Ennio Morricone. Kompozytor z misją

Morricone jest znany przede wszystkim z muzyki do licznych filmów, takich jak np. „Pewnego razu w Ameryce”, „Misja”, “Kino Paradiso”, “Zawodowiec”, “Django”, czy „Nienawistna ósemka”. Za swoją twórczość był wielokrotnie nagradzany, m.in. w 2007 roku otrzymał Oscara za całokształt twórczości, a w 2016 roku tę samą statuetkę za muzykę do filmu „Nienawistna ósemka”. W 2019 r. otrzymał Złoty Medal Pontyfikatu papieża Franciszka.

„Pracując nad muzyką filmową odkryłem polskiego papieża”

Ennio Morricone dwukrotnie koncertował w Polsce: w 2007 i 2012 r. We wrześniu 2012 r. został wyróżniony medalem Papieskiej Rady ds. Kultury „Per Artem ad Deum”, który odebrał podczas targów „SacroExpo” w Kielcach. Otrzymał go „za geniusz tworzenia kameralności, nacechowanej liryzmem i prostotą przez wydobywanie dźwięków, które kocha cały świat”.

Podczas gali połączonej z koncertem pt. „Między niebem a ziemią” z udziałem przewodniczącego Papieskiej Rady ds. Kultury kard. Gianfranco Ravasi, maestro Morricone mówił o inspiracjach osobą i nauczaniem Jana Pawła II, o filmach dedykowanych Karolowi Wojtyle i Janowi Pawłowi II, które ilustrował muzycznie.

Pracując nad muzyką filmową odkryłem polskiego papieża i cierpienia, jakie wraz z nim przeżył naród polski – zauważył Morricone, który skomponował muzykę do dwuodcinkowego fabularnego filmu telewizyjnego „Karol – człowiek, który został papieżem”. Film powstał w 2005 roku według scenariusza na podstawie książki „Storia di Karol” Gian Franco Svidercoschiego, znanego watykanisty polskiego pochodzenia.

Napisał kantatę opartą o poezję Jana Pawła II

Z kolei w czerwcu 2007 r. kompozytor wystąpił w Krakowie z nadzwyczajnym koncertem oratoryjnym „Pieśń o Bogu ukrytym”, który uświetniał obchody 750-lecia lokacji miasta. Kantata pt. „Pieśń o Bogu ukrytym”, jest oparta na 19 tekstach poetyckich i fragmentach nauczania Jana Pawła II, m.in. homilii wygłoszonej w kościele św. Jana na Lateranie, przemówienia do młodzieży w Paryżu, słów skierowanych w Rzymie do europejskich intelektualistów. Sama „Pieśń o Bogu ukrytym” to tytuł utworu Karola Wojtyły z 1944 roku. Prawykonanie kantaty odbyło się 3 marca 2007 r. w Auditorium Conciliazione w pobliżu Watykanu.

Morricone skomponował także jedną mszę – „Missa Papae Francisci”, którą zadedykował papieżowi Franciszkowi. Jej prawykonanie miało miejsce w czerwcu 2015 w kościele księży jezuitów Del Gesu w centrum Rzymu.

„On milczał i też nic nie mówił, patrzył na mnie”. Jak zareagował papież?

W wywiadzie dla mediolańskiego dziennika „Corriere della Sera” kompozytor ujawnił wtedy, że osobiście przekazał partyturę papieżowi. Jego współpracownicy oddalili się i zostawili nas samych. Z wrażenia nie byłem w stanie nic powiedzieć. On milczał i też nic nie mówił, patrzył na mnie, czekał. Tak przez długich pięć minut. Nie wiem, czy o mnie słyszał, oczywiście nie pytałem go o to – wyznał Ennio Morricone i wyraził swoją opinię o papieżu Bergoglio: Ten papież jezuita jest nadzwyczajny ze względu na swoja prostotę, jak i na to, że eliminuje ideę władzy Kościoła.

W Mszy autor dwukrotnie wykorzystał motyw muzyki do filmu „Misja” z 1986 r. w reżyserii brytyjskiego reżysera Rolanda Joffe, co uzasadniał faktem, że opowiadał on o jezuickich redukcjach w Paragwaju.

W wywiadzie Morricone ubolewał nad zaniedbaniem przez Kościół muzyki sakralnej na rzecz „brzdąkania na gitarach”, jak to określił. Wyraził przekonanie, że talent, któremu zawdzięcza swój sukces, jest darem Bożym.

Z kolei w wywiadzie dla Radia Watykańskiego z 2007 r. powiedział: Nie wiem, czy Najwyższy ma coś wspólnego z tym, co robię. Tak naprawdę w obliczu wielkich tajemnic, ludzkiej duchowości i mistycyzmu, są to rzeczy maleńkie. Nie wiem więc, czy Najwyższy ma z tym coś wspólnego. Dar Boży to przede wszystkim posiadanie talentu.

„Mam w duszy sacrum”

Morricone zgodził się z opinią, że udaje mu się łączyć kompozycję z duchowością. Wiele osób ma mnie za autora mistycznego. Nawet kiedy piszę muzykę rozrywkową twierdzą, że mam w duszy sacrum – powiedział kompozytor.

Za swój najlepszy utwór pisany dla kina uważał muzykę do filmu „Misja”. Zapytany o chorał gregoriański Morricone odpowiedział, że ma on fundamentalne znaczenie i wyraził ubolewanie, że został on usunięty z liturgii.

Na zakończenie wywiadu kompozytor ujawnił, że jest człowiekiem wierzącym i praktykującym katolikiem.

Morricone skomponował także hymn na Jubileusz Roku 2000. Pierwsze wykonanie utworu odbyło się w lipcu 1999 r. Odpowiadając na pytanie, co skłoniło go do napisania tego dzieła, Morricone powiedział: „Sacrum jest wielką inspiracją dla wierzącego muzyka. Co więcej, jest to powrót do przeszłości, gdyż muzyka narodziła się jako dialog z Bogiem”.

Wśród filmów, do których tworzył muzykę, można znaleźć wiele dzieł o tematyce religijnej. Oprócz wspomnianej wcześniej filmowej biografii Karola Wojtyły i – najbardziej znanego w jego dorobku – filmu „Misja”, są także filmy biograficzne – „Dobry papież” o św. Janie XXIII, „Maria Goretti”, „Ojciec Pio: Między niebem a ziemią”, a także obrazy poświęcone postaciom biblijnym – królowej Esterze, Dawidowi, Mojżeszowi czy Abrahamowi. 

ah, KAI, filmweb/Stacja7