Nasze projekty

To czyńcie na moją pamiątkę

Kapłaństwo jest sakramentem ustanowionym przez Chrystusa w Wieczerniku, gdzie odbyła się pierwsza Msza. On polecił Apostołom: „To czyńcie na Moją pamiątkę”. Od Niego pochodzi sukcesja apostolska, przekazana uczniom i kolejnym wybranym.

Reklama
To czyńcie na moją pamiątkę
Melchizedek ofiarowujący Abrahamowi chleb i wino

Na początku… było kapłaństwo powszechne

 

Kapłan to przede wszystkim osoba odpowiedzialna za ofiary, różne formy kultu oraz kontakt z Bogiem. Z Księgi Rodzaju wiemy, że ofiary składali Kain i Abel (Rdz 4, 3), Noe (Rdz 8, 20) czy patriarchowie (Rdz 12, 8; 15, 8-17; 22, 1-13; 26, 25; 33, 20). Rolę kapłana spełniali ojcowie rodzin, starcy i liderzy plemion. Bóg mówi Izraelitom: „wy mi będziecie królestwem kapłanów i ludem świętym” (Wj 19, 6). Kapłaństwo „urzędowe” nie było znane.

Reklama

 

Wciąż nierozwiązaną zagadkę stanowi bardzo tajemnicza postać Melchizedeka, króla Szalemu (dzisiejszej Jerozolimy), który stanął na drodze Abrama, jeszcze zanim ten stał się Abrahamem. Autor biblijny nazywa go kapłanem Boga Najwyższego (Rdz 14, 18). Melchizedek stał się typem Chrystusa, a jego ofiara z chleba i wina – typem Eucharystii, Najświętszej Ofiary. Zapowiedź mesjańskiego psalmu 110 – „Tyś jest kapłanem na wieki na wzór Melchizedeka”  – wypełniła się właśnie w Chrystusie, wiecznym Kapłanie.

Kapłańskie pokolenie

Reklama

 

Sytuacja zmieniła się dopiero za czasów Mojżesza. Sam wyzwoliciel Żydów z egipskiej niewoli stanowi przykład wyjątkowego pośrednictwa między Bogiem i ludem. Ustanowił urzędowym kapłanem Aarona i zapowiedział, że to kapłaństwo pełnić będą mogli mężczyźni z pokolenia jego syna, Lewiego (Wj 32, 25 – 29; Kpł 8).

 

Reklama

Kapłaństwo stało się rodzinnym przywilejem, przechodziło z ojca na syna. Ale nie na każdego syna. Przede wszystkim kapłani musieli być zdrowi: „Dalej Pan powiedział do Mojżesza: "Tak mów do Aarona: Ktokolwiek z potomków twoich według ich przyszłych pokoleń będzie miał jakąś skazę, nie będzie mógł się zbliżyć, aby ofiarować pokarm swego Boga. Żaden człowiek, który ma skazę, nie może się zbliżać – ani niewidomy, ani chromy, ani mający zniekształconą twarz, ani kaleka, ani ten, który ma złamaną nogę albo rękę, ani garbaty, ani niedorozwinięty, ani ten, kto ma bielmo na oku, ani chory na świerzb, ani okryty liszajami, ani ten, kto ma zgniecione jądra. Żaden z potomków kapłana Aarona, mający jakąś skazę, nie będzie się zbliżał, aby złożyć spalaną ofiarę Panu” (Kpł 21, 16-21).

 

Kapłani musieli też uważać, by nie stali się nieczyści rytualnie, np. przed dotknięcie zmarłego (Kpł 21, 11) czy ślub z prostytutką lub niewiastą nie będącą dziewicą. Nawet jeśli córka kapłana została prostytutką, zaciągała na ojca nieczystość (Kpł 21, 1-9).

 

Kapłanem nie stawało się też automatycznie – miała miejsce swego rodzaju liturgiczna konsekracja (Kpł 8, 1-36). W IV wieku przed Chrystusem do tych obrzędów doszło namaszczenie olejem, zarezerwowane dotychczas dla ustanawiania królów.

 

To czyńcie na moją pamiątkę

Po co żydom kapłani?

 

Aaron i jego potomkowie będący kapłanami mieli przejąć kultyczne obowiązki Mojżesza. Do ich obowiązków należało przede wszystkim składanie ofiar. Poza tym ważnym aspektem ich działalności było pośredniczenie w składaniu ofiar (krwawych, pokarmowych i kadzielnych), strzeżenie Arki Przymierza, przewodzenie ceremoniom liturgicznym, błogosławienie, troska o świątynię (wcześniej – Namiot Spotkania). Ich zadania świątynne szczegółowo opisane są w Księdze Kapłańskiej (1-7; 24, 5-9; 24, 3; 9, 22). Oprócz czynności związanych z kultem, wyjaśniali Pisma i Prawo (Ml 2, 7-9; Kpł 10, 11; Ez 22, 26; Oz 4, 5 i in.). Kapłani namaszczali też króla i oczyszczali rytualnie nieczystych (1 Krl 1, 39; 2 Krl 11, 12; Kpł 14; 12, 6). Przeprowadzali „sąd Boży” (Lb 5, 11-31). Najwyższy kapłan raz w roku w świątyni mógł wypowiedzieć imię Boga – Jahwe.

 

W Nowym Testamencie kapłanów nie darzy się zbyt dużą sympatią – w czasach Pana Jezusa, podczas rzymskiej okupacji, byli oni zaangażowani politycznie. Nie wszyscy pochodzili też z rodu Aarona – głównie byli ustanawiani przez ziemskich władców.

 

Dla żydów, którzy nie przyjęli Chrystusa i jego nauki, ostateczny koniec kapłaństwa nastąpił z chwilą zburzenia świątyni Jerozolimskiej w roku 70. W tej sytuacji i opozycji do chrześcijan, stanowiących duchową kontynuację Izraela (Gal 3, 28), powstała nowa religia – znany dziś judaizm.

 

To czyńcie na moją pamiątkę

Jezus jedynym Kapłanem

 

Przyjście Chrystusa na świat radykalnie zmieniło sytuację. Świątynia w Jerozolimie, do tej pory najświętsze i najważniejsze miejsce religijne, miejsce „przechowujące” realną obecność Boga, traci swoją wartość. Jezus mówi o sobie: „Tu jest coś więcej niż świątynia” (Mt 12, 6). Kapłaństwo i ofiary Starego Przymierza były tylko typami, zapowiedziami Chrystusa. Jezus stawia swoje nauczanie nad nauczaniem i prawem Mojżesza (Mt 5, 17nn), a swoją ofiarę nazywa Nowym Przymierzem (Łk 22, 20). Pan Jezus osobiście wchodzi w rolę centralnego miejsca kultu (J 2, 21). Nie ma już miejsca na dotychczasowe ofiary świątynne, bo Jezus przyszedł złożyć ofiarę doskonałą, wszystko wypełniającą i wystarczającą. Jedyną i już niepowtarzalną. On sam jest ofiarnikiem i ofiarą (Mk 10, 45; 14, 24; 1Tm 2, 5-6). Teologię Chrystusowego kapłaństwa i ofiary rozwinął autor Listu do Hebrajczyków.

Kapłaństwo w Kościele

 

Kościół to mistyczne Ciało Chrystusa (Kol 1, 24), więc wszyscy ochrzczeni, wszczepieni w to Ciało, są jak Chrystus królami, prorokami i kapłanami (1 P 2, 4-10; KKK 1546).

 

Skoro, jak powiedzieliśmy, Jezus Chrystus jest jedynym Kapłanem i złożył jedyną, wystarczającą i niepowtarzalną ofiarę (Hbr 9), skąd w Kościele kapłaństwo urzędowe i składana codziennie Najświętsza Ofiara? Oczywiście nie ma tu żadnej sprzeczności. Kapłaństwo urzędowe to wyjątkowy rodzaj uczestniczenia w jedynym kapłaństwie Chrystusa, a Najświętsza Ofiara – Msza święta – jest uobecnieniem (a nie – powtórzeniem!) doskonałej ofiary Chrystusa na krzyżu.

 

„Kapłaństwo zaś powszechne wiernych i kapłaństwo urzędowe, czyli hierarchiczne, choć różnią się istotą a nie stopniem tylko, są sobie jednak wzajemnie przyporządkowane, jedno i drugie bowiem we właściwy sobie sposób uczestniczy w jednym kapłaństwie Chrystusowym. Kapłan urzędowy mianowicie, dzięki władzy świętej, jaką się cieszy, kształci lud kapłański i kieruje nim, sprawuje w zastępstwie Chrystusa (in persona Christi) Ofiarę eucharystyczną i składa ją Bogu w imieniu całego ludu, wierni zaś na mocy swego królewskiego kapłaństwa współdziałają w ofiarowaniu Eucharystii, pełnią też to kapłaństwo przez przyjmowanie sakramentów, modlitwę i dziękczynienie, świadectwo życia świątobliwego, zaparcie się siebie i czynną miłość” (Lumen Gentium 10).

 

To czyńcie na moją pamiątkę

Kapłaństwo urzędowe jest sakramentem ustanowionym przez Chrystusa w Wieczerniku, gdzie odbyła się pierwsza Msza. On polecił Apostołom: „To czyńcie na Moją pamiątkę” (1 Kor 11, 23-24). Od Niego pochodzi sukcesja apostolska, przekazana uczniom i kolejnym wybranym. Przekazywana jest przez nałożenie rąk (1 Tm 4, 14; 2 Tm 1, 6). Jest jeden sakrament święceń, jednak w trzech stopniach (episkopat, prezbiterat, diakonat). Są one (szczególnie w połączeniu z „niższymi święceniami” obecnymi w tradycyjnych rytach) odbiciem posług kapłanów starotestamentalnych (1 Krn 9, 10-13; 24, 7-18; Ne 12, 1-7.12-21). Szafarzem sakramentu jest biskup, chociaż niektórzy teologowie rozważają też wyjątkowo inne możliwości (http://www.liturgia.pl/artykuly/Szafarz-sakramentu-swiecen-kaplanskich-czy-ksiadz-moze-zrobic-ksiedza.html).


Dawid Gospodarek – sekretarz redakcji miesięcznika „List” i redaktor „Biblia krok po kroku”.


 


Fragment modlitwy końcowej z obrzędu święceń prezbiteriatu:

 

Przyjmij dary ludu świętego,

które mają być ofiarowane Bogu.

Rozważaj, co będziesz czynić,

naśladuj to, czego będziesz dokonywać,

i prowadź życie zgodne z tajemnicą Pańskiego krzyża.

 


Bibliografia:

 

1. Bp. Kazimierz Romaniuk, "Sakramentologia biblijna", Warszawa 1994.

2. O. A. Jankowski OSB, ks. K. Romaniuk, "Kapłaństwo w Piśmie świętym Nowego Testamentu", Katowice 1972.

3. Ks. Tomasz Jelonek, "Biblijna teologia kapłaństwa", Kraków 2006.

Reklama

Dołącz do naszych darczyńców. Wesprzyj nas!

Najciekawsze artykuły

co tydzień w Twojej skrzynce mailowej

Raz w tygodniu otrzymasz przegląd najważniejszych artykułów ze Stacji7

SKLEP DOBROCI

Reklama

PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ

PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ
WIARA I MODLITWA
Wspieraj nas - złóż darowiznę