Biblia na maturze? Podpowiadamy, jakie motywy biblijne mogą Ci się przydać podczas egzaminu z języka polskiego
Matura tuż, tuż. Kiedy podczas egzaminu zabraknie Ci lektur i motywów do odwołania, przypomnij sobie o najchętniej czytanej książce na świecie - o Biblii, która bogata jest w motywy literackie i historie pełne uniwersalnych wartości…
Biblia to najważniejsza księga religijna chrześcijan, ale także źródło wiedzy historycznej. Warto tuż przed maturą przypomnieć sobie wszystkie motywy i przesłania płynące z Pisma Świętego. Przedstawiamy kompendium wiedzy o Biblii, która także może stać się tematem przewodnim na maturze! Przygotuj się, a na pewno nic Cię nie zaskoczy.
O Biblii słów kilka w teorii
Biblia – pochodzi od greckiego słowa bibliós – ‘łodyga papirusu’, biblía – ‘książki’. Pismo Święte jest zbiorem ksiąg judaizmu i chrześcijaństwa. Składa się ono ze Starego Testamentu (46 ksiąg) oraz Nowego Testamentu (27 ksiąg). W Starym Testamencie pierwsze pięć ksiąg tworzy tzw. “Pięcioksiąg” – “Torę”, która jest najważniejszą księgą Judaizmu.
Biblia powstawała co najmniej przez 1400 lat. Co oznacza, że przed ten czas ewoluowała, a gatunki które się w niej pojawiały zmieniały się na przestrzeni tych lat. W Piśmie Świętym można znaleźć epickie opisy (np. stworzenia świata), Modlitwy (np. modlitwy Mojżesza), Psalmy – pieśni o wzniosłym charakterze klasyfikowane do liryki (Księga Psalmów), Ewangelię – epicką opowieść o życiu Chrystusa, kazanie – kaznodziejskie słowa skierowane przez Jezusa nakłaniające do zmiany postępowania, przypowieści (parabole) – proste historie, które Jezus opowiadał zebranym tłumom, przekazując życiowe prawdy. Należy także pamiętać, że poza funkcją księgi religijnej Biblia spełniała także funkcję kroniki, kodeksu karnego, a także źródła historycznego.
ZOBACZ>>> Jak czytać psalmy? Wskazówki
Motywy biblijne
Na maturze obowiązuje znajomość podstawowych motywów literackich. Rozprawka, którą na końcu należy napisać, najczęściej właśnie do nich się odwołuje. Przedstawiamy 10 motywów, które możesz odnaleźć w Biblii i wykorzystać w swojej maturalnej pracy.
Przeczytaj również
1. Motyw kary
Wygnanie z Raju
Kara jest nieodłącznym elementem grzechu. Adam i Ewa w ogrodzie Eden mieli pełnię szczęścia, mogli korzystać ze wszystkich dóbr Raju. Nie mogli jedynie jeść owoców z Drzewa Poznania Dobra i Zła. Ewa skuszona przez szatana, skosztowała owocu i dała go także Adamowi. Zanim się obejrzeli, stali się nadzy, a ich rzeczywistość odmieniła się na zawsze. Bóg musiał ukarać człowieka za nieposłuszeństwo. Karą, jaką ponoszą kobiety jest ból rodzenia dzieci, a karą mężczyzny uprawianie ziemi w trudzie i znoju, zdobywając pożywienie dla całej rodziny. Najdotkliwszą karą dla całego rodzaju ludzkiego jest śmierć.
Historia Sodomy i Gomory
Sodoma i Gomora weszła do kultury jako synonim grzechu i zła. Bóg widząc, co działo się w Sodomie i Gomorze, aby zakończyć tę ludzką niegodziwość, został zmuszony do wymierzenia kary na mieszkańcach miasta. To swego rodzaju biblijny obraz sądu Bożego oraz kary za nieprawe postępowanie. Abraham był bardzo zaniepokojony, kiedy Bóg poinformował go, że zamierza zniszczyć Sodomę i Gomorę. Wówczas Prorok rozpoczął negocjacje, a jeśli znajdzie się w mieście choćby 10 sprawiedliwych, którzy swoim dobrym postępowaniem wynagrodziliby całe zło, to czy Bóg zachowa miasto? Jahwe wysłał do Sodomy swoich aniołów, którzy znaleźli tylko jednego sprawiedliwego Lota. Niesprawiedliwi mieszkańcy miasta ponieśli karę, zaś Lot ze swoją rodziną zostali ocaleni.
2. Motyw miłości
Pieśń nad Pieśniami
Pieśń nad Pieśniami jest swego rodzaju alegorią miłości Boga do człowieka. Ale w pierwszej interpretacji to jeden z najpiękniejszych opisów miłości międzyludzkiej. To jednak taka miłość, która swój początek, swoje źródło zawiera w samym Stwórcy. Pieśń nad Pieśniami wzbogaca także rolę kobiety, która często w Biblii ograniczona jest do prowadzenia domu, i rodzenia potomstwa. Tutaj staje się ona częścią prawdziwej miłości, jest jej głosem, a Umiłowany podąża za nią. Księga Starego Testamentu zwraca uwagę na najważniejszą rolę małżeństwa, które buduje prawdziwą jedność i równość kobiety i mężczyzny.
Ewangelia źródłem Miłości
Ewangelia jest tak naprawdę najważniejszym motywem miłości Boga do człowieka. Mimo, że już na pierwszych kartach Pisma Świętego można dostrzec niewysłowioną miłość Jahwe do ludu wybranego, tak w Ewangelii ta miłość staje się dopełniona. Miłość, jaką jest Jezus Chrystus, w imię miłości wydała się na śmierć krzyżową, by zbawić ludzkość. Pomimo niewysłowionego cierpienia, bólu i żalu Jezus wytrwał, by zwyciężyć śmierć, by człowiek znów mógł mieć nadzieję na życie wieczne. “Nie ma większej miłości niż ta, gdy ktoś życie oddaje za przyjaciół swoich” (J, 15,13).
PRZECZYTAJ>>> Chrystus i Zacheusz. Opowieść o miłosierdziu Boga i człowieka
3. Motyw Ojca
Bóg Ojciec
Bóg w Biblii nie jest przedstawiony tylko jako Stworzyciel, którego rola w kształtowaniu świata sprowadziła się tylko do stworzenia. Bóg w Piśmie Świętym przedstawia się jako dobry, kochający Ojciec, który dla swoich dzieci skłonny jest nawet do największym poświęceń. Bóg jest także Bogiem wymagającym, który wymaga od swoich dzieci posłuszeństwa. Jezus zwraca się do Boga “Ojcze” i spełnia rolę, która została mu powierzona.
Przypowieść o Synu Marnotrawnym
Przypowieść o Synu Marnotrawnym jest przede wszystkim opowieścią o ojcowskiej miłości. Syn zażądał od ojca swojej części majątku i postanowił opuścić rodzinny dom. Jednak nie był rozsądnym przedsiębiorcą, a cały swój dorobek roztrwonił, żyjąc bardzo rozrzutnie. To w pewnym momencie doprowadziło go do skrajnego ubóstwa. Syn został zmuszony do podjęcia haniebnej pracy – dostał się do gospodarstwa, gdzie pasł świnie, a w zamian za to mógł spożywać z nimi pożywienie. Wtedy pożałował on swoich czynów i postanowił wrócić do ojca mając nadzieje na wybaczenie. Kiedy syn wrócił do domu, zastał ojca, który na niego czekał. Ojciec rozradowany uściskał syna i kazał na jego cześć wyprawić ucztę.
4. Motyw miłosierdzia
Przypowieść o miłosiernym samarytaninie
Pewien człowiek udał się w podróż do Jerycha. Po drodze został napadnięty przez zbójów, którzy go okradli i pobili. Nie mając sił nawet się podnieść, leżał na ziemi. Przechodzili tamtędy: kapłan, lewita, których nie zainteresował los ledwo żyjącego mężczyzny. Zainteresował się nim dopiero Samarytanin, który zbliżył się do niego, opatrzył mu rany. Następnie zabrał go do siebie i tam się nim dalej opiekował. Ta przypowieść uświadamia człowieka, że miarą człowieka nie jest jego pochodzenie, czy status społeczny, ale miłość do bliźniego.
Jezus okazuje miłosierdzie cudzołożnicy
Kiedy faryzeusze zebrali się, aby wydać sąd na cudzołożnicy, zobaczyli Jezusa i zapytali Go: W prawie Mojżesz powiedział, że nierządnice powinniśmy kamienować. A Ty co powiesz? Jezus milczał i zaczął rysować palcem po ziemi. Po chwili odpowiedział: Kto z was jest bez grzechu, niech pierwszy rzuci na nią kamieniem. Wtedy wszyscy zebrani odeszli od cudzołożnicy i została ona sama z Jezusem. Wtedy Chrystus powiedział do niej: Niewiasto, nikt Cię nie potępił? Ona odpowiedziała: Nikt Panie. Jezus wtedy rzekł: I ja cię nie potępię. Idź, a nie grzesz więcej. Te słowa są wyrazem największego miłosierdzia Jezusa, który nikogo nie potępia, daje szansę i wspiera niezależnie od życiowych wyborów i sytuacji. Jezus nie był sędzią, ale miłosiernym Ojcem. Swoim miłosierdziem i okazaną miłością skłania cudzołożnicę do zmiany postępowania i skruchy (J 7:53-8:11).
5. Motyw wędrówki
Wędrówka Izraelitów do Ziemi obiecanej
Motyw wędrówki szczególnie przypomina o podróży Izraelitów do ziemi obiecanej. Przez symboliczne 40 lat mieli oni szukać miejsca swojego osiedlenia, obiecanego przez Boga. Izraelici w swojej drodze z Egiptu napotkali wiele przeszkód, które skutecznie pokonywali dzięki łasce Bożej. Jedną z nich był pościg rydwanów rzymskich, które miały zablokować drogę Izraelitom. Wówczas Bóg rozstąpił Morze Czerwone, by naród wybrany mógł bezpiecznie uciec i udać się w dalszą wędrówkę. W jej trakcie Bóg w cudowny sposób wybawiał Izraelitów od groźby śmierci z pragnienia lub głodu, jak również od przegranej podczas ataku Amalekitów.
Wjazd Jezusa do Jerozolimy
Tuż przed męką, Chrystus wjechał na ośle do Jerozolimy. Wiedział, że właśnie tam ma dopełnić się Pismo. Motyw wędrówki w Biblii kojarzy się ze zmianą, z dążeniem do celów, z wypełnianiem misji. Tak też było w przypadku Jezusa, który do Jerozolimy udał się na śmierć krzyżową. Chrystus w tej scenie triumfuje swoją pokorę – nie wjeżdża na koniu, ale na skromnym osiołku. Towarzyszył mu tłum, który pod jego stopy rzucał gałązki drzew i wykrzykiwał “Hosanna Synowi Dawida” (Mt 21,9).
6. Motyw cierpienia
Historia Hioba
Biblijna historia o Hiobie mówi o sensie cierpienia. Hiob był człowiekiem sprawiedliwym, bogobojnym, a jego wiara była niezłomna. Bóg wiedząc to, pozwolił szatanowi wystawić Hioba na próbę. Szatan twierdził, że Hiob wysławia Boga, bo ma za co dziękować, bo wszystko mu się w życiu układa. Właśnie dlatego na próbę odebrano mu cały majątek, jego ciało pokrył trąd i zabrano mu wszystkie jego dzieci. Szatan miał nadzieję, że Hiob przestanie chwalić boga. Ten zaś z pokorą przyjął swoje cierpienie i cały czas widział w nim sens i Boży plan. Bóg widząc wierność Hioba, zwrócił mu zdrowie, majątek i wynagrodził pokorę w licznym potomstwie.
Cierpienie Jezusa
Pytania o sens cierpienia z pewnością powinny zaprowadzić myśli na krzyż. Chrystus, który cierpiał dla wybawienia grzechów każdego człowieka. Jak baranek na rzeź prowadzony, pokornie oddał się w ręce oprawców, kierując się swoją największą miłością, jaką darzy każdego człowieka. Mimo, że okropnie bał się w ogrodzie Oliwnym do tego stopnia, że na jego ciele pojawił się pot z krwi. Przyjął kielich od Ojca i wziął na siebie grzechy każdego człowieka.
7. Motyw władzy
Władza Heroda
Do czego może doprowadzić pożądanie władzy? Do tego, że opanuje ona całe życie, że sprowadzi je tylko do pożądania. Tak było w przypadku Heroda, który kiedy od Mędrców ze Wschodu dowiedział się o narodzinach Jezusa Chrystusa – o tym, że idzie silniejszy od niego, postanowił zabić wszystkich niewinnych, malutkich chłopców. Tak bardzo obawiał się o swoją władzę, tak bardzo chciał rządzić i mieć poważanie, być najważniejszym, że posunął się do tak haniebnych czynów. Ta biblijna historia w kulturze nazywana jest “rzezią niewiniątek”.
Władza Jezusa
Przykładem wzorowego władcy jest Jezus Chrystus, którego teologicznym tytułem jest “Chrystus Król”. Uznanie Jezusa za króla jest w chrześcijaństwie naturalną konsekwencją uznania go za Mesjasza, ponieważ w głoszonym przez proroków i w wypatrywanym w Izraelu mesjaszu oczekiwano królewskiego pochodzenia. Jezus jest królem, który troszczy się o każdego człowieka, który dba o swój naród. Najważniejszą biblijną przesłanką do uznania tego tytułu jest scena przesłuchania Jezusa przez Piłata opisana w Ewangelii Jana, a w której Jezus sam siebie przedstawia jako króla. Jezus zapytany przez Piłata: Czy jesteś królem?, Odpowiedział: Tak, jestem królem. Ja się na to narodziłem i na to przyszedłem na świat, aby dać świadectwo prawdzie. Każdy, kto jest z prawdy, słucha mojego głosu (J 18, 33-30).
8. Motyw zbrodni
Historia Kaina i Abla
Kain i Abel byli synami Adama i Ewy. Oboje składali ofiary Bogu, z tego co udało im się zgromadzić. Ofiara Abla bardziej spodobała się Bogu. Wtedy Kain kierując się zazdrością, zamordował swojego brata. Bóg wtedy zapytał Kaina, gdzie jest Abel. Mężczyzna zaś odpowiedział, że nie jest stróżem swojego brata. Wtedy Bóg rzekł, że krew Abla woła do niego z ziemi i że za karę Kain zostanie wygnany na wschód, a jego losem stanie się wieczne tułactwo. Jednakże Bóg w swoim miłosierdziu zadbał o to, aby Kainowi nie stała się krzywda i naznaczył jego czoło, by odstraszało oprawców. Zagroził także klątwą wszystkim tym, którzy zechcieliby podnieść rękę na Kaina.
Zbrodnia Judasza
Mimo, że Judasz nie był bezpośrednim oprawcą Jezusa, najbardziej znacznie przyczynił się, do Jego wydania na śmierć krzyżową. Zdrada stała się prawdziwą zbrodnią, która zaważyła o losie całej ludzkości. Judasz wydał na śmierć swojego ukochanego Nauczyciela i Mistrza. Motywem jego zbrodni stały się pieniądze, które w życiu Judasza leżały w jego naturze jako byłego celnika. 30 srebrników – taką zapłatę otrzymał za największą zbrodnię w dziejach. Judasz po zdradliwym pocałunku, kiedy zobaczył umęczonego Jezusa, zrozumiał, że wydał sprawiedliwego. Wtedy chciał odkupić swoje winy, oddać srebrniki. Było jednak za późno, Pismo wypełniało się krok po kroku, a Judasz opanowany przez wyrzuty sumienia, popełnił samobójstwo.
9. Motyw stworzeń nadprzyrodzonych
Zwiastowanie Maryi
Aniołowie w Biblii dostąpili zaszczytu przepowiadania najważniejszych, zbawczych wydarzeń dla człowieka. Archanioł Gabriel przyszedł na Ziemię, by zwiastować Maryi radosną nowinę. Ogłosił jej, że została wybrana na Matkę Syna Bożego. Archanioł Gabriel ukazał się jako tajemnicza postać, której na początku Maryja się wystraszyła. Po chwili, kiedy Anioł przemówił zrozumiała, że ma do czynienia ze stworzeniem boskim, które przyszło zwiastować jej prawdziwy cud – że została wybrana spośród niewiast, na Matkę Jezusa Chrystusa. Na te słowa Maryja przelękła się jeszcze bardziej, gdyż nie miała męża. Anioł wyjaśnił jej, że to Duch Święty zstąpi na nią – dzięki Niemu pocznie ona Syna, zachowując swoją niewinność.
Anioł Zmartwychwstania
Aniołowie byli tym, którzy odsunęli kamień od Grobu Pańskiego. Byli także tymi, którzy zwiastowali uczniom i kobietom wiadomość o zmartwychwstaniu. Kiedy kobiety zobaczyły odsunięty kamień, bardzo się przestraszyły. Weszły do Grobu, a tam zobaczyły tylko płótna oraz młodzieńca ubranego w białe szaty. Polecił on kobietom udać się do uczniów i przekazać im wiadomość o zmartwychwstaniu.
10. Motyw przyjaźni
Człowiek jako przyjaciel Jezusa
Pan Jezus podał prawdziwą definicję przyjaciela: Większej miłości nikt nie ma nad tę, jak gdy kto życie swoje kładzie za przyjaciół swoich. Jesteście przyjaciółmi moimi, jeśli czynić będziecie, co wam przykazuję. Jezus jest prawdziwym przyjacielem. Oddał on swoje życie za przyjaciół swoich, którzy niczym sobie na takie poświęcenie nie zasłużyli. To przyjaźń bezinteresowna, oparta na miłości bliźniego. Chrystus oczekuje jedynie zaufania. Nie chce, aby człowiek był sługą, ale aby stał się prawdziwym przyjacielem, a ta przyjaźń, aby ukształtowana była na mocnych fundamentach zbudowanych na Słowie Bożym.
Marta, Maria i Łazarz
W Betanii Jezus odwiedzał Martę, Marię i Łazarza. Oni właśnie byli prawdziwymi przyjaciółmi Jezusa. Dom rodziny pachniał przyjaźnią, wzajemnym wsparciem i dobrem. Marta, Maria i Łazarz razem tworzą dom przyjaciół, a jednocześnie każde z osobna kryło w sobie jedyne, niepowtarzalne historie przyjaźni z Jezusem. Przyjaźń Jezusa z tą wyjątkową trójką nie znała granic. Kiedy Jezus przybył do Betanii, ujrzał Marię i Martę w rozpaczy po śmierci swego brata. Chrystus nie zawahał się i już po chwili wskrzesił Łazarza, który o własnych siłach wyszedł z grobu. Jezus wiedział, czym jest prawdziwa przyjaźń, do granic możliwości.