Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego

PUNKT WYJŚCIA

---

NIEDZIELA ZMARTWYCHWSTANIA • Rozpoczyna się okres wielkanocny • KOLOR SZAT: biały • KOLEKTA: Będziemy się modlić, abyśmy pojęli naukę płynącą z męki Chrystusa i zasłużyli na udział w Jego zmartwychwstaniu • Okres wielkanocny charakteryzuje się tym, że pierwsze czytanie nie pochodzi, tak jak zwykle, ze Starego Testamentu, lecz z Dziejów Apostolskich • CZYTANIA: Dzieje Apostolskie 10, 34a. 37–43 • Psalm 118 • List do Kolosan 3, 1–4 albo Pierwszy List do Koryntian 5, 6b–8 • Ewangelia wg św. Jana 20, 1–9

CHMURA SŁOWA

---

Zaktualizowana i rozszerzona treść poniższej analizy znajduje się w książce “Jutro Święto” dostępnej TUTAJ oraz w wersji EBOOK.

---

(Dz 10, 34a. 37–43)

Czytanie z Dziejów Apostolskich

Gdy Piotr przybył do domu setnika Korneliusza w Cezarei, przemówił w dłuższym wywodzie: «Wiecie, co się działo w całej Judei, począwszy od Galilei, po chrzcie, który głosił Jan. Znacie sprawę Jezusa z Nazaretu, którego Bóg namaścił Duchem Świętym i mocą. Dlatego że Bóg był z Nim, przeszedł On, dobrze czyniąc i uzdrawiając wszystkich, którzy byli pod władzą diabła.

A my jesteśmy świadkami wszystkiego, co zdziałał w ziemi żydowskiej i w Jeruzalem. Jego to zabili, zawiesiwszy na drzewie. Bóg wskrzesił Go trzeciego dnia i pozwolił Mu ukazać się nie całemu ludowi, ale nam, wybranym uprzednio przez Boga na świadków, którzy z Nim jedliśmy i piliśmy po Jego zmartwychwstaniu.

On nam rozkazał ogłosić ludowi i dać świadectwo, że Bóg ustanowił Go sędzią żywych i umarłych. Wszyscy prorocy świadczą o tym, że każdy, kto w Niego wierzy, przez Jego imię otrzymuje odpuszczenie grzechów».

Oto Słowo Boże.

•

PIERWSZE CZYTANIE

Świadectwo • Dz 10, 34a. 37–43

Piotr jest „dowodem” na zmartwychwstanie Jezusa. Jadł i pił z Nim po Jego śmierci. Mówi o tym w domu Korneliusza.

KSIĘGA: Dzieje Apostolskie • AUTOR: Łukasz • CZAS POWSTANIA: ok. 80–85 r. • KATEGORIA: mowa

---

LEKTURA NA WIELKANOC • W czasie całego okresu wielkanocnego w pierwszym czytaniu będziemy słuchać fragmentów Dziejów Apostolskich. Dlaczego? Ponieważ opisują rozwój młodego Kościoła, który rodzi się ze śmierci i zmartwychwstania Chrystusa oraz z zesłania Ducha Świętego • To druga księga autorstwa św. Łukasza, kontynuacja jego Ewangelii. Pierwszych dwanaście rozdziałów jest poświęconych historii Kościoła w Jerozolimie oraz misji Piotra. Od rozdziału 13 uwaga Łukasza skupia się na św. Pawle, który staje się ewangelizatorem świata pogańskiego.

POWOŁANIE KORNELIUSZA • Mowa św. Piotra, którą usłyszymy w pierwszym czytaniu, nastąpiła po bardzo ciekawym zdarzeniu nazwanym „Powołaniem setnika Korneliusza” (patrz: Dz 10). Dzięki temu zdarzeniu zrozumiano, że chrześcijanami mogą być również poganie, nie tylko Żydzi • Korneliusz był „bojącym się Boga”, tzn. poganinem, który jednak uznawał wiarę w Boga Żydów i prowadził życie religijne. W tamtych czasach poganie nierzadko nawracali się na judaizm lub stawali się jego sympatykami. Mimo to pozostawali oni, jak Korneliusz, poganami. Oznaczało to, że Żydom nie wolno było traktować ich jak swoich • Korneliusz ujrzał w widzeniu Anioła Pańskiego, a ten nakazał mu sprowadzić z Jafy Szymona Piotra. Istotnie, Piotr przebywał wówczas w Jafie, trwał na modlitwie i również miał widzenie: z nieba opadało płótno pełne zwierząt, płazów i ptaków. Zabijaj i jedz! – usłyszał. Gdy się sprzeciwił (Prawo bowiem zakazywało jeść to, co skażone i nieczyste, a takimi były wymieniane zwierzęta), głos z nieba orzekł: Nie nazywaj nieczystym tego, co Bóg oczyścił. Chwilę później pojawili się posłańcy Korneliusza. Piotr przybył do domu Korneliusza i rozpoczął swój pobyt od słów: Bóg mi pokazał, że nie wolno żadnego człowieka uważać za skażonego bądź nieczystego. To wydarzenie wprowadziło chrześcijaństwo na tory nieznane religii żydowskiej: wspólnoty wiary nie określały już więzy krwi, lecz własny wybór.

KERYGMAT PIOTRA • Usłyszymy fragment mowy Piotra wypowiedziany po spotkaniu z Korneliuszem. Nie cały, lecz ten, w którym Piotr opowiada o Jezusie Chrystusie • Mowa ta nazywa się kerygmatem. Rozpoczyna się od wzmianki o Jezusie historycznym, namaszczonym Duchem i mocą, działającym cuda i uzdrawiającym. Opowiada o Jego śmierci na Krzyżu, a potem o zmartwychwstaniu • Zwróćmy uwagę na zdanie, dla którego tego fragmentu słuchamy w Niedzielę Zmartwychwstania: osobiste świadectwo Piotra, że spotkał Jezusa po Jego śmierci na krzyżu. Oznacza to, że Jezus żyje, zmartwychwstał.

NAJWAŻNIEJSZE CYTATY

---

Jedliśmy z Nim i piliśmy po Jego zmartwychwstaniu

Bóg pozwolił Mu ukazać się […] nam, wybranym uprzednio przez Boga na świadków

BIBLIJNY INSIDER

---

• Kerygmat Piotra • Kerygmat wygłoszony w domu Korneliusza dzieli się wyraźnie na dwie części • Pierwsza to świadectwo o ziemskim życiu Jezusa, Bożego męża namaszczonego Duchem i mocą, uzdrowiciela, zbawcy słabych i zniewolonych. To obraz, który przemawia do Korneliusza. Jako żołnierz i Rzymianin czuje szacunek i podziw dla władzy Jezusa, której z pokorą się podporządkuje. Równocześnie jako wrażliwy i poszukujący człowiek widzi w Jezusie przyjaciela i dobroczyńcę ludzkości, docenia jego ogromne serce wobec drugiego (euergetes – „dobrze czyniący” – to przydomek helleńskich władców).

• Tajemnica Krzyża • Piotr krótko i enigmatycznie opisuje śmierć na krzyżu. Nie pozostawia wątpliwości – Jezus został zamordowany przez ukrzyżowanie. Piotr nie wskazuje oprawców. „Zamordowali” obejmuje zarówno Żydów, jak i pogan, w tym Rzymian. Krzyż był zgorszeniem dla pogan i Żydów. W kerygmacie Piotra widać szacunek dla tej tajemnicy, którą pierwsi chrześcijanie czytają i rozumieją tylko w świetle Zmartwychwstania.

• Historia Boga i jego dzieci • Tu narracja na temat Jezusa ziemskiego, męża Bożego i wielkiego cudotwórcy urywa się, ustępując miejsca historii Zmartwychwstałego Pana. Bóg wskrzesił Go trzeciego dnia i pozwolił Mu ukazać się wielu świadkom, pośród których jest także Piotr. Zmartwychwstanie odsłania, kim naprawdę jest ten, który przemierzał Galileę i Judeę, czyniąc dobrze i uzdrawiając. To prawdziwy Bóg, Pan życia i śmierci, sędzia żyjących i zmarłych. Tylko w Jego imieniu, według zapowiedzi proroków, można znaleźć odpuszczenie grzechów. Dzięki zmartwychwstaniu Syna życie wieczne rozlewa się poza granice narodu wybranego, dla wszystkich jest w zasięgu ręki. W Synu wszyscy staliśmy się ukochanymi synami.

ZWRÓĆ UWAGĘ

---

• Żołnierz • Korneliusz, rzymski żołnierz, należał do tzw. bojących się Boga. To człowiek, który odnalazł prawdę w religii żydowskiej i przylgnął do Boga Izraela. W tamtych czasach poganie nierzadko nawracali się na judaizm lub stawali się jego sympatykami. Wynikało to z faktu, że religie grecko-rzymskie przeżywały w tym czasie kryzys wynikający ze skostnienia i formalizmu rytualnego. Judaizm, a później chrześcijaństwo miały do zaoferowania to, czego brakowało w pogańskich kultach: żywą relację z Bogiem oraz spójne zasady moralne, którymi kieruje się wierzący.

• Patron wspólnoty • Korneliusz, wpływowy setnik kohorty italskiej, to także dar dla wspólnoty chrześcijańskiej. W czasach, do których odnoszą się Dzieje Apostolskie, w Palestynie panował głód. Sugerowałaby to także wzmianka o Piotrze, który podczas modlitwy odczuwa brak pożywienia (Dz 10, 10). Przetrwanie w trudnych czasach niedostatku nierzadko zależało od bogatych i wpływowych osób, które pomagały głodującym. Bóg, prowadząc Piotra do domu Korneliusza, zapewnia równocześnie młodej wspólnocie chrześcijańskiej wsparcie i pomoc w czasie głodu.

Analizę czytania znajdziesz także w najnowszej, książkowej wersji cyklu “Jutro Niedziela”, TUTAJ oraz w wersji EBOOK.

 

(Ps 118, 1–2. 16–17. 22–23)

REFREN: W tym dniu wspaniałym wszyscy się weselmy

lub: Alleluja, alleluja, alleluja

Dziękujcie Panu, bo jest dobry, * 

bo Jego łaska trwa na wieki.

Niech dom Izraela głosi: * 

«Jego łaska na wieki».

 

Prawica Pana wzniesiona wysoko, * 

prawica Pańska moc okazała.

Nie umrę, ale żyć będę * 

i głosić dzieła Pana.

 

Kamień odrzucony przez budujących * 

stał się kamieniem węgielnym.

Stało się to przez Pana * 

i cudem jest w naszych oczach.

’]
[/margincarouselwidget]

•

PSALM

Odrzucony kamień • Ps 118, 1–2. 16–17. 22–23

Psalm co prawda powstał kilkaset lat przed zmartwychwstaniem, ale… właśnie o tym mówi.

PSALM 118 • AUTOR: lewita • CZAS POWSTANIA: czasy powygnaniowe, po 586 r. przed Chr.

---

HALLELE • Wśród psalmów wyróżniamy Hallele: trzynaście modlitw przewidzianych na określone święta lub sytuacje. Najbardziej znane są Hallele egipskie, inaczej Mały Hallel (Psalmy 113–118), śpiewane podczas Święta Paschy. Wielki Hallel to z kolei Psalm 136, odmawiany również raz w roku podczas Paschy, zaraz po Małym Hallelu. Poza nimi istnieje trzecia grupa Hallelów: Psalmy 145–150.

PSALM O ZMARTWYCHWSTANIU • Usłyszymy fragmenty Psalmu 118. To jeden z najważniejszych psalmów allelujatycznych, ze względu na swoją treść dominujący w okresie wielkanocnym • Przypomnijmy, należy do gatunku dziękczynienia indywidualnego. To modlitwa człowieka, który patrząc na swoje życie, przeżyte próby i cierpienia, wzywa zgromadzenie Izraela i wszystkich wierzących do oddania chwały Panu. Regularna rytmiczna struktura sugeruje, że Psalm 118 mógł być recytowany w świątyni jerozolimskiej na przemian: głos prowadzącego – odpowiedź chóru.

ODRZUCONY KAMIEŃ • Zwróćmy uwagę na piękną metaforę ukrytą w ostatniej zwrotce psalmu. Kamień odrzucony przez budujących stał się kamieniem węgielnym – to nie tylko wyrażenie pewności, że Bóg, co wielokrotnie powtarza Biblia, wywyższa odrzuconych. To także proroctwo, które wypełniły śmierć i zmartwychwstanie Jezusa: odrzuconego Kamienia, który stał się Kamieniem węgielnym • Podobna do niej jest druga strofa, która zyskuje nowe znaczenie w świetle Nowego Testamentu.

NAJWAŻNIEJSZE CYTATY

---

Kamień odrzucony przez budujących stał się kamieniem węgielnym

Nie umrę, ale żyć będę

ZWRÓĆ UWAGĘ

---

• Kamień odrzucony • Werset z Psalmu 118 Kamień odrzucony przez budujących… Jezus zacytował w przypowieści o rolnikach-zabójcach (patrz: Mt 21, 33) • Mowa w niej o właścicielu winnicy, który oddał ją w dzierżawę rolnikom i wyjechał. Po odbiór należnego mu plonu wysłał dwukrotnie sługi – rolnicy jednak zabili ich. Za trzecim razem wysłał swojego syna, on również został zabity • W tym kontekście Jezus przywołał słowa Psalmu 118: Czy nigdy nie czytaliście w Piśmie: Ten właśnie kamień, który odrzucili budujący, stał się głowicą węgła? • Stało się przy tym jasne, że przypowieść stanowi jednoznaczną alegorię: właścicielem winnicy jest Bóg, jego synem – Jezus, a rolnikami – Izraelici.

LINKI

---

• Kamień odrzucony przez budujących stał się kamieniem węgielnym (Ps 118, 22)

Iz 28, 16: Oto Ja kładę na Syjonie kamień, kamień dobrany, węgielny, cenny, położony jako fundament.

Mt 21, 42: Czy nigdy nie czytaliście w Piśmie: Ten właśnie kamień, który odrzucili budujący, stał się głowicą węgła?

Dz 4, 11: On jest kamieniem odrzuconym przez was, budujących, tym, który stał się głowicą węgła.

Analizę psalmu znajdziesz także w najnowszej, książkowej wersji cyklu “Jutro Niedziela”, TUTAJ oraz w wersji EBOOK.

(Kol 3, 1–4)

Czytanie I Listu św. Pawła Apostoła do Koryntian

Bracia: Jeśli razem z Chrystusem powstaliście z martwych, szukajcie tego, co w górze, gdzie przebywa Chrystus, zasiadający po prawicy Boga. Dążcie do tego, co w górze, nie do tego, co na ziemi. Umarliście bowiem i wasze życie jest ukryte z Chrystusem w Bogu. Gdy się ukaże Chrystus, nasze Życie, wtedy i wy razem z Nim ukażecie się w chwale.

Oto Słowo Boże.

lub

(1 Kor 5, 6b–8)

Czytanie z Pierwszego Listu Świętego Pawła Apostoła do Koryntian

Bracia: Czyż nie wiecie, że odrobina kwasu całe ciasto zakwasza? Wyrzućcie więc stary kwas, abyście się stali nowym ciastem, bo przecież przaśni jesteście. Chrystus bowiem został złożony  w ofierze jako nasza Pascha. Tak przeto odprawiajmy święto nasze, nie przy użyciu starego kwasu złości i przewrotności, lecz na przaśnym chlebie czystości i prawdy.
Oto słowo Boże.

 

•

DRUGIE CZYTANIE

Paschalne wezwania • Kol 3, 1–4 lub 1 Kor 5, 6b–8

Jeśli Chrystus zmartwychwstał, nic nie może być takie samo, jak dotąd. Wierzący w Niego muszą odmienić swoje życie.

KSIĘGA: List do Kolosan • NADAWCA: św. Paweł (lub jego uczeń w przypadku późnej datacji) • ADRESACI: chrześcijanie w Kolosach • CZAS POWSTANIA: 52–57 r., 58–60 r., 61–64 r., po śmierci Pawła • MIEJSCE POWSTANIA: Efez, Cezarea, Rzym

lub

KSIĘGA: Pierwszy List do Koryntian • NADAWCA: św. Paweł i Sostenes • ADRESACI: Wspólnota chrześcijańska w Koryncie • CZAS POWSTANIA: ok. 54 r. • MIEJSCE POWSTANIA: Efez

---

DWA CZYTANIA DO WYBORU • W ramach drugiego czytania możemy usłyszeć dwa fragmenty, o wyborze których zdecyduje przewodniczący mszy kapłan. Autorami obu jest św. Paweł. Pierwszy pochodzi z Pierwszego Listu do Koryntian, drugi – z Listu do Kolosan.

PAWEŁ POUCZA • W obu fragmentach czytania Paweł poucza swych adresatów, apelując o konkretny owoc przyjętej wiary • Pisząc do Koryntian, w 5 rozdziale piętnuje grzechy wspólnoty, która nie do końca wyzbyła się ducha świata, i zachęca do odnowy • Podobnie z Listem do Kolosan – fragment będzie pochodził z drugiej części listu, w której dominują napomnienia. Uznanie Chrystusa jako Pana i Boga (pierwsza część) pociąga za sobą konkret – konieczność przyjęcia głoszonej przez Niego nauki.

BO CHRYSTUS ZMARTWYCHWSTAŁ • Usłyszymy fragmenty pouczeń Pawła, w których odnosi się do zmartwychwstania Jezusa • W przypadku listu do Koryntian Paweł korzysta z obrazu wyrobu chleba, a następnie z obrazów i symboliki żydowskiej Paschy. Porównuje chrześcijan do chleba. Wzywa ich, aby wyrzucili stary kwas, który symbolizuje grzech i zepsucie, a stawali się podobni do czystego Jezusa • W przypadku Listu do Kolosan Paweł pisze o chrześcijanach w odniesieniu do śmierci i zmartwychwstania Jezusa, mówi zarówno: Umarliście bowiem i wasze życie ukryte jest w Bogu, jak i pyta o konkret wiary: Jeśliście zmartwychwstali z Chrystusem… Czytanie, które wzywa do szukania tego, co w górze, i odcięcia się od świata.

NAJWAŻNIEJSZE CYTATY

---

Jeśli razem z Chrystusem powstaliście z martwych, szukajcie tego, co w górze

Dążcie do tego, co w górze, nie do tego, co na ziemi Przaśni jesteście.

Chrystus bowiem został złożony w ofierze jako nasza Pascha

BIBILJNY INSIDER (List do Koryntian)

---

Paweł, wzywając chrześcijan w Koryncie do nowego życia w Panu, nawiązuje do podwójnej warstwy znaczeniowej Paschy Izraela, która w Księdze Wyjścia łączy się ze Świętem Przaśników (patrz: Wj 12):

• Ryt krwi • Pierwszy ryt Paschy to złożenie w ofierze baranka i pomazanie jego krwią drzwi domów. Miało to uchronić Izraela przed Aniołem Niszczycielem, który tej nocy przechodził nad Egiptem, zabijając pierworodnych. Krew sprawiła, że anioł omijał, przeskakiwał (hebr. słowo pesach) domy Izraelitów, a uderzał Egipcjan. Krew Jezusa, nowego Baranka paschalnego, ofiarowanego za Koryntian ocaliła ich od śmierci wiecznej i potępienia.

• Ryt przaśników • Drugi ryt święta Paschy wiązał się ze spożywaniem przaśnych chlebów wyrabianych bez sfermentowanego zaczynu. Izrael włączył rolnicze Święto Przaśników w celebrację Paschy, dziękując Bogu za pierwsze plony ziemi obiecanej. W trakcie trwających tydzień obchodów święta Paschy i połączonego z nim święta Przaśników Izraelici mieli obowiązek usunąć wszelki kwas, a jeść tylko przaśne chleby. Kwas kojarzył się także negatywnie z zepsuciem i starym życiem. Zdaniem Pawła chrześcijanin żyjący nowym życiem Zmartwychwstałego powinien pozbyć się starego kwasu grzechu. Staliśmy się czyści i nowi w Chrystusie, który został ofiarowany jako nasza Pascha.

BIBILJNY INSIDER (List do Kolosan)

---

Co Paweł ma na myśli, kiedy opisuje nas, chrześcijan, jako tych, którzy umarli z Chrystusem i powstali z Nim do nowego życia? Ma na myśli śmierć i zmartwychwstanie Jezusa, które oddziałują na nasze życie na trzech poziomach:

• Poziom pierwszy: oczyszczenie świątyni • Po pierwsze, przez swą ofiarę Jezus usunął grzech, który uniemożliwiał naszą relację z Bogiem, wykopując przepaść między nami i Nim. My, których Paweł nazywa świątynią Boga i Ducha Świętego (1 Kor 3, 16–17; 6, 19; 2 Kor 6, 16) przed przyjęciem Chrystusa, byliśmy wszyscy zbezczeszczoną świątynią, z której żadne modlitwy nie mogły wzbić się do Boga. Przez chrzest Krew Chrystusa obmyła nas z grzechu i poświęciła na nowo jako mieszkanie Boga. Dzięki Niemu mamy otwartą drogę do Ojca, ze świątyń naszych serc znów docierają do Niego nasze modlitwy.

• Poziom drugi: przekreślenie wyroku potępienia • Śmierć Chrystusa odsuwa także ciążący nad nami gniew Boży, którego musielibyśmy doświadczyć po śmierci. Chrześcijanin dzięki krwi Chrystusa wchodzi w Przymierze z Bogiem, które chroni go przed śmiercią wieczną, czyli ostatecznym oddzieleniem od swojego Stwórcy (patrz: Rz 8, 24).

• Poziom trzeci: uzdrowienie zranionej natury • Po trzecie wreszcie, śmierć Jezusa, w którą zostajemy zanurzeni przez chrzest, leczy w nas rany zadane przez grzech, który pozbawił nas chwały Bożej, jaką cieszyliśmy się na początku stworzenia (Rz 3, 23). Po grzechu cała ludzkość przypominała człowieka z przypowieści Łukasza o miłosiernym Samarytaninie, napadniętego przez zbójców, ograbionego i pozostawionego na wpół żywym w kałuży krwi (Łk 10, 30). W ten sam sposób grzech oszpecił nas, odebrał nam siły i zdolność pełnienia woli Bożej. Staliśmy się niewolnikami zła (Rz 6, 16). Przez swoją śmierć Bóg przeprowadza nas z niewoli grzechu do wolności swoich dzieci, zaczyna leczyć naszą pękniętą ludzką naturę, czyni ją na nowo zdolną do szukania i pełnienia woli Bożej. Już dziś możemy cieszyć się nowym życiem, którego doświadczymy w pełni podczas zmartwychwstania.

Analizę czytania znajdziesz także w najnowszej, książkowej wersji cyklu “Jutro Niedziela”, TUTAJ oraz w wersji EBOOK.

Słowa Ewangelii wg św. Jana

(J 20, 1–9)

Pierwszego dnia po szabacie, wczesnym rankiem, gdy jeszcze było ciemno, Maria Magdalena udała się do grobu i zobaczyła kamień odsunięty od grobu. Pobiegła więc i przybyła do Szymona Piotra oraz do drugiego ucznia, którego Jezus kochał, i rzekła do nich: «Zabrano Pana z grobu i nie wiemy, gdzie Go położono».

Wyszedł więc Piotr i ów drugi uczeń i szli do grobu. Biegli obydwaj razem, lecz ów drugi uczeń wyprzedził Piotra i przybył pierwszy do grobu. A kiedy się nachylił, zobaczył leżące płótna, jednakże nie wszedł do środka.

Nadszedł potem także Szymon Piotr, idący za nim. Wszedł on do wnętrza grobu i ujrzał leżące płótna oraz chustę, która była na Jego głowie, leżącą nie razem z płótnami, ale oddzielnie zwiniętą w jednym miejscu. Wtedy wszedł do wnętrza także i ów drugi uczeń, który przybył pierwszy do grobu. Ujrzał i uwierzył. Dotąd bowiem nie rozumieli jeszcze Pisma, które mówi, że On ma powstać z martwych.

Oto Słowo Pańskie.

•

EWANGELIA

Pusty grób • J 20, 1–9

Świadectwo Jana. Co go przekonało, że pusty grób oznacza zmartwychwstanie Jezusa, a nie kradzież Jego ciała?

EWANGELISTA: św. Jan • CZAS POWSTANIA: 80–90 r. • KATEGORIA: wydarzenie • MIEJSCE: Jerozolima • CZAS: ok. 33 r. • BOHATEROWIE: Maria Magdalena, Piotr, Jan • WERSJE: Mt 28, 1–8; Mk 16, 1–8; Łk 24, 1–11

---

JAN O ZMARTWYCHWSTANIU • O ile podczas Wigilii Paschalnej słuchamy co roku opowiadania o pustym grobie wg Łukasza, w samą Niedzielę Zmartwychwstania liturgii zawsze towarzyszy Ewangelia wg św. Jana • Przypomnijmy, że Ewangelia ta zdecydowanie różni się od pozostałych. Dzieli się na • Księgę Znaków (rozdziały 1–12 – Ewangelista mówi tu nie o cudach, lecz siedmiu znakach objawiających misterium Pana) oraz • Księgę Krzyża, który dla Jana jest najważniejszym znakiem Mesjasza (rozdziały 13–20).

ZMARTWYCHWSTAŁY SIĘ UKAZUJE • Opisy wydarzeń świadczące o zmartwychwstaniu Jezusa znajdują się w Ewangelii św. Jana w rozdziale 20 i 21 • Najpierw Ewangelista opisuje Marię Magdalenę oraz Piotra i Jana zastających pusty grób (to dzisiejsza Ewangelia), następnie: • ukazanie się Jezusa Marii Magdalenie • ukazanie się uczniom w Wieczerniku • drugie, już w obecności św. Tomasza oraz • spotkanie uczniów ze Zmartwychwstałym nad jeziorem Genezaret.

PROROCTWA I CHUSTY • Nie ma ani jednego tekstu Ewangelii opisującego zmartwychwstanie. O tym, co się stało, doskonale mówi dzisiejsza Ewangelia. Maria Magdalena zastaje pusty grób i przestraszona zawiadamia o tym Szymona i Jana • Słuchając Ewangelii, warto zwrócić uwagę na dwa fakty • Drugi uczeń to prawdopodobnie sam Jan, autor Ewangelii • O ile w pozostałych Ewangeliach o zmartwychwstaniu Jezusa informuje kobiety anioł, o tyle Jana przekonuje pusty grób, układ chust oraz proroctwa.

NAJWAŻNIEJSZE CYTATY

---

Ujrzał i uwierzył

BIBLIJNY INSIDER

---

Ewangelia odczytywana w Niedzielę Zmartwychwstania opowiada o biegu do grobu. Można go zamknąć w kilku scenach:

• Scena 1 • Maria Magdalena skoro świt wychodzi do grobu. Panuje ciemność symbolizująca niewiarę i rozpacz, w której są pogrążeni uczniowie po śmierci Pana. Nie jest łatwo wyruszyć w drogę, gdy świat tonie jeszcze w mroku. Tym trudniej, kiedy mrok zapada w sercu, kiedy znika Osoba, która była sensem świata. Przewodnikiem w wędrówce może być wówczas tylko serce, kochające i tęskniące, które nigdy nie przestaje szukać swojej Miłości. Maria wyrusza w drogę prowadzona miłością. W tej drodze Maria widzi odsunięty kamień. Nic nie rozumie (J 20, 1).

• Scena 2 • Dlaczego Maria nic nie zrozumiała z „mowy” grobu? Ponieważ pobiegła tam sama. Maria biegnie, przybywa do Szymona Piotra i do ucznia, którego Jezus miłował. Donosi: Zabrano Pana i nie wiemy, gdzie go położono (J 20, 2). To dramatyczne wyznanie podkreślające zagubienie uczniów Jezusa wobec tajemnicy zmartwychwstania. Nikt się jej nie spodziewał.

• Scena 3 • Akcja nabiera tempa. Są tu obecni tylko uczniowie. Biegną razem. Drugi uczeń wyprzedza Piotra, przybywa pierwszy. Schyliwszy się, widzi złożone płótna, lecz nie wchodzi do grobu (J 20, 3–5). Dlaczego Piotr trzyma się z tyłu? Nie zna on drogi do grobu, zdradził Jezusa, nie był z Nim pod krzyżem. Być może spowalnia go jego serce i wyrzuty sumienia. Jan ma tę przewagę, że zna drogę. Przeszedł ją w najczarniejszym dniu swego życia, kiedy stojąc do końca pod krzyżem, towarzyszył także ludziom niosącym ciało Jezusa. Piotr nadrabia tę nieobecność: podąża za Janem, ucząc się od niego drogi.

• Scena 4 • Przybywa Piotr. Widzi płótna i chustę, która spoczywała na twarzy Jezusa, złożoną osobno w innym miejscu. Uwaga Ewangelisty wyraźnie zatrzymuje się na wnętrzu grobu. Akcja opowiadania zwalnia (J 20, 6–7).

• Scena 5 • Pociągnięty przykładem Piotra wchodzi także drugi uczeń. Ujrzał i uwierzył. Akcja się zatrzymuje, tekst koncentruje się na wierze i na świadectwie Pism (J 20, 8–9).

ZWRÓĆ UWAGĘ

---

• Bieg do grobu • Ramą sytuacyjną dla całego Janowego opowiadania jest droga, a właściwie bieg do grobu. W ostatniej scenie dzisiejszego fragmentu Ewangelii Jana uczniowie wpatrują się w obraz, którego do końca jeszcze nie rozumieją, który wymaga od nich wiary, jednak nieodwołalnie zwiastuje nową erę w dziejach ludzkości. Po zmartwychwstaniu Pana nic nie jest już takie, jak było do tej pory. Siła zła i grzechu została złamana, Chrystus wyszedł żywy z otchłani śmierci. Świat nieodwracalnie zmierzający ku zagładzie został zawrócony ze swego kursu, zbudzono siłę, która przemienia go od wewnątrz i przygotowuje na ostateczne przyjście Pana.

• Grób • W każdej ze scen oprócz czasowników związanych z ruchem i biegiem powtarza się też uparcie słowo grób. Greckie mnemeion znaczy coś więcej niż tylko miejsce pochówku, dół w ziemi. To memoriał, pamiątka, coś, co upamiętnia osobę, zdarzenie. Mnemeion zaprasza do tego, aby wyjść poza to, co się widzi, i pomyśleć o sensie, przesłaniu miejsca. Pusty grób nie jest przekonującym dowodem na zmartwychwstanie Jezusa. Raczej wzywa do tego, aby przypomnieć sobie jego życie i słowa, Pisma i świadectwa o tym, że On zmartwychwstanie.

• Pisma • którymi kończy się cała scena, odgrywają tu bardzo szczególną rolę. Nie bez przyczyny opowiadanie otwiera się dramatycznym wyznaniem Marii: „Nie wiemy (ouk oidamen od gr. oida, „wiedzieć”), gdzie jest Pan” (J 20, 2). Na końcu powtarza się ten sam czasownik tłumaczący niewiedzę i zagubienie uczniów Jezusa. „Nie znali bowiem (oudepo edeisan, pluperf. od gr. oida „wiedzieć, znać”) Pism” (J 20, 9), które zapowiadały jego zmartwychwstanie. Nieznajomość Pism sprawia, że uczniowie w historii zmartwychwstania czują się zagubieni, nie wiedzą, gdzie szukać Jezusa.

• Grobowe płótna • To na nich tak uparcie koncentruje swą uwagę Ewangelista (J 20, 5–7). To bardzo kruchy, a zarazem bardzo specyficzny „dowód”. Sposób, w jaki zostały pozostawione, nie wskazuje na złodziei ani na spisek. Ci raczej zabraliby wszystko. Czyjaś ręka zatroszczyła się o to, aby chusta okrywająca oblicze Jezusa pozostała zwinięta z pietyzmem, z szacunkiem, na osobnym miejscu. Ojciec zatroszczył się o to, aby w grobie nie zabrakło znaku jego czuwającej miłości. Syn odszedł, pozostawiając swoim uczniom bardzo subtelny ślad.

• Patrzenie • Uderzają wreszcie powtarzające się w tym opowiadaniu czasowniki związane z patrzeniem. Maria patrząc (gr. blepo) na odsunięty kamień, zawraca przerażona (J 20, 1–2). Także Jan pochylony nad grobem nie widzi (gr. blepo) nic szczególnego, nie wchodzi do wewnątrz (J 20, 5). Dopiero Piotr spogląda na miejsce innym wzrokiem. Jan celowo używa dla opisania go czasownika theoreo – wpatrywać się, aby odkryć sens, kontemplować (J 20, 6). Wzrok Piotra przebija się przez to, co powierzchowne, co przedstawia się tylko ludzkiemu oku. Zaprasza także do wejścia drugiego ucznia, który dzięki niemu „ujrzał” i „uwierzył” (J 20, 8). Aby doświadczyć zmartwychwstania, z pewnością potrzeba czegoś więcej niż wzroku pasywnego obserwatora. Potrzeba uważonego wpatrywania się, szukania znaków i odpowiedzi, stawiania pytań i chęci zrozumienia. To wszystko mieści się we wzroku Piotra.

CZY WIESZ, ŻE…

---

• Prymat Piotra. Słowa jednakże nie wszedł do środka są tłumaczone przeważnie jako wyraz uznania pierwszeństwa św. Piotra wśród wszystkich apostołów.

• Apocalypto. Ramą sytuacyjną dla całego Janowego opowiadania jest droga, a właściwie bieg do grobu. Podobnie jak w filmie Mela Gibsona Apocalypto, przez cały czas poruszamy się z głównymi bohaterami, wszystko rozgrywa się w nieustannym ruchu i kończy równie niespodziewanie jak w dziele Gibsona. Jego bohater, uciekający przed pościgiem Majów, wybiega na plażę, do której właśnie przybijają okręty Corteza. Wpatrzeni w przybyszów i ich gigantyczne łodzie ścigający go Indianie zdezorientowani i oszołomieni wycofują się do dżungli. Główny bohater dzięki ich przybyciu ocalał. Także on, przypatrując się nieznajomym, przeczuwa, że nadchodzi nowa era naznaczona nieodwracalnymi zmianami.

WERSJE

---

Relacja św. Jana o pustym grobie znacznie różni się od relacji pozostałych ewangelistów.

• Wszyscy ewangeliści są zgodni co do jednego: o świcie w pierwszy dzień tygodnia po szabacie jako pierwsza przybyła do grobu Maria Magdalena.

• Wyłącznie Jan opisuje przybycie samotnej Marii Magdaleny. U Mateusza przybywa w towarzystwie innej Marii, u Marka razem z Marią i Salome, u Łukasza zaś z Marią i Joanną.

• U synoptyków o zmartwychwstaniu powiedział kobietom anioł (u Łukasza – dwóch mężów w bieli).

• Tylko Jan opisuje przybycie uczniów do grobu.

LINKI

---

• Dotąd bowiem nie rozumieli jeszcze Pisma, które mówi, że On ma powstać z martwych (J 20, 9)

J 5, 39: Badacie Pisma, ponieważ sądzicie, że w nich zawarte jest życie wieczne: to one właśnie dają o Mnie świadectwo.

J 14, 26: A Paraklet, Duch Święty, którego Ojciec Wam pośle w moim imieniu, On was wszystkiego nauczy i przypomni wam wszystko, co Ja wam powiedziałem.

Analizę Ewangelii znajdziesz także w najnowszej, książkowej wersji cyklu “Jutro Niedziela”, TUTAJ oraz w wersji EBOOK.

STO SŁÓW

---

Nikt nie widział zmartwychwstania. Nie opisuje tego momentu żadna z Ewangelii. To istotne: Ewangelia nie jest rekonstrukcją wydarzeń, ale zbiorem świadectw. Wydarzenie zmartwychwstania nie zostało oddane wyobraźni autorów, którzy ostatecznie mogliby wymyślić wizję zmartwychwstającego Jezusa. Zmartwychwstanie jest oparte na świadectwach.

Święty Jan zobaczył pusty grób, przypomniał sobie zapowiedzi Starego Testamentu i samego Jezusa i zrozumiał, co się stało. Piotr w do mu Korneliusza mówi: Bóg pozwolił Mu ukazać się […] nam, […] jedliśmy z Nim i piliśmy po Jego zmartwychwstaniu.

Ale przeogromnym świadectwem zmartwychwstania jest też obecny rok i istniejący w nas, wierzących, Kościół. Wciąż żywa wspólnota, której istnienie nie miałoby sensu, gdyby nie zmartwychwstanie Jezusa. Kościół jest niczym innym jak żywą realizacją orędzia zmartwychwstania i apelu Pawła: Dążcie do tego, co w górze.

Zmartwychwstanie. Nieopisane wydarzenie będące triumfem Jezusa i rewolucją, która odmieniła ludzkość.