Jutro Niedziela – XXIII zwykła C

PUNKT WYJŚCIA

DWUDZIESTA TRZECIA NIEDZIELA ZWYKŁA • Rok C • KOLOR SZAT: zielony • KOLEKTA: Modlimy się, aby Bóg obdarzył nas prawdziwą wolnością i wiecznym dziedzictwem • CZYTANIA: Księga Mądrości 9,13–18 • Psalm 90,3–6.12–14 i 17 • List św. Pawła do Filemona 9b–10.12–17 • Ewangelia wg św. Łukasza 14,25–33

STO SŁÓW

Liturgia Słowa wzywa do nauki liczenia. Liczyć tak, by zdobyć mądrość serca (PSALM). Obliczać tak, by być pewnym, że wystarczy chociażby na fundament wieży, rozważyć, zanim się wyruszy na wojnę (EWANGELIA).

Z drugiej strony, autor Księgi Mądrości krytycznie ocenia ludzkie zdolności poznawania świata (PIERWSZE CZYTANIE). Jego słowa nie straciły nic na aktualności: wciąż toczą się zjawiska wbrew prognozowanym scenariuszom.

Warto wciąż szukać Bożej Mądrości. Warto łączyć rozum z wiarą, umiejętność planowania z odwagą odpowiedzi na pytanie „po co”. Umieć obliczać potrzebne wydatki dla zbudowania wieży z rozważeniem, czy jest mi ona naprawdę potrzebna. Co jest mi tak naprawdę potrzebne. Naucz nas liczyć dni nasze, byśmy wiedzieli, co zrobić, by naprawdę stać się Twoimi uczniami.

---

(Mdr 9, 13-18b)

Czytanie z Księgi Mądrości

Któż z ludzi rozezna zamysł Boży albo któż pojmie wolę Pana? Nieśmiałe są myśli śmiertelników i przewidywania nasze zawodne, bo śmiertelne ciało przygniata duszę i ziemski przybytek obciąża lotny umysł.
Mozolnie odkrywamy rzeczy tej ziemi, z trudem znajdujemy, co mamy pod ręką, a któż wyśledzi to, co jest na niebie? Któż poznał Twój zamysł, gdybyś nie dał Mądrości, nie zesłał z wysoka Świętego Ducha swego?
I tak ścieżki mieszkańców ziemi stały się proste, a ludzie poznali, co Tobie przyjemne, a wybawiła ich Mądrość.

•

PIERWSZE CZYTANIE

Światło z wysoka • Mdr 9,13-18b

„Przewidywania nasze są zawodne” – wyrokuje autor Księgi Mądrości. Bez Bożej Mądrości i Bożego Ducha skazani jesteśmy na błądzenie w ciemnościach.

KSIĘGA: Mądrości • AUTOR: anonimowy mędrzec • CZAS POWSTANIA: czasy hellenistyczne, ok. I w. przed Chr. • KATEGORIA: literatura mądrościowa

---

MĄDROŚĆ KIERUJE ŻYCIEM • Dawniej księga nazywana była Mądrością Salomona – uważano bowiem, że to właśnie król Salomon, postać stojąca u początków literatury mądrościowej Starego Testamentu, był jej autorem. Badania nad dziełem wskazują jednak, że jego autorem jest zhellenizowany Żyd, żyjący prawdopodobnie w Aleksandrii ok. I w. przed Chrystusem. Są też teorie mówiące o tym, że pierwsza część dzieła powstała w Palestynie • W katolickim kanonie Starego Testamentu umieszczona jest w grupie siedmiu ksiąg dydaktycznych. Księga nie znalazła się w hebrajskim kanonie pism natchnionych.

NA CZEŚĆ MĄDROŚCI • Księga Mądrości dzieli się na trzy części: pierwsza (rozdziały 1–5) mówi o Mądrości kierującej życiem człowieka, druga (rozdziały 6–9) to hymn pochwalny na cześć upersonifikowanej Mądrości, trzecia zaś (rozdziały 10–19) skupia się na roli, jaką Mądrość Boża odgrywa w historii Izraela.

ŚWIATŁO Z WYSOKA • Usłyszymy fragment zamykający drugiej części
Księgi Mądrości. Po modlitwie o dar Mądrości, która stanowi cały 9 rozdział,
autor przechodzi do końcowych rozważań nad słabością człowieka, który bez
światła z wysoka nie rozumie nawet samego siebie i rzeczy doczesnych •
Zauważmy, że autor próbuje odpowiedzieć na pytanie, jak słaby człowiek
może poznać tajemnice nieba – dzięki Bożej Mądrości i Bożemu Duchowi.

---

(Ps 90)

Refren: Panie, Ty zawsze byłeś nam ucieczką.

Obracasz w proch człowieka
i mówisz: «Wracajcie, synowie ludzcy».
Bo tysiąc lat w Twoich oczach
jest jak wczorajszy dzień, który minął,
albo straż nocna.

Porywasz ich, stają się niby sen poranny,
jak trawa, która rośnie:
rankiem zielona i kwitnąca,
wieczorem więdnie i usycha.

Naucz nas liczyć dni nasze,
byśmy zdobyli mądrość serca.
Powróć, o Panie, jak długo będziesz zwlekał?
Bądź litościwy dla sług Twoich!

Nasyć nas o świcie swoją łaską,
abyśmy przez wszystkie dni nasze mogli się radować i cieszyć.
Dobroć Pana Boga naszego niech będzie nad nami
i wspieraj pracę rąk naszych,
dzieło rąk naszych wspieraj.

•

PSALM

Naucz nas liczyć •  Ps 90,12-17

Modlitwa na nowy początek: „Naucz nas liczyć dni nasze, byśmy zdobyli mądrość serca”.

PSALM 90 • AUTOR: nieznany • CZAS POWSTANIA: po powrocie z niewoli, po 538 r. przed Chr.

---

PSALM MOJŻESZA • Psalm 90 otwiera Czwartą Księgę Psałterza i jako jedyny przypisywany jest Mojżeszowi. Powodem może być to, że przypomina on słowa Mojżesza z Księgi Powtórzonego Prawa (👁 Pwt 32), gdzie mąż Boży streszcza historię Bożej opieki nad Izraelem, wzywa naród do wierności Bożemu Prawu i przygotowuje się na swą bliską śmierć • Psalm ma charakter medytacji mądrościowej, choć w wersetach 7–10 włącza się ton lamentacji, a w 12–17 dominują prośby. W całym utworze pobrzmiewa zbiorowe „my” – prawdopodobnie wracający z wygnania Izrael. Pomimo archaicznego języka psalm lokuje się raczej w czasach po wygnaniu babilońskim. Wskazuje na to także podobieństwo między Psalmem 90 i literaturą mądrościową (👁 Mdr 9,1–18 i 15,1–3) • Być może umieszczenie Psalmu 90 na początku Czwartej Księgi Psałterza oznacza, że utwór ten opisuje nowy początek dla tych, którzy powróciwszy z Babilonii, chcą budować swoje kruche, ocalone z kataklizmu życie na Panu.

BÓG UCIECZKĄ • Fragment Panie, Ty dla nas byłeś ucieczką, mówi o Bogu, który jest oparciem kruchego ludzkiego życia (wersety 1–2). To On wzywa człowieka, aby powrócił do prochu, z którego został wzięty (wersety 3–6) i poraża swoim gniewem (wersety 7–11). Psalmista modli się o takie kierowanie swoim krótkim ludzkim życiem, które przyniesie mu mądrość serca. Prosi o łaskę i radość życia oraz dobroć Pana, która towarzyszyć będzie jego każdemu dniowi (wersety 13–17).

MĄDROŚĆ SERCA • Usłyszymy drugą połowę Psalmu 90. To w niej znajduje się werset, który jest modlitwą o mądrość serca. Autor wiąże mądrość ze świadomością kruchości ludzkiego życia. To właśnie ten motyw mądrości był powodem wybrania go do liturgii.

---

(Flm 9b-10. 12-17)

Czytanie z Listu do Filemona

Czytanie z Listu świętego Pawła Apostoła do Filemona

Najdroższy:
Jako stary Paweł, a teraz jeszcze więzień Chrystusa Jezusa, proszę cię za moim dzieckiem, za tym, którego zrodziłem w kajdanach, za Onezymem. Jego ci odsyłam; ty zaś jego, to jest serce moje, przyjmij do domu. Zamierzałem go trzymać przy sobie, aby zamiast ciebie oddawał mi usługi w kajdanach noszonych dla Ewangelii. Jednakże postanowiłem nie uczynić niczego bez twojej zgody, aby dobry twój czyn był nie jakby z musu, ale z dobrej woli. Może bowiem po to oddalił się od ciebie na krótki czas, abyś go odebrał na zawsze, już nie jako niewolnika, lecz więcej niż niewolnika, jako brata umiłowanego. Takim jest on zwłaszcza dla mnie, ileż bardziej dla ciebie zarówno w doczesności, jak w Panu. Jeśli więc się poczuwasz do łączności ze mną, przyjmij go jak mnie.
Oto słowo Boże.

•

DRUGIE CZYTANIE
W wolności • Flm 9b-10.12-17

Wolność to stan serca. Można być niewolnikiem i jej doświadczać, można być pozornie wolnym i nie potrafić jej używać.

KSIĘGA: List do Filemona • AUTOR: św. Paweł • ADRESAT: Filemon, patron wspólnoty w Kolosach • CZAS POWSTANIA: 52/53 lub 59–61 r. • MIEJSCE POWSTANIA: Efez lub Rzym

---

LIST DO PRZYJACIELA • List do Filemona mógł powstać w Efezie lub w Rzymie, kiedy Paweł przebywał w więzieniu. To list prywatny adresowany do dobrze sytuowanego chrześcijanina, patrona goszczącego w swym domu wspólnotę w Kolosach. Paweł nazywa go swoim współpracownikiem w dziele Ewangelii, zaangażowanym w pomoc braterską. List można zakwalifikować do starożytnej kategorii pism polecających • Według tradycyjnej interpretacji Paweł wstawia się za zbiegłym niewolnikiem Filemona, Onezymem, prosząc, aby jego pan okazał mu miłosierdzie. Onezym udał się być może po pomoc do Pawła, będąc przy nim w więzieniu oddawał mu posługi i tam nawrócił się na chrześcijaństwo.

NAJKRÓTSZY LIST • List do Filemona to najkrótszy, liczący zaledwie dwadzieścia pięć wersów list Pawła. To jedyna księga Biblii, w której nie wprowadzono podziału na rozdziały. List dzieli się na wstęp, w którym Paweł pozdrawia Filemona i kościół zbierający się w jego domu (wersety 1–3), część zasadniczą zawierającą dziękczynienie za wiarę i miłość Filemona (wersety 5–7), prośbę o przebaczenie dla Onezyma (wersety 8–19) oraz zakończenie zawierające apel o przyjęcie listu, przygotowanie miejsca dla Pawła i końcowe pozdrowienia (wersety 20–25).

BRATERSKIE PRZYJĘCIE • Usłyszymy fragment zasadniczej części listu, w której Paweł prosi o przyjęcie Onezyma. Opisuje go jako zrodzonego w kajdanach – prawdopodobnie nawrócił się w więzieniu przy Pawle • Apostoł odsyła go do jego pana, choć chętnie pozostawiłby go przy sobie w więzieniu. Prosi, aby Filemon przyjął go już nie jako niewolnika, ale jak swojego brata.

---

Słowa Ewangelii według świętego Łukasza

(Łk 14, 25-33)

Wielkie tłumy szły z Jezusem. On zwrócił się i rzekł do nich: «Jeśli kto przychodzi do Mnie, a nie ma w nienawiści swego ojca i matki, żony i dzieci, braci i sióstr, nadto i siebie samego, nie może być moim uczniem.
Kto nie nosi swego krzyża, a idzie za Mną, ten nie może być moim uczniem.
Bo któż z was, chcąc zbudować wieżę, nie usiądzie wpierw, a nie oblicza wydatków, czy ma na wykończenie? Inaczej, gdyby założył fundament, a nie zdołałby wykończyć, wszyscy patrząc na to zaczęliby drwić z niego: „Ten człowiek zaczął budować, a nie zdołał wykończyć”.
Albo który król, mając wyruszyć, aby stoczyć bitwę z drugim królem, nie usiądzie wpierw i nie rozważy, czy w dziesięć tysięcy ludzi może stawić czoło temu, który z dwudziestu tysiącami nadciąga przeciw niemu? Jeśli nie, wyprawia poselstwo, gdy tamten jest jeszcze daleko, i prosi o warunki pokoju.
Tak więc nikt z was, kto nie wyrzeka się wszystkiego, co posiada, nie może być moim uczniem».

Oto słowo Pańskie.

•

EWANGELIA

Być Jego uczniem • Łk 14,25-33

„Mieć w nienawiści” to semityzm oznaczający po prostu „kochać mniej”. Trudne słowa Jezusa o tym, co pozwoli być Jego uczniem.

EWANGELISTA: św. Łukasz • CZAS POWSTANIA: ok. 80 r. • KATEGORIA: wydarzenie, mowa • MIEJSCE AKCJI: w drodze do Jerozolimy • CZAS AKCJI: 30–33 r. • BOHATEROWIE: Jezus, uczniowie • WERSJE: brak

JEZUS IDZIE DO JEROZOLIMY • Przypomnijmy: Łukasz w swojej Ewangelii najwięcej miejsca poświęca drodze Jezusa do Jerozolimy. Wstępowanie do Jerozolimy, trzecia i najobszerniejsza część Ewangelii (rozdziały 9–19), jest przeplatane nauczaniem, często ilustrowanym przypowieściami.

JAK BYĆ UCZNIEM • Usłyszymy jedno z najbardziej kontrowersyjnych słów Jezusa. By dobrze zrozumieć naukę o warunkach pójścia za Nim, warto poznać semicki kontekst wypowiedzi • Pomocą w nauczaniu będą dwa przykłady: o budowaniu wieży i o przygotowaniach do wojny.

Szersza analiza czytań, psalmu oraz Ewangelii dostępna jest w książkowej wersji cyklu “Jutro Niedziela” na rok C dostępna TUTAJ oraz w wersji EBOOK.