Nasze projekty

Raport: Kościół w Polsce opiera się na kobietach

Kościół katolicki w Polsce ma zdecydowanie charakter kobiecy - dotyczy to zarówno deklarowanej wiary, uczestnictwa w praktykach religijnych, jak i zaangażowania w życie parafii i wspólnot religijnych - wynika z raportu Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego

Ten pierwszy w dziejach raport o roli kobiet w Kościele w Polsce został opracowany w oparciu o badania przeprowadzone przez Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego, pod kierunkiem ks. dra Wojciecha Sadłonia SAC, dyrektora ISKK, mgr. Roberta Stępisiewicza przy współpracy z dr Marią Rogaczewską z UW.

Siła wiary i akceptowanie nauczania Kościoła

Reklama

Religijność kobiet w Polsce wyraźnie różni się od religijności mężczyzn zarówno w natężeniu przeżywania jak i w akceptacji prawd wiary – piszą autorzy Raportu. Kobiety niemal dwukrotnie częściej niż mężczyźni deklarują się jako osoby „głęboko wierzące” (26%), częściej też deklarują wiarę w Boga (90% mężczyzn, 93% kobiet), a rzadziej ateizm (1,1%, kobiet, 5%. mężczyzn).

Co więcej, wiara Polek jest bardziej integralna, gdyż w pełniejszym wymiarze wyznają prawdy wiary. Na przykład w nagrodę po śmierci wierzy 75% kobiet, a tylko 61% mężczyzn; w bóstwo Chrystusa blisko 90%. kobiet i 81% mężczyzn, natomiast 79%. kobiet prawidłowo wskazuje liczbę sakramentów (wobec 65% mężczyzn). Kobiety mają też bardziej pogłębioną wiedzę religijną: 53% kobiet czyta publikacje religijne wobec 37% mężczyzn.

Polki w znacznie wyższym stopniu akceptują też nauczanie o etyce małżeńskiej i dotyczącej początków i końca życia. Rozwodów nie akceptuje 45% respondentek wobec 41% mężczyzn, aborcji nie akceptuje 69% wobec 59% mężczyzn.

Reklama

Wiara jest też dla Polek o wiele większą wartością – duże znaczenie ma ona dla 48% respondentek i 38% respondentów, zaś bardzo duże – odpowiednio – 43 i 30%.

Zdaniem autorów raportu największe różnice w religijności obu płci dotyczą jednak tzw. wymiaru doświadczeniowego wiary, czyli duchowo-emocjonalnego sposobu jej przeżywania. Przejawiają się one w przekonaniu, że Bóg pozwala człowiekowi doświadczać Go, że wiara daje poczucie bezpieczeństwa, a liturgia jest ważnym przeżyciem.

Reklama

Na pytanie, czy wiara może dać poczucie bezpieczeństwa, ponad 34% kobiet wobec ponad 24% mężczyzn udziela odpowiedzi, że tylko wiara, zaś 47% kobiet wobec 43% mężczyzn przyznaje, że nie tylko wiara. Aż 53% kobiet odczuwa też w swoim życiu bliskość Boga, a takie doświadczenie podziela tylko 38% mężczyzn. Podobnie dla 84% pań Eucharystia to ważne i cenne przeżycie wobec 72% panów.

Także przywiązanie do wspólnoty wiary jest większe u kobiet – dla 36% jest duże, dla 23% bardzo duże wobec 29% i 13% w płci przeciwnej.

Udział w Eucharystii i sakramenty

Z Raportu dowiadujemy się, że praktyki religijnych są domeną przede wszystkim kobiet. To one znacznie częściej deklarują się jako osoby systematycznie praktykujące – 56% wobec 37% i niemal dwukrotnie częściej modlą się codziennie (65%) – wobec 40%. Do Komunii św. również przystępują częściej – codziennie 2% wobec 0,6%; kilka razy w tygodniu – 6,7% wobec 2%; co niedzielę – 26% wobec 14%. Raz w miesiącu spowiada się 23,5% pań wobec 13% mężczyzn, zaś kilka razy do roku 48% wobec 45%.

Kobiety dominują też na niedzielnej Eucharystii i liczby te nie zmieniają się od końca lat 70., gdy ISKK zaczął badać praktyki religijne Polaków – jest ich ponad 59% w skali ogólnopolskiej.
Do interesujących wniosków prowadzi badanie liczby kobiet na Eucharystii i przystępowanie do Komunii św. w stosunku do wszystkich wiernych w diecezji. Ankiety, przeprowadzone w 2013 r. wskazują, że uczestnictwo Polek jest wysokie w diecezjach, w których praktyki religijne nie biją rekordów – w archidiecezji łódzkiej jest najwyższy procent kobiet – dominicantes – blisko 64%, w warmińskiej – 63%, w szczecińsko-kamieńskiej ponad 62% przy przeciętnej dla całej Polski – ponad 59% (Dla porównania – w diecezjach tarnowskiej i rzeszowskiej, czyli z wysoką liczbą domincantes jest ich blisko po 56%, więc stosunek obu płci jest tam „wyrównany”).

Jeszcze w większym stopniu kobiety przeważają wśród wszystkich osób, przyjmujących Komunię św. Na przeciętną liczbę 67,6% – ponad 70% w diecezji częstochowskiej to kobiety, w warmińskiej 70%, podobnie w łódzkiej. Różnica w liczbie comunicantes także nie zmienia się od 20 lat. Autorzy raportu zwracają uwagę, że nie ma zależności pomiędzy przeciętną dominicantes i comunicantes w danej diecezji a odsetkiem uczestniczek w niedzielnej Eucharystii i przyjmowaniu Komunii św. przez nie. Z tych faktów wyciągają wniosek, że religijność kobiet częściej jest oparta na ich duchowym doświadczeniu, osobistym przeżyciu Boga, zaś religijność mężczyzn jest bardziej zależna od kontekstu, czyli osadzona w pozadoświadczeniowych, np. instytucjonalnych uwarunkowaniach, obyczaju i tradycji. Tego typu uwarunkowania – zwracają uwagę Autorzy – występują przede wszystkim w diecezjach o silniejszej religijności, gdzie religijność otoczenia silniej wpływa na jednostki. „Natomiast w diecezjach, w których brakuje takiego religijnego otoczenia, motywem religijności pozostaje jedynie własne doświadczenie. Dlatego w diecezjach najmniej religijnych kobiety w znacznie większym stopniu dominują w praktykach niedzielnych nad mężczyznami” – czytamy w Raporcie.

Uczestnictwo w życiu parafii i całego Kościoła

Kobiety przeważają także w stowarzyszeniach i wspólnotach, określanych jako organizacje parafialne. W 11 tys. parafii w Polsce organizacji takich jest 60 tys. Prowadzą one różnorodną działalność, choć większość z nich ma charakter modlitewny i duchowy, ok. 12 tys. charytatywny, część z nich wiąże się z działalnością parafii – są to rady duszpasterskie czy ekonomiczne, inne mają charakter kulturalny (chóry), organizacje związane z kultem (pielgrzymki) oraz prowadzące działalnością wydawniczą. Od 1998 r. stale wzrasta liczba osób w nie zaangażowanych – od 2 mln 103 tys. w 1998 do 2 mln 671 tys. w 2013.

Wśród organizacji katolickich w Polsce jest 1038 organizacji typowo kobiecych, a należy do nich 41 tys. członkiń. Najbardziej popularne to Dziewczęca Służba Maryjna, Bielanki, matki Różańcowe (wszystko dane z 2013 r.) Najwięcej organizacji kobiecych występuje w diecezji tarnowskiej (298) oraz warszawsko-praskiej (99). najwięcej kobiet zaangażowanych w organizacjach jest w diecezji tarnowskiej (9150) i poznańskiej (8219). Średnio w Polsce 1,7% organizacji to organizacje kobiece.

Kobiety należą do niemal wszystkich (poza typowo męskimi) wspólnot parafialnych. W 2013 zdecydowaną większość z ponad 2,5 mln członków organizacji parafialnych – aż 69%, czyli 1 mln 843 tys. – to kobiety. Średnio do parafialnej wspólnoty należy ok. 50 osób, a 35 z nich to kobiety.

Więcej zakonnic niż zakonników

Autorzy raportu przypominają też, że choć liczba zakonnic w Polsce systematycznie spada – jest ich nadal kilkakrotnie więcej niż zakonników. W 2012 było 21 214 zakonnic i 8 983 zakonników. Pracują w parafiach i kuriach diecezjalnych, prowadzą domy samotnej matki, domy dziecka, przedszkola, są katechetkami, pielęgniarkami, opiekują się seniorami.

„Znany socjolog amerykański Rodney Stark napisał w 1995 r., że kobiety w pierwotnym Kościele odgrywały istotniejszą rolę niż dzisiaj. Nie posiadamy danych statystycznych z pierwszych wieków chrześcijaństwa. Nie ulega jednak wątpliwości, że dzisiaj Kościół katolicki w Polsce rozumiany jako wspólnota osób wierzących ma zdecydowanie charakter kobiecy” – podsumowują wyniki badań autorzy Raportu.


Alina Petrowa-Wasilewicz / Warszawa

Dołącz do naszych darczyńców. Wesprzyj nas!

Reklama

SKLEP DOBROCI

Reklama

PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ

WIARA I MODLITWA
Wspieraj nas - złóż darowiznę