Przed pięcioma laty, 12 lutego 2016, na lotnisku w Hawanie doszło do spotkania papieża Franciszka z prawosławnym patriarchą moskiewskim i całej Rusi Cyrylem. W jednej z hal portu lotniczego serdecznie się przywitali i uścisnęli, a następnie rozmawiali prawie dwie godziny.
Patriarcha Cyryl powiedział, że teraz będzie prościej. Na zakończenie obaj hierarchowie podpisali wspólne, 30-punktowe oświadczenie i wygłosili krótkie przemówienia. Po czterech godzinach pożegnali się i historyczne wydarzenie na szczycie dobiegło końca.
Spotkanie w mniejszym stopniu dotyczyło spornych zagadnień teologicznych i prawnych, które tak bardzo utrudniają dialog Rzymu z Patriarchatem Moskiewskim. Skupiono się na głównych problemach świata, takich jak pokój, sprawiedliwość i ochrona środowiska, ale także dramatyczna sytuacja chrześcijan na Bliskim Wschodzie. Ta tematyka odpowiadała Franciszkowi, dla którego w ekumenizmie dialog miłości, braterstwa i przyjaźni, jak również współpraca na rzecz bardziej sprawiedliwego świata są co najmniej równie ważne, jak fachowy dialog teologów.
Nie jesteśmy konkurentami, lecz braćmi – stwierdzili we wspólnym oświadczeniu papież i patriarcha. Ostrzegli przed groźbą nowej wojny światowej, zaapelowali do stron konfliktów na Bliskim Wschodzie, aby z dobrą wolą zasiedli do stołu rokowań, a do wspólnoty międzynarodowej – o położenie kresu terroryzmowi. Opowiedzieli się też za poszanowaniem wolności religijnej i wyrazili ubolewanie z powodu ograniczania praw chrześcijan w Europie przez agresywny sekularyzm. Po podpisaniu wspólnego dokumentu potwierdzili wolę współpracy i przywracania jedności chrześcijan.
Przełom od 2013 roku
Już w czasie Soboru Watykańskiego II, na początku 1964 roku św. Paweł VI nawiązał kontakt z ówczesnym patriarchą Konstantynopola Atenagorasem, honorowym zwierzchnikiem światowego prawosławia, a potem je rozbudowywał. Natomiast stosunki z największym Kościołem prawosławnym ciągle pozostawały trudne i napięte, a na przełomie wieków nawet zamrożone.
Przeczytaj również
-
42-letni ksiądz zginął tragicznie. Franciszek: „pozostawił wspaniałe świadectwo”
-
Franciszek oddał hołd Piusowi X, papieżowi pokoju. Był „papieżem dla wszystkich”
-
Franciszek: spadek liczby urodzeń to dramat
-
Czy abp Gänswein będzie nuncjuszem na Litwie? Zaskakujące doniesienia
-
Papież odwiedzi kraje Azji Południowo-Wschodniej. Na kiedy zaplanowano podróż?
-
Papież zrobił niespodziankę dzieciom. „Przyniosłem wam różańce”
-
Papież zwrócił się do pielgrzymów z diecezji bydgoskiej. Wspomniał o bł. bp. Michale Kozalu
-
Oto najbardziej wojownicza z cnót
-
Franciszek do księży: bądźcie jak „chusta Weroniki” dla każdego człowieka
-
Papież przyjął abp. Jędraszewskiego
-
Franciszek apeluje o natychmiastowe zawieszenie broni w Strefie Gazy. „Wojna zawsze niszczy”
-
Od Biblii do uwielbienia. Poznaj Ducha Świętego!
-
„Powstaję tylko wtedy, gdy uwalniasz mnie od grzechów”. Franciszek napisał rozważania drogi krzyżowej [tekst]
-
Franciszek uda się do więzienia dla kobiet. Odprawi tam Mszę Wieczerzy Pańskiej
-
Tango, survival, kostka Rubika i mandukacja biblijna. O czym będą warsztaty na Festiwalu Życia?
Poprawa relacji kościelnych z Moskwą znajdowała się już od dawna w agendzie prac Watykanu, przynajmniej od czasu, gdy w grudniu 1989, w trzy tygodnie po upadku muru berlińskiego, na audiencję do św. Jana Pawła II przybył po raz pierwszy szef partii komunistycznej Michaił Gorbaczow i zaprosił go do Moskwy. Ale plany takiej wizyty napotykały ciągle na „nie” Patriarchatu Moskiewskiego.
Kilkakrotnie spekulowano o spotkaniu patriarchy z papieżem w jakimś neutralnym miejscu, na przykład w Wiedniu lub w węgierskiej Pannonhalmie (1997). Wszystkie te projekty zostały jednak w ostatniej chwili odwołane. Nie nadszedł jeszcze czas na takie spotkanie – powtarzano nieustannie w Moskwie, która twierdziła, iż przede wszystkim trzeba usunąć podstawowe problemy. Do najważniejszych zaliczała działalność związanego z Rzymem Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego i rzekomy prozelityzm katolików w prawosławnej Rosji. Przełom nastąpił dość nagle. Wkrótce po objęciu urzędu przez Franciszka w 2013 r. czerwone światło przeskoczyło na żółte – powiedział wówczas watykański „minister ds. ekumenizmu” kard. Kurt Koch. Decydującym czynnikiem była odpowiedź papieża na konferencji prasowej, że jest gotów spotkać się z Cyrylem „w każdym miejscu i w każdym czasie”. „W ciągu dwóch tygodni światło zmieniło się na zielone” – dodał kardynał.
Zaplanowane już wcześniej niezależnie od siebie podróże patriarchy do Ameryki Łacińskiej i papieża do Meksyku umożliwiły spotkanie na „neutralnej” Kubie. Pięć miesięcy wcześniej Franciszek złożył trzydniową wizytę w tym kraju, a Stolica Apostolska odegrała kluczową rolę w zbliżeniu między Hawaną a Waszyngtonem. Raúl Castro chętnie podjął się roli gospodarza, tym bardziej że szczyt kościelny leżał również w interesie prezydenta Rosji W. Putina, który trzyma „opiekuńczą” rękę nad Patriarchatem. I tak 12 lutego 2016 niespodziewanie doszło do spotkania Franciszka i Cyryla.
Szczyt w Hawanie poprawił stosunki między Watykanem a rosyjskim prawosławiem. Od tamtego czasu odbywają się spotkania i wymiana kulturalna w postaci wystaw i koncertów. Odwiedzające się nawzajem grupy młodych księży poznają życie i działalność drugiego Kościoła. Od czasu pamiętnego spotkania na Kubie organizowane są spotkania delegacji wysokiego szczebla z szerokim programem rozmów.
Trwający obecnie konflikt wewnątrzprawosławny między Moskwą a Konstantynopolem z powodu Ukrainy również nadwerężył stosunki ekumeniczne. Moskwa, podobnie jak kilka innych Kościołów lokalnych, wycofała się z katolicko-prawosławnego dialogu teologicznego, ale niezależnie od tego trwają nadal kontakty dwustronne.
SPRAWDŹ: Dokładnie 8 lat temu Benedykt XVI ogłosił swoją rezygnację
ag/KAI/Stacja7
