PUNKT WYJŚCIA

DWUDZIESTA DRUGA NIEDZIELA ZWYKŁA • Rok C • KOLOR SZAT: zielony • KOLEKTA: Modlimy się, by Bóg zaszczepił w nas miłość do siebie, wzrost pobożności i umocnienie w dobrym • CZYTANIA: Mądrość Syracha 3,17–18.20.28–29 • Psalm 68,4–7.10–11 • List do Hebrajczyków 12,18–19.22–24a • Ewangelia wg św. Łukasza 14,1.7–14

STO SŁÓW

Pismo Święte nie raz operuje przeciwieństwami, w których nie ma wręcz miejsca na odcienie szarości. Uwydatnia je dzisiejsza Liturgia Słowa, chcąc pokazać absolutnie odwróconą logikę Bożą w porównaniu z ludzkim sposobem funkcjonowania.

Kto się wywyższa, będzie poniżony, kto się poniża, będzie wywyższony – jedno z najczęściej powtarzanych przez Ewangelistów słów Jezusa. Kryje się w nim coś więcej, niż rada, jak się zachować, by osiągnąć korzystny efekt. Kryje się w tym logika Nieba.

Spraszanie biednych i ułomnych zamiast przyjaciół otwiera tymczasem na logikę daru: Będziesz szczęśliwy, ponieważ nie mają czym tobie się odwdzięczyć, a nie dlatego, że w ramach rewanżu będziesz zaproszony. Relacja z Bogiem jest właśnie darmowa: za Jego dary nie mamy jak się odwdzięczyć.

Im większy jesteś, tym bardziej się uniżaj – radzi mędrzec w Księdze Syracha (PIERWSZE CZYTANIE). Nosi on imię Jezus, przeczuwając w pewnym sensie przyszłą drogę Mesjasza. Jego wielkość to pokora. Szedł drogą uniżenia samego siebie. Uczył logiki Nieba.

---

Czytanie z Mądrości Syracha

(Syr 3, 17-18. 20. 28-29)

Synu, z łagodnością prowadź swe sprawy, a każdy, kto jest prawy, będzie cię miłował. Im większy jesteś, tym bardziej się uniżaj, a znajdziesz łaskę u Pana. Wielka jest bowiem potęga Pana i przez pokornych bywa chwalony.
Na chorobę pyszałka nie ma lekarstwa, albowiem nasienie zła zapuściło w nim korzenie. Serce rozumnego rozważa przypowieść, a ucho słuchacza – to pragnienie mędrca.

Oto Słowo Boże.

•

PIERWSZE CZYTANIE

O ile wielki jesteś, o tyle się uniżaj• Syr 3, 17-18. 20. 28-29

Mądrość Boża zaleca pokorę. Pokora serca to postawa, w której człowiek uznaje swą zależność od Boga.

KSIĘGA: Mądrość Syracha (Syracydesa) • AUTOR: Jezus, syn Syracha • CZAS POWSTANIA: ok. 180 r. przed Chr. (wersja hebrajska), 132–117 r. przed Chr. (wersja grecka) • KATEGORIA: pouczenia mądrościowe

---

KSIĘGA AUTORSTWA JEZUSA • Słynne pytanie, na które czasem nie potrafią odpowiedzieć poprawnie nawet znani bibliści, brzmi: czy Jezus jest autorem którejś z ksiąg Pisma Świętego? Otóż tak, jest. A nazwa tej księgi to Księga Syracydesa. Inne nazwy to Mądrość Syracha albo Eklezjastyk. Jak przyświadcza trzydziesty werset ostatniego rozdziału, jej autorem jest… Jezus. Jezus, syn Syracha.

ŻYWA MĄDROŚĆ • Mądrość Syracha bądź Księga Syracydesa to jedna z ksiąg mądrościowych. Liczy pięćdziesiąt jeden rozdziałów. Dzieli się na dwie części, z których pierwsza zawiera wskazówki mądrościowe, przeplatane hymnami i modlitwami (👁 Syr 1,1–42,14). Część druga ma charakter hymniczny: wysławia Mądrość Bożą obecną w dziele stworzenia (👁 Syr 42,15–43,33) oraz w historii Ojców (👁 Syr 44,1–50,26) • Autorem jest mędrzec, który ok. 180 r. przed Chrystusem prawdopodobnie prowadził szkołę w Jerozolimie. Adresatami jego nauczania są uczniowie jego szkoły, wszyscy, którzy chcą pogłębić swoją więź z Panem za pośrednictwem Prawa, oraz ci, którzy żyjąc na obczyźnie, do Prawa chcą dostosować swoje obyczaje. Księgi nie ma w kanonie hebrajskim.

POKORA I PYCHA • Druga część rozdziału 3 mówi o pokorze i pysze. Autor natchniony przedstawia pokorę jako tę, którą warto wybierać, ponieważ to ona ostatecznie zawsze zwycięża, ze względu na to, że sam Bóg, choć jest wielki i potężny, upodobał sobie w niej. Usłyszymy fragment pouczeń Syracha na temat pokory.

---

(Ps 68)

REFREN: Ty, dobry Boże, biednego ochraniasz.

Sprawiedliwi cieszą się i weselą przed Bogiem,
i rozkoszują radością.
Śpiewajcie Bogu, grajcie Jego imieniu,
bo Pan Mu na imię.

Ojcem dla sierot i wdów opiekunem
jest Bóg w swym świętym mieszkaniu.
Bóg dom gotuje dla opuszczonych,
jeńców prowadzi ku lepszemu życiu.

Deszcz obfity zesłałeś, Boże,
Ty orzeźwiłeś swe znękane dziedzictwo.
Twoja rodzina, Boże, znalazła to mieszkanie,
które w swej dobroci dałeś ubogiemu.

•

PSALM

Bóg dla najsłabszych • Ps 68 (67),4 i 5ac.6–7b.10–11

Potężny Bóg broni najsłabszych. Psalm 68 potwierdza, że Bóg nie opuści sprawiedliwych i tych, których doświadcza los.

PSALM 68• AUTOR: anonimowy lewita • CZAS POWSTANIA: czasy powygnaniowe (po 538 r. przed Chr.)

---

PIĘĆ PIEŚNI • Psalm 68 to hymn, pieśń zwycięstwa, modlitwa o błogosławieństwo czy modlitwa dziękczynienia związana ze zbiorami lub jakąś inną świąteczną okazją. Psalm ten uznaje się za kompozycję złożoną z pięciu krótszych pieśni i skupioną na teologii królowania Boga. Postać króla na starożytnym Bliskim Wschodzie oznaczała opiekuna i obrońcę. Mówiąc o Bogu jako królu, spodziewano się po Nim podobnej troski o swój lud • Środkowa część psalmu (ww. 7–18) wiązała się ze świąteczną procesją wprowadzenia Arki Przymierza do Jerozolimy przez Dawida. Triumfalny pochód Boga z Egiptu przez Synaj kończy się teraz w Świętym Mieście. W obecnej liturgii synagogalnej psalm zamyka obchody szabatu. Jego uniwersalizm, powiązanie z Pięcioksięgiem i teologią Drugiego Izajasza wskazuje na powygnaniowe pochodzenie utworu.

O DOBRYM BOGU • Usłyszymy fragment z pierwszej części psalmu, wysławiającej dobroć Boga, który pokonał swoich nieprzyjaciół. Korzystają z tego zwycięstwa także (albo przede wszystkim) najsłabsi i najbiedniejsi spośród ludu Bożego, tzn. sieroty, wdowy, opuszczeni, jeńcy, ubodzy • Właśnie kategorie społeczne sierot i wdów to najbardziej klasyczne, wciąż powracające w Piśmie Świętym przykłady osób, które tracąc naturalne wsparcie w rodzinie, stały się całkowicie bezbronne.

---

Czytanie z Listu św. Pawła Apostoła do Hebrajczyków

(Hbr 12, 18-19. 22-24a)
Bracia:
Nie przyszliście do namacalnego i płonącego ognia, do mgły, do ciemności i burzy ani też do grzmiących trąb i do takiego dźwięku słów, iż wszyscy, którzy go usłyszeli, prosili, aby do nich nie mówił.
Wy natomiast przyszliście do góry Syjon, do miasta Boga żywego – Jeruzalem niebieskiego, do niezliczonej liczby aniołów, na uroczyste zgromadzenie, i do Kościoła pierworodnych, którzy są zapisani w niebiosach, do Boga, który sądzi wszystkich, do duchów ludzi sprawiedliwych, którzy już doszli do celu, do Pośrednika Nowego Testamentu – Jezusa.

Oto słowo Boże.

•

DRUGIE CZYTANIE

Przystąpiliście do Boga • Hbr 12, 18-19. 22-24a

Dwa doświadczenia Boga: to opisane w Starym Testamencie pozostawiało strach. W Nowym Testamencie dystans się skraca.

KSIĘGA: List do Hebrajczyków • NADAWCA: nieznany, chrześcijanin pochodzenia żydowskiego • ADRESACI: chrześcijanie w Azji Mniejszej • CZAS POWSTANIA: 70–95 r. • MIEJSCE POWSTANIA: nieznane

---

„ANONIMOWY” LIST • Przed nami ostatni z wybranych fragmentów Listu do Hebrajczyków. Przypomnijmy, to jedyny list w Nowym Testamencie, którego autor nie został ustalony. Przez wieki przypisywany był św. Pawłowi, ale różnice w stylu i tematach teologicznych wskazują jednak na innego, nieznanego bliżej autora. Podejrzewano, że mogli nim być: Łukasz, Apollos, Barnaba, Klemens Rzymski bądź inny uczeń Pawła • Głównym tematem listu jest osoba i dzieło Jezusa, Arcykapłana i Ofiary Nowego Przymierza, które wypełnia i przewyższa Przymierze Mojżeszowe. List kierowany jest do chrześcijan pochodzenia żydowskiego i pogańskiego w Azji Mniejszej.

ROZDZIAŁ 12 • Trzeci tydzień z rzędu słuchamy 12 rozdziału, który rozpoczął się od zachęty do poważnego podjęcia duchowej walki chrześcijanina • Biorąc przykład z bohaterów wiary ze Starego Testamentu, a przede wszystkim z samego Jezusa, chrześcijanin ma podjąć duchową walkę, która zresztą jest okazją do doświadczenia ojcowskiego prowadzenia Boga.

DOSTĘP DO NIEBA • Usłyszymy fragment, w którym autor listu porównuje objawienie Boga w Starym Przymierzu na górze Synaj do tego, które jest udziałem chrześcijan • Zauważmy: wtedy doświadczenie Boga było czymś przerażającym i niosącym niepewność. Teraz dystans się skraca, mamy dostęp do samego nieba.

---

Słowa Ewangelii według świętego Łukasza

(Łk 14, 1. 7-14)

Słowa Ewangelii według Świętego Łukasza

Gdy Jezus przyszedł do domu pewnego przywódcy faryzeuszów, aby w szabat spożyć posiłek, oni Go śledzili. Potem opowiedział zaproszonym przypowieść, gdy zauważył, jak sobie pierwsze miejsca wybierali. Tak mówił do nich:
«Jeśli cię ktoś zaprosi na ucztę, nie zajmuj pierwszego miejsca, by przypadkiem ktoś znamienitszy od ciebie nie był zaproszony przez niego. Wówczas przyjdzie ten, kto was obu zaprosił, i powie ci: „Ustąp temu miejsca”, a wtedy musiałbyś ze wstydem zająć ostatnie miejsce.
Lecz gdy będziesz zaproszony, idź i usiądź na ostatnim miejscu. A gdy przyjdzie ten, który cię zaprosił, powie ci: „Przyjacielu, przesiądź się wyżej”. I spotka cię zaszczyt wobec wszystkich współbiesiadników. Każdy bowiem, kto się wywyższa, będzie poniżony, a kto się uniża, będzie wywyższony».
Do tego zaś, który Go zaprosił, mówił także: «Gdy wydajesz obiad albo wieczerzę, nie zapraszaj swoich przyjaciół ani braci, ani krewnych, ani zamożnych sąsiadów, aby cię i oni nawzajem nie zaprosili, i miałbyś odpłatę. Lecz kiedy urządzasz przyjęcie, zaproś ubogich, ułomnych, chromych i niewidomych. A będziesz szczęśliwy, ponieważ nie mają czym tobie się odwdzięczyć; odpłatę bowiem otrzymasz przy zmartwychwstaniu sprawiedliwych».

Oto słowo Pańskie.

•

EWANGELIA

Ostatnie miejsce• Łk 14,1.7-14

Nie zajmować pierwszych miejsc, lecz ostatnie. Nie zapraszać przyjaciół, lecz tych, który się nie odwdzięczą. Logika Ewangelii wykracza poza ludzkie zwyczaje, konwenanse czy kalkulacje.

EWANGELISTA: św. Łukasz • CZAS POWSTANIA: ok. 80 r. • KATEGORIA: wydarzenie, przypowieść • MIEJSCE AKCJI: Galilea • CZAS AKCJI: 30–33 r. • BOHATEROWIE: Jezus, faryzeusze • WERSJE: brak

---

EWANGELIA LEKARZA • Łukasz – lekarz z Antiochii Syryjskiej – był towarzyszem św. Pawła i spisał głoszoną przez niego Dobrą Nowinę. Jego dzieło dzieli się na dwie księgi: Ewangelię i jej kontynuację − Dzieje Apostolskie. Swoją Ewangelię adresuje do chrześcijan pochodzenia pogańskiego.

NAUCZANIE, PRZYPOWIEŚCI • Łukasz w Ewangelii najwięcej miejsca poświęcił drodze Jezusa do Jerozolimy: to trzecia i jednocześnie najobszerniejsza część Ewangelii (rozdziały 9–19). Wstępując do Jerozolimy, Jezus uzdrawia i naucza, często ilustrując nauki przypowieściami • W 14 rozdziale podjęty zostaje – w różnych perspektywach – temat udziału w ucztach: tych, na które jest się zapraszanym, na które się zaprasza oraz uczty w królestwie niebieskim. Jezus opowiada przypowieść o wymawiających się od zaproszenia na ucztę, pominiętą w lekturze niedzielnej Liturgii Słowa (👁 Łk 14,15–24). Ciekawostką jest fakt, że kontekst posiłku często powraca w Ewangelii Łukasza (aż dziewięć razy) – Ewangelista przedstawia w ten sposób nauczanie Mistrza oraz Jego relacje z innymi.

ZAPROSZONY, ZAPRASZAJĄCY • Usłyszymy fragment nauczania o zapraszaniu i byciu zapraszanym: Jezus je podjął podczas posiłku, gdy dostrzegł, iż zaproszeni wybierają sobie pierwsze miejsca • Zwróćmy uwagę, iż stanowi to dla Chrystusa okazję do nauczania o pokorze i o otwarciu na najbiedniejszych.