Grecja. Śladami św. Pawła

Zwiedzanie historycznych miejsc w Grecji daje możliwość przeniesienia się w czasy podróży misyjnych świętego Pawła i obudzenia w sobie na nowo ducha głębokiej wiary.

Nawrócony w drodze do Damaszku

Św. Paweł urodził się w Tarsie między 5 a 10 rokiem po Chrystusie. Pochodził z rodziny żydowskiej, posiadał jednak również obywatelstwo rzymskie. Należał do stronnictwa faryzeuszy. Był uczniem jednego z najwybitniejszych nauczycieli żydowskich – Gamaliela. Przed swoim nawróceniem nosił imię Szaweł. Jako faryzeusz był zaciętym wrogiem Kościoła. Nawrócił się ok. 35 r. w drodze do Damaszku, gdy został powalony na ziemię, ukazał mu się Jezus i usłyszał głos: “Szawle, Szawle, dlaczego Mnie prześladujesz?”.

Po cudownym nawróceniu przez trzy lata przebywał w Damaszku, później na krótko odwiedził Jerozolimę, gdzie spotkał się z innymi Apostołami. Odbył trzy wielkie podróże misyjne, w których dotarł do wielu miast pogańskich w Azji Mniejszej. Podczas podróży św. Paweł dotarł także do Grecji.

Ateny i… wewnętrzne oburzenie

Jak podają Dzieje Apostolskie, św. Paweł przybywszy do Aten „burzył się wewnętrznie na widok miasta pełnego bożków”. To właśnie w Atenach święty z Tarsu rozmawiał w synagodze z Żydami, przebywał na agorze – rynku stanowiącym zarazem miejsce zebrań publicznych – głosząc Chrystusa. Nauka św. Pawła została błędnie przyjęta przez tamtejszą ludność, która postrzegała apostoła jako „zwiastuna nowych bogów” (por. Dz 17, 18), ponieważ nie rozumieli czym jest zmartwychwstanie: „Gdy usłyszeli o zmartwychwstaniu, jedni się wyśmiewali, a inni powiedzieli: «Posłuchamy cię o tym innym razem». Tak Paweł ich opuścił” – czytamy we fragmencie Dziejów Apostolskich (Dz 17, 32). Jednak działalność św. Pawła w Atenach przyniosła także oczekiwane owoce, bowiem „niektórzy jednak przyłączyli się do niego i uwierzyli. Wśród nich Dionizy Areopagita i kobieta imieniem Damaris, a z nimi inni.” (Dz 17, 34).

Starożytny Korynt

Korynt to miasto portowe w środkowej Grecji, położone na półwyspie Peloponez. Kilka kilometrów za Koryntem, w tzw. “Starym Koryncie” znajdują się starożytne ruiny miasta u stóp góry – twierdzy. W tym właśnie miejscu zachowała się częściowo rekonstruowana białym marmurem trybuna, z której przemawiał do Koryntian Paweł z Tarsu. W Koryncie Apostoł spędził osiemnaście miesięcy, w ciągu których udało mu się pozyskać dla Ewangelii wielu spośród mieszkańców Koryntu. Gdy św. Paweł opuścił Korynt nie zapomniał o swoich duchowych przyjaciołach i utrzymywał z nimi kontakt śląc listy.

Na terenie odkrywek archeologicznych leżą dziś m.in. wykuty w litej skale budynek świętego źródła stanowiącego niegdyś cel pielgrzymek chorych i dorycka świątynia Apollina, wzniesiona ok. 540 r. p.n.e. oraz pozostałości licznych budynków publicznych, w tym amfiteatralnego odeonu i dużych świątyń chrześcijańskich.

Przybycie św. Pawła do Koryntu szczegółowo opisuje także fragment Dziejów Apostolskich:

Potem opuścił Ateny i przybył do Koryntu. Znalazł tam pewnego Żyda, imieniem Akwila, rodem z Pontu, który z żoną Pryscyllą przybył niedawno z Italii, ponieważ Klaudiusz wysiedlił z Rzymu wszystkich Żydów. Przyszedł do nich, a ponieważ znał to samo rzemiosło, zamieszkał u nich i pracował; zajmowali się wyrobem namiotów. A co szabat rozprawiał w synagodze i przekonywał tak Żydów, jak i Greków. Kiedy Sylas i Tymoteusz przyszli z Macedonii, Paweł oddał się wyłącznie nauczaniu i udowadniał Żydom, że Jezus jest Mesjaszem. A kiedy się sprzeciwiali i bluźnili, otrząsnął swe szaty i powiedział do nich: «Krew wasza na waszą głowę, jam nie winien. Od tej chwili pójdę do pogan». Odszedł stamtąd i poszedł do domu pewnego „czciciela Boga”, imieniem Tycjusz Justus. Dom ten przylegał do synagogi. Przełożony synagogi, Kryspus, uwierzył w Pana z całym swym domem, wielu też słuchaczy korynckich uwierzyło i przyjmowało wiarę i chrzest. (Dz 18,1-8)

Filippi i pierwszy chrzest

To właśnie w tym mieście miał miejsce pierwszy chrzest na terenie Europy. Święty Paweł przybył do miejscowości z Sylasem i Tymoteuszem. W Dziejach Apostolskich czytamy:

„Odbiwszy od lądu w Troadzie popłynęliśmy wprost do Samotraki, a następnego dnia do Neapolu, a stąd do Filippi, głównego miasta tej części Macedonii, które jest [rzymską] kolonią. W tym mieście spędziliśmy kilka dni. W szabat wyszliśmy za bramę nad rzekę, gdzie – jak sądziliśmy – było miejsce modlitwy. I usiadłszy rozmawialiśmy z kobietami, które się zeszły. Przysłuchiwała się nam też pewna „bojąca się Boga” kobieta z miasta Tiatyry imieniem Lidia, która sprzedawała purpurę. Pan otworzył jej serce, tak że uważnie słuchała słów Pawła. Kiedy została ochrzczona razem ze swym domem, poprosiła nas: «Jeżeli uważacie mnie za wierną Panu – powiedziała – to przyjdźcie do mego domu i zamieszkajcie w nim!». I wymogła to na nas.”

Mowa jest tu o św. Lidii, która jako pierwsza Europejka została ochrzczona przez św. Pawła nad pobliską rzeką Angistą.

Port Kenchry

Kenchry to port nad Morzem Egejskim, z którego Apostoł odpłynął do Syrii. Dokładnie w tym miejscu św. Paweł ostrzygł sobie głowę z powodu złożonego wcześniej ślubu, o czym czytamy w Dziejach Apostolskich: „Paweł pozostał jeszcze przez dłuższy czas, potem pożegnał się z braćmi i popłynął do Syrii, a z nim Pryscylla i Akwila. W Kenchrach ostrzygł głowę, bo złożył taki ślub. Następnie przybyli do Efezu i tam ich zostawił. Sam zaś wszedł do synagogi i rozprawiał z Żydami, a gdy go prosili, aby pozostał dłużej, nie zgodził się, ale żegnając się z nimi, powiedział: «Wrócę do was, jeżeli Bóg zechce». I odpłynął z Efezu. Po przybyciu do Cezarei udał się do Jerozolimy. I pozdrowiwszy [tamtejszy] Kościół, zeszedł do Antiochii.” (Dz 18, 18-22).

Obecnie w Kenchr po dawnym korynckim porcie pozostało tylko kilka kamieni wynurzających się z morza, tuż obok plaży. To miejsce to także – według podań Dziejów Apostolskich – ostatnie miejsce podróży misyjnej św. Pawła w Grecji.