Książka została przygotowana z okazji beatyfikacji Jana Pawła II i zawiera jego wypowiedzi dotyczące świętych, którzy byli dla niego wzorem i ukształtowali jego własną drogę do świętości. Można wśród nich znaleźć inspiracje młodości, jak św. Rafał Kalinowski, św. Karol czy Jan Tyranowski oraz świętych związanych z krakowskim etapem jego życia, jak św. Jadwiga czy św. Stanisław. Są też męczennicy – Maksymilian Kolbe i Edyta Stein oraz święci współczesności – Matka Teresa z Kalkuty czy Joanna Beretta Molla. Ta książka pokazuje, że jest wiele rodzajów świętości i że każdy z nas jest do niej powołany.
Pierwsze pełne wydanie wszystkich adhortacji Jana Pawła II. Jan Paweł II pozostawił Kościołowi piętnaście adhortacji apostolskich, które są obok encyklik najważniejszymi tekstami pontyfikatu. Poruszają one tematy katechezy, rodziny chrześcijańskiej, życia zakonnego, świeckiego i kapłańskiego, posługi biskupów, nawrócenia i pojednania, a także wielkie tematy misyjne i dotyczące życia Kościoła na poszczególnych kontynentach. Jedna z adhortacji jest poświęcona osobie świętego Józefa, oblubieńca Maryi. Lektura tych dokumentów pozwala poznać drogi poszukiwania przez Jana Pawła II nowych form obecności Kościoła w świecie doświadczającym przemian kulturowych i społecznych, stanowi też silny bodziec do odnowy własnej wiary.
Dziennikarz ZWWZ - z Zawodu, Wyboru, Wykształcenia i Zamiłowania. Udowadnia, że jest możliwe wstawać o świcie z uśmiechem co dnia i łączyć pracę z pasją.
Reporter, z-ca szefa informacji Radia Plus w Gdańsku. Wieloletni korespondent Katolickiej Agencji Informacyjnej. Prowadzi warsztaty dla młodzieży i studentów z zakresu dziennikarstwa radiowego. Publikuje w prasie i internecie.
Ostatnie słowa Papieża usłyszała siostra Tobiana. Przywołał ją spojrzeniem, a kiedy nachyliła się nad nim, zbliżając ucho do jego ust, powiedział: „Pozwólcie mi odejść do Pana”.
Kiedy odchodził do Domu Ojca, patrzyłem na jego spokojną twarz i myślałem, że tak właśnie umierają święci. Jan Paweł II był piękny, kiedy umierał. Jego skóra była gładka. Jakby nagle stała się młodsza. Żadnego grymasu cierpienia. Totus tuus. Jakby już był w objęciach Matki Bożej. Jakby już witał się z Jej Synem. To wielka łaska, że mogłem mu służyć. Że mogłem przy nim być, kiedy umierał.
Swoim życiem, cierpieniem i śmiercią napisał najpiękniejszą encyklikę. Żadna inna encyklika nie miała takiej siły. Żadna inna encyklika nie przyprowadziła do Boga tylu ludzi. To, jak żył i jak umierał na oczach całego świata, było dowodem jego miłości do nas. Dowodem zaufania i wielkiej mądrości. Wiedział, jak wielu jest wśród nas niewiernych Tomaszów. Że nie uwierzymy, dopóki nie zobaczymy. Że w słabości jest siła…
Ostatnia Wielkanoc, czyli ostatnia encyklika, cierpieniem i śmiercią napisana
W Wielki Czwartek na początku mszy krzyżma świętego kardynał Giovanni Battista Re odczytał papieskie przesłanie. Jan Paweł II zapewniał w nim, że śledzi mszę w telewizji i że przyłącza się do jej uczestników w dziękczynieniu za „dar i tajemnicę kapłaństwa”. Pisał też, że modli się, „by nie zabrakło w Kościele świętych kapłanów”. I tę intencję zawierzył Matce Bożej. Oglądał mszę w sypialni – wspomina arcybiskup Mokrzycki. – Nic nie mówił. Zawsze bardzo przeżywał Wielki Czwartek. Myślę, że ten Wielki Czwartek przeżywał szczególnie. Bardzo chciał uczestniczyć we mszy świętej upamiętniającej ustanowienie Eucharystii. Ale na to też nie było szans.
Poranek w Wielki Piątek nie różnił się od innych poranków. Jan Paweł II pościł jak zwykle w każdy Wielki Piątek. Jak mówi arcybiskup Mokrzycki, zjadł kilka łyżek grysiku i trochę zmiksowanej zupy. To wszystko. Podobno do końca liczył na to, że może uda mu się być tam, w Koloseum. Ale dla lekarzy, dla najbliższych współpracowników od dawna było jasne, że Wielki Piątek Papież spędzi w domu. Kiedy w Koloseum ruszała droga krzyżowa pod przewodnictwem kardynała Ruiniego, Papież siedział już przed telewizorem w swojej kaplicy. Ten obraz był transmitowany na cały świat. Telewizja nie pokazywała jego twarzy. Ciągle miał rurkę w tchawicy – opowiada Arcybiskup. – Lekarze włożyli ją znowu po audiencji w środę. My ją widzieliśmy, widzowie nie mogli tego zobaczyć. To była jego droga krzyżowa. Ciężko oddychał. Widać było, że walczy. To był duży wysiłek. Ale bardzo chciał, żeby tak było. Chciał oglądać. Chciał choć tak uczestniczyć w tym nabożeństwie. Droga krzyżowa w Koloseum rozpoczęła się od odczytania listu papieskiego. „Adoracja krzyża odsyła nas do zadania, od którego nie wolno nam się wymówić – pisał – misji, którą Święty Paweł wyraził w słowach: »W moim ciele dopełniam braki udręk Chrystusa dla dobra Jego ciała, którym jest Kościół«”. Zapewniał, że swoje cierpienie ofiarował, „aby wypełnił się plan Boży, a Jego słowo szło między ludzi”. Pisał, że patrzy na krzyż i wielbi go. „Witaj, krzyżu, jedyna nadziejo, obdarz nas cierpliwością i odwagą, i wyjednaj światu pokój!”
Siedzieliśmy z Ojcem Świętym w kaplicy – wspomina arcybiskup Mokrzycki. – I trudno było nam opanować wzruszenie. Tobyło wyznanie wiary, jakiego nie doświadczyłem. Ojciec Świętysiedział tam z rurką w tchawicy i mówił ludziom, że on wielbi tenkrzyż. I że ofiarowuje go za to, żebyśmy zrozumieli, co Pan Bóg donas mówi. Myślę, że wielu ludziom otwierały się wtedy oczy i serca.Jestem pewien. Arcybiskup wspomina, jak w pewnym momencie Papież poprosił o krzyż. Chciał nieść krzyż. Razem z Chrystusem. Dosłownie. Fizycznie. Już nie tylko w przenośni. Chwila zastanowienia, który krzyż podać – opowiada Arcybiskup. – Stanisław mówi, że najlepiej ten lekki, drewniany, który miałem w sypialni. Pobiegłem szybko schodami. Przyniosłem ten krzyż. I to ten krzyż Ojciec Święty tak bardzo tulił do policzka. Na oczach całego świata. Kiedy dzisiaj o tym myślę, widzę w tym jakąś głęboką symbolikę. Bo parę lat wcześniej pewna kobieta w Bieszczadach poprosiła męża, żeby dla niej ten krzyż wyrzeźbił. Była po wypadku, nie mogła chodzić. Chciała się modlić. Potrzebowała takiego krzyża, który nie byłby za ciężki. Mąż krzyż wyrzeźbił, a ona trzy lata później przekazała ten krzyż pielgrzymom ze wsi, którzy wybierali się do Rzymu. Oni podarowali krzyż Ojcu Świętemu.
(…)
Ojciec Święty przytulony do tego krzyża wytrwał wtedy do końca transmisji – wspomina. – Potem był bardzo zmęczony. Wykończony. Nic nie mówił. Modlił się jeszcze u siebie w sypialni. To był niezwykły dzień. Widzieliśmy, że Ojciec Święty był szczęśliwy, że przeżył tę drogę razem z wiernymi, że był z nimi, a oni z nim. Wszyscy cieszyliśmy się, że się udało.
Wielka Sobota też w domu. Pod znakiem intensywnych ćwiczeń z logopedą. Jak mówi były papieski sekretarz, niezwykle męczących dla Papieża. Ojciec Święty bardzo chciał przemówić do wiernych w Niedzielę Wielkanocą. Dlatego długoi wytrwale ćwiczył. I bardzo dobrze mu to wychodziło. Mszę WigiliiPaschalnej w Watykanie oglądał w telewizji. Razem oglądaliśmy. Na początku kardynał Ratzinger odczytał specjalne przesłanie Jana Pawła II: „Zaprawdę nadzwyczajna to noc, w której promieniejąca jasność zmartwychwstałego Chrystusa pokonuje w sposób ostateczny moc ciemności zła i śmierci i zapala w sercach wierzących nadzieję i radość. (…) Dzięki męce i zmartwychwstaniu to, co było zburzone, zostało odbudowane – przekonywał Papież – to, co się postarzało, odnawia się, wszystko zaś powraca piękniejsze niż przedtem do swej pierwotnej doskonałości”. Jan Paweł II, głosząc światu sens cierpienia Chrystusa, tłumaczył sens swojego cierpienia. Jakby chciał nas przygotować na to, co stanie się za kilka dni. W prasie zaczęły się pojawiać opinie, że Papież właśnie pisze swoją najpiękniejszą encyklikę. Cierpieniem i niemocą, która ustępuje mocy ducha i modlitwy.
Przyszła Wielka Niedziela i chwila próby – opowiada Arcybiskup. – Byliśmy pewni, że wszystko pójdzie dobrze, bowcześniej Ojciec Święty naprawdę dobrze sobie już radził. Pojawił się w oknie, żeby pobłogosławić wiernych. Podałem mu tekst, a on mówi cichutko: „Nie mam głosu”. Nie wiedziałem, co zrobić.Czekałem. A Ojciec Święty śledził tylko tekst błogosławieństwa nakartce. A potem zrobił znak krzyża. To było jego ostatnie Urbi et orbi. Milczące. Nie powiedział ani słowa. Tysiące ludzi na placuŚwiętego Piotra wiwatowały na jego cześć. Ale na wielu twarzachbyło widać smutek i łzy. Pamiętam, że kiedy kardynał Sodano odczytywał papieskie orędzie, Ojciec Święty podnosił kartki do góry,jakby chciał pokazać nam wszystkim i tym ludziom na placu, żeto są jego dla nas i dla nich słowa. Dobrze by było, żebyśmy o tychsłowach pamiętali… Jezusie, zostań z nami. Zostań z nami. Ilerazy pielgrzymi w najdalszych zakątkach świata tak właśnie wołalido Jana Pawła II – mówi z uśmiechem Arcybiskup.
Poniedziałek Wielkanocny od rana był trudny. Papież czuł się gorzej. Po raz pierwszy nie odmówił z wiernymi modlitwy maryjnej Regina coeli. Na placu Świętego Piotra tłumy czekały, aż pojawi się w oknie. Takie były plany – przyznaje Arcybiskup. – Ale Ojciec Święty czuł się źle. Prawie nic nie jadł.Bardzo wychudł. Baliśmy się o niego. Nie chcieliśmy go narażać.Nie miał siły. Radio Watykańskie czekało do ostatniej chwili. Nie wyemitowało serwisu w samo południe. Przez dłuższą chwilę puszczano muzykę, czekano na decyzję. W końcu na antenie pojawił się bez zapowiedzi program „Z archiwum Radia Watykańskiego” i usłyszeliśmy przemówienie Jana Pawła II z trzeciej audiencji generalnej, z pierwszego roku pontyfikatu.
We wtorek Ojciec Święty dużo odpoczywał. Wtorki miał wolne od pracy, choć w ten wtorek nie miało to znaczenia. Wszelkie obowiązki były zawieszone. Czuł się jakby trochęlepiej – opowiada Arcybiskup. – Na tyle dobrze, by w środę zaskoczyćwszystkich po raz ostatni. Chyba czuł, że zbliża się koniec,i chciał bez względu na wszystko pokazać się w oknie młodymludziom, którzy czuwali na placu Świętego Piotra. Audiencja byłaodwołana, ale Ojciec Święty postanowił, że w oknie się pokaże.Choć na chwilę. I pokazał się. Na pięć minut. Odczytano jego krótkie przesłanie dla młodzieży: „Moi drodzy, przyjaźń z Jezusem, naszym Odkupicielem, niech rozjaśnia zawsze wasze życie, pozostańcie zjednoczeni z Nim przez słuchanie Jego słowa i czynny udział w uczcie eucharystycznej. Bądźcie Jego wiernymi świadkami, szczególnie pośród waszych rówieśników. Wszystkim składam raz jeszcze serdecznie życzenia wielkanocne”. Pozdrawiał też Polaków. Dziękował za modlitwę i błogosławił. Potem tłum odśpiewał modlitwę „Ojcze nasz” po włosku. A Jan Paweł II kreślił znak krzyża w powietrzu. Nakreślił go kilka razy. Tłumy wiwatowały. A on jakby niechciał się z nimi rozstać – wspomina Arcybiskup. – Traktowałich jak swoich przyjaciół. Tak się do nich zwykle zwracał. Mówił: moi przyjaciele… To było ich pożegnanie. Ostatnia wspólna modlitwa. Po audiencji Ojciec Święty odprawił mszę świętą. Była to nasza ostatnia Eucharystia w kaplicy. Już w czasie tej mszy Ojciec Święty poczuł się źle. Ale ją dokończył. Wróciliśmy do sypialni i położył się do łóżka. I już z niego nie wstał. Aż do chwili śmierci.
Chwilę potem przyszedł kryzys. Lekarze powiedzieli nam wprost – mówi Arcybiskup – że jeśli Ojciec Święty nie dostanie jedzenia przez sondę, może umrzeć. Potem któryś z profesorów komentował, że gdyby tej sondy Ojcu Świętemu wtedy nie wprowadzono, byłaby to eutanazja polegająca na zaniedbaniu. Lekarze sondę założyli. Przez nos do żołądka. I takOjciec Święty dostawał pożywienie. Gotowe odżywki podawali mudoktor Buzzonetti i siostra Tobiana. Dużo odpoczywał. Dużo leżał,godzinami siedział w fotelu. Odprawiał mszę świętą w prywatnej kaplicy. Ale też na siedząco. Jego ciało odmawiało posłuszeństwa, ale umysł był ciągle jasny. Rozmawiał z nami ściszonym głosem.
W czwartek, dwa dni przed śmiercią, Papież po raz kolejny i po raz ostatni zawierzył Kościół i świat miłosierdziu Bożemu. Podyktował specjalny telegram do kardynała Macharskiego, metropolity krakowskiego, na uroczystości Miłosierdzia Bożego w Łagiewnikach. „Pragnę ponownie zawierzyć tej miłości Kościół i świat – pisał – wszystkich ludzi na całym okręgu ziemi, a także siebie samego w mojej słabości”.
Kolejny kryzys. Papież tracił oddech, miał wysoką gorączkę. Byliśmy przerażeni – wspomina Arcybiskup. – Lekarzepowiedzieli, że to wstrząs septyczny, od zakażenia drógmoczowych. I że to koniec. Nie dziś, nie jutro, to za kilka dni.Mówili, żeby jechać do szpitala, ale Ojciec Święty się nie zgodził.Nie chciał. Pragnął zostać w domu. Powiedział to Stanisławowi,a ten przekazał lekarzom wolę Ojca Świętego. Arcybiskup Mokrzycki opowiada dalej: Pada pytanie, czy lekarze mogązapewnić Ojcu Świętemu wszystko to, co miałby zapewnionew szpitalu. Mówią, że tak. Dlatego zostajemy w domu. To niebyła decyzja o przerwaniu uporczywej terapii, jak przez ostatnielata niektórzy to interpretowali. Papież miał pełną opiekęmedyczną i do końca przyjmował leki. Na początku dostał antybiotykii tlen. Oddychał za pomocą maski tlenowej. Lekarzeopanowali gorączkę i dreszcze. Antybiotyki na szczęście zaczęłydziałać. Około dwudziestej trzeciej Ojciec Święty uspokoił się,już nie walczył o każdy oddech i zaczął oddychać bez maski. Wtedy opowiadają mu, że cały świat się za niego modli. Że na placu Świętego Piotra są tłumy młodych ludzi. Papież jest pogodny, ale bardzo słaby. Lekarze mówią: stan stabilny, jednak bardzo ciężki. O dziewiętnastej siedemnaścieOjciec Święty przyjął Komunię Świętą i sakrament chorych odkardynała Mariana Jaworskiego. Był cały czas przytomny. Wymieniałnas po imieniu, kiedy podchodziliśmy do niego, by ucałowaćdłoń. Na koniec dnia były medytacje i wspólna modlitwa.Siostry śpiewały Apel jasnogórski. A Ojciec Święty, jak każdegodnia, im błogosławił.
(…)
W piątek Papież obudził się przed szóstą. Przytomny i spokojny. Już o siódmej koncelebrowaliśmy mszę świętą – wspomina arcybiskup Mokrzycki. – Ojciec Święty miał pogodnątwarz. Mimo że noc była ciężka. Serce odmawiało posłuszeństwa. Lekarze interweniowali. Nad zdrowiem Papieża czuwał jego osobisty lekarz Renato Buzzonetti. Razem z nim dwaj specjaliści od reanimacji, kardiolog, laryngolog i dwaj pielęgniarze. Ojciec Święty poprosił w pewnej chwili, żeby mu przeczytaćczternaście stacji drogi krzyżowej. Czytają mu siostry. A on słuchaw skupieniu. I modli się. Zaczynają schodzić się goście. Każdychciał się pożegnać. Wieczorem tylu młodych ludzi na placu sięmodli. Mówimy o tym Ojcu Świętemu. A on coś pokazuje. Początkowonie rozumiemy. Stanisław podpytuje. Ojciec Święty potwierdza. „Szukałem was, a teraz wy przyszliście do mnie i za to wam dziękuję”. Uśmiecha się.
W sobotę o siódmej trzydzieści rano przy łóżku Papieża odprawiają mszę świętą. Przy Janie Pawle II są dwaj sekretarze, pięć sióstr zakonnych i jego osobisty lekarz. Renato Buzzonetti powie po śmierci Papieża dziennikowi „La Repubblica”, że umierający Jan Paweł II przypominał mu Chrystusa, z tą różnicą, że Chrystus na krzyżu mógł mówić, Papieżzaś odchodził w milczeniu. Zapewnia, że wraz z kolegami uczynił wszystko, by Papieżowi pomóc. Przychodzą kolejni goście, kardynałowie z Kurii Rzymskiej. Przychodzi kardynał Ratzinger, który potem mówi, że spotkał Jana Pawła II w pełniświadomego, że podąża do Boga… Papież nalega, że chce podziękować też Francesco, który od lat sprząta jego apartament.
Dziękuje mu.
Potem święci osobiście korony dla dwóch obrazów Matki Bożej Częstochowskiej. Kardynał Jaworski koronuje nimi chwilę później obraz w kaplicy polskiej w podziemiach bazyliki Świętego Piotra. Druga para koron została przekazana na Jasną Górę, dla Matki Bożej i Pana Jezusa z wizerunku częstochowskiego. Około czternastej Ojciec Święty zaczynatracić świadomość – wspomina Arcybiskup. – Potem co jakiśczas jeszcze do nas wraca i uśmiecha się wtedy lekko. Mniej więcejo szesnastej żegnamy się z nim. Każdy po kolei podchodzi, całujejego dłoń i mówi, co chce Ojcu Świętemu na koniec powiedzieć. Japowiedziałem: „Bóg zapłać, Ojcze Święty. Proszę o błogosławieństwo”.Pobłogosławił mnie. Jego twarz promieniała. Widziałem, żetowarzyszymy w ostatniej drodze świętemu człowiekowi. Mówiłemto już kiedyś, powtórzę i teraz: Jan Paweł II był piękny, kiedy umierał.Jego twarz była piękna. Tak umierają tylko święci.
Ksiądz profesor Styczeń czytał na głos Ewangelię według świętego Jana. Zdążył doczytać do dziewiątego rozdziału, nim nastąpił koniec. Ostatnie słowa Papieża usłyszała siostra Tobiana. Przywołał ją spojrzeniem, a kiedy nachyliła się nad nim, zbliżając ucho do jego ust, powiedział: „Pozwólcie mi odejść do Pana”. Około dziewiętnastej zapadł w śpiączkę. Zapaliliśmy wtedy gromnicę i postawiliśmy w okniesypialni – wspomina Arcybiskup. – O dwudziestej odprawiliśmymszę świętą w wigilię Niedzieli Miłosierdzia Bożego. W Ewangeliijest opis, kiedy apostołom ukazuje się zmartwychwstały Chrystus. W pierwszy wieczór po Wielkanocy. I pozdrowienie: „Pokój wam!”. Wszystko pasowało. Stanisław podał Ojcu Świętemu kilkakropli krwi Chrystusa jako wiatyk. Po mszy siostry odmówiły różaniec.Płakały.
Jest dwudziesta pierwsza trzydzieści siedem. Monitor pokazuje, że serce Jana Pawła II przestało bić. DoktorBuzzonetti nachyla się nad Ojcem Świętym, a potem mówi nam:„Powrócił do domu Ojca”. Stanisław intonuje Te Deum. Dziękczynieniezamiast rozpaczy. Najpierw nie mogłem tego pojąć. Pękałomi serce. Ale szybko zrozumiałem. To była piękna chwila.Pożegnanie pięknego, świętego życia. Mieliśmy Panu Bogu za codziękować. Przy łóżku Papieża byli obaj sekretarze, kardynał Jaworski i arcybiskup Ryłko, ksiądz profesor Styczeń, ojciec Czesław Drążek, były siostry sercanki, lekarze i pielęgniarze. Była Wanda Półtawska. Był też papieski ceremoniarz ksiądz prałat Konrad Krajewski, który tak wspomina ostatnie chwile przy boku świętego Papieża:
Klęczeliśmy wokół łóżka Ojca Świętego. Papież leżał w półmroku. Dyskretne światło stojącej lampy skierowane na ścianę sprawiało, że był jednak dobrze widoczny. Kiedy wybiła godzina, o której za jakiś czas dowiedział się cały świat, nagle z klęczek podniósł się ksiądz arcybiskup Stanisław Dziwisz. Zapalił w sypialni światło i przerwał ciszę tajemnicy umierania Papieża Jana Pawła II, ciszę tajemnicy śmierci, która jest przecież integralną częścią życia. Drżącym, ale nadzwyczajnie pewnym głosem, z wyraźnym akcentem góralskim (przeciągając jedną z sylab), zaczął śpiewać: „Ciebie Boga wysławiamy, Tobie Panu wieczna chwała…”.
To było jak grom z jasnego nieba! Chyba wszyscy jednocześnie spojrzeliśmy zdziwieni na Arcybiskupa! Jednak zapalone światła i uroczysty śpiew kolejnych słów hymnu: „Ciebie wielbi ziemia cała”, uświadomiły każdemu z nas, że oto jesteśmy już w zupełne innej rzeczywistości: Jan Paweł II umarł – to znaczy żyje! Kiedy Jan Paweł II przestał chodzić i podczas celebracji był całkowicie – w dosłownym tego słowa znaczeniu – zależny od ceremoniarzy, zacząłem sobie coraz bardziej zdawać sprawę, że dotykam osoby świętej. Być może denerwowałem watykańskich spowiedników, kiedy przed każdą celebracją szedłem do spowiedzi, czując jakiś wewnętrzny nakaz i potrzebę. A celebracji bywało czasem kilka w tygodniu!
Dotykałem Papieża za życia (przez długie siedem lat), ale także wtedy kiedy jego dusza odłączyła się od ciała. W momencie śmierci pozostają po nas tylko zwłoki, czyli – jak pisze ksiądz Jan Twardowski – coś obcego, co się z człowieka „zwlekło” i co stanie się prochem. Sam człowiek wymknął się, odszedł i jest już objęty tajemnicą Bożą (Kilka myśli o cierpieniu, przemijaniu i odejściu, s. 51)…
Komentarze