Tradycje wigilijne w Polsce. O których warto pamiętać?

Wigilia i całe Święta Bożego Narodzenia to czas, który spędzamy z bliskimi. Pragniemy otoczyć się ciepłem rodzinnego domu, by wspólnie przeżywać przyjście Zbawiciela. W tym okresie panuje wiele zwyczajów i tradycji, które są pięknym uzupełnieniem tych niesamowitych dni w roku. Jakie są tradycje wigilijne w Polsce? 

Tradycje wigilijne to przede wszystkim… choinka!

Tradycje wigilijne – czy jest jakaś, bez której Święta Bożego Narodzenia właściwie nie mogłyby się odbyć? Owszem! Czy można wyobrazić sobie wigilię bez choinki? Co ciekawe, ubieranie świątecznego drzewka wcale nie jest polskim zwyczajem. Ta tradycja pojawiła się w Polsce dopiero pod koniec XIX w. Skąd przyszedł do nas ten obyczaj? Z Niemiec, gdzie choinka oznaczała nowe, odradzające się życie.

Świąteczne drzewko nawiązuje do płodności, nadziei, ale także do biblijnego Drzewa Dobra i Zła. Ozdoby, które na niej wieszamy także nie są przypadkowe, bowiem bombki oznaczają rajskie owoce, a łańcuchy przypominają o grzechu. Gwiazda na czubku ma natomiast symbolizować Gwiazdę Betlejemską, która zaprowadziła pasterzy i Trzech Króli do stajenki.

Szopka 

Choinka oczywiście jest ważna w czasie Świąt Bożego Narodzenia, jednak zdecydowanie nie najważniejsza. Nie zapominajmy, dzięki komu w wigilię zasiadamy przy wspólnym stole. Właśnie dlatego, w każdym domu powinno znaleźć się honorowe miejsce dla szopki, która przedstawia wydarzenia sprzed dwóch tysięcy lat. 

Czasami to tylko żłóbek z poświęconą figurką Dzieciątka Jezus, a innym razem zmyślna szopka, która przedstawia wszystkich uczestników Bożego Narodzenia. Można ją kupić, albo zrobić własnoręcznie. 

Zobacz także >>> Najpiękniejsze szopki bożonarodzeniowe 

Sianko pod obrusem

Wigilijny stół nie wygląda przypadkowo. Według tradycji ma on być przykryty białym obrusem, pod którym powinno znaleźć się sianko. Dlaczego? Ma ono symbolizować ubóstwo, w jakim przyszło narodzić się Zbawicielowi, w Betlejem. Natomiast w pogańskich zwyczajach, sianko pod obrusem miało przynieść rodzinie szczęście i dobrobyt na kolejny rok. 

Tradycje wigilijne bardzo często łączą się ze szczęściem. Są kojarzone z tym, aby wszystko co odbywa się w noc tuż przed Bożym Narodzeniem, przyniosło domownikom dostatek w nadchodzącym roku. W końcu “jaka wigilia, taki cały rok”. 

Wobec tego, w niektórych regionach Polski, domownicy, którzy siedzą przy wigilijnym stole, losują źdźbła siana spod obrusa. Tego, kto wylosuje najdłuższe i najprostsze, czeka szczęście i dobrobyt w nadchodzącym roku.

Puste miejsce przy stole 

Zostawienie pustego miejsca przy stole to niezwykle piękna tradycja. Wolne nakrycie niegdyś zostawiano dla dusz zmarłych, którzy – według wierzeń – w wigilijną noc biesiadowali z rodziną przy wigilijnym stole. Dziś dla wielu jest to bardziej symbol osób, których już nie ma z nami, ale wciąż o nich pamiętamy. 

Inna symbolika pustego miejsca przy stole mówi o tym, że zostawia się je dla strudzonego wędrowca, niespodziewanego gościa. Gdyby ktoś w wigilijną noc zapukał do domu, powinniśmy otworzyć i ugościć go jak członka rodziny. 

Jemioła 

W wielu domach pod sufitem nie może zabraknąć zawieszonej jemioły. Oczywiście, jest to przede wszystkim zwyczaj, który kojarzy się z pocałunkiem. Nie stało się tak bez powodu, bowiem jemioła symbolizuje miłość, płodność i siły witalne.

Według dawnych wierzeń jemioła miała chronić dom przed nieczystymi mocami. Przypisywano jej magiczne właściwości, ponieważ jako jedna z nielicznych roślin wydaje owoce zimą, kiedy wszystkie inne obumierają i czekają na wiosnę.

Dzielenie się opłatkiem 

Typowym, polskim zwyczajem wigilijnym jest łamanie się opłatkiem. Ma ona swoje korzenie w pierwszych wiekach chrześcijaństwa, gdzie wówczas był to znak komunii duchowej członków danej wspólnoty. 

Tymczasem dziś łamanie opłatkiem jest symbolem pojednania, miłości, przyjaźni. Składanie sobie życzeń wyraża chęć bycia razem w zgodzie. 

Zobacz także >>> Jak składać życzenia przy łamaniu się opłatkiem? 

Dwanaście potraw 

Skąd wzięło się dwanaście potraw na wigilijnym stole? Liczba ta symbolizuje dwanaście Apostołów, a według pogańskich zwyczajów dwanaście miesięcy w roku, które były formą dziękczynienia bogom za obfite plony w minionym roku. Według kościelnej tradycji, potrawy wigilijne powinny być postne – nie zawierać mięsa.

Tradycje wigilijne dotyczące potraw, które powinny znaleźć się wśród wyróżnionych dwunastu, są różne w zależności od regionu Polski. W jednym będzie jadło się barszcz czerwony, w drugim zupę grzybową. Przykładów można by wymieniać mnóstwo. Jednak uogólniając, potrawy wigilijne nie zawierają miejsca i najczęściej ich składnikami są: zboża, grzyby, mak czy inne płody ziemi. 

Kolędowanie

Jedną z najpiękniejszych, a zarazem najciekawszych tradycji wigilijnych jest kolędowanie. To obrzęd ludowy znany przede wszystkim w kulturach słowiańskich, głównie na wsi. Zwyczaj ten kiedyś polegał na tym, że grupy kolędników chodziły od domu do domu z życzeniami świątecznymi na Nowy Rok. Przebierano się i prezentowano przedstawienia dotyczące Narodzin Jezusa Chrystusa. W zamian za śpiew i widowisko, kolędnicy otrzymywali dary od gospodarzy np. w formie jedzenia lub datków pieniężnych. 

Dziś – choć jest to przykre – zwyczaj ten zdecydowanie zanika. Coraz rzadziej można spotkać grupy kolędnicze, które tak wiele wysiłku wkładają w przedstawienia. Tradycja ta wydaje się być wciąż żywa jedynie na Podhalu, gdzie młodzi górale od 26 grudnia do Święta Trzech Króli kolędują od domu do domu, śpiewając góralskie pastorałki i powtarzając znane, góralskie formułki. W zamian otrzymują od gospodarzy słodycze lub pieniądze. 

Tradycje wigilijne to między innymi kolędowanie, dlatego jeśli zwyczaje sprzed lat nie są kultywowane w Twojej miejscowości, nie zapomnijcie o śpiewaniu przy wigilijnym stole. 

Tradycje wigilijne. Czy pamiętasz o nich w Twoim domu? 

Oto najbardziej znane tradycje wigilijne w Polsce. Te piękne zwyczaje powinny mieć ważne znaczenie podczas Świąt Bożego Narodzenia. Jednak nie można zapomnieć, że to, co w nich najpiękniejsze, to radość z przyjścia Zbawiciela – Dzieciątka Jezus. Niech to właśnie wydarzenie będzie w centrum wszystkich, świątecznych wydarzeń, a tradycje niech zajmą kolejne, dalsze miejsca podczas świętowania.