Jutro Niedziela – I Wielkiego Postu B

PUNKT WYJŚCIA

---

PIERWSZA NIEDZIELA WIELKIEGO POSTU • Rok B • KOLOR SZAT: fioletowy • KOLEKTA: Będziemy prosić Boga, abyśmy przez ćwiczenia wielkopostne postępowali w rozumieniu tajemnicy Chrystusa i dzięki Jego łasce prowadzili święte życie • CZYTANIA: W tę niedzielę zawsze słuchamy Ewangelii o kuszeniu Jezusa • Księga Rodzaju 9,8–15 • Psalm 25,4–9 • Pierwszy List św. Piotra 3,18–22 • Ewangelia wg św. Marka 1,12–15

CHMURA SŁOWA

STO SŁÓW

---

Marek w swoim niezwykle krótkim opisie kuszenia Jezusa na pustyni jako jedyny ujawnia pewien szczegół: Jezus żył tam wśród zwierząt. Benedykt XVI zwróci uwagę, że dzikie zwierzęta są najbardziej konkretną postacią zagrożenia człowieka, tymczasem tu – żyją w harmonii z Jezusem.

Dzisiejsza Liturgia Słowa najpierw prowadzi nas właśnie przez zagrożenia: są to te zewnętrzne (pierwsze czytanie dotyczy potopu, który o mało co nie zmiótł z ziemi wszelkiego stworzenia; Ewangelia wspomina o dzikich zwierzętach) i wewnętrzne (Jezus zmaga się z ludzkimi pokusami). To te dwa zagrożenia niosą śmierć: ludzki grzech i kataklizmy.

Słowo idzie dalej: pokazuje, że Bóg chroni nas przed tymi zagrożeniami, chce przywrócić pierwotną harmonię. Najpierw Bóg zawiera ze stworzeniem przymierze, że nie będzie wyniszczającego potopu. A potem Jezus przezwycięża pokusy szatana. W wojnie ze złem Bóg się z nami sprzymierzył. Mało, że pełni rolę dowódcy. Stanął na linii ognia: walczy wraz z nami, za nas i w nas.

---

Czytanie z Księgi Rodzaju

(Rdz 9,8-15)

Tak rzekł Bóg do Noego i do jego synów: Oto Ja zawieram przymierze z wami i z waszym potomstwem, które po was będzie; z wszelką istotą żywą, która jest z wami: z ptactwem, ze zwierzętami domowymi i polnymi, jakie są przy was, ze wszystkimi, które wyszły z arki, z wszelkim zwierzęciem na ziemi. Zawieram z wami przymierze, tak iż nigdy już nie zostanie zgładzona wodami potopu żadna istota żywa i już nigdy nie będzie potopu niszczącego ziemię. Po czym Bóg dodał: A to jest znak przymierza, które ja zawieram z wami i każdą istotą żywą, jaka jest z wami, na wieczne czasy: Łuk mój kładę na obłoki, aby był znakiem przymierza między Mną a ziemią. A gdy rozciągnę obłoki nad ziemią i gdy ukaże się ten łuk na obłokach, wtedy wspomnę na moje przymierze, które zawarłem z wami i z wszelką istotą żywą, z każdym człowiekiem; i nie będzie już nigdy wód potopu na zniszczenie żadnego jestestwa.

Oto Słowo Boże.

•

PIERWSZE CZYTANIE

Pierwsze przymierze • Rdz 9,8-15

Po potopie, który unicestwił niemal cały świat, z garstką ocalałych Bóg zawiera przymierze: bezwarunkowe i na zawsze.

KSIĘGA: Rodzaju • AUTOR: kapłan (ostateczny redaktor) • CZAS POWSTANIA: wygnanie w Babilonii (587–538 r. przed Chr.) i czas po powrocie, VI–V w. przed Chr. • KATEGORIA: wydarzenie • CZAS AKCJI: historia początków (według chronologii biblijnej – ok. 2800 r. przed Chr.) • MIEJSCE AKCJI: nieznane • BOHATEROWIE: Bóg, Noe

---

Z KART PROTOHISTORII • Celem Księgi Rodzaju, pierwszej z ksiąg biblijnych, jest ocalenie wiary i odrębności Izraela w morzu pogańskiej kultury Babilonu oraz odpowiedź na pytanie o tożsamość narodu wybranego (co znaczy być Izraelitą) • Księga dzieli się wyraźnie na dwie części: Pierwsza z nich to tzw. • protohistoria, historia początków, obejmująca stworzenie świata i dzieje pierwszych ludzi aż do przymierza z Noem (Rdz 1–11) • W drugiej części zapisano w niej koleje losów Abrahama, Izaaka i Jakuba. Część tę kończy opis śmierci Józefa, przez którego Izrael znalazł się w Egipcie • Księga Rodzaju stanowi polemikę z pogańskimi religiami Babilonii: ukazuje jedynego Boga i Stwórcę – Jahwe. Historia patriarchów tworzy ponadto zręby tożsamości narodowej Izraela, ludu Przymierza, ludu wędrującego bez ziemi, ludu wiary i obietnicy.

NOE I POTOP • Przed nami fragment opowiadania z Księgi Rodzaju o wielkim potopie. Noe, budowa arki, drwiny sąsiadów i ocalenie podczas potopu – to opowiadanie (Rdz 6,5–9,16), które znają chyba wszyscy. Wielki potop był wynikiem grzechu i niegodziwości ludzi • Ustrzegł się przed nim Noe, który posłuchał Boga • Zbudował arkę, do której wprowadził zwierzęta i swoją rodzinę • Po zejściu Noego na ląd Bóg zawiera z nim przymierze.

PRZYMIERZE Z NOEM • Usłyszymy dziś fragment opisujący przymierze, jakie Bóg zawarł z Noem. Przymierze to słowo-klucz do odczytywanego dziś biblijnego fragmentu. Powtarza się w nim aż pięć razy • To pierwsze przymierze w historii zbawienia, tzw. przymierze noachickie. Przymierze szczególne, bo zawarte z całą ludzkością, a nawet z całym stworzeniem • Najważniejsza jest obietnica zawarta w przymierzu: nigdy nie zostanie zgładzona żadna istota żywa wodami potopu.

Szersza analiza czytania dostępna jest w książkowej wersji cyklu “Jutro Niedziela”, TUTAJ oraz w wersji EBOOK.

---

REFREN: Drogi Twe, Panie, to łaska i wierność

(Ps 25,4-9)

Daj mi poznać Twoje drogi, Panie, naucz mnie chodzić Twoimi ścieżkami. Prowadź mnie w prawdzie według Twych pouczeń, Boże i Zbawco, w Tobie mam nadzieję. Wspomnij na swe miłosierdzie Panie, na swoją miłość, która trwa na wieki. Tylko o mnie pamiętaj w swoim miłosierdziu, ze względu na dobroć Twą, Panie. Dobry jest Pan i prawy, dlatego wskazuje drogę grzesznikom. Pomaga pokornym czynić dobrze, uczy pokornych dróg swoich.

•

PSALM

Chodzić Jego ścieżkami • Ps 25,4-9

Psalm opisuje Boga, który wskazuje ścieżkę, uczy swoich dróg, prowadzi w prawdzie, czyni dobrze.

PSALM 25 • AUTOR: anonimowy lewita • CZAS POWSTANIA: pierwotna forma – być może czasy monarchii, obecna forma – po wygnaniu (po 538 r. przed Chr.)

---

PSALM DAWIDA • Psalm 25 jest formą lamentacji, czy też precyzjnie: modlitwy błagalnej (tefillah), o czym świadczą pierwsze i ostatnie wersy utworu (w. 1–3 i 19–22). Jego część zasadniczą wypełnia także modlitwa ufności, co jest jedną z cech tegoż gatunku. Autorstwo psalmu przypisuje się Dawidowi, królowi Izraela, bardziej prawdopodobnym jest jednak, że późniejszy autor inspiruje się tu historią i wiarą wielkiego
króla.

AKROSTYCH • W formie obecnej Psalm 25 pochodzi od autora żyjącego prawdopodobnie w czasach po wygnaniu babilońskim. Dostosowuje on starą formę lamentacji indywidualnej do liturgii świątynnej, zamyka w niej tęsknoty i obawy powygnaniowego Izraela • Psalm ma strukturę alfabetyczną (akrostych), tzn. następujące po sobie wersy zaczynają się od kolejnych liter alfabetu hebrajskiego. Niestety nie odnajdziemy tej prawidłowości w polskim tłumaczeniu

BOŻA NAWIGACJA • Usłyszymy środkowy fragmentu Psalmu 25. Opisuje on Boga, który wskazuje ścieżkę, uczy swoich dróg, prowadzi w prawdzie, czyni dobrze. Boże prowadzenie to konsekwencja przymierza Boga z ludźmi, o którym słyszeliśmy w pierwszym czytaniu.

---

Czytanie z I Listu św. Piotra Apostoła

(1 P 3,18-22)

Chrystus raz umarł za grzechy, sprawiedliwy za niesprawiedliwych, aby was do Boga przyprowadzić; zabity wprawdzie na ciele, ale powołany do życia Duchem. W nim poszedł ogłosić [zbawienie] nawet duchom zamkniętym w więzieniu, niegdyś nieposłusznym, gdy za dni Noego cierpliwość Boża oczekiwała, a budowana była arka, w której niewielu, to jest osiem dusz, zostało uratowanych przez wodę. Teraz również zgodnie z tym wzorem ratuje was ona we chrzcie nie przez obmycie brudu cielesnego, ale przez zwróconą do Boga prośbę o dobre sumienie, dzięki zmartwychwstaniu Jezusa Chrystusa. On jest po prawicy Bożej, gdyż poszedł do nieba, gdzie poddani Mu zostali Aniołowie i Władze, i Moce.

Oto Słowo Boże.

•

DRUGIE CZYTANIE

Woda, która ratuje • 1 P 3,18-22

Święty Piotr – nawiązując do historii o Arce Noego – interpretuje, czym jest chrzest.

KSIĘGA: Pierwszy List św. Piotra • NADAWCA: św. Piotr lub jego uczeń • ADRESACI: chrześcijanie w Poncie, Galacji, Kapadocji, Azji i Bitynii • CZAS POWSTANIA: 60–90 r. • MIEJSCE POWSTANIA: Rzym

---

LISTY PIOTRA • Według tradycji św. Piotr napisał dwa listy, które znalazły się wśród listów Nowego Testamentu. Będąc prostym galilejskim rybakiem, skomponował je z pomocą któregoś z sekretarzy lub bliskich współpracowników, wśród których wymienia się znanych także Pawłowi Sylwana i Marka • Pierwszy list wyróżnia się nie tylko ładnym językiem i stylem, ale także podjętymi problemami, które według badaczy dowodzą, że powstał między 70 a 90 r., po śmierci Piotra. Wykorzystuje on List do Rzymian i pochodzi z kręgów uczniów związanych z apostołem oraz wspólnotą rzymską. Niezależnie od daty i dokładnego pochodzenia list wiernie odzwierciedla w sobie tradycję Piotrową.

WSPÓLNOTA PRZEŚLADOWANYCH • Pierwszy list to krótki, składający się z pięciu rozdziałów tekst, pełen zachęt i apeli. Miał na celu podtrzymanie wiary w obliczu prób, których doświadczali adresaci – chrześcijanie zamieszkujący Azję Mniejszą. Piotr tłumaczy znaczenie, jakie dla chrześcijan posiada zwycięstwo Chrystusa. Podobnie jak wspólnota, do której pisał Piotr, także Chrystus znosił cierpienie i prześladowania. Jego życie jest nie tylko wzorem, ale także źródłem nadziei, nie kończy się bowiem na śmierci, ale na chwale i radości zmartwychwstania.

POTOP I CHRZEST • Usłyszymy fragment listu, w którym Piotr odnosi się do najważniejszych momentów dzieła zbawienia dokonanego przez Jezusa. Zwróćmy uwagę, że św. Piotr nawiązuje wprost do pierwszego czytania: wód potopu i Arki Noego, wyjaśniając, czym jest chrzest.

Szersza analiza czytania dostępna jest w książkowej wersji cyklu “Jutro Niedziela”, TUTAJ oraz w wersji EBOOK.

---

Słowa Ewangelii według św. Marka

(Mk 1,12-15)

Zaraz też Duch wyprowadził Go na pustynię. Czterdzieści dni przebył na pustyni, kuszony przez szatana. żył tam wśród zwierząt, aniołowie zaś usługiwali Mu. Gdy Jan został uwięziony, Jezus przyszedł do Galilei i głosił Ewangelię Bożą. Mówił: Czas się wypełnił i bliskie jest królestwo Boże. nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię.

Oto Słowo Pańskie.

•

EWANGELIA

Kuszenie • Mk 1,12-15

Próba na pustyni poprzedza inaugurację Królestwa Bożego. Jezus rozpoczyna głoszenie Ewangelii i oczekuje przemiany serca potwierdzonej czynami.

EWANGELISTA: św. Marek • CZAS POWSTANIA: ok. 60–70 r. • KATEGORIA: wydarzenie• CZAS AKCJI: ok. 30 r. • MIEJSCE AKCJI: pustynia • BOHATEROWIE: Jezus, szatan • WERSJE: Mt 4,1–11 • Łk 4,1–13

---

NA PROŚBĘ BRACI • Ewangelia według św. Marka to zdaniem badaczy najstarsza z Ewangelii, z której korzystać mieli także Łukasz i Jan. Jezus zostaje w niej ukazany jako Syn Boży. Napisana przez Jana Marka, towarzysza podróży misyjnych św. Pawła, który oparł się na relacjach i katechezie św. Piotra (świadectwo Papiasza). Według Hieronima Marek napisał swoją Ewangelię na prośbę braci w Rzymie.

KUSZENIE • W związku z początkiem Wielkiego Postu wracamy w lekturze Ewangelii św. Marka do jej początku. Często kuszenie Jezusa mylimy z modlitwą Jezusa w Ogrójcu, tuż przed Jego męką. Tymczasem kuszenie następuje na samym początku publicznej działalności Jezusa • Scenę tę opisują wszyscy autorzy Ewangelii synoptycznych. Potwierdza ona człowieczeństwo Jezusa oraz wyraźnie zapowiada jego przyszłą misję. Mesjasz nie zbawi tego świata bez wysiłku, używając swej boskiej mocy, lecz uczyni to przez ludzkie życie, walkę, cierpienie, a ostatecznie śmierć. W ten sposób kuszenie Jezusa na pustyni przygotowuje również jego Drogę Krzyża.

PUSTYNIA I MISJA • Usłyszymy krótki opis kuszenia – Marek przedstawił je najkrócej spośród synoptyków. Nie opisuje samego przebiegu kuszenia, przechodząc zaraz bezpośrednio do misji Jezusa: w następnej scenie zobaczymy już Jezusa obwieszczającego bliskie Królestwo Boże i wzywającego do nawrócenia. Nastąpi inauguracja nauczania Jezusa.

Szersza analiza Ewangelii dostępna jest w książkowej wersji cyklu “Jutro Niedziela”, TUTAJ oraz w wersji EBOOK.