Metafora pasterza i owiec pojawia się trzy razy. Temat Liturgii Słowa wydaje się jednak bardziej sprecyzowany: Brama. Bramą owiec określa siebie Chrystus w ewangelii. W pierwszym czytaniu słyszymy o innej bramie, bramie życia w Duchu (KKK) – o pierwszym w dziejach Kościoła chrzcie.

Dzisiejsza mowa Jezusa, Ja jestem bramą owiec, skierowana była do faryzeuszy. Dziś jest przede wszystkim rachunkiem sumienia dla pasterzy. Uczy, że jedynym Pasterzem jest Jezus Chrystus, a owce pójdą za tym, kto mówi Jego głosem.

O dobrych pasterzach nie świadczy jednak ilość owiec: za kim pójdą. Miara ukryta w jest najgłębszych intencjach pasterza: czy chce kraść, zabijać, niszczyć – czy też dawać, aby owce miały życie… w obfitości. Jezus jest bramą do owczarni, przede wszystkim dla pasterzy.

 

PUNKT WYJŚCIA

---

CZWARTA NIEDZIELA WIELKANOCNA • rok A • Niedziela Dobrego Pasterza • W tę niedzielę zawsze słuchamy fragmentu z 10 rozdziału ewangelii św. Jana • KOLEKTA: Modlimy się, abyśmy doszli do niebieskich radości, podążając za zwycięskim Pasterzem • KOLOR: biały • CZYTANIA: Dzieje Apostolskie 2,14a.36-41 • Psalm 23,1-6 • Pierwszy List św. Piotra 2,20b-25 • Ewangelia wg św. Jana 10,1-10

 

•

PIERWSZE CZYTANIE

Pierwszy chrzest • Dz 2,14a.36-41

Druga część katechezy Piotra wygłoszonej w Jerozolimie tuż po Zesłaniu Ducha Świętego. Po niej apostołowie dokonali pierwszego chrztu w imię Jezusa

KSIĘGA: Dzieje Apostolskie • AUTOR: Łukasz • CZAS POWSTANIA: ok. 80 r.

KATEGORIA: wydarzenie • MIEJSCE: Jerozolima • CZAS: ok. 33 r., dzień zesłania Ducha Świętego • BOHATEROWIE: Piotr, Żydzi “ze wszystkich narodów pod słońcem”

---

KATECHEZA PIOTRA • Dzisiejsze czytanie to niemal kontynuacja zeszłotygodniowego fragmentu Dziejów Apostolskich. Wysłuchamy zatem drugiej części pierwszej katechezy św. Piotra wygłoszonej tuż po Zesłaniu Ducha Świętego

ZNAKI DUCHA • Przypomnijmy: zanim stanął Piotr razem z Jedenastoma i przemówił, dowiadujemy się, że: • w Jerozolimie przebywali pobożni Żydzi ze wszystkich narodów pod słońcem • wszyscy usłyszeli szum towarzyszący Zesłaniu Ducha Świętego i zbiegli się tłumie oraz że • każdy z nich słyszał, jak przemawiali w jego własnym języku. “Co to ma znaczyć?”– mówili jeden do drugiego. “Upili sie młodym winem” – drwili inni. I w tym momencie rozpoczyna się katecheza Piotra • Dalsza część Dziejów Apostolskich opisuje rozwój i wzrost Kościoła. Pierwsze dwanaście rozdziałów poświęconych jest historii Kościoła w Jerozolimie i misji Piotra. Dopiero od rozdziału trzynastego uwaga Łukasza skupia się na św. Pawle, apostole pogan.

PYTANIA I CHRZEST • Dzisiejsze czytanie będzie składało się z trzech części • pierwsza: dokończenie katechezy Piotra o Jezusie Ukrzyżowanym, Panu i Mesjaszu • druga: reakcja i pytania słuchaczy oraz wezwanie ich do chrztu i nawrócenia • trzecia: trzy tysiące osób przyjmuje chrzest i staje się chrześcijanami • To pierwszy odnotowany na kartach Pisma Świętego chrzest w imię Jezusa, ten sam, którym swoje życie wiary rozpoczął każdy chrześcijanin.

 

ZWRÓĆ UWAGĘ

---

• Dzień Pięćdziesiątnicy, Dzień Zesłania Ducha Świętego – kiedy Piotr wygłasza swą mowę – to żydowskie Święto Tygodni. Przypada ono 7 tygodni po święcie Paschy. Świętowano wówczas nadanie Prawa Izraelowi na Górze Synaj. To wtedy Mojżesz otrzymał kamienne tablice z zapisanymi przykazaniami • To także tradycyjne Święto Żniw, podczas którego ofiarowywano Panu pierwsze płody ziemi.

• Duch, którego posyła Zmartwychwstały sprawia, że przepowiadanie apostołów jest bardzo skuteczne. Ewangelia o Jezusie przychodzi z góry i zapisuje się w sercach słuchaczy trwalej niż spisane w kamieniu Prawo Mojżesza: nawraca się trzy tysiące ludzi • To pierwsze plony z Izraela.  

 

TRANSLATOR

---

• Gdy to usłyszeli, przejęli się do głębi serca… (Dz 2,37) • Dosłownie: przekłuli sobie serce, metafora lęku

• “Nawróćcie się i niech każdy z was ochrzci się w imię Jezusa Chrystusa na odpuszczenie grzechów waszych…” (Dz 2,38) • Dosłownie: zmieńcie myślenie, i niech każdy z was da się zanurzyć w imieniu Jezusa Pomazańca ku uwolnieniu od grzechów waszych…

 

CZY WIESZ, ŻE…

---

• Polskie słowo “chrzest” nie jest przekładem greckiego baptismos. Wywodzi się od imienia Chrystusa, choć jego pochodzenie nie jest jasne. Oryginalne słowo baptismos oznacza “zanurzenie”. Jego znaczenie jest zatem ściśle związane z gestem zanurzenia w wodzie, choć – jak tłumaczy Katechizm Kościoła Katolickiego – zanurzenie w wodzie jest symbolem pogrzebania katechumena w śmierci Chrystusa, z której powstaje przez zmartwychwstanie z Nim jako “nowe stworzenie”.

• Chrzest w Dniu Pięćdziesiątnicy jest pierwszym chrztem udzielanym w imię Jezusa, to pierwszy sakramentalny chrzest w Kościele, o jakim wspomina Biblia. Chrzest – zanurzenie w wodach Jordanu, którego udzielał Jan Chrzciciel, nie był jeszcze chrztem-zanurzeniem, o którym słyszymy w dzisiejszym czytaniu.

• Sakrament chrztu ustanowił Jezus Chrystus, mówiąc tuż przed swoim wniebowstąpieniem: Idźcie i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Uczcie je zachowywać wszystko, co wam przykazałem” (Mt 28,19-20).

 

•

PSALM

Pieśń o moim pasterzu • Ps 23, 1-6

Nowe znaczenie psalm 23 zyskał w momencie, gdy Jezus nazwał sam siebie Dobrym Pasterzem

PSALM 23 • AUTOR: Dawid • CZAS POWSTANIA: okres monarchii

---

PIEŚŃ PASTERZA • Trudno o bardziej odpowiedni psalm w niedzielę Dobrego Pasterza niż słynny psalm 23. Jego autorem według tradycji jest Dawid. Kto wie, czy siła tego utworu nie pochodzi z jego pasterskiego doświadczenia. W psalmie można zauważyć dwie części: »pierwsze cztery wersy to tzw. “pieśń pasterza (pasterz prowadzi psalmistę, chroni podczas niebezpieczeństw) »druga część psalmu to tzw. “pieśń gościa” (korzysta z hojności Pana) • Utwór przeistacza się zatem w uniwersalny opis drogi ludzkiego życia, której towarzyszy troska Boga-Pasterza prowadzącego wierzącego ku wiecznej radości i życiu w jego Królestwie.

PSALM UFNOŚCI • Psalm Pan jest pasterzem moim doczekał się niezliczonych wersji, zarówno klasycznych, chorałowych, jak i tzw. oazowych, czy pielgrzymkowych. Bywa nawet śpiewany przez gwiazdy estrady • W absolutnym centrum psalmu znajdują się słowa Ty jesteś ze mną, przed którymi i po których mamy taką samą liczbę stychów (odpowiednik wersów). Według naukowców, taka forma dowodzi, iż mamy do czynienia z psalmem ufności: wierzący wyraża swoją wdzięczność Bogu za jego nieustanną troskę i prowadzenie.  

CIEMNA DOLINA • Psalm ten zyskał nowe znaczenie w momencie, kiedy Jezus nazwał siebie Dobrym Pasterzem • Usłyszymy cały psalm 23. Wybór tego psalmu nie jest przypadkowy. Zwróćmy uwagę na te słowa psalmu, które mówią o prowadzeniu Pana po właściwych ścieżkach, nawet gdy człowiek przechodzi przez ciemną dolinę.

 

NAJWAŻNIEJSZE CYTATY

---

Motto każdego wierzącego: Pan jest moim pasterzem. Niczego mi nie braknie

Środkowe słowa psalmu 23: Ty jesteś ze mną!

Dawid o prowadzeniu Pana: Wiedzie mnie po właściwych ścieżkach przez wzgląd na swoją chwałę.

 

 

JESZCZE O PSALMIE

---

Tytuł Pasterza, który wierzący przypisuje swemu Panu w Psalmie 23, to tytuł królewski. Tłumaczy on, na czym polega Boże panowanie nad naszym życiem: • Bóg Pasterz zapewnia błogosławieństwo i dostatek życia (zielone pastwiska) • Jego Słowo daje życie i orzeźwia (symbol wody) • Pasterz walczy o swoją owcę, chroni ją podczas wędrówki przez ciemną dolinę, uwalnia od przeciwników.

Ostatnie obrazy – mówiące o zastawionym stole, kielichu i zamieszkiwaniu w domu Bożym na wieki – otwierają się na rzeczywistość nieba. Bóg Pasterz nie tylko troszczy się o nasze ziemskie życie, ale wprowadza nas w życie wieczne.

 

CZY WIESZ, ŻE…

---

Sugerowano, że Psalm 23 to pieśń lewity pełniącego służbę przed Panem, radosne wyznanie wiary pielgrzyma przybywającego na Syjon, dziękczynienie wierzącego, który został ocalony od swoich nieprzyjaciół, czy utwór na koronację monarchy połączony z procesją do źródła Gihon.

 

ZOBACZ

---

Psalm to o wiele więcej, niż zapis tekstu – choć przeważa u nas takie właśnie wyobrażenie. Psalm to modlitwa, to śpiew, to wołanie, ekspresja wymagająca zaangażowania całej osoby. Zresztą… trzeba to zobaczyć: interpretacja psalmu 23 “Pan jest pasterzem moim” wg 2Tm2,3:

 

Wybierz 02, aby zobaczyć tekst II czytania

Czytanie z Pierwszego listu świętego Piotra Apostoła

(1 P 2,20b-25)

To się Bogu podoba, jeżeli dobrze czynicie, a przetrzymacie cierpienia. Do tego bowiem jesteście powołani. Chrystus przecież również cierpiał za was i zostawił wam wzór, abyście szli za Nim Jego śladami. On grzechu nie popełnił, a w Jego ustach nie było podstępu. On, gdy Mu złorzeczono, nie złorzeczył, gdy cierpiał, nie groził, ale oddawał się Temu, który sądzi sprawiedliwie. On sam, w swoim ciele poniósł nasze grzechy na drzewo, abyśmy przestali być uczestnikami grzechów, a żyli dla sprawiedliwości - Krwią Jego zostaliście uzdrowieni. Błądziliście bowiem jak owce, ale teraz nawróciliście się do Pasterza i Stróża dusz waszych.

Oto Słowo Boże

[01][02]

•

DRUGIE CZYTANIE

Pasterz według proroctw • 1 P 2,20b-25

Usłyszymy fragment nauczania św. Piotra skierowany do… niewolników. O dziwo, jest równie aktualny w odniesieniu do nas

KSIĘGA: Pierwszy List św. Piotra • NADAWCA: św. Piotr • SKĄD: Rzym • DATA: przed 64 r. • ADRESACI: diaspora w Azji Mniejszej

---

PIOTR PO RAZ TRZECI • Po raz trzeci wysłuchamy pierwszego listu św. Piotra. Przypomnijmy: to jeden z dwóch listów napisanych przez pierwszego z apostołów (z pomocą, rzecz jasna, któregoś z sekretarzy), skierowany do nawróconych właśnie chrześcijan zamieszkujących Azję Mniejszą. Miał na celu podtrzymanie ich wiary w obliczu wielu prób, których doświadczali. To krótki, składający się z 5 rozdziałów tekst, pełen zachęt i apeli.

NAUKA DLA NIEWOLNIKÓW • Usłyszymy fragment z drugiego rozdziału: jest to nauka adresowana do niewolników. Piotr wzywa do poddania się panom nie tylko dobrym i łagodnym, ale również surowym. Cóż bowiem za chwała, jeżeli przetrzymacie chłostę jako grzesznicy? – pyta św. Piotr w zdaniu bezpośrednio poprzedzającym początek II czytania – i dopowiada zdaniem rozpoczynającym lekturę: To się Bogu podoba, jeżeli dobrze czynicie, a przetrzymacie cierpienia.

FRAGMENT PEŁEN CYTATÓW • Ze względu na tematykę IV niedzieli wielkanocnej istotne jest ostatnie zdanie czytania: również Piotr relację uczniowie – Jezus opisuje metaforą pasterza i owiec • Słuchając, zwróćmy jednak uwagę na to, że w przeważającej mierze św. Piotr cytuje Stary Testament. Właściwie cały drugi akapit jest zestawieniem starotestamentalnych proroctw odnoszących się do Mesjasza. Pochodzą głównie z Księgi Izajasza, z IV pieśni Sługi Jahwe (patrz: linki).

 

KLUCZOWE WERSETY

---

Piotr na Niedzielę Dobrego Pasterza: Błądziliście bowiem jak owce, ale teraz nawróciliście się do Pasterza i Stróża dusz waszych

 

JESZCZE O DRUGIM CZYTANIU

---

Fakt, że Piotr, podobnie jak inni autorzy Nowego Testamentu, toleruje niewolnictwo, może dziwić. Czy w imię Jezusa, który głosił Ewangelię wolności, nie powinni sprzeciwić się temu niesprawiedliwemu systemowi? • Zarówno Jezus, jak i Piotr czy Paweł w swoich naukach nie są jednak zainteresowani przewrotem społecznym, lecz tym, jak w każdych warunkach służyć Bogu i braciom • Niewolnicy byli dla chrześcijan, w przeciwieństwie do innych, dziećmi tego samego Boga i równymi w godności ludźmi (a na przykład Arystoteles odmawiał im duszy) • Jezus nazywa siebie niewolnikiem (doulos) Ojca, a Paweł nazywa siebie niewolnikiem Jezusa (Rz 1,1) • Słowa Piotra skierowane do niewolników i obraz Jezusa Dobrego Pasterza mają ze sobą sporo wspólnego: aby należeć do owiec Jezusa, trzeba iść za Nim jak za swoim Pasterzem, oddać swoją wolę w jego ręce.

 

TRANSLATOR

---

• Krwią Jego ran zostaliście uzdrowieni (1P 2,24) • Dosłownie: Jego sińcem zostaliście uleczeni.

 

LINKI

---

• On grzechu nie popełnił, a w Jego ustach nie było podstępu (1P 2,22)

Iz 53,9 (IV pieśń Sługi): Chociaż nikomu nie wyrządził krzywdy i w jego ustach kłamstwo nie postało

• On sam, w swoim ciele poniósł nasze grzechy na drzewo, abyśmy przestali być uczestnikami grzechów, a żyli dla sprawiedliwości (1P 2,24)

Iz 53,12 (IV pieśń Sługi): A On poniósł grzechy wielu…

• Krwią Jego ran zostaliście uzdrowieni (1P 2,24)

Iz 53,5 (IV pieśń Sługi): …W jego ranach jest nasze uzdrowienie

• Błądziliście bowiem jak owce, ale teraz nawróciliście się do Pasterza i Stróża dusz waszych (1P 2,25)

Iz 53,6 (IV pieśń Sługi): Wszyscy pobłądziliśmy jak owce, każdy z nas zwrócił się ku własnej drodze

Ez 34,23: I ustanowię nad nimi jednego pasterza, który je będzie pasł, mego sługę, Dawida…

 

 

•

EWANGELIA

Złodziej, rozbójnik, pasterz • J 10,1-10

EWANGELISTA: św. Jan • CZAS POWSTANIA: ok.  80 r.

KATEGORIA: mowa/wydarzenie • MIEJSCE: Świątynia w Jerozolimie • CZAS: ok. 33 r. • PRZEMAWIAJĄCY: Jezus • SŁUCHACZE: faryzeusze • Wersje: brak

---

NIEDZIELA DOBREGO PASTERZA • Wracamy do Ewangelii św. Jana. Mimo że trwa Okres Wielkanocny, usłyszymy o wydarzeniach sprzed Zmartwychwstania. Dlaczego? Regułą liturgii jest to, iż w IV niedzielę wielkanocną zawsze słyszymy jeden z fragmentów mowy Jezusa, w której nazywa siebie Dobrym Pasterzem (>> J 10) • Znajduje się ona w tzw. Księdze Znaków (rozdziały 1-12), opowiadającej o siedmiu znakach objawiających Misterium Pana. Jezus, objawiając i opisując swoją misję, używa formuły JA JESTEM, a to nawiązuje do objawienia Boga w Księdze Wyjścia (>> Wj 3,14) • Przemowa, w której Jezus nazywa siebie Dobrym Pasterzem, następuje zaraz po uzdrowieniu niewidomego od urodzenia (patrz: IV niedziela Wielkiego Postu rok A). Dość długie i burzliwe opowiadanie nie tylko o ślepcu, ale i o faryzeuszach, kończy się rozmową Jezusa z faryzeuszami. Czy i my jesteśmy niewidomi? – pytają. Gdybyście byli niewidomi, nie mielibyście grzechu, ale ponieważ mówicie: Widzimy, grzech wasz trwa nadal.

WIELKI TEMAT: PASTERZ • Wysłuchamy jej pierwszej części. Ta przemowa następuje zaraz po uzdrowieniu niewidomego od urodzenia (patrz: IV niedziela Wielkiego Postu). Dość długie i burzliwe opowiadanie nie tylko o ślepcu, ale i o faryzeuszach, kończy się rozmową Jezusa z faryzeuszami. Czy i my jesteśmy niewidomi? – pytają. Gdybyście byli niewidomi, nie mielibyście grzechu, ale ponieważ mówicie: Widzimy, grzech wasz trwa nadal.

JEZUS: BRAMA OWIEC • Tu następuje początek niedzielnego fragmentu Ewangelii. Faryzeuszom, czyli duchowym przywódcom ludu, którzy w rzeczywistości są ślepymi przewodnikami, Jezus wyjaśnia, kim jest prawdziwy pasterz, a kim złodziej i rozbójnik. We fragmencie, który usłyszymy – choć to Niedziela Dobrego Pasterza – Jezus jeszcze nie określa siebie Dobrym Pasterzem. Mówi zaś o sobie: Ja jestem bramą owiec.

 

KLUCZOWE SŁOWA

---

Jezus Chrystus o swoim głębokim pragnieniu: Ja przyszedłem po to, aby owce miały życie i miały je w obfitości

Jezus o prawdziwym pasterzu: Owce postępują za nim, ponieważ głos jego znają

 

JESZCZE O EWANGELII

Ostateczna reakcja Żydów na słowa Jezusa o Dobrym Pasterzu jest bardzo zastanawiająca: On jest opętany przez złego ducha i odchodzi od zmysłów. Czemu go słuchacie? (J 10,20) Dlaczego? • Oni dobrze wiedzieli, co kryje się za obrazami, których używał Jezus. Pasterz, roeh, to tytuł przysługujący wielkim władcom i królom, jak Dawid (2 Sm 5,2). To także tytuł, który przybiera sam Bóg, nazywając się Pasterzem Izraela (Ps 23; 80) • Jezus rościł sobie prawo do Narodu Wybranego, nazywał siebie jego Królem. Równocześnie czynił siebie równym Bogu, który w czasach ostatecznych miał zstąpić, żeby paść swój lud (Ez 34) • Na słowa Jezusa nazywającego siebie Dobrym Pasterzem można odpowiedzieć tylko na dwa sposoby: odrzuceniem lub przyjęciem Go jako Pana. Tertium non datur.

 

ZWRÓĆ UWAGĘ

---

W przypowieści o Dobrym Pasterzu Jezus przedstawia dwie figury: pasterza i obcego.

• Pseudopasterz to “obcy”, “rozbójnik”, “złodziej”, również “najemnik” • Wchodzi do owczarni nie przez bramę, lecz inną drogą: Wdziera się, przechodząc przez płot • Celem jego działania to: kraść, zabijać, niszczyć – czyli odbierać • Owce nie rozpoznają jego głosu, uciekają przed nim •  Z dalszego fragmentu tekstu, którego już nie usłyszymy, wydobyć można jeszcze jedno kryterium: zachowanie w chwili krańcowej: gdy nadchodzi wilk. Obcy ucieka, bo owce nie są jego własnością i nie zależy mu na nich.

• Mówiąc o dobrym pasterzu, Jezus mówi przede wszystkim o sobie: dobry pasterz to ten, który wchodzi przez bramę. Zaraz potem Jezus dopowiada: Ja jestem bramą owiec • Podstawowe zatem kryterium odróżniające dobrego pasterza od obcych to: być jak Jezus, wejść do owczarni w Jego imieniu • Owce znają jego głos, dlatego słuchają jego głosu, idą za tym głosem, a on może stanąć na ich czele • Przychodzi nie po to, by zabierać, lecz – by owce miały życie w obfitości • W sytuacjach krańcowych pozostaje z owcami, oddaje życie

 

TRANSLATOR

---

• Kto nie wchodzi do owczarni przez bramę, ale wdziera się inną drogą, ten jest złodziejem i rozbójnikiem (J 10,1) • Dosłownie: Nie wchodzący przez bramę na dziedziniec owiec, ale wchodzący (wręcz: przechodzący przez płot) skądinąd, ów złodziejem jest i rozbójnikiem

• A kiedy wszystkie wyprowadzi, staje na ich czele, a owce postępują za nim, ponieważ głos jego znają (J 10,4) • Kiedy własne wszystkie wypędzi, przed nimi podąża i owce towarzyszą mu, bo znają głos jego

 

LINKI

---

• Temu otwiera odźwierny, a owce słuchają jego głosu; woła on swoje owce po imieniu i wyprowadza je. A kiedy wszystkie wyprowadzi, staje na ich czele, a owce postępują za nim, ponieważ głos jego znają (J 10,3-4)

Mi 2,12-13: Zaprawdę zgromadzę ciebie całego, Jakubie! Zbiorę w jedno Resztę Izraela, umieszczę ją razem jak owce w zagrodzie, jak trzodę pośród pastwiska… Wyjdzie przed nich torujący drogę, przebiją i przejdą bramę i wyjdą przed nią. Ich król pójdzie przed nimi, Pan na ich czele

• Ja jestem bramą. Jeżeli ktoś wejdzie przeze Mnie, będzie zbawiony – wejdzie i wyjdzie, i znajdzie paszę (J 10,9)

Iz 49,9-10: Oni bedą się paśli przy wszystkich drogach, na każdym bezdrzeewnym wzgórzu będzie ich pastwisko. Nie będą już łaknąć ani pragnąć i nie porazi ich wiatr upalny ni słońce, bo ich poprowadzi Ten, co się lituje nad nimi i zaprowadzi ich do tryskających zdrojów

 

 

CHMURA SŁÓW

---

Najczęściej w Liturgii Słowa padnie słowo OWCE (8), trzy razy usłyszymy słowo “Pasterz”. Pozostałe najczęściej występujące słowa mają szczególne znaczenie. Pięć razy pada imię JEZUS, również pięć razy usłyszymy: POWIEDZIAŁ, “powiadam” – głównie w Ewangelii. Mamy więc do czynienia z mową, przez którą Jezus chce nam przekazać coś bardzo ważnego; cztery razy usłyszymy: ZAPRAWDĘ. Co jest tematem tej mowy? Bóg troszczy się o nas jak pasterz o swoje owce, jesteśmy jego własnością. Oprócz wspomnianych już “owiec” pojawia się też słowo BRAMA (4): Jezus jest Bramą owiec. Za tą Bramą rozciąga się życie w obfitości, pokoju i miłości, życie bez końca w Królestwie.