7 marca 2025

Jutro Niedziela – I Wielkiego Postu C

Ze złem się nie dyskutuje, lecz ucieka się do Słowa Boga.

ks. Marcin Kowalski JUTRO NIEDZIELA

 

ks. Przemysław Śliwiński

 

PUNKT WYJŚCIA

PIERWSZA NIEDZIELA WIELKIEGO POSTU • Rok C • Tradycyjnie nosi ona nazwę „Invocabit”. Antyfona na wejście przywołuje słowa Psalmu 91: Invocabit me, et ego exaudiam eum (Będzie mnie wzywał, a ja go wysłucham) • KOLOR SZAT: fioletowy • KOLEKTA: Będziemy się modlić, abyśmy przez umartwienia wielkopostne postępowali w rozumieniu tajemnicy Chrystusa i dzięki Jego łasce prowadzili święte życie • CZYTANIA: W pierwszą niedzielę Wielkiego Postu zawsze słuchamy Ewangelii o kuszeniu Jezusa • Księga Powtórzonego Prawa 26,4–10 • Psalm 91,1–2.10–15 • List św. Pawła do Rzymian 10,8–13 • Ewangelia wg św. Łukasza 4,1–13

STO SŁÓW

W dzisiejszej Liturgii Słowa zwracają uwagę dwa elementy.

Jezus kurczowo chwycił się Słowa swojego Ojca i dzięki temu przetrwał próbę kuszenia. „Przyswoił” sobie lekcję Mojżesza (PIERWSZE CZYTANIE), by nieustannie odświeżać pamięć o tym, kto ratuje w momencie próby, kto ocala w czasie zagrożenia. Słowo niewątpliwie było blisko Jezusa (DRUGIE CZYTANIE).

Święty Łukasz (EWANGELIA) precyzyjnie pokazuje coś jeszcze: szatan próbował wykorzystać „kryterium pamięci”, używając cynicznie Słowa zapisanego w psalmie (PSALM), by uwiarygodnić swoją pokusę.

Szatan udający „lepszego Boga”, operujący argumentami brzmiącymi jak żywe Słowo, nie zdołał zwieść Jezusa. Jego pamięć i trwanie przy Bogu były Mu obroną.

Wybierz 02, aby zobaczyć tekst I czytania

Czytanie z Księgi Powtórzonego Prawa (Pwt 26, 4-10) Mojżesz powiedział do ludu: «Kapłan weźmie koszyk z twoich rąk i położy go przed ołtarzem Pana, Boga twego. A ty wówczas wypowiesz te słowa wobec Pana, Boga swego: „Ojciec mój, tułacz Aramejczyk, zstąpił do Egiptu, przybył tam w niewielkiej liczbie ludzi i tam się rozrósł w naród ogromny, silny i liczny. Egipcjanie źle się z nami obchodzili, gnębili nas i nałożyli na nas ciężkie roboty przymusowe. Wtedy wołaliśmy do Pana, Boga ojców naszych. Pan usłyszał nasze wołanie, wejrzał na naszą nędzę, nasz trud i nasze uciemiężenie. Wyprowadził nas Pan z Egiptu mocną ręką i wyciągniętym ramieniem wśród wielkiej grozy, znaków i cudów. Przyprowadził nas na to miejsce i dał nam ten kraj opływający w mleko i miód. Teraz oto przyniosłem pierwociny płodów ziemi, którą dałeś mi, Panie”. Rozłożysz je przed Panem, Bogiem swoim. Oddasz pokłon Panu, Bogu swemu».

Oto słowo Boże

•

PIERWSZE CZYTANIE

Pamięć • Pwt 26, 4-10

Po co powtarzać to samo słowo? By zapadło w pamięć. Księga Powtórzonego Prawa to swego rodzaju podręcznik zasad, które chroniły Izraelitów. By zapadły w pamięć.

KSIĘGA: Powtórzonego Prawa • AUTOR: starożytny historyk (historiograf), przedstawiciel szkoły deuteronomistycznej • CZAS POWSTANIA: VII–VI w. przed Chr. • KATEGORIA: mowa • MIEJSCE AKCJI: pustynia w Arabii • CZAS AKCJI: koniec XIII, początek XII w. przed Chr. • KTO MÓWI: Mojżesz • ADRESACI: lud Izraela.

TESTAMENT MOJŻESZA • Wprawdzie Księga Powtórzonego Prawa należy do Pięcioksięgu, różni się jednak od pozostałych ksiąg. Nie dominuje tu narracja, jak w przypadku Księgi Rodzaju czy Wyjścia. Powtórzone Prawo (gr. deuteronomium) to inaczej kopia Księgi Prawa Mojżesza, którą przyszli królowie Izraela mają sobie sporządzić i którą winni się kierować (👁 Pwt 17,18). Nazwa księgi sugeruje również, że mamy tu do czynienia z przypomnieniem i wyjaśnieniem Prawa danego na Synaju. Hebrajska nazwa księgi – Debarim (dosłownie: Słowa) wskazuje na charakter dzieła: słuchamy tu mów Mojżesza • Księga Powtórzonego Prawa to w istocie mowa pożegnalna i testament wielkiego prawodawcy pozostawiony Izraelowi w przeddzień wejścia do Ziemi Obiecanej.

KODEKS DEUTERONOMISTYCZNY • Dzisiejsze pierwsze czytanie należy do tzw. drugiej mowy Mojżesza oraz stanowiącego jej część Kodeksu Deuteronomistycznego (👁 Pwt 12–26). To rdzeń i serce księgi, które stanowi przepracowanie Kodeksu Przymierza (👁 Wj 21–23) w duchu radykalnego wyrzeczenia się służby bożkom oraz przyjęcia Jerozolimy jako jedynego miejsca kultu. Być może tę właśnie część znaleziono w świątyni w czasach Jozjasza i to na niej wielki król oparł swoją reformę religijną (622 r. przed Chr.).

Wybierz 02, aby zobaczyć tekst psalmu

Reklama

Psalm (Ps 91, 1-2. 10-11. 12-13. 14-15)

Refren: Bądź ze mną, Panie, w moim utrapieniu.

Kto się w opiekę oddał Najwyższemu i w cieniu Wszechmocnego mieszka, mówi do Pana: «Ty jesteś moją ucieczką i twierdzą, Boże mój, któremu ufam».

Nie przystąpi do ciebie niedola, a cios nie dosięgnie twojego namiotu. Bo rozkazał swoim aniołom, aby cię strzegli na wszystkich twych drogach.

Będą cię nosili na rękach, abyś stopy nie uraził o kamień. Będziesz stąpał po wężach i żmijach, a lwa i smoka podepczesz.

«Ja go wybawię, bo przylgnął do Mnie, osłonię go, bo poznał moje imię. Będzie Mnie wzywał, a Ja go wysłucham † i będę z nim w utrapieniu, wyzwolę go i sławą obdarzę».

•

PSALM

„Psalm kuszenia” • Ps 91 (90), 1-2. 10-11. 12-13. 14-15

Cytatem z tego psalmu posłużył się szatan, chcąc przekonać Jezusa, by rzucił się w dół z narożnika Świątyni Jerozolimskiej.

PSALM 91 • AUTOR: lewita • CZAS POWSTANIA: VI–V w. przed Chr.

„KTO SIĘ W OPIEKĘ” • Mało kto zdaje sobie sprawę, że znana pieśń kościelna Kto się w opiekę jest tłumaczeniem, a dokładniej mówiąc parafrazą jednego z psalmów, autorstwa Jana Kochanowskiego. Nieliczni wiedzą, że Kochanowski przetłumaczył wszystkie sto pięćdziesiąt psalmów, a co więcej, wszystkie one otrzymały oprawę muzyczną autorstwa Mikołaja Gomółki.

PSALM OBRONNY • Usłyszymy tłumaczenie Psalmu 91 wg Biblii Tysiąclecia. To liturgiczna modlitwa składająca się z pouczenia i z błogosławieństwa wypowiadanego nad wiernym w świątyni przez lewitę lub kapłana. Rabini nazywali ją pieśnią obronną przeciw zakusom złego. Formą przypomina wyrocznie Deutero-Izajasza, w których dominuje formuła Nie bój się, jestem z tobą (👁 Iz 41,10–14; 51,7; 54,4). W modlitwie tej tak indywidualny wierzący, jak cała wspólnota Izraela zgromadzona na modlitwie otrzymywała zapewnienie o Bożej troskliwej i dającej schronienie obecności wśród swego ludu w czasie ucisku i próby.

URWANY CYTAT Z PSALMU • Są dwa powody, dla których słuchamy Psalmu 91 u progu Wielkiego Postu. Szczególną uwagę zwróćmy na drugą i czwartą strofę psalmu. Wyrwanych z kontekstu słów z drugiej strofy: bo swoim aniołom dał rozkaz o tobie, aby cię strzegli na wszystkich twych drogach, użyje szatan, kusząc Jezusa • Natomiast słowa ostatniego fragmentu: Będzie mnie wzywał, a ja go wysłucham, po łacinie: Invocabit me, et ego exaudiam eum, pierwszej niedzieli Wielkiego Postu nadały nazwę: Niedziela Invocabit.

Wybierz 02, aby zobaczyć tekst II czytania

Czytanie z Listu Świętego Pawła Apostoła do Rzymian

(Rz 10, 8-13)

Bracia: Cóż mówi Pismo? «Słowo to jest blisko ciebie, na twoich ustach i w sercu twoim». A jest to słowo wiary, którą głosimy. Jeżeli więc ustami swoimi wyznasz, że Jezus jest Panem, i w sercu swoim uwierzysz, że Bóg Go wskrzesił z martwych – osiągniesz zbawienie. Bo sercem przyjęta wiara prowadzi do sprawiedliwości, a wyznawanie jej ustami – do zbawienia. Wszak mówi Pismo: «Żaden, kto wierzy w Niego, nie będzie zawstydzony». Nie ma już różnicy między Żydem a Grekiem. Jeden jest bowiem Pan wszystkich. On to rozdziela swe bogactwa wszystkim, którzy Go wzywają. Albowiem «każdy, kto wezwie imienia Pańskiego, będzie zbawiony».

Oto Słowo Boże

•

DRUGIE CZYTANIE
Słowo blisko ciebie • Rz 10, 8-13

Paweł potwierdza: jedyną drogą do zbawienia jest wiara w Chrystusa zmartwychwstałego. Chodzi nie tylko o jej przyjęcie, ale również wyznanie ustami.

KSIĘGA: List do Rzymian • NADAWCA: św. Paweł • ADRESACI: wspólnota chrześcijańska w Rzymie • CZAS POWSTANIA: 55/56 r. • MIEJSCE POWSTANIA: Korynt

LIST DO STOLICY • List do Rzymian to jedno z najdojrzalszych pism Pawła. Pragmatycznym celem listu było zapewnienie sobie wsparcia ze strony wspólnoty w planowanej przez Pawła podróży misyjnej do Hiszpanii. Jednak zakres treści poruszonych w liście jest szerszy • Święty Paweł pisze do wspólnoty znajdującej się w stolicy imperium, w sercu antycznego świata, prezentując jej Ewangelię o usprawiedliwieniu z wiary w Chrystusa i o tym, że Chrystus jest drogą zbawienia i dla Żydów, i dla pogan.

WIERNOŚĆ BOGA • W części listu zawartej w rozdziałach 9–11 Paweł rozważa los swoich rodaków, Izraelitów – narodu wybranego. Czy mogą nazwać sprawiedliwym Boga, który zmienia przymierze i obiekt swojej miłości, porzucając Żydów, a przygarniając pogan? Ukazując wierność i niezawodność Bożego Słowa, św. Paweł dowodzi, że Bóg usprawiedliwiający przez wiarę w Chrystusa nie zdradził swojego ludu i nie zmienił gwałtownie praw rządzących historią zbawienia. Boża sprawiedliwość od początku działała, wybierając sobie niewielką wierną Resztę, przez którą realizowała się historia zbawienia (👁 Rz 9). Izrael otrzymał szansę zbawienia, usłyszawszy Ewangelię (👁 Rz 10). Ich los pozostaje wciąż otwarty w oczekiwaniu na objawienie się Chrystusa na końcu czasów (👁 Rz 11). Wówczas – według Pawła – Reszta Izraela dołączy do Kościoła. W ten sposób Bóg okaże się wiernym obietnicom złożonym swojemu ludowi.

DROGA ZBAWIENIA • W słowach z Listu do Rzymian, które usłyszymy w drugim czytaniu, pada zapewnienie, że wiara w Chrystusa zmartwychwstałego w sposób pewny prowadzi do zbawienia • Zwróćmy uwagę na rozróżnienie wiary przyjętej sercem oraz wyznawanej ustami: chodzi o wiarę, która staje się naszym życiowym credo, według której postępujemy.

Wybierz 02, aby zobaczyć tekst Ewangelii

Słowa Ewangelii według Świętego Łukasza

(Łk 4, 1-13)

Pełen Ducha Świętego, powrócił Jezus znad Jordanu, a wiedziony był przez Ducha na pustyni czterdzieści dni, i był kuszony przez diabła. Nic przez owe dni nie jadł, a po ich upływie poczuł głód. Rzekł Mu wtedy diabeł: «Jeśli jesteś Synem Bożym, powiedz temu kamieniowi, żeby stał się chlebem. Odpowiedział mu Jezus: Napisane jest: „Nie samym chlebem żyje człowiek”.

Wówczas powiódł Go diabeł w górę, pokazał Mu w jednej chwili wszystkie królestwa świata i rzekł do Niego: Tobie dam potęgę i wspaniałość tego wszystkiego, bo mnie są poddane i mogę je dać, komu zechcę. Jeśli więc upadniesz i oddasz mi pokłon, wszystko będzie Twoje.

Lecz Jezus mu odrzekł: Napisane jest: „Panu, Bogu swemu, będziesz oddawał pokłon i Jemu samemu służyć będziesz”.

Zawiódł Go też do Jerozolimy, postawił na szczycie narożnika świątyni i rzekł do Niego: Jeśli jesteś Synem Bożym, rzuć się stąd w dół. Jest bowiem napisane: „Aniołom swoim da rozkaz co do ciebie, żeby cię strzegli, i na rękach nosić cię będą, byś przypadkiem nie uraził swej nogi o kamień”.

Lecz Jezus mu odparł: Powiedziano: „Nie będziesz wystawiał na próbę Pana, Boga swego”.

Gdy diabeł dopełnił całego kuszenia, odstąpił od Niego do czasu.

Oto słowo Pańskie

•

EWANGELIA
Kuszenie • Łk 4,1-13

W trakcie kuszenia Jezus kurczowo trzyma się Boga, Jego Słowa. To chroni przed zwodniczymi pokusami: wydają się dobre, bo nawet uzasadnione cytatami z Pisma Świętego.

EWANGELISTA: św. Łukasz • CZAS POWSTANIA: ok. 80 r. • KATEGORIA: wydarzenie • MIEJSCE AKCJI: Pustynia Judzka, świątynia, góra • CZAS AKCJI: ok. 30 r. • BOHATEROWIE: Jezus, kusiciel • WERSJE: Mk 1,12–15 • Mt 4,1–11

EWANGELIA GŁOSZĄCYCH • Wedle najstarszych tradycji, mających potwierdzenie w Dziejach Apostolskich, św. Łukasz był towarzyszem św. Pawła i spisał głoszoną przez niego Dobrą Nowinę. Pochodził z Antiochii Syryjskiej, z wykształcenia był lekarzem (👁 Dz 4,14) • Jego dzieło dzieli się na dwie księgi: pierwsza to Ewangelia, druga − jej kontynuacja − to Dzieje Apostolskie • W Ewangelii można wyróżnić kilka części: ewangelię dzieciństwa (👁 Łk 1,5–2,52), ewangelię cudów i przypowieści w Galilei (👁 Łk 4,14–9,50), wypełnioną nauczaniem podróż do Jerozolimy (👁 Łk 9,51–19,28), nauczanie o charakterze eschatologicznym w Jerozolimie (👁 Łk 19,29–21,38), ewangelię męki i zmartwychwstania zakończoną wezwaniem do głoszenia (👁 Łk 22,1–24,53). Ewangelia przeznaczona jest do formacji głosicieli Słowa. Łukasz prezentuje się jako historyk i badacz, który opowiadając dzieje Jezusa, opowiada dzieje Słowa, które weszło w ludzką historię.

KUSZENIE • Na początku Wielkiego Postu w lekturze Ewangelii św. Łukasza cofamy się do jej 4 rozdziału – do początku publicznej działalności Jezusa. Czterdziestodniowy pobyt Jezusa na pustyni wyznacza po dziś dzień okres trwania Wielkiego Postu • Scenę tę opisują wszyscy autorzy Ewangelii synoptycznych. Potwierdza ona człowieczeństwo Jezusa oraz wyraźnie zapowiada Jego przyszłą misję. Mesjasz nie zbawi tego świata bez wysiłku, używając swej boskiej mocy, lecz uczyni to przez ludzkie życie, cierpienie, walkę, a ostatecznie śmierć. W ten sposób kuszenie Jezusa na pustyni przygotowuje również Jego drogę krzyża.

POZORY DOBRA • Słuchając fragmentu Ewangelii Łukasza o kuszeniu Jezusa, zwróćmy szczególną uwagę na to, w jaki sposób szatan prezentuje swe pokusy, stwarzając wrażenie dobrych propozycji. W rzeczywistości wszystkie one uderzają w Boga i samego kuszonego • Zauważmy też, w jaki sposób Jezus odpowiada na słowa szatana: kurczowo trzyma się On Bożego Słowa.

Szersza analiza czytań, psalmu oraz Ewangelii dostępna jest w książkowej wersji cyklu “Jutro Niedziela” na rok C dostępna TUTAJ oraz w wersji EBOOK.