2017-08-26

Jutro Niedziela – XXI Niedziela zwykła A

Gdyby myślał o robieniu kariery u boku Jezusa, nie zostałby Pierwszym

ks. Przemysław
Śliwiński

zobacz artykuly tego autora >

ks. Marcin
Kowalski

zobacz artykuly tego autora >

Szebna strącony za arogancję, wywyższony Eliakim – bo słucha Boga (I CZYTANIE). Pan bowiem patrzy łaskawie na pokornego pyszałka zaś dostrzega z daleka (PSALM). Prosty rybak z Galilei, Piotr, powołany do władzy kluczy, władzy, która wydawała się zarezerwowana dla wielkich, możnych, władców (EWANGELIA). Wydaje się, że to przepis na karierę u Boga, strategię ostatni będą pierwszymi.

Nie, to nie jest przykład kariery u boku Boga. Wielu pokornych, którzy zostali wywyższeni w miejsce strąconych władców, zaczęło powtarzać ich błędy.

Kluczem do zrozumienia wyborów Boga jest wiara tych, których wybiera. Szymon został nazwany Skałą wtedy, gdy wyznał wiarę.

NALEŻY WIEDZIEĆ

• DWUDZIESTA PIERWSZA NIEDZIELA ZWYKŁA • Rok A • KOLEKTA: Będziemy prosili, abyśmy wznieśli nasze serca tam, gdzie są prawdziwe radości • CZYTANIA: Księga Izajasza 22,19-23 • Psalm 138,1-3.6.8 • List do Rzymian 11,33-36 • Ewangelia wg św. Mateusza 16,13-20

• CHMURA SŁÓW •

• TEMAT • Wspólny temat pierwszego czytania, psalmu i ewangelii można oddać słowami: Ostatni będą pierwszymi a pierwsi ostatnimi.

Wybierz 02, aby zobaczyć tekst I czytania

Czytanie z Księgi Izajasza

(Iz 22,19-23)

Tak mówi Pan do Szebny, zarządcy pałacu: «Gdy strącę cię z twego urzędu i przepędzę cię z twojej posady, tego dnia powołam sługę mego, Eliakima, syna Chilkiasza. Oblokę go w twoją tunikę, przepaszę go twoim pasem, twoją władzę oddam w jego ręce; on będzie ojcem dla mieszkańców Jeruzalem oraz dla domu Judy. Położę klucz domu Dawidowego na jego ramieniu; gdy on otworzy, nikt nie zamknie, gdy on zamknie, nikt nie otworzy. Wbiję go jak kołek na miejscu pewnym; i stanie się on tronem chwały dla domu swego ojca».

Oto Słowo Boże

[01][02]

•

PIERWSZE CZYTANIE

Strącenie • Iz 22,19-23

KSIĘGA: Izajasza • AUTOR: Izajasz • CZAS POWSTANIA: ok. 700 BC • KATEGORIA: mowa prorocka • KTO MÓWI: prorok (w imieniu Boga) • ADRESAT: Szebna

• O KSIĘDZE • Podobnie jak w zeszłym tygodniu, pierwsze czytanie pochodzi z Księgi Izajasza. Przypomnijmy, że to pierwsza spośród ksiąg tzw. “proroków większych”. Składa się z 66 rozdziałów. Chociaż całą księgę cechuje jedność teologiczna, zwykle dzieli się ją na trzy oddzielne części. Pierwsza część (rozdziały 1-39), z której pochodzi czytanie, dotyczy Izraela przed wygnaniem, bliskiego upadku z powodu niewierności. Autorem jest sam Izajasz. Chronologicznie sytuuje się ona pomiędzy rokiem 740 (powołanie Izajasza) i 701 – oblężenie Jerozolimy przez Sennacheryba. Izajasz krytykuje w niej Chronologicznie sytuuje się ona pomiędzy rokiem 740 (powołanie Izajasza) i 701 – oblężenie Jerozolimy przez Sennacheryba. Mowy prorockie w tej części, w przeciwieństwie do pozostałych, mają charakter srogich, surowych upomnień. Izajasz krytykuje niesprawiedliwości i wyzysk mnożące się w bogacącym się Królestwie Judy. W jego księdze znajdujemy też wiele proroctw mesjańskich (Iz 7-11), zapowiadających przyjście idealnego króla.

• KONTEKST • Sytuacja opisana w 22 rozdziale miała miejsce prawdopodobnie jeszcze czyli przed oblężeniem Jerozolimy przez władcę asyryjskiego Sennacheryba (701 przed Chrystusem). Izajasz w imieniu Boga zwraca się do Szebny, wysokiego urzędnika królewskiego i zarządcy pałacu. Jego imię sugeruje, że był on cudzoziemcem. Widocznie miał także duży wpływ na anty-asyryjską politykę króla Ezechiasza, która niemal doprowadziła Judę do zagłady. Pan, ustami Izajasza, zapowiada kres władzy Szebny.

• ZANIM USŁYSZYSZ • W dzisiejszym I czytaniu poznajemy Izajasza jako proroka pełnego temperamentu, nie unikającego konfrontacji z wpływowymi postaciami dworu królewskiego. Sam Izajasz, jak się przypuszcza, miał arystokratyczne korzenie, co pozwalało mu poruszać się z dużą swobodą w tych sferach. Symboliczne “klucze domu Dawida”, władzę nad królewskim pałacem i Jerozolimą, dotąd będące w posiadaniu Szebny – Pan oddaje w ręce Eliakima.

CZY WIESZ, ŻE…

Jeszcze za życia, arogancki Szebna wykuł sobie w Jerozolimie grobowiec, ważny znak przynależności do Izraela. Jednak Bóg zapowiedział, że zostanie pozbawiony urzędu – na rzecz Eliakima. Szebna nie będzie miał działu w Izraelu, umrze w obcej ziemi.

Epilog tej historii miał miejsce w 1953. żydowski archeolog Avigad przetłumaczył inskrypcję znajdującą się w British Museum: “Oto grób Szebnajahu, który stoi ponad domem (królewskim). Nie ma tu srebra ani złota, tylko jego kości”. Grobu Szebny ani jego kości, według słowa Pana, nie znaleziono do dziś dnia w Jeruzalem.

Wybierz 02, aby zobaczyć tekst Psalmu

(Ps 138,1-3.6.8)

REFREN: Panie, Twa łaska trwa po wszystkie wieki

Będę Cię sławił, Panie, z całego serca, bo usłyszałeś słowa ust moich. Będę śpiewał Ci psalm wobec aniołów, pokłon Ci oddam w Twoim świętym przybytku.

I będę sławił Twe imię za łaskę i wierność Twoją, bo ponad wszystko wywyższyłeś Twe imię i obietnicę. Wysłuchałeś mnie, kiedy Cię wzywałem, pomnożyłeś moc mojej duszy.

Zaprawdę Pan jest wzniosły, † patrzy łaskawie na pokornego, pyszałka zaś dostrzega z daleka. Panie, Twa łaska trwa na wieki, nie porzucaj dzieła rąk swoich.

[01][02]

•

PSALM

Wywyższenie • 138,1-3.6.8

PSALM 138 • AUTOR: lewita • CZAS POWSTANIA: VI-V w. przed Chr.

O PSALME • Psalm 138 to indywiduwalna modlitwa dziękczynienia (todah). Wierzący Izraelita recytował ją w świątyni, dziękując Bogu za opiekę czy cudowne ocalenie. Modlitwa stanowiła prawdopodobnie wypełnienie ślubu, jaki składał wierzący prosząc o Bożą pomoc. Doświadczywszy jej miał powrócić do świątyni z ofiarami dziękczynnymi, publicznie chwaląc Pana. Niektórzy, ze względu na wzmiankę o królach i przypisanie jego autorstwa Dawidowi, interpretowali psalm jako królewską modlitwę dziękczynienia, Inni widzieli w nim modlitwę całej wspólnoty dziękującej za powrót z niewoli babilońskiej, na co jednak trudno znaleźć dowody w tekście.

ZANIM USŁYSZYSZ • Pan, który jest wysoko, patrzy łaskawie na pokornego, pyszałka zaś dostrzega z daleka – to właśnie te słowa psalmu 138 zdecydowały o umieszczeniu go w dzisiejszej liturgii. To ten sam temat, który pojawił się w I czytaniu: tu nijako “od drugiej strony”, wyrażony bardzo osobistym tonem: wierzący oddaje Bogu cześć wobec istot niebiańskich (elohim), składa pokłon w świątyni. Dziękuje Panu, który “pomnożył moc jego duszy”.

Wybierz 02, aby zobaczyć tekst II czytania

Czytanie z Listu św. Pawła do Rzymian

(Rz 11,33-36)

O głębokości bogactw, mądrości i wiedzy Boga! Jakże niezbadane są Jego wyroki i nie do wyśledzenia Jego drogi! Kto bowiem poznał myśl Pana albo kto był Jego doradcą? Lub kto Go pierwszy obdarował, aby nawzajem otrzymać odpłatę? Albowiem z Niego i przez Niego, i dla Niego jest wszystko. Jemu chwała na wieki! Amen.

Oto Słowo Boże

[01][02]

•

DRUGIE CZYTANIE

O Bogu niezmierzonym • Rz 11,13-15.29-32

KSIĘGA: List do Rzymian · NADAWCA: św. Paweł · SKĄD: Korynt · DATA: 57–58 r. · ADRESACI: mieszkańcy Rzymu

• O KSIĘDZE • Kontynuujemy lekturę Listu do Rzymian. Przypomnijmy: Paweł pisze do wspólnoty znajdującej się w stolicy imperium, w Rzymie, w sercu antycznego świata – i głosi jej ewangelię. Rzym ma być kołem zamachowym dla głoszonej przez Pawła nowiny o usprawiedliwieniu z wiary w Chrystusa.

• KONTEKST • Dzisiejsze drugie czytanie zamyka rozdział 11 Listu do Rzymian. Jego głównym tematem było zbawienie i przyszłość Izraela, który odrzucił Mesjasza. Bóg w swoim miłosierdziu, po przyjęciu do Kościoła pełni pogan, sprawi także, że powróci do Niego naród wybrany. Na końcu rozważań nad skutecznością Słowa Bożego i nad nieskońcozną kreatywnością Bożych planów, Paweł intonuje hymn – stając w zachwycie nad tajemnicą dróg Bożego miłosierdzia, konkluduje rozważania dziękczynieniem.

• ZANIM USŁYSZYSZ • Hymn “do głębokości” jest dobrze znany tym, którzy odmawiają Liturgię Godzin – jest używany jako jeden z kantyków z Nowego Testamentu. Św. Paweł sławi w nim Bożą Mądrość, która prowadzi historię ludzką ku jej szczęśliwemu finałowi tylko sobie znanymi drogami. Ostatecznie wszystko, także upadek i niewiarę włącza ona w historię zbawienia.

Wybierz 02, aby zobaczyć tekst Ewangelii

Słowa Ewangelii według św. Mateusza

(Mt 16,13-20)

Gdy Jezus przyszedł w okolice Cezarei Filipowej, pytał swych uczniów: «Za kogo ludzie uważają Syna Człowieczego?» A oni odpowiedzieli: «Jedni za Jana Chrzciciela, inni za Eliasza, jeszcze inni za Jeremiasza albo za jednego z proroków». Jezus zapytał ich: «A wy za kogo Mnie uważacie?» Odpowiedział Szymon Piotr: «Ty jesteś Mesjasz, Syn Boga żywego». Na to Jezus mu rzekł: «Błogosławiony jesteś, Szymonie, synu Jony. Albowiem nie objawiły ci tego ciało i krew, lecz Ojciec mój, który jest w niebie. Otóż i Ja tobie powiadam: Ty jesteś Piotr, czyli Opoka, i na tej opoce zbuduję Kościół mój, a bramy piekielne go nie przemogą. I tobie dam klucze królestwa niebieskiego; cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane w niebie, a co rozwiążesz na ziemi, będzie rozwiązane w niebie». Wtedy surowo zabronił uczniom, aby nikomu nie mówili, że On jest Mesjaszem.

Oto Słowo Pańskie

[01][02]

•

EWANGELIA

Rybak, który został papieżem • Mt 16,13-19

EWANGELISTA: św. Mateusz • CZAS POWSTANIA: po 70 r.

KATEGORIA: wydarzenie • MIEJSCE: Cezarea Filipowa • CZAS: 30-33 r. • BOHATEROWIE: Jezus, Piotr, uczniowie

O KSIĘDZE • Pozostajemy w czwartej części Ewangelii św. Mateusza. Przypomnijmy: podział Ewangelii Mateusza, według wielu naukowców, poza wstępem i epilogiem odpowiada Pięcioksięgowi Mojżesza. Jezus przedstawiony jest jako Nowy Mojżesz, ustanawiający na Górze Błogosławieństw Prawo Królestwa Bożego: • księga pierwsza: Program królestwa (Mt 3-7) • księga druga: Przepowiadanie królestwa (Mt 8-10) • księga trzecia: Tajemnice królestwa (Mt 11,1-13,52) • księga czwarta: Kościół jako zaczątek królestwa (Mt 13,53-18,35) • księga piąta: Wypełnianie się królestwa (Mt 19-25).

KONTEKST • W czwartej części Ewangelii Mateusza Jezus urzeczywistnia Królestwo Niebieskie: czyniąc cuda, dając chleb głodnym, domagając się od uczniów żywej wiary. To pierwsza nić, która wiedzie nas do dzisiejszego fragmentu Ewangelii. Druga to dzieje Piotra, rybaka, który poszedł za Jezusem. To od niego Mistrz przede wszystkim domaga się wiary, jemu zwraca uwagę za patrzenie oczami ludzkimi.

ZANIM USŁYSZYSZ • Powierzenie misji Piotrowi: Tobie dam klucze królestwa niebieskiego to nie tylko historia prymatu Piotra, którą kontynuuje dziś papiestwo, to nie tylko historia budowania odpowiedzialności za Kościół wśród ludzi. To też historia Piotra, prostego rybaka, który stał się pierwszym.

TRANSLATOR

• “Ty jesteś Piotr – Opoka, i na tej opoce zbuduję mój Kościół” (Mt 16,18)

• Piotr-Opoka • Po grecku jedno słowo: Ty jesteś Skała (Petros). Imię Piotra oznaczało po prostu skałę. Dotąd nie istniało takie imię własne ludzi. To Jezus po raz pierwszy użył słowa oznaczającego skałę (gr. Petros, aram. Kefa) i nazwał tak Piotra. Z tego powodu, aby dobrze oddać sens tego zdania, pierwsi tłumacze Pisma Świętego na język polski uciekali się do zmiany imienia Piotra na: Skałosz.

• Kościół • W języku greckim brak warownych konotacji, które brzmią w polskim słowie: Kościół. Pochodzi od łacińskiego słowa castel, oznaczającego budynek, klasztor, zamek warowny • Greckie słowo Ecclesia (rodzaj żeński, tak korespondujący z teologiczną Oblubienicą Chrystusa) oznacza dosłownie zwołanie, coś zwołanego, społeczność zwołanych.

• Dosłownie: Ty jesteś Skała i na tej skale zbuduję moje zwołanie

LINKI

• “I tobie dam klucze królestwa niebieskiego: cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane w niebie, a co rozwiążesz na ziemi, będzie rozwiązane w niebie” (Mt 16,19)

Iz 22,22: Położę klucz domu Dawidowego na jego ramieniu: gdy on otworzy, nikt nie zamknie, gdy on zamknie, nikt nie otworzy

Ap 3,7: To mówi Święty, Prawdomówny, Ten, co ma klucz Dawida, Ten, co otwiera, a nikt nie zamknie, i Ten, co zamyka, a nikt nie otwiera

WERSJE

• W wersji Marka i Łukasza wyznanie Piotra jest o wiele krótsze: Ty jesteś Mesjasz. Brak też odpowiedzi Jezusa, w której ustanawia go pierwszym z apostołów. Jezus od razu przechodzi do upomnienia, aby nie mówili o tym nikomu.

JESZCZE O EWANGELII

Piotr w planach Jezusa ma być potężną skałą, na której wznosić się będzie gmach Kościoła • Władza kluczy, które pan domu powierzał wiernemu słudze, a król najwyższemu urzędnikowi, oznacza moc otwierania i zamykania bram Królestwa Bożego w oparciu poznanie prawdy o Jezusie • Władza związywania lub rozwiązywania przywodzi na myśl władzę sądowniczą, którą sprawowali rabini przez interpretację Pisma. W rękach Piotra została złożona władza, która ściśle wiąże się z Ewangelią. Piotr, głowa Kościoła, ma prawo i obowiązek w autorytecie samego Pana tłumaczyć ją braciom. W oparciu o Ewangelię o Jezusie pierwszy z apostołów otwierać będzie bramy Królestwa i sądzić wszystkich, którzy staną przed Bożym tronem.

CZY WIESZ, ŻE…

Powierzenie Piotrowi misji bycia głową Kościoła dokonuje się w szczególnym miejscu. Cezarea Filipowa wznosi się tam, gdzie w starożytności wznosiło się miasto Dan • To północna granica Izraela, na której krzyżują się wpływy pogańskie, greckie i żydowskie • Tam znajdują się źródła Jordanu • Tam wreszcie przed oczyma patrzących wyrasta ogromna ściana skalna, w której do dziś można oglądać wykute nisze, niegdyś mieszczące w sobie posągi pogańskiego bóstwa Pana.

1/6

Bazylika św. Piotra, fot. Ricardo André Frantz

2/6

św. Piotr na tronie, Anton Rafael Mengs, 1728-1779 r., Galleria Sabauda w Turynie, Włochy

3/6

Jezus daje klucze św. Piotrowi, Ingres, 1820 r., Musée Ingres, Francja

4/6

Ukrzyżowanie św. Piotra, Caravaggio, 1600-1601 r., Bazylika Santa Maria del Popolo, Rzym

5/6

Wręczenie kluczy świętemu Piotrowi, Perugino, 1480-1482, Kaplica Sykstyńska, Watykan

6/6

Ukrzyżowanie św. Piotra, Guido Reni, 1604-1605 r., Muzea Watykańskie, Rzym

poprzednie

następne

ks. Przemysław Śliwiński

Kapłan Archidiecezji Warszawskiej. Pochodzi z Lubawy. Ukończył studia specjalistyczne na Wydziale Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Santa Croce w Rzymie. Jesienią 2013 roku, objął stanowisko rzecznika prasowego Archidiecezji Warszawskiej oraz dyrektora Archidiecezjalnego Centrum Informacji. Wykłada edukację medialną w Wyższym Metropolitalnym Seminarium Duchownym w Warszawie. Na Stacji7.pl jest autorem wielu artykułów oraz popularnego cyklu Jutro Niedziela.

Zobacz inne artykuły tego autora >

ks. Marcin Kowalski

prezbiter diecezji kieleckiej, doktor nauk biblijnych, doktorat obronił na Papieskim Instytucie Biblijnym w Rzymie, wykładowca Pisma Świętego w Wyższym Seminarium Duchownym w Kielcach oraz w Lublinie, adiunkt przy katedrze Teologii Biblijnej i Proforystyki w Instytucie Nauk Biblijnych KUL, redaktor naczelny kwartalnika biblijnego The Biblical Annals, sekretarz Stowarzyszenia Biblistów Polskich III kadencji. Jego pasją naukową i duszpasterską jest Biblia, w szczególności listy św. Pawła. Moderator Dzieła Biblijnego, autor scenariuszy i prowadzący programy telewizyjne i radiowe, współpracownik Stacji 7 i współtwórca cyklu Jutro Niedziela.

Zobacz inne artykuły tego autora >

Komentarze

ks. Przemysław
Śliwiński

zobacz artykuly tego autora >

ks. Marcin
Kowalski

zobacz artykuly tego autora >

2017-08-19

Jutro Niedziela – XX Zwykła A

Kobieta “spoza” lepiej znała Boga niż ci, którzy byli najbliżej Jezusa

ks. Przemysław
Śliwiński

zobacz artykuly tego autora >

ks. Marcin
Kowalski

zobacz artykuly tego autora >

To grozi każdemu z nas. Przekonanie, że skoro jesteśmy w Kościele, to znaczy, że jesteśmy wierzący, że sama przynależność wystarczy. W pułapkę takiego przekonania wpadli Izraelici. Wiara to nie tylko bycie ochrzczonym, bycie we wspólnocie – to coś żywego, o co trzeba dbać, co można stracić i tej straty nie odnotuje żadna statystyka.

Żywą wiarę pokazują fakty. Piotr, choć najbliżej Jezusa, okazał się małej wiary, gdy zobaczył Jezusa kroczącego po falach. Kobieta kananejska, choć niby najdalej (bo poganka), okazała się wiary tak wielkiej, że większej Jezus nie widział w Izraelu.

Jezus, udający obojętność wobec Kananejki i losu jej córki, w rzeczywistości ukazał jej żywą, upartą, prawdziwą wiarę. Ona lepiej znała Boga niż ci, którzy byli Go najbliżej.

NALEŻY WIEDZIEĆ

• DWUDZIESTA NIEDZIELA ZWYKŁA • Rok A • KOLEKTA: Będziemy prosili, abyśmy otrzymali obiecane dziedzictwo • CZYTANIA: Księga Izajasza 56,1.6-7 • Psalm 67,2-3.5.8 • List do Rzymian 11,13-15.29-32 • Ewangelia wg św. Mateusza 15,21-28

• CHMURA SŁÓW • PAN (6) jest dla WSZYSTKICH (6) – oto dwa najczęstsze słowa, które usłyszymy w Liturgii Słowa oraz przesłanie, które w nich wybrzmiewa. Kolejne dwa częste wyrazy to partykuła NIECH (5), charakterystyczna dla Psalmu 67, oraz BÓG (4). Warto zwrócić uwagę na słowo MIŁOSIERDZIE (4), którego aż czterokrotnie używa św. Paweł w II czytaniu.

Wybierz 02, aby zobaczyć tekst I czytania

Czytanie z Księgi Izajasza

(Iz 56,1.6-7)

Tak mówi Pan: «Zachowujcie prawo i przestrzegajcie sprawiedliwości, bo moje zbawienie już wnet nadejdzie i moja sprawiedliwość ma się objawić. Cudzoziemców zaś, którzy się przyłączyli do Pana, ażeby Mu służyć i aby miłować imię Pana i zostać Jego sługami – wszystkich zachowujących szabat bez pogwałcenia go i trzymających się mocno mojego przymierza, przyprowadzę na moją świętą górę i rozweselę w moim domu modlitwy. Całopalenia ich oraz ofiary będą przyjęte na moim ołtarzu, bo dom mój będzie nazwany domem modlitwy dla wszystkich narodów».

Oto Słowo Boże

[01][02]

•

PIERWSZE CZYTANIE

Obietnica dla cudzoziemców • Iz 56,1.6-7

KSIĘGA: Izajasza • AUTOR: Trito-Izajasz • CZAS POWSTANIA: po 538 r. przed Chr. • KATEGORIA: mowa prorocka • KTO MÓWI: prorok (w imieniu Boga) • ADRESACI: Izraelici, wszystkie narody

• O KSIĘDZE • Przypomnijmy, że wśród ksiąg Starego Testamentu to pierwsza i najważniejsza z ksiąg prorockich. Składa się ona z 66 rozdziałów. Chociaż całą księgę cechuje jedność teologiczna, zwykle dzieli się ją na trzy oddzielne części, którym przypisuje się nawet różne autorstwo i czas powstania. Różny czas powstania jest o tyle ważny, że adresatami każdej z części są Izraelici w różnej sytuacji swojego narodu • Pierwsza część dotyczy Izraela przed wygnaniem, bliskiego upadku z powodu niewierności • Druga skierowana jest do Izraelitów na wygnaniu • Trzecia powstała już po powrocie z wygnania.

• KONTEKST • Pierwsze czytanie pochodzi z ostatniej, trzeciej części (rozdziały 56-66). Autor to anonimowy prorok (umownie: Trito-Izajasz), mający związek z myślą Izajasza. Działał w Palestynie w czasie powrotu z wygnania. W swoim dziele podkreśla świętość Boga i Jerozolimy oraz rysuje wizję czasów ostatecznych, w których zbawienie objąć ma wszystkie narody. Trito-Izajasz mówi do Izraelitów powracających z niewoli babilońskiej. Żyją w swoim kraju trochę jak obcy, otoczeni przez cudzoziemców i tych, którzy osiedlili się tu podczas ich nieobecności. To rodzi pytania i wątpliwości. Co oznacza obecność pogan w Ziemi Obiecanej? Czyżby Bóg wybrał i pobłogosławił narody pogańskie w miejsce niewiernego Izraela? Jaki jest więc dalszy sens bycia Izraelitą i zachowywania Prawa?

• ZANIM USŁYSZYSZ • Fragment, który usłyszymy, dobrze oddaje wymowę całej trzeciej części Izajasza. Kto należy do wspólnoty Jahwe? Czy decydują o tym więzy krwi i przynależność do narodu izraelskiego? Okazuje się, że nie. Bóg nie jest tylko Bogiem Izraela, ale wszystkich narodów. Usłyszymy o cudzoziemcach, którzy przyłączyli się do Pana.

JESZCZE O PIERWSZYM CZYTANIU

• Prorok zachęca swoich rodaków, aby rzeczywistość, którą zastali, nie zniechęciła ich do trwania w Przymierzu z Bogiem (Iz 56,1). Bóg nie porzucił swoich dzieci, ale otworzył się także na inne narody. Przyrzeka im, że będzie dla nich łaskawszy niż dla Izraelitów, swoich synów i córek (Iz 56,5). Stawia jednak warunek: powinni przestrzegać dnia świętego, szabatu, zachowywać Boże prawa i trwać z Nim w Przymierzu (Iz 56,4-7).

• Słowa proroka brzmią niezwykle, jeśli weźmiemy pod uwagę, że w Izraelu po wygnaniu popularność zdobywa koncepcja, która nakazuje absolutne oddzielenie się od pogan. W ten sposób naród wybrany ma zachować swoją tożsamość, uniknąć ponownej kary Bożej i klęski. Izajasz wydaje się mówić, że żadna religia, nawet ta, która strzeże Prawdy objawionej przez samego Boga, nie powinna się zamykać na innych. Oczywiście, to w Izraelu poganie mogą znaleźć zbawienie, nie odwrotnie. To w przestrzeganiu Praw objawionych im przez Boga inne narody znajdą swoje zbawienie. Droga do niego prowadzi przez Dekalog i świątynię, która ma się stać „domem modlitwy dla wszystkich narodów” (Iz 56,7).

Wybierz 02, aby zobaczyć tekst Psalmu

(Ps 67,2-3.5.8)

Refren: Niech wszystkie ludy sławią Ciebie, Boże.

Niech Bóg się zmiłuje nad nami i nam błogosławi; niech nam ukaże pogodne oblicze. Aby na ziemi znano Jego drogę, Jego zbawienie wśród wszystkich narodów.

Niech się narody cieszą i weselą, † bo rządzisz ludami sprawiedliwie i kierujesz narodami na ziemi. Niech nam Bóg błogosławi i niech cześć Mu oddają wszystkie krańce ziemi.

[01][02]

•

PSALM

Bóg wszystkich narodów • Ps 67,2-3.5.8

PSALM 67 • AUTOR: lewita • CZAS POWSTANIA: VI-V w. BC

• O PSALME • Psalm 67, który pojawia się tej niedzieli, to także jeden z czterech psalmów wezwania, którymi rozpoczyna się codzienna Liturgia Godzin. To prośba o Boże błogosławieństwo i zachęta do uwielbienia Pana na progu nowego dnia. Pod względem gatunku jest to hymn (tehilla), bezinteresowna modlitwa uwielbienia. Psalm 67 był bowiem recytowany przez wspólnotę zgromadzoną w świątyni (być może w okresie żniw).

Psalm kontynuuje temat pierwszego czytania: Bóg jest Panem wszystkich narodów, Izrael to nie jedyny naród wybrany do zbawienia. Jest to kolejny tekst należący do tradycji żydowskiej, który włącza pogan w historię zbawienia, zaprasza ich do oddania czci Bogu na Syjonie. Zauważmy: nie tylko prorocy w swoich wielkich wizjach, lecz także lewici zanurzeni w kulcie i modlitwie świątyni oczekiwali dnia, w którym panowanie Jahwe dosięgnie krańców ziemi.

• ZANIM USŁYSZYSZ • To przekonanie jest ukryte w samej budowie psalmu. Usłyszymy część utworu, ale już ona wystarczy, by to dostrzec: Izrael (światło dla ludów) pierwszy intonuje hymn na cześć Boga (Niech Bóg się zmiłuje nad nami). Potem powoli przyłączają się głosy całej ludzkości (Niech się narody cieszą i weselą).

Wybierz 02, aby zobaczyć tekst II czytania

Czytanie z Listu św. Pawła Apostoła do Rzymian

(Rz 11,13-15.29-32)

Bracia: Do was, pogan, mówię: «Będąc apostołem pogan, przez cały czas chlubię się posługiwaniem swoim w nadziei, że może pobudzę do współzawodnictwa swoich rodaków i przynajmniej niektórych z nich doprowadzę do zbawienia. Bo jeżeli ich odrzucenie przyniosło światu pojednanie, to czymże będzie ich przyjęcie, jeżeli nie powstaniem ze śmierci do życia? Bo dary łaski i wezwanie Boże są nieodwołalne. Podobnie bowiem jak wy niegdyś byliście nieposłuszni Bogu, teraz zaś z powodu ich nieposłuszeństwa dostąpiliście miłosierdzia, tak i oni stali się teraz nieposłuszni z powodu okazanego wam miłosierdzia, aby i sami w czasie obecnym mogli dostąpić miłosierdzia. Albowiem Bóg poddał wszystkich nieposłuszeństwu, aby wszystkim okazać swe miłosierdzie».

Oto Słowo Boże

[01][02]

•

DRUGIE CZYTANIE

O tych, co odrzucili • Rz 11,13-15.29-32

KSIĘGA: List do Rzymian · NADAWCA: św. Paweł · SKĄD: Korynt · DATA: 57–58 r. · ADRESACI: mieszkańcy Rzymu

• O KSIĘDZE • Kontynuujemy lekturę Listu do Rzymian. Przypomnijmy: Paweł pisze do wspólnoty znajdującej się w stolicy imperium, w Rzymie, w sercu antycznego świata – i głosi jej ewangelię. Rzym ma być kołem zamachowym dla głoszonej przez Pawła nowiny o usprawiedliwieniu z wiary w Chrystusa.

• KONTEKST • Rozdziały 9-11 Listu poświęcone są nadziei na ostateczne zbawienie Izraela. Czy Bóg odrzucił Izraela? – pyta dramatycznie Paweł dwa wersy przed początkiem dzisiejszego fragmentu. Przecież większość nie poszła za głosem Mesjasza. Zbawienie Izraela to jednocześnie zagadnienie zbawienia pogan – czyli tematu, który łączy wszystkie dzisiejsze czytania. Paweł zwraca się przecież wprost do nich, do Rzymian, którzy przyjęli wiarę.

• ZANIM USŁYSZYSZ • Usłyszymy dwa krótkie fragmenty pochodzące z 11 rozdziału. Zwróćmy uwagę na dwie rzeczy: • po pierwsze: o ile w pierwszym czytaniu swoimi i adresatami byli Izraelici, zaś obcymi (trzecia osoba) i przedmiotem troski poganie, tym razem jest odwrotnie • po drugie: jak wielkie jest pragnienie Pawła, żeby jego rodacy osiągnęli zbawienie.

JESZCZE O DRUGIM CZYTANIU

Plan, aby głosić Ewangelię najpierw w Izraelu, był dobry i po części się powiódł. Nie zapominajmy, że apostołowie, po których dziedziczymy naszą wiarę, to przecież synowie Izraela, Izraelici. A jednak większość nie poszła za głosem Mesjasza, Jezusa.

Niewiara synów Izraela nie jest niespodziewanym wypadkiem w Bożym planie. Przecież od zawsze w historii tego narodu Bóg wybierał sobie małą cząstkę, przez którą realizował swój plan (Rz 9,6-23). Izrael w swojej gorliwości o Prawo zapomniał, że usprawiedliwienie przychodzi nie przez uczynki, ale przez wiarę, a tym, który je przynosi, jest Jezus (Rz 9,24-10,13). Izrael nie ma wytłumaczenia dla swej niewiary, bo przecież usprawiedliwienie z wiary Bóg zapowiadał już przez proroków (Rz 10,14-21).

Tu dochodzimy do sedna sprawy. Nie można powiedzieć, że Bóg odrzucił swój lud. Przecież już wiele razy zdarzały się sytuacje, w których mimo niewierności wielu Bóg ratował wszystkich przez małą garstkę, „resztę” (Rz 11,2-10). Paweł jest przekonany, że tak będzie i tym razem (Rz 11,11-32). Na końcu czasów, kiedy do Kościoła wejdzie już pełnia pogan, także Izrael zostanie zbawiony przez to samo Boże miłosierdzie, które dziś toleruje zatwardziałość ich serc (Rz 11,25-32). Tymczasem zatwardziałość ta ma również dla nas swoje błogosławieństwa. To dzięki niej przecież nam, poganom, ogłoszono Dobrą Nowinę (Rz 11,16-24). Jesteśmy jak dzika gałązka oliwna wszczepiona w pień patriarchów, od którego odpadli ci, którzy nie uwierzyli.

Wybierz 02, aby zobaczyć tekst Ewangelii

Słowa Ewangelii wg św. Mateusza

(Mt 15,21-28)

Jezus podążył w okolice Tyru i Sydonu. A oto kobieta kananejska, wyszedłszy z tamtych stron, wołała: «Ulituj się nade mną, Panie, Synu Dawida! Moja córka jest ciężko nękana przez złego ducha». Lecz On nie odezwał się do niej ani słowem. Na to podeszli Jego uczniowie i prosili Go: «Odpraw ją, bo krzyczy za nami». Lecz On odpowiedział: «Jestem posłany tylko do owiec, które poginęły z domu Izraela». A ona przyszła, padła Mu do nóg i prosiła: «Panie, dopomóż mi». On jednak odparł: «Niedobrze jest zabierać chleb dzieciom, a rzucać szczeniętom». A ona odrzekła: «Tak, Panie, lecz i szczenięta jedzą okruchy, które spadają ze stołu ich panów». Wtedy Jezus jej odpowiedział: «O niewiasto, wielka jest twoja wiara; niech ci się stanie, jak pragniesz!» Od tej chwili jej córka była zdrowa.

Oto Słowo Pańskie

[01][02]

•

EWANGELIA

Kobieta kananejska • Mt 15,21-28

EWANGELISTA: św. Mateusz • CZAS POWSTANIA: po 70 r.

KATEGORIA: wydarzenie • MIEJSCE: okolice Tyru i Sydonu • CZAS: 30-33 r. • BOHATEROWIE: Jezus, kobieta kananejska, uczniowie

• O KSIĘDZE • Pozostajemy w czwartej części Ewangelii św. Mateusza. Przypomnijmy: podział Ewangelii Mateusza, według wielu naukowców, poza wstępem i epilogiem odpowiada Pięcioksięgowi Mojżesza. Jezus przedstawiony jest jako Nowy Mojżesz, ustanawiający na Górze Błogosławieństw Prawo Królestwa Bożego: • księga pierwsza: Program królestwa (Mt 3-7) • księga druga: Przepowiadanie królestwa (Mt 8-10) • księga trzecia: Tajemnice królestwa (Mt 11,1-13,52) • księga czwarta: Kościół jako zaczątek królestwa (Mt 13,53-18,35) • księga piąta: Wypełnianie się królestwa (Mt 19-25).

• KONTEKST • Choć nie jest to bezpośrednia kontynuacja Ewangelii z zeszłego tygodnia o Jezusie kroczącym po jeziorze (oba fragmenty dzielą 22 wersy), warto pamiętać o małej wierze, którą wypomniał Piotrowi Jezus po tym, jak ten w Niego zwątpił. Do kobiety kananejskiej Jezus powie: wielka jest twoja wiara!

• ZANIM USŁYSZYSZ • Cud uzdrowienia – wygnania złego ducha z córki kobiety kananejskiej to wydarzenie szczególne z dwóch powodów: • po raz pierwszy Jezus uzdrawia osobę nienależącą do Izraela • matka dręczonej spiera się z Jezusem. Pan z własnej woli wydaje się nie chcieć uzdrowić dziewczynki.

JESZCZE O EWANGELII

• JEZUS STRONI OD POGAN? • W dzisiejszej Ewangelii widzimy Jezusa pospiesznie przemierzającego pogańskie okolice Tyru i Sydonu. Nie chce zatrzymywać się na tej ziemi. Wydaje się także nie słyszeć głosu krzyczącej za nim kobiety, która błaga Go o uzdrowienie swojej córki. Jak sam tłumaczy, został przecież posłany do owiec, które poginęły z domu Izraela.

• IZRAEL PIERWSZY • To nie znak szowinizmu narodowego ani wyższości Izraela wobec innych narodów. Jezus i jego uczniowie mają świadomość, że to w Izraelu trzeba zacząć głoszenie Ewangelii. Naród, który od wieków słuchał już głosu Bożego i chodził Bożymi drogami, powinien jako pierwszy usłyszeć Słowo Mesjasza i pójść drogą, którą On otwiera. W duchu proroctw Izajasza Izrael ma się stać przewodnikiem innych, dlatego to na nim Jezus skupia swą uwagę.

• WIARA POGANKI • A jednak głos poganki, kobiety kananejskiej sprawia, że Jezus nie może przejść obok niej obojętnie. Jeśli On jest Lwem Judy, to ją z powodzeniem można nazwać Lwicą Kanaanu. Będzie walczyć do końca o uwolnienie swoje córki, dręczonej przez złego ducha.

• Jezus przychodzi na świat jako dziecko narodu wybranego, potomek Dawida, i zostaje wychowany jako praktykujący Żyd, otwiera jednak granice Izraela dla wszystkich.