielkorządcą Syrii był Kwiryniusz. Podążali więc wszyscy, aby się dać zapisać, każdy do swego miasta.

Udał się także Józef z Galilei, z miasta Nazaret, do Judei, do miasta Dawidowego zwanego Betlejem, ponieważ pochodził z domu i rodu Dawida, żeby się dać zapisać z poślubioną sobie Maryją, która była brzemienna.

Kiedy tam przebywali, nadszedł dla Maryi czas rozwiązania. Powiła swego pierworodnego Syna, owinęła Go w pieluszki i położyła w żłobie, gdyż nie było dla nich miejsca w gospodzie.

W tej samej okolicy przebywali w polu pasterze i trzymali straż nocną nad swoją trzodą. Wtem stanął przy nich anioł Pański i chwała Pańska zewsząd ich oświeciła, tak że bardzo się przestraszyli. I rzekł do nich anioł: «Nie bójcie się! Oto zwiastuję wam radość wielką, która będzie udziałem całego narodu: dziś bowiem w mieście Dawida narodził się wam Zbawiciel, którym jest Mesjasz, Pan. A to będzie znakiem dla was: znajdziecie Niemowlę owinięte w pieluszki i leżące w żłobie».

I nagle przyłączyło się do anioła mnóstwo zastępów niebieskich, które wielbiły Boga słowami:

«Chwała Bogu na wysokościach,

a na ziemi pokój

ludziom, w których sobie upodobał».

Oto słowo Pańskie.

•

EWANGELIA

Narodzenie Jezusa • Łk 2,1-14

Łukasz opowiada o narodzeniu Jezusa, informując z precyzją o czasie, miejscu i okolicznościach tego wydarzenia. Narodzenie Jezusa to nie bajka, lecz kluczowy moment, gdy Bóg wszedł w historię świata.

EWANGELISTA: św. Łukasz • CZAS POWSTANIA: ok. 80 r. • KATEGORIA: wydarzenie • MIEJSCE: Betlejem • CZAS: rok 1 (datacja tradycyjna) albo ok. 6/7 r. przed Chr. • BOHATEROWIE: Jezus, Maryja, Józef oraz pasterze

---

NARODZENIE JEZUSA • Tylko dwie Ewangelie opisują narodzenie Jezusa, a także wydarzenia sprzed Jego narodzenia oraz Jego dzieciństwo: św. Łukasza i św. Mateusza. Jednakże każdy z nich inaczej opisuje te wydarzenia • Tylko u św. Łukasza znajdziemy opis narodzenia Jezusa w Betlejem, które czytamy na rozpoczęcie wieczerzy wigilijnej i które zawsze jest odczytywane w Liturgii Słowa podczas Pasterki, Mszy św. o północy.

HISTORIA, FAKTY, DANE • Łukasz najbardziej chyba ze wszystkich czterech Ewangelistów troszczy się o precyzję faktów dotyczących pochodzenia Jezusa i Bożego Narodzenia. Jego Ewangelia rozpoczyna się prologiem, w którym wspomina, że dokładnie przebadał dzieje Jezusa z Nazaretu, aby dać wiarygodne argumenty adresatowi swego dzieła Teofilowi, mające przekonać go do wiary w Jezusa (👁 Łk 1,1–4) • W ten sposób Łukasz przekonuje, że Jezus to nie bajka, to fakt historyczny, mocno osadzony w ludzkim czasie, a równocześnie przekraczający go.

Z NARODZENIEM JEZUSA BYŁO TAK • Usłyszymy dobrze znane nam, doniosłe opowiadanie o narodzeniu Jezusa. W czasie Bożego Narodzenia wielokrotnie jest odczytywane podczas spotkań świątecznych i przed wieczerzą wigilijną w naszych domach • Zwróćmy uwagę na precyzję faktów, które Łukasz uwzględnił w swym opowiadaniu.

---

Szersza analiza czytań, psalmu oraz Ewangelii dostępna jest w książce “Jutro Święto” dostępnej TUTAJ oraz w wersji EBOOK.

---