Wzrost liczby dzieci ze spektrum autyzmu jest zauważalny na całym świecie. Na ten problem po raz kolejny zwrócił także uwagę prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump, który zlecił zbadanie tego problemu. Jeszcze niedawno autyzm występował u 1 na 10 tys. dzieci. Teraz występuje u 1 na 36. Kto może w to uwierzyć? Coś tu nie gra. Myślę, że można to wyjaśnić – mówił w swoim wystąpieniu.

Czym jest spektrum autyzmu? Jak się je diagnozuje? Jak sytuacja dzieci ze spektrum wygląda w Polsce?

ZOBACZ>>> Czy dziecko z zaburzeniami rozwoju może przyjąć sakramenty?

Kolejki po diagnozę

Sama diagnoza jest ważna – zarówno dla dziecka, dla nastolatka, jak i dla dorosłej osoby – po to, by zrozumieć samego siebie. Dlaczego moje reakcje są inne, dlaczego w taki sposób odbieram ten świat. Dlaczego inaczej reaguję na konkretne sytuacje niż większość moich znajomych i rówieśników. Tak samo taka informacja jest bardzo ważna dla rodzica, by mógł on lepiej zrozumieć swoje dziecko. 

Trzeba podkreślić, że w takim diagnozowaniu bardzo ważny jest również aspekt szkolny – wyjaśnia psycholog kliniczny Joanna Chromik-Kovacs, dyrektor Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej nr 1 w Gdańsku. Jeżeli dziecko ma większe trudności w funkcjonowaniu szkolnym to potrzebuje wsparcia. Kontynuacją samej diagnozy jako takiej, może być wydanie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego przez Poradnię Psychologiczno-Pedagogiczną. Jego uzyskanie daje możliwość otrzymania dodatkowego nauczyciela w szkole, który będzie wspierał to konkretne dziecko. Rodzicom zależy na takim orzeczeniu, bo przekłada się ono na realne wsparcie – dodaje psycholog.

Kolejki po diagnozę do Poradni Psychologiczno-Pedagogicznych wydłużają się w całej Polsce. Dla pracujących w nich specjalistów jest to bardzo odczuwalne. Część osób zgłasza się, bo wzrasta świadomość czym jest spektrum autyzmu. Warto zaznaczyć, że rodzice są bardziej uważni i czujni. Ale nie tylko, bo generalnie na świecie rosną statystyki dotyczące autyzmu u dzieci – opowiada Joanna Chromik-Kovacs. I dodaje: „pamiętam statystyki sprzed 30 lat mówiące o 4 czy 5 osobach na 10 tysięcy. A te najświeższe mówią o tym, że jedno na 36 dzieci na świecie uzyskuje diagnozę spektrum autyzmu”.

🇺🇲 Trump nakazał Kennedy'emu sprawdzić, dlaczego w USA, odnotowano wzrost liczby dzieci ze spektrum autyzmu:

„Jeszcze niedawno autyzm występował u 1 na 10 tyś dzieci. Teraz występuje u 1 na 36. Kto może w to uwierzyć? Coś tu nie gra. Myślę, że można to wyjaśnić”. pic.twitter.com/HZNnJNVTUo

— Mycha 🇵🇱🐁💨 (@Myszeg_Cki) February 15, 2025

Statystyki lawinowo rosną. Dlaczego?

Skąd tak lawinowo rosnące statystyki? Na pewno to wzrost świadomości oraz diagnostyka sama w sobie. Kiedyś zauważaliśmy te dzieci, które miały autyzm i niepełnoprawność intelektualną. Mówimy o dużym zaburzeniu. Potem pojawiało się coraz więcej informacji o zespole Aspergera. W tej chwili mówimy również o osobach, które są w normie intelektualnej i mają cechy ze spektrum relatywnie w niewielkim stopniu wyrażone, czyli one nie rzucają nam się w oczy – dodaje dyrektor Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej. To osoby, które jako nastolatki czy dorosłe chcą po prostu zrozumieć swoje zachowania. Kiedyś głównie diagnozowani byli chłopcy. Kobiet i dziewczynek było bardzo mało. Teraz jest ich diagnozowanych coraz więcej. Dodatkowo dziewczynki umieją się kamuflować, chcą być bardziej dopasowane, naśladują swoje rówieśniczki i przez to są niezauważone – podsumowuje Joanna Chromik-Kovacs.

Pojawiają się również głosy, że diagnostyka dzieci może być niedoszacowana. Powód? Brakuje cały czas lekarzy psychiatrów, czas oczekiwania na diagnostykę z NFZ w niektórych miejscach to pół roku. Dla chorego dziecka i jego rodziny to bardzo długo. Im wcześniej rozpocznie się pracę z dzieckiem w spektrum autyzmu, tym lepsze i szybsze mogą być efekty.

CZYTAJ>>> „PizzAut”, czyli niezwykła pizzeria prowadzona przez osoby ze spektrum autyzmu. Miejsce, z którego płynie miłość!

Jedno na sto dzieci jest w spektrum autyzmu

Jak podało w ubiegłym roku Ministerstwo Zdrowia według WHO jedno na 100 dzieci jest w spektrum autyzmu. Jest to zaburzenie neurorozwojowe. Jego przyczyny nie są dostatecznie znane. Jak podkreśla resort zdrowia „samo określenie „spektrum autyzmu” ma na celu zwrócenie uwagi na to, jak różnorodne są osoby z autyzmem i w jak różny sposób autyzm może wpływać na ich życie”.

Narodowy Fundusz Zdrowia podkreśla, jak ważne jest „najwcześniejsze wykrycie zaburzeń autystycznych w rozwoju małego dziecka. Wszelkie wątpliwości w rozwoju dzieci powyżej pierwszego roku życia warto konsultować z psychologiem lub pedagogiem specjalizującym się w diagnostyce autyzmu. Wśród nich można wymienić nietypowy rozwój mowy u dziecka, brak reakcji lub nieadekwatne reagowanie na kontakt ze strony innych dzieci lub osób dorosłych, brak reakcji na dźwięki czy powtarzalne zabawy”.

Zaburzenia ze spektrum autyzmu ujawniają się przed trzecim rokiem życia. Tak naprawdę już u dziecka rocznego, jeśli rozwój jest niepokojący – to warto zgłosić się do specjalisty – wyjaśnia psycholog kliniczny Joanna Chromik-Kovacs. Jeśli dziecko między drugim a trzecim rokiem życia nie rozwija mowy, nie zwraca uwagi na otoczenie, nie interesuje się innymi dziećmi ani relacjami międzyludzkimi. To zdecydowanie jest ten moment, kiedy trzeba się zgłosić do specjalisty. W tej chwili te zaburzenia ze spektrum autyzmu – jeżeli chodzi o diagnostykę – tak bardzo się poszerzyły, że łagodniejsze formy autyzmu mogą w takim małym wieku umykać. Szczególnie młodzi rodzice, z pierwszym dzieckiem mogą nie zauważać takich symptomów – dodaje.

Polska Agencja Prasowa w swoim serwisie zdrowie w 2023 podkreślała, że „liczba diagnoz dotyczących spektrum autyzmu rośnie nie tylko w Polsce, ale też na całym świecie. W krajach Unii Europejskiej osób w spektrum autyzmu jest około 5 mln (0,6 proc. mieszkańców). W Polsce orzeka się niepełnosprawność z tego powodu od 2010 roku”.

Na portalu polskiautyzm.pl, który powstał z inicjatywy grupy specjalistów, pracujących z osobami ze spektrum autyzmu w różnych środowiskach – czytamy, że autyzm występuje u chłopców około 3 razy częściej niż u dziewczynek. Objawy autyzmu u dziewczynek mogą być pomijane a dziewczynki w spektrum autyzmu mogą nie otrzymywać diagnozy lub otrzymywać ją późno”.

ZOBACZ>>> Muzeum w Wadowicach wprowadza „ciche godziny” zwiedzania dla osób z autyzmem

„Naucz go podstaw kultury”

Objawy autyzmu u małych dzieci najczęściej widoczne są właśnie w sposobie komunikowania się z innymi ludźmi. Tak było u pani Ani. Jej syn mimo iż fizycznie i ruchowo nie odstawał od rówieśników – to nic nie mówił i nie nawiązywał kontaktu wzrokowego. Dużo osób mówiło mi, że mam czas, że każde dziecko rozwija się w swoim tempie. Ja jednak czułam, że coś jest nie tak… Pomyślałam, że lepiej sprawdzić niż potem żałować – opowiada.

Postawiona diagnoza pozwoliła pani Ani od razu działać. Żyję zadaniowo. Potwierdzenie moich matczynych podejrzeń było trudne dla mnie. Jednak od razu zaczęłam szukać odpowiedniego przedszkola oraz jakiejś organizacji, która mnie chwyci za rękę i powie co mam robić. Będzie takim kierunkowskazem, bym o czymś nie zapomniała – dodaje. Podkreśla, że życie na co dzień z dzieckiem ze zdiagnozowanym spektrum autyzmu jest wyzwaniem. Opowiada, że często zachowanie jej synka sprawia, że wszyscy wokół zwracają na nich uwagę. Zdarza jej się słuchać niemiłe komentarze, że nie umie wychowywać dziecka czy że nie uczy go podstaw kultury zachowania… Na początku bardzo się tym przejmowałam. Teraz wiem, że robię co mogę, by mój syn mógł jak najlepiej funkcjonować w społeczeństwie – dodaje.

Jak podkreślają specjaliści – wczesne rozpoznanie autyzmu jest bardzo ważne. Dzięki temu można szybko wdrożyć – indywidualne wspomaganie rozwoju dziecka. Gdzie szukać pomocy? Przede wszystkim w wyspecjalizowanych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, a także w stowarzyszeniach, fundacjach oraz prywatnych ośrodkach.

Franciszek i dziewczynka z autyzmem