Jutro Niedziela – IV Wielkanocna A
Kryterium dobrego pasterza? Chce, tak jak Jezus, by owce miały życie
Polub nas na Facebooku!
Metafora pasterza i owiec pojawia się trzy razy. Temat Liturgii Słowa wydaje się jednak bardziej sprecyzowany: Brama. Bramą owiec określa siebie Chrystus w ewangelii. W pierwszym czytaniu słyszymy o innej bramie, bramie życia w Duchu (KKK) – o pierwszym w dziejach Kościoła chrzcie.
Dzisiejsza mowa Jezusa, Ja jestem bramą owiec, skierowana była do faryzeuszy. Dziś jest przede wszystkim rachunkiem sumienia dla pasterzy. Uczy, że jedynym Pasterzem jest Jezus Chrystus, a owce pójdą za tym, kto mówi Jego głosem.
O dobrych pasterzach nie świadczy jednak ilość owiec: za kim pójdą. Miara ukryta w jest najgłębszych intencjach pasterza: czy chce kraść, zabijać, niszczyć – czy też dawać, aby owce miały życie… w obfitości. Jezus jest bramą do owczarni, przede wszystkim dla pasterzy.
PUNKT WYJŚCIA
CZWARTA NIEDZIELA WIELKANOCNA • rok A • Niedziela Dobrego Pasterza • W tę niedzielę zawsze słuchamy fragmentu z 10 rozdziału ewangelii św. Jana • KOLEKTA: Modlimy się, abyśmy doszli do niebieskich radości, podążając za zwycięskim Pasterzem • KOLOR: biały • CZYTANIA: Dzieje Apostolskie 2,14a.36-41 • Psalm 23,1-6 • Pierwszy List św. Piotra 2,20b-25 • Ewangelia wg św. Jana 10,1-10
•
PIERWSZE CZYTANIE
Pierwszy chrzest • Dz 2,14a.36-41
Druga część katechezy Piotra wygłoszonej w Jerozolimie tuż po Zesłaniu Ducha Świętego. Po niej apostołowie dokonali pierwszego chrztu w imię Jezusa
KSIĘGA: Dzieje Apostolskie • AUTOR: Łukasz • CZAS POWSTANIA: ok. 80 r.
KATEGORIA: wydarzenie • MIEJSCE: Jerozolima • CZAS: ok. 33 r., dzień zesłania Ducha Świętego • BOHATEROWIE: Piotr, Żydzi “ze wszystkich narodów pod słońcem”
KATECHEZA PIOTRA • Dzisiejsze czytanie to niemal kontynuacja zeszłotygodniowego fragmentu Dziejów Apostolskich. Wysłuchamy zatem drugiej części pierwszej katechezy św. Piotra wygłoszonej tuż po Zesłaniu Ducha Świętego
ZNAKI DUCHA • Przypomnijmy: zanim stanął Piotr razem z Jedenastoma i przemówił, dowiadujemy się, że: • w Jerozolimie przebywali pobożni Żydzi ze wszystkich narodów pod słońcem • wszyscy usłyszeli szum towarzyszący Zesłaniu Ducha Świętego i zbiegli się tłumie oraz że • każdy z nich słyszał, jak przemawiali w jego własnym języku. “Co to ma znaczyć?”– mówili jeden do drugiego. “Upili sie młodym winem” – drwili inni. I w tym momencie rozpoczyna się katecheza Piotra • Dalsza część Dziejów Apostolskich opisuje rozwój i wzrost Kościoła. Pierwsze dwanaście rozdziałów poświęconych jest historii Kościoła w Jerozolimie i misji Piotra. Dopiero od rozdziału trzynastego uwaga Łukasza skupia się na św. Pawle, apostole pogan.
PYTANIA I CHRZEST • Dzisiejsze czytanie będzie składało się z trzech części • pierwsza: dokończenie katechezy Piotra o Jezusie Ukrzyżowanym, Panu i Mesjaszu • druga: reakcja i pytania słuchaczy oraz wezwanie ich do chrztu i nawrócenia • trzecia: trzy tysiące osób przyjmuje chrzest i staje się chrześcijanami • To pierwszy odnotowany na kartach Pisma Świętego chrzest w imię Jezusa, ten sam, którym swoje życie wiary rozpoczął każdy chrześcijanin.
ZWRÓĆ UWAGĘ
• Dzień Pięćdziesiątnicy, Dzień Zesłania Ducha Świętego – kiedy Piotr wygłasza swą mowę – to żydowskie Święto Tygodni. Przypada ono 7 tygodni po święcie Paschy. Świętowano wówczas nadanie Prawa Izraelowi na Górze Synaj. To wtedy Mojżesz otrzymał kamienne tablice z zapisanymi przykazaniami • To także tradycyjne Święto Żniw, podczas którego ofiarowywano Panu pierwsze płody ziemi.
• Duch, którego posyła Zmartwychwstały sprawia, że przepowiadanie apostołów jest bardzo skuteczne. Ewangelia o Jezusie przychodzi z góry i zapisuje się w sercach słuchaczy trwalej niż spisane w kamieniu Prawo Mojżesza: nawraca się trzy tysiące ludzi • To pierwsze plony z Izraela.
TRANSLATOR
• Gdy to usłyszeli, przejęli się do głębi serca… (Dz 2,37) • Dosłownie: przekłuli sobie serce, metafora lęku
• “Nawróćcie się i niech każdy z was ochrzci się w imię Jezusa Chrystusa na odpuszczenie grzechów waszych…” (Dz 2,38) • Dosłownie: zmieńcie myślenie, i niech każdy z was da się zanurzyć w imieniu Jezusa Pomazańca ku uwolnieniu od grzechów waszych…
CZY WIESZ, ŻE…
• Polskie słowo “chrzest” nie jest przekładem greckiego baptismos. Wywodzi się od imienia Chrystusa, choć jego pochodzenie nie jest jasne. Oryginalne słowo baptismos oznacza “zanurzenie”. Jego znaczenie jest zatem ściśle związane z gestem zanurzenia w wodzie, choć – jak tłumaczy Katechizm Kościoła Katolickiego – zanurzenie w wodzie jest symbolem pogrzebania katechumena w śmierci Chrystusa, z której powstaje przez zmartwychwstanie z Nim jako “nowe stworzenie”.
• Chrzest w Dniu Pięćdziesiątnicy jest pierwszym chrztem udzielanym w imię Jezusa, to pierwszy sakramentalny chrzest w Kościele, o jakim wspomina Biblia. Chrzest – zanurzenie w wodach Jordanu, którego udzielał Jan Chrzciciel, nie był jeszcze chrztem-zanurzeniem, o którym słyszymy w dzisiejszym czytaniu.
• Sakrament chrztu ustanowił Jezus Chrystus, mówiąc tuż przed swoim wniebowstąpieniem: Idźcie i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Uczcie je zachowywać wszystko, co wam przykazałem” (Mt 28,19-20).
•
PSALM
Pieśń o moim pasterzu • Ps 23, 1-6
Nowe znaczenie psalm 23 zyskał w momencie, gdy Jezus nazwał sam siebie Dobrym Pasterzem
PSALM 23 • AUTOR: Dawid • CZAS POWSTANIA: okres monarchii
PIEŚŃ PASTERZA • Trudno o bardziej odpowiedni psalm w niedzielę Dobrego Pasterza niż słynny psalm 23. Jego autorem według tradycji jest Dawid. Kto wie, czy siła tego utworu nie pochodzi z jego pasterskiego doświadczenia. W psalmie można zauważyć dwie części: »pierwsze cztery wersy to tzw. “pieśń pasterza (pasterz prowadzi psalmistę, chroni podczas niebezpieczeństw) »druga część psalmu to tzw. “pieśń gościa” (korzysta z hojności Pana) • Utwór przeistacza się zatem w uniwersalny opis drogi ludzkiego życia, której towarzyszy troska Boga-Pasterza prowadzącego wierzącego ku wiecznej radości i życiu w jego Królestwie.
PSALM UFNOŚCI • Psalm Pan jest pasterzem moim doczekał się niezliczonych wersji, zarówno klasycznych, chorałowych, jak i tzw. oazowych, czy pielgrzymkowych. Bywa nawet śpiewany przez gwiazdy estrady • W absolutnym centrum psalmu znajdują się słowa Ty jesteś ze mną, przed którymi i po których mamy taką samą liczbę stychów (odpowiednik wersów). Według naukowców, taka forma dowodzi, iż mamy do czynienia z psalmem ufności: wierzący wyraża swoją wdzięczność Bogu za jego nieustanną troskę i prowadzenie.
CIEMNA DOLINA • Psalm ten zyskał nowe znaczenie w momencie, kiedy Jezus nazwał siebie Dobrym Pasterzem • Usłyszymy cały psalm 23. Wybór tego psalmu nie jest przypadkowy. Zwróćmy uwagę na te słowa psalmu, które mówią o prowadzeniu Pana po właściwych ścieżkach, nawet gdy człowiek przechodzi przez ciemną dolinę.
NAJWAŻNIEJSZE CYTATY
Motto każdego wierzącego: Pan jest moim pasterzem. Niczego mi nie braknie
Środkowe słowa psalmu 23: Ty jesteś ze mną!
Dawid o prowadzeniu Pana: Wiedzie mnie po właściwych ścieżkach przez wzgląd na swoją chwałę.
JESZCZE O PSALMIE
Tytuł Pasterza, który wierzący przypisuje swemu Panu w Psalmie 23, to tytuł królewski. Tłumaczy on, na czym polega Boże panowanie nad naszym życiem: • Bóg Pasterz zapewnia błogosławieństwo i dostatek życia (zielone pastwiska) • Jego Słowo daje życie i orzeźwia (symbol wody) • Pasterz walczy o swoją owcę, chroni ją podczas wędrówki przez ciemną dolinę, uwalnia od przeciwników.
Ostatnie obrazy – mówiące o zastawionym stole, kielichu i zamieszkiwaniu w domu Bożym na wieki – otwierają się na rzeczywistość nieba. Bóg Pasterz nie tylko troszczy się o nasze ziemskie życie, ale wprowadza nas w życie wieczne.
CZY WIESZ, ŻE…
Sugerowano, że Psalm 23 to pieśń lewity pełniącego służbę przed Panem, radosne wyznanie wiary pielgrzyma przybywającego na Syjon, dziękczynienie wierzącego, który został ocalony od swoich nieprzyjaciół, czy utwór na koronację monarchy połączony z procesją do źródła Gihon.
ZOBACZ
Psalm to o wiele więcej, niż zapis tekstu – choć przeważa u nas takie właśnie wyobrażenie. Psalm to modlitwa, to śpiew, to wołanie, ekspresja wymagająca zaangażowania całej osoby. Zresztą… trzeba to zobaczyć: interpretacja psalmu 23 “Pan jest pasterzem moim” wg 2Tm2,3:
•
DRUGIE CZYTANIE
Pasterz według proroctw • 1 P 2,20b-25
Usłyszymy fragment nauczania św. Piotra skierowany do… niewolników. O dziwo, jest równie aktualny w odniesieniu do nas
KSIĘGA: Pierwszy List św. Piotra • NADAWCA: św. Piotr • SKĄD: Rzym • DATA: przed 64 r. • ADRESACI: diaspora w Azji Mniejszej
PIOTR PO RAZ TRZECI • Po raz trzeci wysłuchamy pierwszego listu św. Piotra. Przypomnijmy: to jeden z dwóch listów napisanych przez pierwszego z apostołów (z pomocą, rzecz jasna, któregoś z sekretarzy), skierowany do nawróconych właśnie chrześcijan zamieszkujących Azję Mniejszą. Miał na celu podtrzymanie ich wiary w obliczu wielu prób, których doświadczali. To krótki, składający się z 5 rozdziałów tekst, pełen zachęt i apeli.
NAUKA DLA NIEWOLNIKÓW • Usłyszymy fragment z drugiego rozdziału: jest to nauka adresowana do niewolników. Piotr wzywa do poddania się panom nie tylko dobrym i łagodnym, ale również surowym. Cóż bowiem za chwała, jeżeli przetrzymacie chłostę jako grzesznicy? – pyta św. Piotr w zdaniu bezpośrednio poprzedzającym początek II czytania – i dopowiada zdaniem rozpoczynającym lekturę: To się Bogu podoba, jeżeli dobrze czynicie, a przetrzymacie cierpienia.
FRAGMENT PEŁEN CYTATÓW • Ze względu na tematykę IV niedzieli wielkanocnej istotne jest ostatnie zdanie czytania: również Piotr relację uczniowie – Jezus opisuje metaforą pasterza i owiec • Słuchając, zwróćmy jednak uwagę na to, że w przeważającej mierze św. Piotr cytuje Stary Testament. Właściwie cały drugi akapit jest zestawieniem starotestamentalnych proroctw odnoszących się do Mesjasza. Pochodzą głównie z Księgi Izajasza, z IV pieśni Sługi Jahwe (patrz: linki).
KLUCZOWE WERSETY
Piotr na Niedzielę Dobrego Pasterza: Błądziliście bowiem jak owce, ale teraz nawróciliście się do Pasterza i Stróża dusz waszych
JESZCZE O DRUGIM CZYTANIU
Fakt, że Piotr, podobnie jak inni autorzy Nowego Testamentu, toleruje niewolnictwo, może dziwić. Czy w imię Jezusa, który głosił Ewangelię wolności, nie powinni sprzeciwić się temu niesprawiedliwemu systemowi? • Zarówno Jezus, jak i Piotr czy Paweł w swoich naukach nie są jednak zainteresowani przewrotem społecznym, lecz tym, jak w każdych warunkach służyć Bogu i braciom • Niewolnicy byli dla chrześcijan, w przeciwieństwie do innych, dziećmi tego samego Boga i równymi w godności ludźmi (a na przykład Arystoteles odmawiał im duszy) • Jezus nazywa siebie niewolnikiem (doulos) Ojca, a Paweł nazywa siebie niewolnikiem Jezusa (Rz 1,1) • Słowa Piotra skierowane do niewolników i obraz Jezusa Dobrego Pasterza mają ze sobą sporo wspólnego: aby należeć do owiec Jezusa, trzeba iść za Nim jak za swoim Pasterzem, oddać swoją wolę w jego ręce.
TRANSLATOR
• Krwią Jego ran zostaliście uzdrowieni (1P 2,24) • Dosłownie: Jego sińcem zostaliście uleczeni.
LINKI
• On grzechu nie popełnił, a w Jego ustach nie było podstępu (1P 2,22)
Iz 53,9 (IV pieśń Sługi): Chociaż nikomu nie wyrządził krzywdy i w jego ustach kłamstwo nie postało
• On sam, w swoim ciele poniósł nasze grzechy na drzewo, abyśmy przestali być uczestnikami grzechów, a żyli dla sprawiedliwości (1P 2,24)
Iz 53,12 (IV pieśń Sługi): A On poniósł grzechy wielu…
• Krwią Jego ran zostaliście uzdrowieni (1P 2,24)
Iz 53,5 (IV pieśń Sługi): …W jego ranach jest nasze uzdrowienie
• Błądziliście bowiem jak owce, ale teraz nawróciliście się do Pasterza i Stróża dusz waszych (1P 2,25)
Iz 53,6 (IV pieśń Sługi): Wszyscy pobłądziliśmy jak owce, każdy z nas zwrócił się ku własnej drodze
Ez 34,23: I ustanowię nad nimi jednego pasterza, który je będzie pasł, mego sługę, Dawida…
•
EWANGELIA
Złodziej, rozbójnik, pasterz • J 10,1-10
EWANGELISTA: św. Jan • CZAS POWSTANIA: ok. 80 r.
KATEGORIA: mowa/wydarzenie • MIEJSCE: Świątynia w Jerozolimie • CZAS: ok. 33 r. • PRZEMAWIAJĄCY: Jezus • SŁUCHACZE: faryzeusze • Wersje: brak
NIEDZIELA DOBREGO PASTERZA • Wracamy do Ewangelii św. Jana. Mimo że trwa Okres Wielkanocny, usłyszymy o wydarzeniach sprzed Zmartwychwstania. Dlaczego? Regułą liturgii jest to, iż w IV niedzielę wielkanocną zawsze słyszymy jeden z fragmentów mowy Jezusa, w której nazywa siebie Dobrym Pasterzem (>> J 10) • Znajduje się ona w tzw. Księdze Znaków (rozdziały 1-12), opowiadającej o siedmiu znakach objawiających Misterium Pana. Jezus, objawiając i opisując swoją misję, używa formuły JA JESTEM, a to nawiązuje do objawienia Boga w Księdze Wyjścia (>> Wj 3,14) • Przemowa, w której Jezus nazywa siebie Dobrym Pasterzem, następuje zaraz po uzdrowieniu niewidomego od urodzenia (patrz: IV niedziela Wielkiego Postu rok A). Dość długie i burzliwe opowiadanie nie tylko o ślepcu, ale i o faryzeuszach, kończy się rozmową Jezusa z faryzeuszami. Czy i my jesteśmy niewidomi? – pytają. Gdybyście byli niewidomi, nie mielibyście grzechu, ale ponieważ mówicie: Widzimy, grzech wasz trwa nadal.
WIELKI TEMAT: PASTERZ • Wysłuchamy jej pierwszej części. Ta przemowa następuje zaraz po uzdrowieniu niewidomego od urodzenia (patrz: IV niedziela Wielkiego Postu). Dość długie i burzliwe opowiadanie nie tylko o ślepcu, ale i o faryzeuszach, kończy się rozmową Jezusa z faryzeuszami. Czy i my jesteśmy niewidomi? – pytają. Gdybyście byli niewidomi, nie mielibyście grzechu, ale ponieważ mówicie: Widzimy, grzech wasz trwa nadal.
JEZUS: BRAMA OWIEC • Tu następuje początek niedzielnego fragmentu Ewangelii. Faryzeuszom, czyli duchowym przywódcom ludu, którzy w rzeczywistości są ślepymi przewodnikami, Jezus wyjaśnia, kim jest prawdziwy pasterz, a kim złodziej i rozbójnik. We fragmencie, który usłyszymy – choć to Niedziela Dobrego Pasterza – Jezus jeszcze nie określa siebie Dobrym Pasterzem. Mówi zaś o sobie: Ja jestem bramą owiec.
KLUCZOWE SŁOWA
Jezus Chrystus o swoim głębokim pragnieniu: Ja przyszedłem po to, aby owce miały życie i miały je w obfitości
Jezus o prawdziwym pasterzu: Owce postępują za nim, ponieważ głos jego znają
JESZCZE O EWANGELII
Ostateczna reakcja Żydów na słowa Jezusa o Dobrym Pasterzu jest bardzo zastanawiająca: On jest opętany przez złego ducha i odchodzi od zmysłów. Czemu go słuchacie? (J 10,20) Dlaczego? • Oni dobrze wiedzieli, co kryje się za obrazami, których używał Jezus. Pasterz, roeh, to tytuł przysługujący wielkim władcom i królom, jak Dawid (2 Sm 5,2). To także tytuł, który przybiera sam Bóg, nazywając się Pasterzem Izraela (Ps 23; 80) • Jezus rościł sobie prawo do Narodu Wybranego, nazywał siebie jego Królem. Równocześnie czynił siebie równym Bogu, który w czasach ostatecznych miał zstąpić, żeby paść swój lud (Ez 34) • Na słowa Jezusa nazywającego siebie Dobrym Pasterzem można odpowiedzieć tylko na dwa sposoby: odrzuceniem lub przyjęciem Go jako Pana. Tertium non datur.
ZWRÓĆ UWAGĘ
W przypowieści o Dobrym Pasterzu Jezus przedstawia dwie figury: pasterza i obcego.
• Pseudopasterz to “obcy”, “rozbójnik”, “złodziej”, również “najemnik” • Wchodzi do owczarni nie przez bramę, lecz inną drogą: Wdziera się, przechodząc przez płot • Celem jego działania to: kraść, zabijać, niszczyć – czyli odbierać • Owce nie rozpoznają jego głosu, uciekają przed nim • Z dalszego fragmentu tekstu, którego już nie usłyszymy, wydobyć można jeszcze jedno kryterium: zachowanie w chwili krańcowej: gdy nadchodzi wilk. Obcy ucieka, bo owce nie są jego własnością i nie zależy mu na nich.
• Mówiąc o dobrym pasterzu, Jezus mówi przede wszystkim o sobie: dobry pasterz to ten, który wchodzi przez bramę. Zaraz potem Jezus dopowiada: Ja jestem bramą owiec • Podstawowe zatem kryterium odróżniające dobrego pasterza od obcych to: być jak Jezus, wejść do owczarni w Jego imieniu • Owce znają jego głos, dlatego słuchają jego głosu, idą za tym głosem, a on może stanąć na ich czele • Przychodzi nie po to, by zabierać, lecz – by owce miały życie w obfitości • W sytuacjach krańcowych pozostaje z owcami, oddaje życie
TRANSLATOR
• Kto nie wchodzi do owczarni przez bramę, ale wdziera się inną drogą, ten jest złodziejem i rozbójnikiem (J 10,1) • Dosłownie: Nie wchodzący przez bramę na dziedziniec owiec, ale wchodzący (wręcz: przechodzący przez płot) skądinąd, ów złodziejem jest i rozbójnikiem
• A kiedy wszystkie wyprowadzi, staje na ich czele, a owce postępują za nim, ponieważ głos jego znają (J 10,4) • Kiedy własne wszystkie wypędzi, przed nimi podąża i owce towarzyszą mu, bo znają głos jego
LINKI
• Temu otwiera odźwierny, a owce słuchają jego głosu; woła on swoje owce po imieniu i wyprowadza je. A kiedy wszystkie wyprowadzi, staje na ich czele, a owce postępują za nim, ponieważ głos jego znają (J 10,3-4)
Mi 2,12-13: Zaprawdę zgromadzę ciebie całego, Jakubie! Zbiorę w jedno Resztę Izraela, umieszczę ją razem jak owce w zagrodzie, jak trzodę pośród pastwiska… Wyjdzie przed nich torujący drogę, przebiją i przejdą bramę i wyjdą przed nią. Ich król pójdzie przed nimi, Pan na ich czele
• Ja jestem bramą. Jeżeli ktoś wejdzie przeze Mnie, będzie zbawiony – wejdzie i wyjdzie, i znajdzie paszę (J 10,9)
Iz 49,9-10: Oni bedą się paśli przy wszystkich drogach, na każdym bezdrzeewnym wzgórzu będzie ich pastwisko. Nie będą już łaknąć ani pragnąć i nie porazi ich wiatr upalny ni słońce, bo ich poprowadzi Ten, co się lituje nad nimi i zaprowadzi ich do tryskających zdrojów
CHMURA SŁÓW
Najczęściej w Liturgii Słowa padnie słowo OWCE (8), trzy razy usłyszymy słowo “Pasterz”. Pozostałe najczęściej występujące słowa mają szczególne znaczenie. Pięć razy pada imię JEZUS, również pięć razy usłyszymy: POWIEDZIAŁ, “powiadam” – głównie w Ewangelii. Mamy więc do czynienia z mową, przez którą Jezus chce nam przekazać coś bardzo ważnego; cztery razy usłyszymy: ZAPRAWDĘ. Co jest tematem tej mowy? Bóg troszczy się o nas jak pasterz o swoje owce, jesteśmy jego własnością. Oprócz wspomnianych już “owiec” pojawia się też słowo BRAMA (4): Jezus jest Bramą owiec. Za tą Bramą rozciąga się życie w obfitości, pokoju i miłości, życie bez końca w Królestwie.
Polecane przez nas:
Komentarze