Jutro Niedziela – XXIX zwykła A

PUNKT WYJŚCIA

---

DWUDZIESTA DZIEWIĄTA NIEDZIELA ZWYKŁA • rok A • KOLOR SZAT: zielony • KOLEKTA: Będziemy prosili, aby nasza wola zawsze była oddana Bogu • CZYTANIA: Księga Izajasza 45,1.4–6 • Psalm 96 (95), 1 i 3. 4–5. 7–8. 9 i 10ac • List do Tesaloniczan 1,1–5b • Ewangelia wg św. Mateusza 22,15–21

CHMURA SŁOWA

STO SŁÓW

---

Oddać Bogu, co boskie, to wezwanie, aby bez kalkulacji i pustej pobożności oddać własne życie w Jego ręce. Naszej wolności i godności nie będzie w stanie zagrozić wówczas żaden cezar ani żadna, choćby najbardziej opresyjna, władza.

Trzeba pozwolić Bogu stać się narzędziem w Jego ręku. Jak Cyrus, władca supermocarstwa, który nie znał Pana, a wypełniał Jego wolę. Nasze wielkie zadanie to oddać Bogu, co boskie, a resztę bez żalu zostawić.

Wszyscy myślimy o dobrach materialnych. Nawet Jezus był kuszony wizją bogactw. Pewien młodzieniec odszedł smutny, ponieważ nie umiał się od nich uwolnić. Pan stworzył nas na swój obraz i podobieństwo, czyj zatem wizerunek powinniśmy mieć na swoich denarach?

---

Czytanie z Księgi Izajasza

(Iz 45, 1. 4–6)

Tak mówi Pan o swym pomazańcu, Cyrusie: «Ja mocno ująłem go za prawicę, aby ujarzmić przed nim narody i królom odpiąć broń od pasa, aby otworzyć przed nim podwoje, żeby się bramy nie zatrzasnęły. Przez wzgląd na mego sługę, Jakuba, Izraela, mojego wybrańca, nadałem ci twój tytuł, bardzo zaszczytny, chociaż Mnie nie znałeś. Ja jestem Pan, i nie ma innego. Poza Mną nie ma boga. Przypaszę ci broń, chociaż Mnie nie znałeś, aby wiedziano od wschodu słońca aż do zachodu, że poza Mną nie ma nic. Ja jestem Pan i nikt poza Mną».

Oto Słowo Boże.

•

PIERWSZE CZYTANIE

Mój Cyrus • Iz 45, 1. 4–6

Prorok chce, aby jego rodacy dobrze pojęli lekcję historii: Bóg powołał pogańskiego, sprawiedliwego władcę, Cyrusa, by dał wolność Izraelowi.

KSIĘGA: Księga Izajasza • AUTOR: Deutero-Izajasz • CZAS POWSTANIA: okres wygnania (586–538 r. przed Chr.) •KATEGORIA: mowa prorocka • KTO MÓWI: prorok (w imieniu Boga) • ADRESACI: Izraelici

---

KSIĘGA POCIESZYCIELA • Pozostajemy w Księdze Izajasza, aczkolwiek czytanie pochodzi z innej jej części: z Księgi Pocieszyciela (rozdziały 40–55). Autorem nie jest Izajasz, autor pierwszej części (rozdziały 1–39). To anonimowy prorok, być może jeden z uczniów Izajasza, stąd nazywa się go Deutero-Izajaszem. To z Księgi Pocieszyciela pochodzą m.in. Pieśni Sługi Jahwe ukazujące tajemniczą osobę, w której chrześcijanie dostrzegli zapowiedź Chrystusa.

CYRUS • Usłyszymy o władcy supermocarstwa, które na mapach świata pojawiło się w VI w. przed Chrystusem • Cyrus, dzięki swej determinacji i ogromnej przychylności niebios, został królem czterech stron świata, najpotężniejszym z ówczesnych władców (Iz 45,1). W 538 r. przed Chrystusem podporządkował sobie Babilon, podbijając imperium, które jeszcze niedawno nie miało sobie równych. Podczas podbojów ościennych narodów Babilończycy w okrutny sposób niszczyli miasta, przesiedlali ludność i burzyli świątynie, zabierając ze sobą posągi miejscowych bogów. Podobny los w 586 r. przed Chrystusem spotkał Jerozolimę – zdobytą przez Nabuchodonozora. Po ponad pięćdziesięciu latach Cyrus pozwolił Żydom na powrót do ich rodzinnej ziemi i odbudowę świątyni.

JA JESTEM PAN • Człowiek może być narzędziem w ręku Boga, nawet jeśli Go nie zna – oto przesłanie pierwszego czytania. Znajdziemy w nim również odpowiedź na pytanie, jak odróżnić chwałę Bożą od chwały ludzkiej: Ja jestem Pan i nie ma innego – powtórzy dwukrotnie Bóg, podkreślając, że człowiek, rozumne narzędzie Pana, nie przysłania Jego chwały.

NAJWAŻNIEJSZE CYTATY

---

Nadałem ci twój tytuł, bardzo zaszczytny, chociaż Mnie nie znałeś
Ja jestem Pan, i nie ma innego
Przypaszę ci broń, chociaż Mnie nie znałeś

TRANSLATOR

---

• Ja mocno ująłem go za prawicę, aby ujarzmić przed nim narody i królom odpiąć broń od pasa, aby otworzyć przed nim podwoje, żeby się bramy nie zatrzasnęły (Iz 45, 1) • Tekst hebrajski mówi dosłownie o „otwarciu bioder” królów. Może chodzić o zdjęcie z nich pasów z bronią, a to z kolei może oznaczać także pozbawienie ich szat i godności królewskiej. Jeszcze inni tłumaczą jako „rozluźnienie bioder”, czyli strach przed Cyrusem, który pada na innych władców.

• Przez wzgląd na mego sługę, Jakuba, Izraela, mojego wybrańca, nadałem ci twój tytuł, bardzo zaszczytny, chociaż Mnie nie znałeś (Iz 45,4)
• Z niewiadomych przyczyn opuszczono część tekstu, który w całości powinien brzmieć: „Przez wzgląd na mego sługę, Jakuba, Izraela, mojego wybrańca, wezwałem cię po imieniu, nadałem ci twój tytuł, bardzo zaszczytny, chociaż Mnie nie znałeś”.

• Przypaszę ci broń, chociaż Mnie nie znałeś (Iz 45, 5) • Czasownik użyty w tekście sugeruje czynność przepasania, nie precyzując jej. Tłumacze nie są też zgodni co do czasu zdania: „przepasuję cię” lub „przepaszę cię” bronią albo mocą. Obraz może sugerować przygotowania bitewne.

• Aby wiedziano od wschodu słońca aż do zachodu, że poza Mną nie ma nic. Ja jestem Pan i nikt poza Mną (Iz 45, 6) • Dosłownie: poza Mną nicość, nieistnienie, świat, który się nie ostoi, pozbawiony wartości.

BIBLIJNY INSIDER

---

• Cyrus Wielki • Cyrus, a właściwie Cyrus II Wielki, rządził w latach 590–529 r. przed Chrystusem • Już od kolebki przepowiadano mu wielkość. Jego dziad, Astigates, we śnie widział, jak latorośl oplata sobą całą Azję – była to zapowiedź Cyrusa, który zrzuci zwierzchnictwo Medów i przejmie pełnię władzy.

• Cyrus Wybrany • O królu Cyrusie wspomina nie tylko Stary Testament, ale również Kronika perska, czyli słynny cylinder Cyrusa • Opowiada o tym, jak Marduk, główne bóstwo babilońskiego panteonu, dokonując inspekcji całej ziemi, szukał sprawiedliwego władcy. Dostrzegł on Cyrusa, ujął go za rękę i wezwał po imieniu, aby uczynić władcą świata. Pobożny Cyrus swoje podboje przypisuje przychylności bóstw Marduka i Bela.

• Bóg historii • Już na pierwszy rzut oka można w kronikach perskich wyczytać podobieństwa do dzisiejszego tekstu proroka Izajasza. Dlaczego prorok naśladuje perskie dokumenty historyczne? • Izajasz żyjący w czasach panowania Cyrusa i patrzący na wyzwolenie Izraela z niewoli babilońskiej chce, aby jego rodacy dobrze pojęli lekcję historii • To nie ślepe procesy społeczne ani bogowie babilońscy rządzą losami tego świata. To Bóg Izraela wyniósł Cyrusa, aby ten dokonał Jego dzieła: wyzwolił naród wybrany. Ze względu na tę misję Pan nazwał Cyrusa imieniem Koresz, które znaczy Pasterz. Bogu nie przeszkadza to, że Cyrus wcześniej Go nie znał. I tak stał się narzędziem w sprawnym ręku Bożej Opatrzności.

---

(Ps 96,1.3-5.7-10ac)

Refren: Pośród narodów głoście chwałę Pana.

Śpiewajcie Panu pieśń nową, *  śpiewaj Panu, ziemio cała. Głoście Jego chwałę wśród wszystkich narodów, *  rozgłaszajcie Jego cuda pośród wszystkich ludów. Wielki jest Pan, godzien wszelkiej chwały, * budzi trwogę najwyższą, większą niż inni bogowie. Bo wszyscy bogowie pogan są tylko ułudą, * Pan zaś stworzył niebiosa. Oddajcie Panu, rodziny narodów, *  oddajcie Panu chwałę i uznajcie Jego potęgę. Oddajcie Panu chwałę należną Jego imieniu, *  przynieście dary i wejdźcie na Jego dziedzińce. Uwielbiajcie Pana w świętym przybytku, * zadrżyj, ziemio cała, przed Jego obliczem. Głoście wśród ludów, że Pan jest królem, * będzie sprawiedliwie sądził ludy.

•

PSALM

Śpiewajcie Panu • Ps 96 (95), 1 i 3. 4–5. 7–8. 9 i 10ac

Izrael, konfrontując się z bóstwami pogańskimi, odkrywa prawdę o jedyności i wyjątkowości swego Boga: Nie ma innego.

PSALM 96 • AUTOR: lewita • CZAS POWSTANIA: po powrocie z wygnania, po 538 r. przed Chr.

---

MODLITWA UWIELBIENIA • Psalm 96 należy do gatunku tehillah, czyli modlitwy uwielbienia. Swą treścią wyraźnie nawiązuje do stylu Deutero-Izajasza i głoszonego przez niego radykalnego monoteizmu. Należy do grupy psalmów sławiących królowanie Jahwe. Niektórzy badacze umieszczali tego typu psalmy w corocznej celebracji objęcia przez Jahwe panowania nad Syjonem. Do tej pory nie potwierdzono jednak istnienia takiej celebracji.

TEOLOGIA POWYGNANIOWA • Psalm wykazuje wyraźne cechy teologii powygnaniowej – podkreśla uniwersalny wymiar Boga Izraela. Na wygnaniu babilońskim Izrael, konfrontując się z panteonem pogańskim, odkrywa w szczególny sposób prawdę o jedyności i nieporównywalności swego Boga. Rodzi się wówczas teologia Jahwe Pana nad wszystkimi narodami i Stwórcy całej ziemi. Hymniczny charakter psalmu sugeruje, że był on wykorzystywany w liturgii jerozolimskiej prawdopodobnie podczas jednego z wielkich świąt świątynnych.

UŁUDA POGAN • Psalm 96 łączy z dzisiejszym pierwszym czytaniem stwierdzenie: Wszyscy bogowie pogan są tylko ułudą, Pan zaś stworzył niebiosa • Podobnie stwierdza Bóg w Księdze Izajasza, gdy powołuje Cyrusa: Ja jestem Panem i nie ma innego.

NAJWAŻNIEJSZE CYTATY

---

Wielki jest Pan, godzien wszelkiej chwały
Wszyscy bogowie pogan są tylko ułudą
Głoście wśród ludów, że Pan jest królem

---

Czytanie z Listu do Tesaloniczan

(1 Tes 1, 1–5b)

Paweł, Sylwan i Tymoteusz do Kościoła Tesaloniczan w Bogu Ojcu i Panu Jezusie Chrystusie. Łaska wam i pokój! Zawsze dziękujemy Bogu za was wszystkich, wspominając o was nieustannie w naszych modlitwach, pomni przed Bogiem i Ojcem naszym na wasze dzieło wiary, na trud miłości i na wytrwałą nadzieję w Panu naszym, Jezusie Chrystusie. Wiemy, bracia przez Boga umiłowani, o wybraniu waszym, bo nasze głoszenie Ewangelii wśród was nie dokonało się samym tylko słowem, lecz mocą i działaniem Ducha Świętego oraz wielką siłą przekonania.

Oto Słowo Boże.

•

DRUGIE CZYTANIE

Dzieło wiary i moc Ducha • 1 Tes 1, 1–5b

Początek listu do chrześcijan w Tesalonice. Paweł dziękuje im za wytrwałość w wierze. Wie, co pisze, bo wierność Ewangelii tesaloniczan dużo kosztowała.

PIERWSZY LIST DO TESALONICZAN • NADAWCY: św. Paweł, Sylwan i Tymoteusz • ADRESACI: wspólnota chrześcijańska w Tesalonikach • CZAS POWSTANIA: 50/51 r. • MIEJSCE POWSTANIA: Korynt

---

UTWIERDZENIE W WIERZE • List do Tesaloniczan to pierwszy z listów Pawła pisany do świeżo nawróconych chrześcijan w Tesalonice. Kościół ten cierpiał prześladowania ze strony zamieszkujących miasto pogan (1 Tes 1,9). Celem listu jest utwierdzenie wspólnoty w otrzymanej u początków nauce. Paweł podtrzymuje ich ducha oraz tłumaczy opóźniające się przyjście Pana. Zachęca Tesaloniczan do tego, aby w spokoju i ufności oczekiwali paruzji, której czas i pora nie zostały objawione. W korespondencji dominuje atmosfera wdzięcznej pamięci nawiązującej do wspaniałego przyjęcia nauczania apostoła, a także uznanie dla faktu, że wiara Tesaloniczan nieustannie wzrasta i okazuje
się mocna w obliczu prześladowań.

CHRZEŚCIJANIE W TESALONICE • Wspólnota chrześcijańska w Tesalonice została przez Pawła założona podczas drugiej podróży misyjnej. W Macedonii Paweł i Barnaba założyli wówczas kościoły w Filippi (Dz 16,11–39), Tesalonice (Dz 17,1–9) i Berei (Dz 17,10–15). Posługa Pawła w tym mieście może być datowana na lata 48–49 • Kościoły w Macedonii dostarczyły Pawłowi bodaj najwięcej radości. Podziały, które trapiły pozostałe wspólnoty, tu nie istniały. Co jeszcze ważniejsze, ich życie chrześcijańskie wyróżniało się jakością pośród wyznawców innych wiar, stanowiąc dla nich wzór (1 Tes 1,6–8; Flp 2,14–16).

WSTĘP • Fragment, który usłyszymy, to początek listu, tzw. wstęp epistolarny, na który zazwyczaj składa się dziękczynienie i wdzięczne wspomnienie ostatniego spotkania • Paweł w dzisiejszym krótkim czytaniu zapewnia o nieustannej modlitwie, jaką zanosi za wspólnotę; dziękuje za ich dzieło wiary, trud miłości i wytrwałą nadzieję oraz wspomina swoje głoszenie w Tesalonice, które dokonywało się
w mocy Ducha.

NAJWAŻNIEJSZE CYTATY

---

Zawsze dziękujemy Bogu za was wszystkich, wspominając o was nieustannie w naszych modlitwach
Mocą i działaniem Ducha Świętego oraz wielką siłą przekonania

BIBLIJNY INSIDER

---

• Duchowa walka • Apostoł jest wdzięczny chrześcijanom w Tesalonice za wysiłek wkładany w trwanie przy Ewangelii, którą im głosił. Wyrażenia, których używa: „dzieło”, „trud”, „wytrwałość”, sugerują duchową walkę, jaką wspólnota toczy o to, aby pozostać wierną Dobrej
Nowinie • Równocześnie, przypomina Paweł, powinni pamiętać o Słowie, które głosił imw mocy Ducha, gdy przebywał wśród nich.

• Ubóstwo i prześladowania • Ze wstępu wynika, że zarówno apostoł, jak i jego wspólnota, wiedzą, co znaczy walka o pozostanie wiernym Ewangelii. Tesaloniczanie to jeden z najbiedniejszych kościołów założonych przez Pawła (patrz: wstęp). Musieli zmagać się ze skromnymi warunkami bytowania i prześladującymi ich rodakami • Adresaci listu to chrześcijanie nawróceni z pogaństwa (Tes1,9), którzy za swoje nawrócenie płacą wysoką cenę prześladowań (Tes1,7) ze strony niedawnych dobrych sąsiadów (Tes2,14).

• Moc Ducha • Porzucanie tradycyjnej religii wiązało się w starożytności z ostracyzmem i trudnościami ekonomicznymi. Także Paweł cierpiał prześladowania w Tesalonice ze strony swoich rodaków. Łukasz opowiada, dlaczego i w jaki sposób musiał opuścić Tesalonikę. Wina spada na żydowską wspólnotę, dla której apostoł stał się niewygodny (Dz 17,5–10) • Gdyby nie moc i towarzyszenie Ducha, Ewangelia nie ostałaby się w Tesalonice nawet jednego dnia.

ZWRÓĆ UWAGĘ

---

• Greckie korzenie • Tesalonika zawdzięcza swoje imię Tessalonike, przyrodniej siostrze Aleksandra Wielkiego. Jej mąż,Kassander, założył miasto w 316 r. przed Chrystusem. Kiedy Macedonia stała się rzymską prowincją w 146 r. przed Chrystusem, Tesalonika została
jej stolicą.

• Legenda o Kabriusie • Istniała legenda, która mogła pomóc Pawłowi w skuteczniejszym głoszeniu Dobrej Nowiny w tym mieście. Młody człowiek imieniem Kabrius został zamordowany przez swych dwóch braci. Spodziewano się, że pewnego dnia przybędzie on, aby pomóc wszystkim uciskanym i biednym mieszkańcom miasta oraz pomścić ich krzywdy. Kiedy Paweł głosił Ukrzyżowanego i Zmartwychwstałego, mieszkańcy mogli bez trudu odnaleźć w nim rysy Kabriusa, którego powrotu oczekiwali • Legenda to jednak za mało, aby Ewangelia mogła przetrwać w Tesalonice. Paweł wskazuje Bożą Osobę, która zapewniła trwanie Bożego słowa w sercach młodych chrześcijan – to Boży Duch (patrz: BIBLIJNY INSIDER).

---

Słowa Ewangelii wg św. Mateusza

(Mt 22, 15–21)

Faryzeusze odeszli i naradzali się, jak by podchwycić Jezusa w mowie. Posłali więc do Niego swych uczniów razem ze zwolennikami Heroda, aby mu powiedzieli: «Nauczycielu, wiemy, że jesteś prawdomówny i drogi Bożej w prawdzie nauczasz. Na nikim Ci też nie zależy, bo nie oglądasz się na osobę ludzką. Powiedz nam więc, jak Ci się zdaje? Czy wolno płacić podatek cezarowi, czy nie?» Jezus przejrzał ich przewrotność i rzekł: «Czemu wystawiacie Mnie na próbę, obłudnicy? Pokażcie Mi monetę podatkową!» Przynieśli Mu denara. On ich zapytał: «Czyj jest ten obraz i napis?» Odpowiedzieli: «Cezara». Wówczas rzekł do nich: «Oddajcie więc cezarowi to, co należy do cezara, a Bogu to, co należy do Boga».

Oto Słowo Pańskie.

•

EWANGELIA

Bóg i cezar. Kościół i świat • Mt 22, 15–21

Pytanie, które miało Jezusa – cokolwiek by odpowiedział – wprawić w kłopoty. Odpowiedź, która przeszła do historii: Oddać Bogu, co należy do Boga.

EWANGELISTA: św. Mateusz • CZAS POWSTANIA: 70–80 r. • KATEGORIA: przypowieść • MIEJSCE NAUCZANIA: Jerozolima, świątynia • CZAS: 33 r. • KTO MÓWI: Jezus • ADRESACI: zgromadzeni w świątyni

---

PRZED MĘKĄ • Od 21 rozdziału rozpoczynają się najbardziej dramatyczne wydarzenia misji Jezusa Chrystusa. Choć • witany jest entuzjastycznie przez mieszkańców Jerozolimy słowami: Hosanna, hosanna • pozostaje bacznie obserwowany przez faryzeuszów. Swe pierwsze kroki Jezus skierował do świątyni, skąd najpierw • wyrzucił wszystkich sprzedających i kupujących • potem uzdrowił chorych i niewidomych • a następnego dnia, po nocy spędzonej w Betanii (werset 17) nauczał w przypowieściach, które słyszeliśmy w poprzednich tygodniach. Po wygłoszeniu trzeciej przypowieści o uczcie królewskiej dochodzi do sporu z faryzeuszami.

PYTANIE PUŁAPKA • Faryzeusze zadają pytanie pułapkę, które ma wpędzić Jezusa w kłopoty polityczne. Płacenie podatku Rzymowi jest dla faryzeuszy zdradą sprawy żydowskiej. Z drugiej strony niepłacenie stanowi dla zwolenników Heroda wezwanie do buntu i naruszenie spokoju społecznego. Odpowiedź Jezusa wydaje się dzielić świat na dwie sfery wpływów.

NAJWAŻNIEJSZE CYTATY

---

Czemu wystawiacie Mnie na próbę, obłudnicy?
On ich zapytał: „Czyj jest ten obraz i napis?”
Oddajcie więc cezarowi to, co należy do cezara, a Bogu to, co należy do Boga

TRANSLATOR

---

Faryzeusze odeszli i naradzali się, jak by Go podchwycić w mowie (Mt 22, 15) • Dosłownie: jak by zastawić na Niego pułapkę/sidła w słowie. Greckie słowo pagideuo oznacza zastawianie pułapki na ptaki (Koh 9,12).

Jezus przejrzał ich przewrotność i rzekł: «Czemu wystawiacie Mnie na próbę, obłudnicy? […]» (Mt 22, 18) • Dosłownie: Jezus przejrzał ich złość, nieprawość (gr. poneria) • Wystawianie Boga na próbę jest owocem zepsutych przez grzech serc.

BIBLIJNY INSIDER

---

Jezus słowami Oddajcie więc cezarowi to, co należy do cezara, a Bogu to, co należy do Boga, wydaje się dzielić świat na dwie strefy wpływów: jedną należącą do Boga, drugą zaś – do cezara. Czy nie pamięta słów psalmu mówiącego, że do Pana należy ziemia i wszystko, co ją napełnia, świat cały i jego mieszkańcy? (Ps 24,1). Cóż w tym świecie należeć może do cezara? Jak zrozumieć Jezusową odpowiedź?

• Po pierwsze • można odczytać ją w duchu proroka Izajasza. Cezar, podobnie jak Cyrus, który nie zna prawdziwego Boga, jest jednak Jego
narzędziem. Wszelka władza pochodzi od Pana i posługuje się On nią po to, aby realizować swe zamysły. W tym samym duchu św. Paweł będzie wzywał w Liście do Rzymian do podporządkowania się władzy świeckiej (Rz 13,3–4).

• Po drugie • Jezus bez żalu nakazuje oddać cezarowi nie życie, wiarę i serce, ale pieniądze, mamonę. On sam zrezygnował z życia w dostatku, świadomie wybierając ubóstwo i głoszenie Dobrej Nowiny w drodze. To dało mu wolność serca i paradoksalnie pozwoliło bardziej cieszyć się życiem i bliskością człowieka• Jezus nie potępiał dóbr materialnych, ale dobrze wiedział, do jakiego stopnia mogą one zniewolić ludzkie serce. Dobrym przykładem był młodzieniec, który na zaproszenie, aby sprzedał, co ma, i poszedł za Mistrzem, zareagował smutną ucieczką (Mt 19,16–22). Nieprzypadkowo także szatan kusił Pana wizją bogactw (Mt 4,8–9). Oddać cezarowi, co należy do niego, to innymi słowy zaproszenie do naśladowania Jezusa w jego wolności serca i radości życia.

• Po trzecie • najważniejsze w słowach Jezusa jest stwierdzenie o konieczności oddania Bogu wszystkiego, co do Niego należy. Cóż takiego
w naszym życiu należy do naszego Pana? Wszystko, a przede wszystkim my sami. To wezwanie do tego, aby bez kalkulacji i pustej pobożności powierzyć własne życie w ręce Bożej Opatrzności. Naszej wolności i godności nie będzie w stanie zagrozić wówczas żaden cezar ani żadna, choćby najbardziej opresyjna, władza.