Konklawe nie ma żadnych ram czasowych, w przeciwieństwie do pierwszej części sede vacante: wtedy między czwartym i szóstym dniem po śmierci papieża musi odbyć się jego pogrzeb, a po upływie piętnastu pełnych dni od jego śmierci może dopiero rozpocząć się konklawe – ściśle rzecz ujmując, między 15 a 20 dniem od śmierci papieża. Rygor ram czasu wspiera regulaminowy obowiązek przybycia wszystkich kardynałów elektorów do Rzymu – na pogrzeb, a już z całą pewnością na konklawe. Z tego obowiązku może elektorów zwolnić tylko bardzo poważna przyczyna, z reguły bardzo poważna choroba. 

O ile czas od śmierci papieża do rozpoczęcia konklawe jest ściśle ustalony, nie da się nałożyć ram czasowych na konklawe. Potrwa tyle, ile czasu nowego biskupa Rzymu będą mieli kardynałowie. Ale trwająca przez stulecia regulacja mechanizmu konklawe doprowadziła do tego, że w ostatnich dwóch stuleciach mamy do czynienia wyłącznie z konklawe krótkimi.

ZOBACZ>>> Kardynałowie na konklawe. 10 największych faworytów medialnych

Historia niczego nie uczy?

Teoretycznie konklawe może potrwać wiele dni, tygodni, miesięcy, a nawet lat. Pokazała już to zresztą historia i zawsze można podać przykład papieskiej elekcji z lat 1268-71, podczas której i rozbierano dach, i racjonowano jedzenie. Jeszcze w 1740 roku konklawe trwało 179 dni – były to najdłuższe wybory papieża w oparciu o instytucję “konklawe”. I nie chodzi tylko o epizody. Naprawdę, wszystkie elekcje papieskie aż do XIX wieku trwały po kilkadziesiąt dni. Najmniej – 27 dni.

Seria krótkich konklawe zaczęła się w 1846 roku. To wtedy w praktyce udało się wykluczyć udział weta i ekskluzywy ze strony głów obcych mocarstw, czyli zewnętrznych ingerencji, które były wadą wyborów papieskich, a zarazem wydłużały do co najmniej kilkudziesięciu dni konklawe. Kiedy więc w 1846 konklawe zakończyło się już trzeciego dnia, dla wszystkich obserwatorów była to wiadomość szokująca, wynik nieosiągnięty od ponad 300 lat, od 1621. Konklawe dla wyboru Grzegorza XV trwało 2 dni, papieża udało się wybrać rzadko stosowaną metodą przez aklamację. 

Ten czas 1621 – 1831 to superdługie wybory papieskie. To czas, którego miara odeszła już do historii. Od tego czasu wyraźnie widać, że czas konklawe zaczął się skracać. Oszacowanie, ile potrwa najbliższe konklawe, warto zacząć od ustalenia, ile to dziś znaczy “krótko”, “konwencjonalnie” i “długo”. 

CZYTAJ>>> Ks. Przemysław Śliwiński o tajemnicach Konklawe: „Bardzo rzadko papieżem zostaje medialny faworyt”

Konklawe “długie”

W latach 1846-2013 konklawe trwało nie dłużej niż 5 dni. Innymi słowy – kardynałowie udawali się na nocleg maksymalnie 4 razy. I ten właśnie zakres, 4-5 dni, jest to miara, którą można nazwać dziś “konklawe długie”. 

Zwróćmy od razu uwagę – w tej i kolejnych tabelach – na zróżnicowaną liczbę głosowań. Wszystko dlatego, że do 1903 roku obowiązywały dwa głosowania dziennie. Od konklawe w 1914 roku – również tak będzie podczas najbliższego konklawe – kardynałowie głosują 4 razy dziennie. Czy zatem konklawe w 1903 było długie? Trwało 90 godzin, ale zgodnie z regulaminem przeprowadzono wtedy 7 głosowań, co w rzeczywistości sytuuje tę elekcję papieską wśród “średnich”. Nas jednak interesuje to, jak szybko ujrzymy biały dym, trochę niezależnie od liczby głosowań. 

Gdyby konklawe, które rozpocznie się 7 maja, miało być długie, jeszcze nawet w piątek wieczorem, 9 maja nie ujrzelibyśmy białego dymu. Będzie to oznaczało, że kardynałowie potrzebują co najmniej dziesięciu głosowań na wybór papieża. W obecnych realiach, byłaby to sytuacja dość wyjątkowa, bo ostatnio dziesięciu głosowań kardynałowie potrzebowali w roku 1958, podczas konklawe, które doprowadziło do wyboru papieża Jana XXIII. 

Jeśli do tego jednak czasu doszłoby do wyboru papieża, konklawe można nazwać elekcją “konwencjolanej” długości.

Konklawe konwencjonalne

Konklawe konawencjonalne, średnie – taka była pamiętna dla nas, Polaków, papieska elekcja w październiku 1978 roku, która zakończyła się wyborem Karola Wojtyły. Rozpoczęła się 14 października. Głosowania – po 4 dziennie – odbywały się 15 i 16 października. Dwie doby po zamknięciu w Kaplicy Sykstyńskiej kardynałowie dokonali wyboru. 

W takim czasie zakończyło się również konklawe w 1846 roku, to, które jako pierwsze po wielu wiekach zaledwie po kilkudziesięciu godzinach przyniosło wybór papieża Piusa IX. Kto wie, czy nie powinniśmy go zaliczyć go jednak do konklawe “krótkich”, zważywszy na to, że kardynałowie potrzebowali zaledwie 4 głosowań, by wyłonić nowego biskupa Rzymu. Różnica – raz jeszcze przypomnę – polega na tym, iż wówczas głosowano tylko dwa razy dziennie.

Średniej długości konklawe odbyło się również w 1963 roku, przynosząc wybór Pawła VI. Wtedy papieża ogłoszono nieco szybciej, bo papieża kardynałowie wybrali podczas drugiego przedpołudniowego głosowania trzeciego dnia konklawe.

Najbliższe konklawe wtedy okaże się konwencjonalne, średniej długości, jeśli biały dym ujrzymy w piątek 9 maja. 

ZOBACZ>>> Kim jest kardynał, który wypowie „Habemus papam”?

Czas krótkich konklawe

Wybory papieskie w ostatnich dwustu latach ulegają radykalnemu skróceniu. Konklawe, które przyniosło wybór Jana Pawła II, okazało wyjątkowo długie, jeśli porównamy je do innych elekcji papieskich w ostatnich stu latach. Dodatkowo, dobitnie widać, że w ostatnich przypadkach kardynałowie potrzebują zaledwie około 25 – 27 godzin do dokonania wyboru papieża – tak jak w 2013 roku (kard. Jorge Bergoglio), w 2005 roku (kard. Ratzinger) czy w pierwszym konklawe 1978 roku, podczas którego papieżem został kard. Albino Luciani. 

Pamięć ostatnich konklawe z całą pewnością sprawi, że wszystkie stacje telewizyjne na świecie będą przygotowane na wieczór wyborczy już 8 maja po południu. Bowiem konklawe Anno Domini 2025 będzie “krótkie”, jeśli już nazajutrz wieczorem po rozpoczęciu papieskiej elekcji ujrzymy biały dym.

CZYTAJ>>> Co się dzieje, gdy papież nie może rządzić? Serialowa fabuła w zderzeniu z książką „Konklawe”

Konklawe “ekspress”

Najkrótszym jak na razie konklawe było to w marcu 1939 roku, które zakończyło się po zaledwie 3 głosowaniach. Od zamknięcia kardynałów w Kaplicy Sykstyńskiej nie minęły 24 godziny. Gdyby w tempie trzech głosowań wybrano następcę Franciszka według obecnie obowiązującego regulaminu, konklawe zakończyłoby się nie po 24, lecz po 18 godzinach, bo od reformy Jana Pawła II pierwsze głosowanie odbywa się jeszcze tego samego dnia po rozpoczęciu konklawe. Trzecie głosowanie zakończyłoby się około południa. 

Czy konklawe, które przed nami, ma szansę zakończyć się tak szybko? Trzy głosowania już raz wystarczyły do wyboru biskupa Rzymu – w 1939 roku, ponadto formalnie stało się tak również w 1878 roku, tyle że wtedy obowiązywało prawo akcesu, przeniesienia głosów zaraz po dokonanym wyborze. Teoretycznie konklawe może się zakończyć zaledwie dwie – trzy godziny po zamknięciu się kardynałów w Kaplicy Sykstyńskiej, bo jeszcze w wieczór rozpoczęcia przeprowadza się pierwsze głosowanie. Do takiego obrotu rzeczy jeszcze nigdy w historii wyborów papieskich nie doszło, żeby już podczas pierwszego głosowania (jak również drugiego) wybrano papieża.

Praktyczny wniosek? Tak czy inaczej, jeśli przed południem albo około południa 8 maja ujrzymy biały dym, konklawe będzie jednym z najkrótszych w historii, ekspressowe. Jeśli w najbliższym konklawe biały dym ukaże się 8 maja wieczorem, będzie to konklawe krótkie. Jeśli 9 maja wieczorem — konwencjonalne. A po 10 maja — dopiero wtedy możemy mówić o długim konklawe i to według obecnej miary,bo jeszcze dwieście lat temu prasa określiłaby je jako “szybkie” czy wręcz “pędzące”.

Jednak nawet gdybyśmy dłużej niż w ostatnich latach czekali na wybór papieża i konklawe stałoby się “długie”, pamiętajmy, że musi potrwać tyle, ile elektorzy potrzebują dla dokonania dobrej decyzji i wyboru papieża.

ZOBACZ>>> Kamerling. Kim jest, czym się zajmuje i jakie ma funkcje w czasie „sedes vacans”?

Ile potrwa konklawe?