Jezus musiał umrzeć, byśmy się “pozbierali”. Dopiero w grobie Chrystusa obudziła się prawdziwa wiara. Paradoksalnie w miejscu najbardziej ciemnym i mrocznym ogarnęło nas prawdziwe Światło.
Wszyscy, którzy byliśmy przytłoczeni śmiercią Jezusa, zostajemy przywróceni do życia, „poskładani” niczym grobowe płótna. Kluczowe dla wiary uczniów okazało się „świadectwo Pisma”. W grobie Jezusa, który symbolizuje misterium Jego śmierci i Zmartwychwstania, Pisma zaczynają do nich mówić. Wreszcie zrozumieli. Powrócili do bycia sobą, do swego najprawdziwszego „ja”.
Zmartwychwstanie odsłania nam, kim naprawdę jest Ten, który razem z uczniami przemierzał Galileę i Judeę, czyniąc dobrze i uzdrawiając. To prawdziwy Bóg, Pan życia i śmierci, sędzia żyjących i zmarłych.
Poznaliśmy całą prawdę o Naszym Panu, Jedynym Bogu. Obyśmy przez Jego Zmartwychwstanie odkryli wreszcie – podobnie jak uczniowie – prawdę o nas samych.
Przeczytaj również
Obyśmy odnaleźli swoje najprawdziwsze “ja”.
PUNKT WYJŚCIA
NIEDZIELA ZMARTWYCHWSTANIA PAŃSKIEGO · Rok B · Największe święto liturgiczne roku, którego radość rozciąga się na osiem dni, Oktawę Wielkanocy, kończącą się w następną niedzielę • Do liturgii powracają radosne śpiewy „Alleluja” oraz „Chwała na wysokości Bogu” • Rano – procesja rezurekcyjna, która jest uroczystym ogłoszeniem Zmartwychwstania Chrystusa · KOLEKTA · Będziemy prosić Boga, aby otworzył nam bramy życia wiecznego KOLOR: biały • CZYTANIA: Dzieje Apostolskie 10,34a.37-43 • Psalm 118,1-2.16-17.22-23 • List do Koryntian 5, 6b-8 • Ewangelia według św. Jana 20, 1-9.
• CHMURA SŁÓW •
•
PIERWSZE CZYTANIE
Kerygmat Piotra • Dz 10,34a.37-43
KSIĘGA: Dzieje Apostolskie • AUTOR: Łukasz • CZAS POWSTANIA: ok. 80 r.
KATEGORIA: mowa
O KSIĘDZE • Dzieje Apostolskie opisują rozwój i wzrost młodego Kościoła. Rodzi się on ze śmierci i zmartwychwstania Chrystusa oraz zesłania Ducha Świętego • Pierwszych dwanaście rozdziałów poświęconych jest historii Kościoła w Jerozolimie oraz misji Piotra. Widać w nich już jak Dobra Nowina stopniowo przekracza granice Izraela, wychodząc ku poganom • Od rozdziału trzynastego uwaga Łukasza skupia się na św. Pawle, który staje się ewangelizatorem świata pogańskiego. Jego pobyt w Rzymie przed męczeńską śmiercią i głoszenie Ewangelii wszystkim narodom to ostatni obraz, z jakim Łukasz pozostawia nas w lekturze Dziejów Apostolskich.
KONTEKST • Rozdział 10 Dziejów Apostolskich opisuje moment, w którym Ewangelia, na wyraźnie Boże polecenie, opuszcza granice świata żydowskiego i dociera do poganina, rzymskiego setnika
ZANIM USŁYSZYSZ • W pierwszym czytaniu słyszymy dziś kerygmat Piotra – to, co było sercem Ewangelii głoszonej przez Kościół w I w. • Piotr rozpoczyna od wzmianki o Jezusie historycznym, namaszczonym Duchem i mocą, działającym cuda i uzdrawiającym. Świadkowie tamtych wydarzeń – apostołowie – jeszcze żyją • Następnie Piotr krótko opowiada o Jego śmierci na Krzyżu i kończy przepowiadaniem Zmartwychwstałego Pana, który ukazał się apostołom i rozesłał ich, aby głosili Dobrą Nowinę • Powstały z martwych Chrystus to Pan żywych i umarłych, zbawiający grzechy ludzi wszystkich czasów.
JESZCZE O PIERWSZYM CZYTANIU
• Kerygmat, wygłoszony w domu Korneliusza, dzieli się wyraźnie na dwie części. Pierwsza to świadectwo o ziemskim życiu Jezusa, Bożego męża namaszczonego Duchem i mocą, uzdrowiciela, zbawcy słabych i zniewolonych. To obraz, który przemawia do Korneliusza. Jako żołnierz i Rzymianin czuje szacunek i podziw dla władzy Jezusa, której z pokorą się podporządkuje. Równocześnie jako wrażliwy i poszukujący człowiek widzi w Jezusie przyjaciela i dobroczyńcę ludzkości, docenia jego ogromne serce wobec drugiego (euergetes – ‘dobrze czyniący’ to przydomek helleńskich władców).
• Piotr krótko i enigmatycznie opisuje śmierć na krzyżu. Nie pozostawia wątpliwości – Jezus został zamordowany przez powieszenie na krzyżu. Piotr nie wskazuje na oprawców. Zamordowali – obejmuje zarówno Żydów, jak i pogan, w tym Rzymian. Krzyż był zgorszeniem dla pogan i Żydów. W kerygmacie Piotra widać szacunek dla tej tajemnicy, którą pierwsi chrześcijanie czytają i rozumieją tylko w świetle Zmartwychwstania.
• Tu narracja na temat Jezusa ziemskiego, męża Bożego i wielkiego cudotwórcy urywa się, ustępując miejsca historii Zmartwychwstałego Pana. Bóg wskrzesił Go trzeciego dnia i pozwolił Mu ukazać się wielu świadkom, pośród których jest także Piotr. Zmartwychwstanie odsłania, kim naprawdę jest ten, który przemierzał Galileę i Judeę, czyniąc dobrze i uzdrawiając. To prawdziwy Bóg, Pan życia i śmierci, sędzia żyjących i zmarłych. Tylko w Jego imieniu, według zapowiedzi proroków, można znaleźć odpuszczenie grzechów. Dzięki Zmartwychwstaniu Syna życie wieczne rozlewa się poza granice narodu wybranego, jest w zasięgu ręki wszystkich. W Synu wszyscy staliśmy się ukochanymi synami.
CZY WIESZ, ŻE…
• Korneliusz, rzymski żołnierz, należy do tzw. bojących się Boga. To człowiek, który odnalazł prawdę w religii żydowskiej i przylgnął do Boga Izraela. W tamtych czasach nierzadkie było zjawisko pogan nawracających się na judaizm lub stających się jego sympatykami. Wynikało to z faktu, że religie grecko-rzymskie przeżywały w tym czasie kryzys wynikający z kostyczności i formalizmu rytualnego. Judaizm, a później chrześcijaństwo, miały do zaoferowania to, czego brakowało w pogańskich kultach: żywą relację z Bogiem oraz spójne zasady moralne, którymi kieruje się wierzący.
• Korneliusz, wpływowy setnik kohorty italskiej, to także dar dla wspólnoty chrześcijańskiej. W czasach, do których odnoszą się Dzieje Apostolskie, w Palestynie panuje głód. Sugerowałaby to także wzmianka o Piotrze, który podczas modlitwy odczuwa głód (Dz 10,10). Przetrwanie w trudnych czasach braku chleba nierzadko zależało od bogatych i wpływowych osób, które pomagały głodującym. Bóg, prowadząc Piotra do domu Korneliusza, zapewnia równocześnie młodej wspólnocie chrześcijańskiej wsparcie i pomoc w czasie głodu.
CYTATY
Prawda o Jezusie: Bóg ustanowił Go sędzią żywych i umarłych
•
PSALM
Cud na naszych oczach • Ps 118,1-2.16-17.22-23
PSALM • AUTOR: lewita • CZAS POWSTANIA: czasy powygnaniowe, po 586 r. przed Chr.
O PSALMIE • Psalm 118 należy do gatunku dziękczynienia indywidualnego. To modlitwa człowieka, który patrząc na swoje życie, przeżyte próby i cierpienia, wzywa zgromadzenie Izraela i wszystkich wierzących do oddania chwały Panu • Ze względu na regularną, rytmiczną strukturę psalm ten mógł być recytowany w świątyni jerozolimskiej w formie: głos prowadzącego – dziękujcie Panu bo jest dobry, odpowiedź chóru – bo jego łaska trwa na wieki.
ZANIM USŁYSZYSZ • Pierwsze cztery wersy to wezwanie do dziękczynienia. Wersety 5-18 opisują cierpienia i zbawienie, którego doświadczył modlący się człowiek • Kolejne, do w. 28, to opis radosnego świętowania ocalenia, które wierzącemu przyniósł Pan • Bramy sprawiedliwości, przez które wchodzi to bramy świątyni; w nich ogłasza się sprawiedliwość Boga Zbawcy i ufającego mu Izraelity • On sam porównuje się do kamienia odrzuconego przez budujących, który w planie Bożym stał się głowicą węgła, kamieniem spajającym budowlę • Psalm odśpiewany w dzień Zmartwychwstania Pana każe nam zanieść do Niego pieśń ocalonego sprawiedliwego • Chrystus, wychodząc z grobu, śpiewa hymn dziękczynienia dla swego Ojca i zaprasza, abyśmy przyłączyli się do Jego pieśni zwycięstwa.
CYTATY
Prosta prawda o Bogu: Dziękujcie Panu, bo jest dobry
•
DRUGIE CZYTANIE
Chrystus nasza Pascha • 1 Kor 5,6b-8
LIST DO KORYNTIAN • NADAWCA: św. Paweł • SKĄD: Efez • DATA: 54 r. • ADRESACI: Koryntianie
O KSIĘDZE • Podczas swojego pobytu w Koryncie Pawłowi udało się założyć wspólnotę chrześcijan. Młoda wspólnota, funkcjonująca w dużym mieście pogańskim, entuzjastycznie przyjęła Ewangelię, miała jednak poważne problemy z wdrożeniem jej w życie: • spory i podziały wynikające z różnic majątkowych i społecznych • konkurujący ze sobą liderzy (1 Kor 1-4; 6) • rozwiązłość seksualna i libertynizm (1 Kor 5) • sens małżeństwa i celibatu (1 Kor 7) • udział w ucztach pogańskich i ofiarach składanych bożkom, zaniedbywanie miłości braterskiej i Eucharystii (1 Kor 8-11) • poszukiwanie spektakularnych duchowych darów, a zaniedbywanie miłości (1 Kor 12-14) • odrzucenie prawdy o Zmartwychwstaniu • List św. Pawła, to odpowiedź na pismo otrzymane od Koryntian. Apostoł rozpoczyna nauką na temat Ewangelii Krzyża (1 Kor 1-4) i kończy wizją Zmartwychwstania (1 Kor 15).
KONTEKST • Rozdział 5 Listu do Koryntian to fragment, w którym Paweł piętnuje grzechy wspólnoty. Świadczą one o tym, że Koryntianie nie pozbyli się jeszcze ducha i mentalności tego świata. Paweł, powołując się na obrazy i symbolikę żydowskiej Paschy, wzywa chrześcijan, aby wyrzucili stary kwas, który symbolizuje grzech i zepsucie, a stawali się podobni do czystego Jezusa. Nie wzywa do tego, aby radykalnie odciąć się od całego zepsutego, pogańskiego świata, gdyż zdaje sobie sprawę, że to niemożliwe. Żąda jednak, aby chrześcijanie nie tolerowali zła i zepsucia wewnątrz wspólnoty.
ZANIM USŁYSZYSZ • W dzisiejszym czytaniu Paweł zachęca chrześcijan, aby odrzuciwszy złość i przewrotność, stali się jak nowy, świeży chleb. • Motywacją i siłą jest Chrystus, który został ofiarowany jako nasza Pascha. • Życie chrześcijanina to nieustanne świętowanie Paschy Pana, świętowanie na pozbawionym kwasu chlebie czystości (wolności od grzechu) i prawdy (życia opartego na Ewangelii).
JESZCZE O DRUGIM CZYTANIU
Paweł, wzywając chrześcijan w Koryncie do nowego życia w Panu, nawiązuje do podwójnej warstwy znaczeniowej Paschy Izraela, która w Księdze Wyjścia łączy się ze Świętem Przaśników (Wj 12):
• Pierwszy ryt Paschy to złożenie w ofierze baranka i pomazanie jego krwią drzwi domów. Miało to uchronić Izraela przed Aniołem Niszczycielem, który tej nocy przechodził nad Egiptem, zabijając pierworodnych. Krew sprawiła, że anioł omijał, przeskakiwał (to oznacza hebr. słowo pesah) domy Izraelitów, a uderzał Egipcjan. Krew Jezusa, nowego Baranka paschalnego, ofiarowanego za Koryntian, ocaliła ich od śmierci wiecznej i potępienia
• Drugi ryt święta Paschy wiązał się ze spożywaniem przaśnych chlebów wyrabianych bez sfermentowanego zaczynu. Izrael włączył święto rolnicze Przaśników w celebrację Paschy, dziękując Bogu za pierwsze plony ziemi obiecanej. W trakcie trwających tydzień obchodów święta Paschy i połączonego z nim święta Przaśników Izraelici mieli obowiązek usunąć wszelki kwas, a jeść tylko przaśne chleby. Kwas kojarzył się także negatywnie z zepsuciem i starym życiem. Dla Pawła chrześcijanin żyjący nowym życiem Zmartwychwstałego powinien pozbyć się starego kwasu grzechu. Staliśmy się czyści i nowi w Chrystusie, który został ofiarowany jako nasza Pascha
CYTATY
Św. Paweł: Przaśni jesteście. Chrystus bowiem został złożony w ofierze jako nasza Pascha
Św. Paweł o dobrym świętowaniu: Odprawiajmy nasze święto na przaśnym chlebie czystości i prawdy
•
EWANGELIA
Pusty grób • J 20,1-9
EWANGELISTA: św. Jan • CZAS POWSTANIA: ok. 90 r. KATEGORIA: wydarzenie • MIEJSCE: Jerozolima • CZAS: ok. 33 r. • BOHATEROWIE: Maria Magdalena, Piotr, Jan
O KSIĘDZE • Najmłodsza z Ewangelii została napisana przez Jana, a następnie zredagowana przez jego uczniów ok. 90 r. • Księga zdecydowanie różni się od pozostałych Ewangelii • Jezus, opisując swoją misję, używa formuły JA JESTEM, a to nawiązuje do objawienia Boga w Księdze Wyjścia (patrz 3,14). Ewangelię św. Jana dzieli się na • Księgę Znaków (rozdziały 1-12, Ewangelista mówi nie o cudach, lecz siedmiu znakach objawiających misterium Pana) oraz • Księgę Krzyża, który dla Jana jest najważniejszym znakiem Mesjasza (rozdziały 13-20).
KONTEKST • Ewangelista Jan w rozdziale 20 i 21 opisuje Zmartwychwstałego, który ukazuje się swoim uczniom • Pierwszą, który ujrzy Pana będzie Maria Magdalena • Następnie Jezus ukazuje się jedenastu zamkniętym w Wieczerniku • Przy tej okazji tylko Jan opisuje spotkanie Zmartwychwstałego z niewiernym Tomaszem • Wreszcie ostatnim akordem spotkań ze Zmartwychwstałym jest rozdział 21, gdzie Jezus nad Jeziorem Genezaret spotyka Piotra, Natanaela oraz synów Zebedeusza wraz z innymi uczniami • Zmartwychwstały Jezus zbiera ponownie swoich uczniów tam, gdzie ich powołał – do Galilei.
ZANIM USŁYSZYSZ • Dzisiejsza Ewangelia opisuje bieg do grobu, do którego po kolei włączają się kolejne postacie: najpierw Maria Magdalena, potem Piotr i Jan. Przy grobie akcja opowiadania zwalnia: uczniowie wchodzą do grobu i wpatrują się w puste miejsce, w którym położono Jezusa. Po dłuższym spojrzeniu na płótna leżące w grobie powracają do siebie. Nie wracają już jednak tacy sami. W ich sercu kiełkuje wiara w Zmartwychwstanie.
JESZCZE O EWANGELII
Ewangelia odczytywana w Niedzielę Zmartwychwstania opowiada o biegu do grobu. Można go zamknąć w kilku scenach:
• Scena 1: Maria Magdalena wychodzi skoro świt do grobu. Panuje ciemność, symbolizująca niewiarę i rozpacz, w której pogrążeni są uczniowie po śmierci Pana. Nie jest łatwo wyruszyć w drogę, gdy świat tonie jeszcze w mroku. Tym trudniej, kiedy mrok zapada w sercu, kiedy znika Osoba, która była sensem świata. Przewodnikiem w wędrówce może być wówczas tylko serce; kochające i tęskniące, które nigdy nie przestaje szukać swojej Miłości. Maria wyrusza w drogę prowadzona miłością. W tej drodze Maria widzi odsunięty kamień. Nic nie rozumie (J 20,1).
• Scena 2: Dlaczego Maria nic nie zrozumiała z “mowy” grobu? Ponieważ pobiegła tam sama. Maria biegnie, przybywa do Szymona Piotra i do ucznia, którego Jezus miłował. Donosi: Zabrano Pana i nie wiemy, gdzie go położono (J 20,2). To dramatyczne wyznanie, podkreślające zagubienie uczniów Jezusa wobec tajemnicy zmartwychwstania. Nikt się jej nie spodziewał.
• Scena 3: Akcja nabiera tempa. Są tu obecni tylko uczniowie. Biegną razem. Drugi uczeń wyprzedza Piotra, przybywa pierwszy. Schyliwszy się, widzi złożone płótna, lecz nie wchodzi do grobu (J 20,3-5). Dlaczego Piotr trzyma się z tyłu? Nie zna on drogi do grobu, zdradził Jezusa, nie był z Nim pod krzyżem. Być może spowalnia go jego serce i wyrzuty sumienia. Jan ma tę przewagę, że zna drogę. Przeszedł ją w najczarniejszym dniu swego życia, kiedy, stojąc do końca pod krzyżem, towarzyszył także ludziom niosącym ciało Jezusa. Piotr nadrabia tę nieobecność: podąża za Janem, ucząc się od niego drogi.
Scena 4: Przybywa Piotr i wchodzi. Widzi płótna i chustę, która spoczywała na twarzy Jezusa, złożoną osobno w innym miejscu. Uwaga ewangelisty wyraźnie zatrzymuje się na wnętrzu grobu. Akcja opowiadania zwalnia (J 20,6-7). •
Scena 5: Pociągnięty przykładem Piotra wchodzi także drugi uczeń. Ujrzał i uwierzył. Tempo akcji spada do zera, koncentruje się na wierze i na świadectwie Pism (J 20,8-9). •
CZY WIESZ, ŻE…
Tylko Jan opisuje terapię, jaką po zdradzie przechodzi Piotr, który po trzykrotnym zaparciu się Mistrza, trzykrotnie wyznaje mu swoją miłość i zostaje utwierdzony w misji prowadzenia innych.
Jan nie sili się w swoim opisie na dostarczanie logicznych dowodów zmartwychwstania. Ostatecznie pusty grób i mało znaczące płótna tylko powiększają niepewność i mnożą znaki zapytania. W opisie Jana są one jednak symbolem tego, co dokonuje się w grobie Jezusa. Płótno okrywające ciało Pana oznacza uczniów. To, które spowijało Jego głowę, to Piotr.
CYTATY
św. Jan o odkryciu tajemnicy: Dotąd bowiem nie rozumieli jeszcze Pisma [które mówi], że On ma powstać z martwych
Zapowiedź, jaką funkcję będzie pełnił św. Piotr: ujrzał leżące płótna oraz chustę, która była na Jego głowie, leżącą nie razem z płótnami