Nasze projekty

O śpiewie w kościele słów kilka

Pod koniec października Komisja Episkopatu Polski wydała nową instrukcję o muzyce kościelnej. Nie milknie echo wskazań, które zawarli w niej biskupi. Co tak naprawdę zmieniła instrukcja i co istotnego w sobie zawiera?

Reklama

Na początku powiedzmy sobie jasno, że instrukcje umieszczone w tym dokumencie nie są niczym rewolucyjnym, w ogromnej części powtarza on bowiem informacje z Instrukcji opublikowanej przez KEP w 1979 roku. Podobnie jak wtedy, także i dziś pojawiły się w Kościele trendy muzyczne, które wskazały na potrzebę przypomnienia i odświeżenia przepisów dotyczących muzyki.

Przyjrzyjmy się kilku najważniejszym tematom poruszonych w instrukcji.

Rodzaje muzyki

Reklama

Na początek warto rozróżnić 4 rodzaje muzyki.

  • Muzyka religijna – tematyką i inspiracjami dotyczy ogólnie Pana Boga, Jego objawienia, wspólnoty wierzących (mowa tu także o muzyce świeckiej)
  • Muzyka kościelna – pochodzi z chrześcijańskiego kręgu kulturowego i jest związana z życiem wspólnot wyznaniowych (np. gospel).
  • Muzyka sakralna – to kompozycje przeznaczone do użytku kościelnego (piosenki i pieśni katolickie).
  • Muzyka liturgiczna – to kompozycje stworzone zgodnie z przepisami, które współtworzą święte obrzędy; wokalne, instrumentalne i wokalno-instrumentalne

Jak łatwo zauważyć – podczas Mszy Świętej powinno się wykonywać jedynie muzykę liturgiczną Liturgia domaga się muzyki, która nie jest jej “oprawą”, ale bardzo ważnym elementem. Nie tylko przygotowuje miejsce dla świętych obrzędów, ale jest ich integralną częścią. Celem muzyki liturgicznej jest chwała Boża i uświęcenie wiernych oraz budowanie wspólnoty wierzących, choć oczywiście udział w Liturgii nie ogranicza się tylko do wspólnego śpiewania, bo formą uczestnictwa w niej jest również słuchanie jak i zachowanie “świętego milczenia”.

Śpiew liturgiczny zawiera w sobie prawdy objawione w postaci tekstu. Od czasów apostolskich był traktowany jako dar Ducha. Nadaje godności czynnościom liturgicznym. Ma pierwszeństwo nad akompaniamentem, który ma jedynie pomagać w jego podtrzymaniu – gra instrumentalna ma za zadanie służyć śpiewowi. Najważniejszym śpiewem Kościoła jest w dalszym ciągu chorał gregoriański, który jest własnym śpiewem liturgii rzymskiej.

Reklama

Co zatem można śpiewać na Mszy?

Podczas Mszy Świętej wykonuje się jedynie muzykę liturgiczną – składa się na nią tekst i melodia. Teksty czerpane być powinny przede wszystkim z Pisma Świętego i źródeł liturgicznych (np. z antyfon). Razem z muzyką towarzyszą tajemnicy Mszy Świętej, pomagają lepiej zrozumieć poszczególne jej części oraz okres liturgiczny.

Reklama

Kościół jest otwarty na różne rodzaje sztuki, muszą jednak one spełniać kilka wymogów. Po ich spełnieniu odpowiedni organ dopuszcza je do służby Bożej. Po pierwsze muzyka liturgiczna ma być zawsze nakierowana na świętość kultu. Po drugie powinna odpowiadać świętości miejsca, godności obrzędów liturgicznych i pobożności wiernych. Muzyka liturgiczna nie może być muzyką świecką.

Pieśni liturgiczne można znaleźć w zatwierdzonych przez władze kościelne śpiewnikach, np. „Śpiewnik kościelny” ks. Jana Siedleckiego (wydanie XLI), który został przyjęty jako ogólnopolski śpiewnik liturgiczny. Śpiewnikiem liturgicznym jest również „Exsultate Deo” – znajdują się w nim jednak również piosenki oznaczone jako „Na zakończenie/po liturgii”.

Instrumenty

Zaczynając od podstaw:najważniejszym instrumentem w Kościele łacińskim od wieków są organy piszczałkowe. Nie mogą być one zastępowane keyboardami bądź innymi „klawiszami” – ich zastosowanie może mieć jedynie charakter tymczasowy, zanim w kościele pojawią się właściwe organy.

Podczas Mszy Świętej można stosować jednak również inne instrumenty, ale należy wziąć pod uwagę, że nie każdy instrument jest godny tego przeznaczenia. Kilka instrumentów KEP podaje wprost jako nieodpowiednie dla muzyki liturgicznej: „Nie wolno używać w liturgii instrumentów przeznaczonych do wykonywania muzyki świeckiej (np. gitara elektryczna, perkusja, fortepian, syntezator).” W tym miejscu instrukcja zwraca również uwagę na częstą pokusę ulegania trendom niewłaściwym miejscom świętym, które często tłumaczy się tzw. “racjami duszpasterskimi”.

Co ważne, a o czym często się zapomina – muzyka wykonywana podczas liturgii może być wykonywana jedynie „na żywo”, niedopuszczalne jest jej odtwarzanie, stosowanie „elektronicznych organistów” itd. Poza celebracją może być stosowana z umiarem, aby nie „zagłuszyć” sacrum.

Dzieci na I Komunii nie będą śpiewać nudnych pieśni liturgicznych

Biskupi poruszyli w Instrukcji także temat śpiewów na Mszy z Pierwszą Komunią Świętaą. Podczas niej powinno się uwzględniać umiejętności dzieci, które są na uroczystości, ale nie może to usprawiedliwiać wprowadzania do liturgii piosenek religijnych.

Ale na ślubie powinny być piosenki o miłości

Podczas celebracji liturgii sakramentu małżeństwa nie można wprowadzać czegoś niezgodnego z kultem pod płaszczem podnoszenia okazałości wydarzenia. Wierni nie mogą być wyłączeni z czynnego uczestnictwa w śpiewie, a dobór repertuaru musi odpowiadać charakterowi świętych czynności. Dziś nietrudno znaleźć zespół oferujący “oprawę muzyczną ślubów”. Przypomnijmy więc za biskupami: śpiew w Liturgii to jego integralna część, nie “oprawa”.

Koncerty w kościele

Kościół od chwili jego konsekracji lub poświęcenia jest miejscem świętym – także wówczas, gdy nie odbywają się w nim obrzędy liturgiczne. Koncerty, które odbywają się w kościołach nie mogą służyć jedynie rozrywce. Przy organizacji takich koncertów trzeba więc zwrócić uwagę na poprawność teologiczną śpiewów i na to, aby nie promować muzyki świeckiej – nie jest to odpowiednie ku temu miejsce.

Podczas koncertu artyści nie mogą występować w prezbiterium, a Najświętszy Sakrament powinien być umieszczony w odrębnej kaplicy bądź stosownym miejscu. Komentarze towarzyszące koncertowi nie mogą być wykonywane z ambony.

Warto przy takich okazjach przypominać piosenki i pieśni, które w ciągu lat utraciły miejsce w liturgii, a niosą ze sobą wartość artystyczna i duszpasterską.

Decyzję o tym, czy w danym kościele może odbyć się planowany koncert podejmuje biskup diecezjalny, nie dotyczy to jednak koncertów wykonywanych przez chóry, schole parafialne i organistów.

Nie wolno jednak zapominać o celu muzyki religijnej, która ma kierować serca słuchaczy do Boga. W czasie koncertów to nie muzycy i wykonawcy mają być najważniejsi.

Reklama

Dołącz do naszych darczyńców. Wesprzyj nas!

Najciekawsze artykuły

co tydzień w Twojej skrzynce mailowej

Raz w tygodniu otrzymasz przegląd najważniejszych artykułów ze Stacji7

SKLEP DOBROCI

Reklama

PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ

PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ
WIARA I MODLITWA
Wspieraj nas - złóż darowiznę