Milcząca obecność

 Watykan dwóch papieży stał się już codziennością. Do tej koabitacji przyzwyczaili się nie tylko mieszkańcy i pracownicy tego najmniejszego państwa świata, ale i służby porządkowe. Początkowo żandarmi, pilnujący bezpieczeństwa w Ogrodach Watykańskich, gdzie leży klasztor w którym zamieszkał emerytowany Papież, próbowali dyskretnie ograniczać dostęp do tego miejsca. Grupy zwiedzające ogrody kierowane były tak, by nie przechodzić obok klasztoru. Pilnie baczono na skierowane w tamtą stronę teleobiektywy…

Nie wiem, czy z czasem uwaga stróżów prawa osłabła, czy też nowy mieszkaniec okazał się niekłopotliwy, przywrócono bowiem pełną swobodę w zwiedzaniu papieskich ogrodów. Przy odrobinie szczęścia za wysokim parkanem otaczającym niewielki przyklasztorny ogródek można dostrzec pochyloną postać Benedykta XVI, a w oknach rezydencji którąś z czterech Memores Domi, czyli pań troszczących się o dom Papieża seniora. Popołudniami, gdy Ogrody Watykańskie są niedostępne dla zwiedzających, z okien papieskiej rezydencji dobiegają dźwięki fortepianu… 

 Sam Benedykt rzadko wychodzi. Zdarza mu się spacerować przy Grocie Matki Bożej z Lourdes, gdzie jeszcze za czasów swego pontyfikatu chętnie odmawiał różaniec. Tak jak wówczas, tak i obecnie towarzyszy mu abp Georg Gänswein. On też jest swoistym pomostem łączącym dwóch papieży mieszkających w Watykanie. Wciąż jest osobistym sekretarzem Josepha Ratzingera, pracuje zarazem przy boku Franciszka, jako Prefekt Domu Papieskiego. Jak mówi, relacje z obu papieżami ma doskonałe.

Osoby bliskie Benedyktowi XVI podkreślają, że choć watykański klasztor opuściły siostry klauzurowe, to wciąż, tak jak pragnął tego w swym pierwotnym zamyśle Jan Paweł II, jest on miejscem żarliwej modlitwy w intencjach Papieża i Kościoła. Franciszek swemu poprzednikowi polecił już wiele ważnych próśb, od modlitwy w intencji swej posługi poczynając. O Benedykcie mówi się wręcz, że stał się eremitą przeplatającym długie godziny w kaplicy z lekturą w prywatnej bibliotece, gdzie przetransportowano tysiące książek gromadzonych przez niego przez lata. Mam wrażenie, że ten modlitewny wymiar posługi Benedykta przez osiem lat jego posługi nam trochę umykał. Być może się mylę? 

 I jeszcze jeden wymiar aktualnej obecności. Benedykt XVI śledzi w telewizji uroczystości z udziałem Franciszka. Tak było chociażby z inauguracją pontyfikatu, papieską wizytą na Lampedusie, czy Światowymi Dniami Młodzieży w Rio de Janeiro. Papież przed wylotem prosił swego poprzednika, by był z nim swą modlitwą.

„A jak z rządzeniem Kościoła?” – to pytanie stawiało sobie wielu. Pierwsze miesiące potwierdziły bez wątpienia opinię emerytowanego teologa Domu Papieskiego, iż znany ze swej ogromnej dyskrecji i powściągliwości Benedykt XVI nie będzie próbował z tylnego siedzenia zarządzać Watykanem.  „On jako człowiek nie jest po prostu zdolny do takich działań. Tego jestem pewien” – mówił kard. Georges Cottier tuż po rezygnacji Benedykta XVI. Słowa te okazały się prorocze. Odkąd Papież emeryt pożegnał się z nami na balkonie letniej rezydencji w Castel Gandolfo nie usłyszeliśmy z jego ust ani jednego słowa. Jest tylko milcząca obecność i modlitwa. 

 Muszę przyznać, że z ogromnym wzruszeniem przyjęłam wiadomość, iż Franciszek poprosił Benedykta XVI, by wraz z nim odsłonił i poświęcił pomnik Michała Archanioła, który wzniesiono przed siedzibą Gubernatoratu Państwa Watykańskiego.

Był 7 lipca. Po raz pierwszy od 2 maja gdy zamieszkał w klasztorze Mater Ecclesiae w Watykanie, Benedykt XVI pojawił się publicznie na jakiejkolwiek uroczystości. Dwa krzesła, dwa klęczniki, dwie postaci w bieli.  Franciszek tłumaczył wówczas co oznacza imię owego pierwszego z aniołów: „Któż jak Bóg”. Wskazał, że wyraża ono prymat Boga w naszym życiu, Jego transcendencję i moc. Nic dodać nic ująć. Jakby ilustracja papieskiej decyzji o rezygnacji powziętej po godzinach i godzinach trwania przed Bogiem na modlitwie. I myślę, że wcale nie trzeba z Benedykta XVI na siłę robić mistyka, któremu Bóg mówi: „Chcę byś zrobił tak a tak”, o czym za przyczyną jednego z anonimowych papieskich gości się ostatnio niby dowiedzieliśmy. Niemniej Boga to on słuchał jak mało kto. Nie bez przyczyny wyznał w dniu rezygnacji: „Rozważywszy po wielokroć rzecz w sumieniu przed Bogiem, zyskałem pewność, że z powodu podeszłego wieku moje siły nie są już wystarczające, aby w sposób należyty sprawować posługę Piotrową”. 

 Odkąd Benedykt XVI zamieszkał w klasztorze tylko raz (przynajmniej oficjalnie) wyjechał poza Watykan. Wybrał się na wycieczkę do papieskiej rezydencji w Castel Gandolfo. Odmawiając różaniec spacerował po tamtejszym ogrodzie z pięknym widokiem na góry i jezioro Albano, a następnie wysłuchał przygotowanego na jego cześć krótkiego koncertu fortepianowego. Na noc wrócił do swej watykańskiej rezydencji.

Można się zapytać, czy Benedykt XVI jest więźniem Watykanu? Czy nie mógł zamieszkać gdzieś w swojej ukochanej Bawarii? Wcale nie wykluczam, że kiedyś być może się tak stanie. Gdy przed kilkoma tygodniami odwiedził go w Watykanie niemiecki biskup Wilhelm Schraml rozmawiali m.in. o emeryturze. Hierarcha ujawnił, że Benedykt XVI z tęsknotą wspominał swoje rodzinne strony i zazdrościł mu, że może resztę życia spędzić w domu sąsiadującym z sanktuarium w Altötting. Miał wręcz powiedzieć: „Chętnie bym się z tobą zamienił”. Niemniej w pierwszych miesiącach po rezygnacji nie wyobrażam sobie dla Benedykta XVI bardziej spokojnego i bezpiecznego miejsca (z dala od ciekawskich, gapiów i rządnych sensacji dziennikarzy) niż watykański klasztor.  

 I jeszcze jedno. Patrząc na upływający czas, który oswoił nas z myślą o istnieniu dwóch papieży oraz ze względu na niezwykłą wrażliwość i ogromne człowieczeństwo Franciszka, a zarazem na moc wiary Benedykta i jego niezmierzoną ufność Bogu myślę, że czeka nas jeszcze wiele niespodzianek. Być może jedną z nich będzie Papież Franciszek celebrujący wspólnie z Benedyktem XVI liturgię, podczas której świętymi zostaną ogłoszeni Jan Paweł II i Jan XXIII. Dzień czterech papieży? Kto wie. Ja osobiście bym tego chciała :)

Następnym razem o codzienności  Papieża Franciszka i nowej encyklice, której tematem będzie UBÓSTWO.