Jutro Święto – Uroczystość Wszystkich Świętych

Analiza Liturgii Słowa Bożego na Uroczystość Wszystkich Świętych pochodzi z najnowszej książki „Jutro Święto” autorstwa ks. Przemysława Śliwińskiego i ks. Marcina Kowalskiego. “Jutro Święto” to kontynuacja bestsellerowego, trzytomowego cyklu “Jutro Niedziela”. Książka dostępna jest w przedsprzedaży TUTAJ.

---

PUNKT WYJŚCIA

UROCZYSTOŚĆ WSZYSTKICH ŚWIĘTYCH • KOLOR: biały • KOLEKTA: Modlimy się, aby Wszechmogący Bóg dzięki wstawiennictwu tak wielu orędowników hojnie udzielił nam upragnionego przebaczenia • CZYTANIA: Apokalipsa 7,2–4.9–14 • Psalm 24,1–6 • Pierwszy List św. Jana 3,1–3 • Ewangelia wg św. Mateusza 5,1–12a

STO SŁÓW

Liturgiczna podróż w czasie. Najpierw przeszłość. Psalm 24 to pieśń tych, którzy chcieli wejść do świątyni w Jerozolimie. Nawet ta przeszłość brzmi proroczo.

Potem, aż w dwóch czytaniach – obu świętego Jana, jest czas przyszły, podróż do przyszłości. W drugim czytaniu Jan mówi, że o przyszłości mało wiemy, a jednak jedno wiemy na pewno: Ujrzymy Go, takim jakim jest. W Apokalipsie zaś, w tekście pełnym symboliki i zwrotów zaczerpniętych z innych ksiąg Pisma Świętego, opowiada o zwycięstwie zbawionych.

Zupełnie inaczej, bo w czasie teraźniejszym, o świętości pisze Mateusz. „Błogosławieni” to nie kategoria przyszłości, to nie ludzie nie z tego świata, dalecy, martwi, bajkowi. To my tu i teraz. A świętość to nie czas przyszły, ale teraźniejszy. To Jezus, gdy przyjmujemy Go do naszego życia.

---

---

Czytanie z Apokalipsy Świętego Jana Apostoła

Ja, Jan, ujrzałem innego anioła, wstępującego od wschodu słońca, a mającego pieczęć Boga żywego. Zawołał on donośnym głosem do czterech aniołów, którym dano moc wyrządzić szkodę ziemi i morzu: «Nie wyrządzajcie szkody ziemi ni morzu, ni drzewom, aż opieczętujemy czoła sług Boga naszego». I usłyszałem liczbę opieczętowanych: sto czterdzieści cztery tysiące opieczętowanych ze wszystkich pokoleń synów Izraela.

Potem ujrzałem: a oto wielki tłum, którego nie mógł nikt policzyć, z każdego narodu i wszystkich pokoleń, ludów i języków, stojący przed tronem i przed Barankiem. Odziani są w białe szaty, a w ręku ich palmy. I głosem donośnym tak wołają: «Zbawienie w Bogu naszym, Zasiadającym na tronie, i w Baranku».

A wszyscy aniołowie stanęli wokół tronu i Starców, i czterech Istot żyjących, i na oblicza swe padli przed tronem, i pokłon oddali Bogu, mówiąc: «Amen. Błogosławieństwo i chwała, i mądrość, i dziękczynienie, i cześć, i moc, i potęga Bogu naszemu na wieki wieków! Amen».

A jeden ze Starców odezwał się do mnie tymi słowami: «Ci przyodziani w białe szaty kim są i skąd przybyli?» I powiedziałem do niego: «Panie, ty wiesz».

I rzekł do mnie: «To ci, którzy przychodzą z wielkiego ucisku i opłukali swe szaty, i w krwi Baranka je wybielili».

Oto słowo Boże.

•

PIERWSZE CZYTANIE

Opieczętowani • Ap 7,2-4.9-14

Czy wypłukane w krwi szaty mogą być białe? Mogą, jeśli to krew Baranka i jeśli czytamy Apokalipsę. Św. Jan opisuje zbawienie.

KSIĘGA: APOKALIPSA • AUTOR: św. Jan • CZAS POWSTANIA: ok. 54–60 (prześladowania w czasach Nerona) lub ok. 81–96 r. (prześladowania za czasów Domicjana) • KATEGORIA: wizja apokaliptyczna

---

APOKALIPSA JANA • Po raz pierwszy w cyklu „Jutro Niedziela” natrafiamy na najbardziej intrygującą z ksiąg Pisma Świętego – Apokalipsę • Apokalipsa oznacza dosłownie: odsłonięcie, zdjęcie zasłony, objawienie. Nazwa nie ma nic wspólnego z katastroficznym znaczeniem, jakie zapisało się w popkulturze • Autorem Apokalipsy jest Jan, który przebywa na wygnaniu na wyspie Patmos. Czy to Jan Ewangelista? Tak uważa tradycja apostolska. Ale pojawiali się też inni autorzy: Jan Chrzciciel, Jan Marek, nieznany prorok palestyński Jan czy Jan Prezbiter z Efezu. Za autorem czwartej Ewangelii przemawiają tematy łączące Apokalipsę z Ewangelią: • Jezus Logos (PATRZ: Ap 19,13 • J 1,1,14), • żywa woda (PATRZ: Ap 7,17 • J 7,38), • Niewiasta (PATRZ: Ap 12,1; J 19,26), czy motyw • Baranka.

SIEDEM PIECZĘCI • W szóstym rozdziale Apokalipsa opisuje Baranka, który, łamiąc kolejne pieczęcie, uwalnia śmierć i zniszczenie, aby dotknęły świat plagami i cierpieniem. Kiedy złamana zostaje szósta pieczęć, na scenę wkraczają aniołowie powstrzymujący cztery potężne wichry i mający moc wstrząsnąć fundamentami ziemi • Dramatyczna sekwencja plag zostaje wówczas przerwana przez innego Bożego posłańca, który nakazuje wstrzymać karę ze względu na wybranych Boga. Siódmy rozdział Apokalipsy opisuje zbawienie tych, którzy należą do Boga.

ZBAWIENI • Moment wstrzymania kary na wybranych opisuje właśnie pierwsze czytanie. Opowiada o aniele powstrzymującym czterech innych niszczycielskich posłańców. Zbawieni to 144 000 wybranych, którzy przyszli z wielkiego ucisku: wybielili swe szaty w krwi Baranka i zostali opieczętowani.

TRANSLATOR

• Odziani są w białe szaty, a w ręku ich palmy (Ap 7,9) • Gr. stole oznacza długą, sięgającą stóp szatę, jakie nosili królowie, kapłani oraz osoby wysokiej rangi.

BIBLIJNY INSIDER

---

Kim są ci, którzy przychodzą z wielkiego ucisku i wybielili swe szaty w Krwi Baranka? To święci, których Apokalipsa opisuje kilkoma poruszającymi obrazami:

• Opieczętowani • W pożodze gniewu Pana, wylewającego się na ludzki świat, święci Boga mają pozostać nietknięci. Anioł wstępujący od wschodu słońca to symbol życia i zmartwychwstania, podobnie jak opiekuńczy anioł z Księgi Ezechiela (PATRZ: Ez 7), kładzie na ich czole pieczęć, znak autentycznych wyznawców, który chroni przed śmiercią • Symboliczna czynność opieczętowania wyraża absolutną przynależność wybranych do Boga. Więź, która chroni ich przed Jego gniewem i karą.

• 144 tysiące • Liczba 144 000 opieczętowanych posiada wymiar symboliczny. Odczytywano ją jako: •eschatologiczną Resztę Izraela, która wbrew większości narodu uwierzyła w Jezusa •grupę judeochrześcijan pozostałych po zniszczeniu świątyni w 70 r. I w., oraz – co najbardziej prawdopodobne •wizję całego ludu Bożego • Sto czterdzieści cztery tysiące to dwanaście pokoleń Izraela pomnożonych przez liczbę dwunastu apostołów. To Kościół, który łączy w sobie Żydów[IKA2]  i pogan, Kościół uwielbiony, w którym znalazła się niezliczona rzesza wierzących. Potwierdza to Jan, opisując wielki tłum, którego nikt nie mógł policzyć, z każdego narodu i wszystkich pokoleń, ludów i języków, stojący przed tronem i przed Barankiem • Lud Boży, Kościół, pochodzący ze wszystkich ludów, władający wszystkimi językami świata, obchodzi na końcu czasów zwycięstwo Jezusa nad grzechem i śmiercią. Uczestniczą oni w wielkiej liturgii niebiańskiej, w której wraz z patriarchami, prorokami i ewangelistami oddają cześć Bogu zasiadającemu na tronie i Barankowi.

• Zwycięzcy • Tłum, który widzi Jan, to ci, którzy po życiu pełnym zmagań i prześladowania doszli już do kresu, do chwały nieba. Białe szaty podkreślają autentyczność i czystość życia oraz świadectwa tych, którzy znaleźli się w niebie • Biel oznacza zwycięstwo ich wiary i podobieństwo do Chrystusa, którego Apokalipsa także przedstawia w białych szatach • Palmy w ich ręku to prawdopodobnie nawiązanie do radosnego Święta Namiotów, w trakcie którego Izrael wspominał zwycięstwo nad Egipcjanami oraz Bożą opiekę podczas wędrówki przez pustynię (👁Ne 8,13–18) • Nowe szaty przypominają naród wybrany, który przygotowuje się na spotkanie ze swoim Bogiem na świętej górze Synaj (👁Wj 19,10.14). Lud Boży pochodzący ze wszystkich ludów, władający wszystkimi językami świata, obchodzi na końcu czasów zwycięstwo Jezusa nad grzechem i śmiercią. Uczestniczą oni w wielkiej liturgii niebiańskiej, w której wraz z patriarchami i apostołami (starcy) oraz całym stworzeniem (cztery zwierzęta) oddają cześć Bogu zasiadającemu na tronie i Barankowi.

• Nie tylko męczennicy • Wielki tłum zbawionych nie tylko bierze udział w niebiańskiej liturgii. Palmy to także symbol wojny i zwycięstwa (👁1Ma 13,51). Niosący je formują armię na ostateczną, eschatologiczną wojnę. Podobnie jak Chrystus zwyciężył ten świat przez swój krzyż, tak też oni zwyciężają przez wiarę i wytrwałość w cierpieniach • Jeden ze starców, opisując ich, opowiada, że przychodzą z wielkiego ucisku (gr. thlipsis megale), doświadczeni przez niebezpieczeństwa i cierpienia uderzające w ich wierność przymierzu z Bogiem. Wielki ucisk zapowiadał Daniel (👁Dn 12,1) i sam Chrystus (👁Mk 13,19) jako znak końca czasów. Nie wspomina się tu, że są to tylko i wyłącznie męczennicy. Wiara pośród przeciwności sprawiła, że ludzie ci wybielili swoje szaty we krwi Jezusa. Stają czyści i nieskalani, bo przylgnęli do Niego. Całość wizji Apokalipsy, opisującej ostateczne zbawienie ludu należącego do Boga, oświetla potężne światło Paschy Chrystusa. Wierząc i walcząc wraz z Nim na ziemi, otrzymujemy udział w Jego zwycięstwie w niebie.

• We Krwi Baranka • W obrazach tych znaleźć można także klucz do zwycięstwa i do zmartwychwstania, które rozpoczyna się już dziś, na ziemi. Po pierwsze, zbawieni obmyli swoje szaty we krwi Baranka. To znak zanurzenia się w tajemnicę męki i zmartwychwstania Jezusa. Jego Krew, którą przyjmujemy w Eucharystii i która spływa na nas w sakramencie pokuty i pojednania, oczyszcza nas z grzechu, pozwala odzyskać na nowo godność dzieci Bożych. Otrzymujemy nową szatę, konieczną do tego, aby wejść na ucztę w królestwie niebieskim • Podobne nawiązanie do Eucharystii odnaleźć można w obrazie Boga, który gasi głód i pragnienie swoich wiernych. Chleb, którym jest Słowo i Ciało Pana, napój, którym jest Jego Krew, gaszą najdotkliwsze pragnienie i głód naszego życia, pragnienie trwania, a nie umierania, pragnienie sensu, miłości i nadziei. Wreszcie Baranek prowadzący nas do źródeł wody żywej to sam Pan, który w swoim Kościele prowadzi nas najpierw do źródła chrzcielnego, a potem do źródła, z którego wiecznie tryskają dary Jego Ducha, to jest do swojego Słowa. Nowe życie, życie zmartwychwstania, rośnie w nas już dziś, kiedy uczestniczymy w sakramentach Kościoła.

CZY WIESZ, ŻE…

• Starcy • W Apokalipsie Jana dokoła tronu Bożego na dwudziestu czterech tronach zasiadają Starcy. Przypominają oni Ojca, noszą w sobie Jego majestat, doświadczenie życia, a przede wszystkim mądrość, którą w Biblii symbolizuje starość (👁Ps 37,25). Dwadzieścia cztery to liczba-symbol, którą niektórzy interpretowali jako nawiązanie do dwudziestu czterech bóstw panteonu babilońskiego lub dwudziestu czterech istot anielskich. Najlepiej przyjąć, że jest to liczba zbierająca w całość lud Starego i Nowego Przymierza: to protoplaści dwunastu pokoleń Izraela oraz apostołowie Jezusa • Równocześnie to liczba o znaczeniu historycznym. Na dwadzieścia cztery działy podzieleni byli kapłani, którzy w czasach drugiej świątyni służyli w Jerozolimie (👁2Krn 24,5). Ci, którzy zasiadają dookoła Bożego tronu, to zatem lud kapłański. To wszyscy wierzący, którzy odpowiedzieli na wezwanie Pana i ofiarowali mu swoje życie. Liturgię uwielbienia, rozpoczętą na ziemi, kontynuują oni w niebie.

• Cztery zwierzęta • W Apokalipsie Janowej mogą one oznaczać po prostu całe stworzenie, ale już wczesna tradycja apostolska (św. Ireneusz) widziała w nich symbol czterech ewangelistów – Mateusza, Marka, Łukasza i Jana: Lew to Marek, ponieważ jego Ewangelia rozpoczyna się na pustyni zamieszkiwanej przez lwy i dzikie zwierzęta. Wół to Łukasz, gdyż rozpoczyna on historię Jezusa od ofiary świątynnej. Mateusza symbolizuje człowiek, ze względu na to, że jego Ewangelia zaczyna się od rodowodu Jezusa, potomka Izraela. Wreszcie Jana symbolizuje orzeł, ponieważ w 1 rozdziale opisuje on Słowo Boże, boski Logos, zstępujące z wysoka od Ojca • Ta piękna alegoryczna interpretacja sugeruje, że Słowo Boże pieczętuje i potwierdza pieśń uwielbienia. W nim zawiera się nowa pieśń zbawionych, której uczymy się już dziś, żeby pewnego dnia zaintonować ją przed tronem Boga i Baranka.

---

Ref. Oto lud wierny, szukający Boga.

Do Pana należy ziemia i wszystko, co ją napełnia, *

świat cały i jego mieszkańcy.

Albowiem On go na morzach osadził *

i utwierdził ponad rzekami.

Kto wstąpi na górę Pana, *

kto stanie w Jego świętym miejscu?

Człowiek rąk nieskalanych i czystego serca, *

którego dusza nie lgnęła do marności.

On otrzyma błogosławieństwo od Pana *

i zapłatę od Boga, swego Zbawcy.

Oto pokolenie tych, którzy Go szukają,

którzy szukają oblicza Boga Jakuba.

•

PSALM

Zamieszkali na górze • Ps 24,1-6

Zanim wierni weszli do świątyni, prosili kapłanów o wstęp. Ci przypominali, co trzeba zrobić, by „zamieszkać na górze”. A streszczał to właśnie Psalm 24.

PSALM 24 • AUTOR: anonimowy lewita • CZAS POWSTANIA: czasy monarchii lub powygnaniowy, po 538 r. przed Chr.

---

PSALM NA WEJŚCIE • Odmawiający codzienną liturgię godzin bardzo dobrze znają Psalm 24, będący jednym z psalmów wezwania • Psalm 24 to hymn (hebr. tehillah), modlitwa bezinteresownego uwielbienia Pana. Wiąże się go z procesyjnym wniesieniem Arki do świątyni bądź świętem królowania Boga. Najczęściej jednak, wraz z Ps 15, kwalifikuje się go do tzw. liturgii wejścia, która mogła odbywać się przed bramami świątyni jerozolimskiej. Stojący tam wierni, pielgrzymi, kierowali do kapłanów prośbę o wstęp na teren sanktuarium. Ci z kolei przypominali prawa obowiązujące wstępujących, a dotyczące osobistej świętości, obowiązków wobec Boga i bliźnich. Restrykcje związane z prawem wstępu na teren świątyni potwierdzają wykopaliska w świątyni jerozolimskiej, znalezione tablice, na których zabrania się poganom przekraczania wyznaczonych im granic miejsc świętych. Świętość Boga domaga się świętości wiernych. Niezależnie od jego miejsca w liturgii, psalm celebruje panowanie Boga nad światem stworzonym (Ps 24,1–2), w życiu wierzącego (Ps 24,1–6) i w historii jako wojownika (Ps 24,7–10). Objawia się ono w świątyni. Trudno określić czas jego powstania, który egzegeci wyznaczają zarówno na okres monarchii, jak i po wygnaniu.

KTO WSTĄPI? • Usłyszymy trzy strofy psalmu. W pierwszej autor chwali Boga Stwórcę. W drugiej kieruje pytanie do kapłanów strzegących świątyni jerozolimskiej: kto wstąpi na górę Pana? Ci odpowiadają: człowiek czystych rąk i serca, którego dusza nie skłoniła się ku marnościom, czyli obcym bogom. W trzeciej strofie kapłani zapowiadają sprawiedliwemu błogosławieństwo od Pana i zapłatę od Zbawcy.

NAJWAŻNIEJSZE CYTATY

Do Pana należy ziemia i wszystko, co ją napełnia

Kto wstąpi na górę Pana?… Człowiek rąk nieskalanych i czystego serca

---

Czytanie z Pierwszego Listu Świętego Jana Apostoła

Najmilsi:

Popatrzcie, jaką miłością obdarzył nas Ojciec: zostaliśmy nazwani dziećmi Bożymi, i rzeczywiście nimi jesteśmy. Świat zaś dlatego nas nie zna, że nie poznał Jego.

Umiłowani, obecnie jesteśmy dziećmi Bożymi, ale jeszcze się nie ujawniło, czym będziemy. Wiemy, że gdy się objawi, będziemy do Niego podobni, bo ujrzymy Go takim, jakim jest.

Każdy zaś, kto pokłada w Nim tę nadzieję, uświęca się, podobnie jak On jest święty.

Oto słowo Boże.

•

DRUGIE CZYTANIE
Ujrzymy Go• 1 J 3,1-3

O przyszłości za dużo nie możemy powiedzieć, ale św. Jan jest pewny dwóch rzeczy: tego, że ujrzymy Boga, oraz że będziemy do Niego podobni.

PIERWSZY LIST ŚW. JANA • NADAWCA: św. Jan • SKĄD: Efez • DATA: koniec I w. • ADRESACI: kościoły w Azji Mniejszej

---

BÓG JEST MIŁOŚCIĄ • Autorem Pierwszego Listu św. Jana również jest – według tradycji – Jan Ewangelista. W pierwszych wersach listu mówi on sam o sobie jako o naocznym świadku nauczania Chrystusa (PATRZ: 1J 1,1-4) • Celem pisma skierowanego do chrześcijan w Azji Mniejszej jest walka z szerzącymi się herezjami i podziałami w młodych wspólnotach chrześcijańskich • Autor, używając stylu i pojęć właściwych dla czwartej Ewangelii, mówi o Bogu jako światłości, która pociąga do życia w świetle, wystrzeganiu się wpływu świata i fałszywych nauczycieli (Jan nazywa ich antychrystami: PATRZ: 1J 2,22) • Życie dzieci Bożych to nie tylko unikanie grzechu, lecz przede wszystkim praktykowanie najważniejszego przykazania miłości. To właśnie tu pojawia się najkrótsza i najbardziej wymowna definicja Boga: „Bóg jest miłością” (PATRZ: 1J 4,16).

POWOŁANIE I GODNOŚĆ • W trzecim rozdziale listu Jan przypomina swojej wspólnocie o powołaniu i godności dzieci Bożych (PATRZ: 1J 3,1–5). Wynika z tego konieczność unikania grzechu (PATRZ: 1J 3,4–9) oraz zachowywania przykazań, w sposób szczególny przykazania miłości.

W NIEBIE • Przed nami fragment, w którym apostoł każe przyjrzeć się miłości Boga Ojca, który uczynił nas swoimi dziećmi. Ale słowa kluczowe dla Liturgii Słowa usłyszymy w drugim zdaniu: św. Jan opowiada o przyszłości, mówiąc, że • jeszcze się nie ujawniło, czym będziemy, ale wiemy na pewno: • będziemy podobni do Boga oraz • ujrzymy Go.

NAJWAŻNIEJSZE CYTATY

---

Będziemy do Niego podobni, bo ujrzymy Go takim, jakim jest.

TRANSLATOR

• Popatrzcie, jaką miłością obdarzył nas Ojciec (1J 3,1) • W tekście oryginalnym: „jak wielką miłością”, „jakiego rodzaju miłością” (gr. potape).

• Obecnie jesteśmy dziećmi Bożymi, ale jeszcze się nie ujawniło, czym będziemy (1J 3,2) • Gr. afanerothe to strona bierna: „jeszcze nie zostało objawione”, czym będziemy. Objawi to w swoim czasie Bóg, który przygotowuje dla nas chwałę nieba, przekraczającą naszą wyobraźnię.

• Będziemy do Niego podobni (1J 3,2) • Gr. homoioi sugeruje nie powierzchowne podobieństwo, lecz podobieństwo sięgające najgłębszych pokładów Boga i człowieka.

• Każdy zaś, kto pokłada w Nim tę nadzieję, uświęca się podobnie jak On jest święty (1J 3,3) • Czasownik hagnizo i przymiotnik hagnos oznaczają rytualne oczyszczenie oraz świętość w znaczeniu czystości pojmowanej jako stan moralny. Nadzieja nieba daje siłę do postępowania moralnego.

BIBLIJNY INSIDER

---

• …jaką miłością obdarzył nas Ojciec! • Św. Jan wydaje okrzyk zachwytu nad wielkością, głębią, bezwarunkowością miłości, którą obdarzył nas Bóg. Nie tylko nazwał nas swoimi dziećmi, ale rzeczywiście nas nimi uczynił. W Jezusie wszyscy staliśmy się synami i córkami Boga, nie w przenośni, lecz dosłownie • Żeby zrozumieć, czego doświadczyliśmy w Chrystusie, warto odnieść się do starożytnych praw adopcyjnych.

• Adopcja w starożytności • W starożytnej procedurze adopcji dokonywał zazwyczaj ktoś, kto nie mając potomstwa, chciał zabezpieczyć swój majątek. Nie praktykowało się jej, jeśli istniał prawowity dziedzic i potomek. Na syna był wybierany zazwyczaj ktoś z najbliższej rodziny lub grona zaufanych. Adopcję można było także anulować. W praktyce prawnej za czasów Pawła i Jana adopcja służyła dobru męskiej głowy rodu, nie dziecku • W tym kontekście doskonale widać wielkość i niezwykłość łaski, jaką cieszy się chrześcijanin adoptowany przez Boga. Bóg nie szuka swego dobra, lecz naszego. Czyni częścią swojej rodziny nie zaufanych, lecz obcych i przybyszów. Ofiaruje nam nie tylko swoją bliskość, ale i dziedzictwo oraz całą chwałę nieba. Czyni nas współdziedzicami z Chrystusem, swoim Pierworodnym Synem. Adopcja w jego przypadku jest nieodwołalna. Nikt nie może nas odłączyć od Bożej miłości (👁 Rz 8,31–39).

• Odrzuceni przez świat • Jan stwierdza: Świat zaś dlatego nas nie zna, że nie poznał Jego. Poznanie w Biblii oznacza nie tylko zdobycie wiedzy, działanie związane z ludzkim intelektem. Jest to przede wszystkim nawiązywanie relacji miłości, troski i bliskości. Świat nie zna, czyli nie chce mieć nic wspólnego z uczniami Chrystusa (a nawet ich nienawidzi), ponieważ nie pokochał Boga. Poznanie może też oznaczać uznanie kogoś za część swojej rodziny, usynowienie, jak w historii powołania Jeremiasza (PATRZ: Jr 1,5) • Świat wyrzeka się uczniów Chrystusa i wyrzuca ich ze swojej rodziny, ponieważ sam nie chce należeć do Bożej rodziny i przyjąć dziecięctwa Bożego.

• …będziemy do Niego podobni… • Jan zapowiada podobieństwo wierzących do Boga, które sięga najgłębszych pokładów ich osobowości (PATRZ: TRANSLATOR). Nie chodzi tylko o zmartwychwstałe ciało, podobne do ciała Pana, które także zapowiada Paweł (PATRZ: 1Kor 15,40–49 • Rz 8,29). Apostoł Paweł mówi zresztą o noszeniu w sobie podobieństwa (gr. eikon) człowieka niebieskiego, Chrystusa, co oznacza sposób myślenia i naturę podobną do Niego • O tym także myśli Jan. Niebo to stan przebóstwienia i christosis: czyli najgłębszego zjednoczenia z Chrystusem i upodobnienia do Chrystusa. Jan sugeruje, że wobec tego, co nas czeka, bycie dzieckiem Bożym to zaledwie skromny wstęp i zapowiedź. Nadzieja nieba to dla nas potężna motywacja. Sprawia ona, że dzieci Boże oczyszczają się z grzechu, stając się czyste jak Bóg, z którym dzielić będą wieczność (PATRZ: TRANSLATOR).

---

Słowa Ewangelii według Świętego Mateusza

Jezus, widząc tłumy, wyszedł na górę. A gdy usiadł, przystąpili do Niego Jego uczniowie. Wtedy otworzył usta i nauczał ich tymi słowami:

«Błogosławieni ubodzy w duchu, albowiem do nich należy królestwo niebieskie.

Błogosławieni, którzy się smucą, albowiem oni będą pocieszeni.

Błogosławieni cisi, albowiem oni na własność posiądą ziemię.

Błogosławieni, którzy łakną i pragną sprawiedliwości, albowiem oni będą nasyceni.

Błogosławieni miłosierni, albowiem oni miłosierdzia dostąpią.

Błogosławieni czystego serca, albowiem oni Boga oglądać będą.

Błogosławieni, którzy wprowadzają pokój, albowiem oni będą nazwani synami Bożymi.

Błogosławieni, którzy cierpią prześladowanie dla sprawiedliwości, albowiem do nich należy królestwo niebieskie.

Błogosławieni jesteście, gdy wam urągają i prześladują was i gdy z mego powodu mówią kłamliwie wszystko złe o was. Cieszcie się i radujcie, albowiem wielka jest wasza nagroda w niebie».

Oto słowo Pańskie.

•

EWANGELIA

Świętość od zaraz • Mt 5,1-12a

Jezus wskazuje na zwykłych ludzi i mówi: to zwycięzcy. Bo „błogosławieni” to szczęśliwi, zbawieni, święci.

EWANGELISTA: św. Mateusz • CZAS POWSTANIA: ok. 80–90 r. • KATEGORIA: mowa • MIEJSCE NAUCZANIA: Góra Błogosławieństw • CZAS: ok. 30 r. • KTO MÓWI: Jezus • ADRESACI: tłum

---

NOWY PIĘCIOKSIĄG • Kto napisał pierwszą z Ewangelii? Autor ani razu nie ujawnia się w tekście księgi. Tradycyjnie autorstwo przypisuje się jednak Mateuszowi – jednemu z Dwunastu. Księga powstała najprawdopodobniej w latach 80., zapewne w Antiochii Syryjskiej. Adresatem Ewangelii jest wspólnota judeochrześcijan. Wpływa to na charakter księgi, która ma zabarwienie judaistyczne • Mateusz stara się ukazać królestwo niebieskie. Jego dzieło zwykle dzieli się na pięć części – to nawiązanie do Pięcioksięgu: • program królestwa (rozdziały 3–7) • przepowiadanie królestwa (rozdziały 8–10) • tajemnice królestwa (rozdziały 11–14) • Kościół pierwocinami Królestwa (rozdziały 14–18) • Wypełnienie się Królestwa (rozdziały 19–25).

KAZANIE NA GÓRZE • Każda z tych pięciu części dzieli się z kolei na dwie dalsze części: narracyjną oraz dydaktyczną. W programie królestwa fragmentem narracyjnym jest przepowiadanie Jana Chrzciciela, chrzest Jezusa w Jordanie oraz kuszenie. Część dydaktyczna zaś to słynne Kazanie na górze, trzyrozdziałowa konstytucja królestwa niebieskiego

BŁOGOSŁAWIEŃSTWA • Usłyszymy początek Kazania na górze – Osiem błogosławieństw. To ważny moment Ewangelii Mateusza. Jezus, niczym nowy Mojżesz, wstępuje na górę: proklamuje królestwo niebieskie i nadaje nowe Prawo • Zwróćmy uwagę, że królestwo niebieskie to nie kwestia przyszłości, ale teraźniejszość. Jest tam, gdzie jest Jezus i uczniowie wokół Niego. To dlatego Ewangelię o błogosławieństwach słyszymy w uroczystość Wszystkich Świętych. Świętość to czas teraźniejszy.

BIBLIJNY INSIDER

Błogosławieństwa to nie droga dla nielicznych, ale dla każdego; błogosławieństwa spełniają się jednak w życiu tego, kto poszedł za Panem i stał się Jego uczniem. To Prawo królestwa Bożego i pewny przepis na to, jak stać się świętym.

• Szczęśliwi • „Błogosławieni”, greckie makarioi, w potocznym, powszechnym sensie, który można odnaleźć w literaturze starożytnej, oznacza „szczęśliwców”, tych, do których uśmiecha się fortuna. Ci posiadają dobra, cieszą się szczęściem rodzinnym, sukcesem w życiu społecznym, są szanowani i podziwiani przez współobywateli • Święty paradoks królestwa niebieskiego polega na tym, że odwraca ono powszechnie obowiązujące wzorce i systemy wartości. Ci, którzy na ziemi są uznawani za nieszczęśliwych, ludzi z marginesu, tam stają się pierwszymi i uprzywilejowanymi. Co jest przyczyną tego nagłego zwrotu? • Wszystko tłumaczy ostatnie błogosławieństwo skierowane do tych, którzy cierpią prześladowania dla imienia Jezusa.

• Ubodzy • Pierwsze błogosławieństwo skierowane do „ubogich w duchu” (ptochoi to pneumati) jest wypowiedziane w czasie teraźniejszym. O ile pozostałe błogosławieństwa będą dotyczyć przyszłości, o tyle pierwsze stwierdza, że królestwo niebieskie już należy do tych, którzy pozbawieni środków materialnych (biedni), całą swą nadzieję pokładają w Bogu. Gr. ptochos, „biedny”, oznacza żebraka, kogoś pozbawionego środków materialnych, komy brak wszystkiego. Przeżywający swoje ubóstwo w zaufaniu w Bożą Opatrzność zostają ogłoszeni dziedzicami nieprzemijających dóbr.

• Którzy się smucą • Pierwsze błogosławieństwo otwiera kolejne, które rozwija się według tej samej paradoksalnej logiki. Ci, którzy „się smucą” (gr. pentheo), mogą oznaczać lamentujących nad stratą, ale używa się ich także w kontekście żalu za grzechy (PATRZ: 1Kor 5,1 • 2Kor 12,21). Tym, którzy są zatroskani o zbawienie braci, Mesjasz Pocieszyciel przyniesie pocieszenie.

• Cisi • Gr. prays oznacza kogoś, kogo charakteryzuje spokój, kto posiadając władzę, korzysta z niej z umiarem, nie dla własnego wywyższenia, jest łagodny, stroni od zemsty i agresji, jak Chrystus Król wjeżdżający do Jerozolimy na osiołku (PATRZ: Mt 21,5) • Gr. prautes („cichość”, „łagodność”) pojawia się często u Pawła we fragmentach wzywających chrześcijan do miłości i przebaczenia (PATRZ: Ga 5,23 • Ef 4,2 • Kol 3,12) oraz jako cecha, która powinna charakteryzować chrześcijańskich liderów (PATRZ: 1Kor 4,26 • 2Kor 10,1 • 2Tm 2,25). Pokorny sercem oznacza z kolei uniżonego w sercu (gr. tapeinoo), kogoś, kto uniża się przed Bogiem, dając Mu pierwsze miejsce w swoim życiu, oraz służy innym. Naśladowanie serca Jezusa sprawia, że znajdujemy to, co obiecywał Pan: odpoczynek, odświeżenie i pociechę dla naszych dusz. „Cichym”, którzy na wzór Jezusa nie stawiają na pierwszym miejscu swojego ego, którzy unikają przemocy i używania siły (PATRZ: Mt 11,29), otrzymają obiecaną ziemię, rajskie królestwo.

• Głodni i spragnieni sprawiedliwości • Tak jak można być głodnym i spragnionym fizycznie, tak można też pragnąć i łaknąć Bożej sprawiedliwości. Sprawiedliwość w języku Biblii jest tożsama właściwej relacji z Bogiem i bliźnimi.

• Miłosierni • Miłosiernym (gr. eleemon) jest Bóg, który słucha wołania ubogich (PATRZ: Wj 22,26) i przebacza grzechy (PATRZ: 2Krn 30,9 • Ne 9,31 • Ps 102,8–10). To Jego imię własne i element credo Izraela objawionego Mojżeszowi (PATRZ: Wj 34,6). Z kolei w Liście do Hebrajczyków Chrystus opisany jest jako podobny do nas w kruchości ciała i śmierci, upodabnia się do nas, aby nas zrozumieć i przychodzić nam z pomocą w naszych słabościach, czyli być miłosiernym i wiernym arcykapłanem (PATRZ: Hbr 2,17) • Ci, którzy jak Jezus wchodzą w sytuację grzesznika, ofiarują mu miłość i przebaczenie, walczą o niego do końca, dostąpią miłosierdzia.

• Czystego serca • Serce w Biblii to organ odpowiadający za podejmowanie decyzji, tożsamy z wolą. Ci, którzy w swych planach, decyzjach i postępowaniu kierowali się czystym sercem, sercem oddanym Bogu, będą oglądać Boga (PATRZ: Ps 24).

• Wprowadzający pokój zostaną przez Boga zaliczeni do grona jego synów.

• Cierpiący prześladowania • Szczęśliwymi Jezus ogłasza prześladowanych ze względu na sprawiedliwość, bo – tu powraca czas teraźniejszy – do nich należy królestwo niebieskie. To błogosławieństwo stanowi przejście do słów skierowanych bezpośrednio do uczniów Jezusa • Paradoksalnie nazwani są oni szczęśliwymi, gdy znosić muszą prześladowania i oszczerstwa dla imienia Pana. Te słowa Jezusa bez wątpienia stanowiły źródło siły dla rzeszy świętych i męczenników, którzy od początków Kościoła do chwili obecnej oddają swe życie dla Pana.

• Biedni i pokorni • Błogosławieństwa to opowieść o życiu pierwszych uczniów Jezusa, „smucących się”, „cichych”, „pragnących sprawiedliwości”, „miłosiernych”, „czystych”, „wprowadzających pokój”. Ze względu na Jezusa byli wyrzucani z synagog i zapomniani przez swoje rodziny. Tracili środki do życia i dobre imię. Pozostawało im tylko słowo Pana oraz nowa rodzina, wspólnota chrześcijan • To wspólnota anawim, biednych i pokornych, odrzuconych przez świat, która przez swoją wiarę w końcu podbije i zmieni ten świat oraz zyska sobie królestwo.

ZWRÓĆ UWAGĘ

• Władca • Pozycja siedząca Jezusa świadczy o tym, że nie będzie nauczał jak inni filozofowie czy rabini (ci robili to raczej na stojąco). Jezus przyjmuje postawę władcy, który określi swoim autorytetem prawa obowiązujące w Jego królestwie.

• Nowy Synaj • Góra w Ewangelii Mateusza jest zawsze miejscem ważnych wydarzeń. Tak jest i tym razem: Jezus niczym nowy Mojżesz wstępuje na górę, aby nadać swoim uczniom nowe Prawo.

---