Jutro Niedziela – VIII Wielkanocna B
Kim jest ten tajemniczy, wszechobecny i nieustannie działający Bóg, którego nazywamy Duchem Świętym?
Polub nas na Facebooku!
Często jest tak, że Trzecia Osoba Trójcy Świętej jest dla nas Bogiem nieznanym, ukrytym i tajemniczym. Kim jest ten tajemniczy, wszechobecny i nieustannie działający Bóg, którego nazywamy Duchem Świętym?
Jak mówi dziś św. Paweł, każdy z nas otrzymał inne dary łaski, inne powołania i inne możliwości działania. Bo każdy z nas jest inny. Każdy dostał inny talent, ale po to, by najlepiej go wykorzystał w drodze do naszego wspólnego celu. Duch Święty jest tą Osobą Trójcy, która zespala nas w jedno ciało, w jedną wspólnotę. Obdarowanych różnymi zdolnościami i możliwościami łączy, ogarnia i zbiera w jedną całość. Sprawia, że idziemy (może innymi drogami), ale w tym samym kierunku.
Duch to ta Osoba, która uzdalnia nas do dawania świadectwa o Jezusie. Obecny jest wszędzie tam, gdzie głoszona jest Ewangelia. Nasze zadanie, jako chrześcijan, to nie tylko pieczołowite spełnianie dobrych uczynków, ale cierpliwe otwieranie się na moc Ducha, który daje siłę do pełnienia dobra i przemiany naszego życia.
Bóg zesłał na apostołów Ducha Świętego nie po to, by zaprezentować spektakularne zjawisko, jakieś fajerwerki, ale jako kolejny dowód na to, że On żyje!
Duch Święty to ten wierny przyjaciel, który zawsze jest blisko, mieszka z nami, w nas i nadaje sens wszystkiemu, co robimy.
PUNKT WYJŚCIA
Niedziela Zesłania Ducha Świętego • Rok A • KOLEKTA: Modlimy się, by Bóg zesłał Ducha Świętego i dokonał w naszych sercach tego, co zdziałał w początkach głoszenia Ewangelii, • KOLOR: czerwony • CZYTANIA: Dzieje Apostolskie 2,1-11 • Psalm 104,1.24.29-31.34 • Pierwszy list do Koryntian 12, 3b-7.12-13 • Ewangelia wg św. Jana 20, 19-23
• CHMURA SŁÓW •
•
PIERWSZE CZYTANIE
Duch Boga • Dz 2,1-11
KSIĘGA: Dzieje Apostolskie • AUTOR: Łukasz • CZAS POWSTANIA: ok. 80 r.
KATEGORIA: opowiadanie
O KSIĘDZE • Dzieje Apostolskie opisują rozwój i wzrost młodego Kościoła. Rodzi się on ze śmierci i zmartwychwstania Chrystusa oraz zesłania Ducha Świętego • Pierwszych dwanaście rozdziałów poświęconych jest historii Kościoła w Jerozolimie oraz misji Piotra. Widać w nich już, jak Dobra Nowina stopniowo przekracza granice Izraela, wychodząc ku poganom • Od rozdziału trzynastego uwaga Łukasza skupia się na św. Pawle, który staje się ewangelizatorem świata pogańskiego. Jego pobyt w Rzymie przed męczeńską śmiercią i głoszenie Ewangelii wszystkim narodom to ostatni obraz, z jakim Łukasz pozostawia nas w lekturze Dziejów Apostolskich.
KONTEKST • W drugim rozdziale Dziejów Apostolskich Łukasz opisuje zesłanie Ducha na apostołów zgromadzonych w Wieczerniku. Zaczynają oni posługiwać się obcymi językami, co budzi zdumienie przybyłych na święta do Jerozolimy ze wszystkich stron świata Żydów (2,1-13). Następnie Piotr wygłasza swoją pierwszą katechezę o Ukrzyżowanym i Zmartwychwstałym (2,14-36), po której nawraca się około trzech tysięcy ludzi (2,37-41). Drugi rozdział kończy się obrazem wspólnoty pierwszych chrześcijan, żyjących razem, skupionych wokół Eucharystii i głoszących Słowo, którym Pan przymnaża wciąż nowych wyznawców.
ZANIM USŁYSZYSZ • W dzisiejszym pierwszym czytaniu Łukasz opisuje zesłanie Ducha Świętego • W scenie wprowadzającej widzimy apostołów, o których mowa w Dz 1, zebranych wszystkich w tym samym miejscu • Scena druga opisuje nagłe załamanie spokojnej atmosfery modlitwy. Dom napełnia się szumem jakby wiatru. Dodatkowo nad każdym pojawiają się języki – jakby ognia – które rozdzielają się i spoczywają na apostołach. Ci natychmiast zaczynają mówić obcymi językami • W scenie trzeciej akcja przenosi się na zewnątrz. Dom wypełniony dziwnym szumem i prości ludzie mówiący różnymi językami przyciągają pobożnych Żydów, którzy przybyli na święta do Jerozolimy. Autor wymienia wszystkie strony, z których pochodzą. Przybyli ze zdumieniem wsłuchują się w słowa apostołów głoszących w ich językach wielkie dzieła Boga.
TRANSLATOR
• Kiedy nadszedł dzień Pięćdziesiątnicy… (Dz 2,1) • Łukasz używa na określenie Zesłania szczególnego słowa sympleroo • Kiedy wreszcie wypełnił się, nadszedł ten zapowiadany dzień • Tego samego czasownika używa się do opisania wód, które wypełniają łódź apostołów na Jeziorze Galilejskim, grożąc im zatonięciem (Łk 8,23). Wyraża on pełnię – czas Boży przelewa się, wlewa się do naszego ludzkiego świata • W czasowniku tym ukrywa się także idea starannie przygotowanego wydarzenia, które przychodzi o czasie • Tego dnia oczekiwała cała ludzkość. Ten dzień przygotowywał starannie Ojciec, o czym świadczą zapowiedzi wylania Ducha (Ez 36,26; Jl 3,1). Mówił o nim także Jezus, gdy obiecywał apostołom Parakleta, moc z wysoka (Dz 1,7-8). W dzień Pięćdziesiątnicy wypełniają się obietnice Ojca i Syna.
• Nagle dał się słyszeć z nieba szum, jakby uderzenie gwałtownego wichru, i napełnił cały dom, w którym przebywali (Dz 2,2) • Oryginał oddaje to w słowach, które po polsku dosłownie brzmią: i stał się w tej samej chwili dźwięk jakby niosącego się tchnienia gwałtownego. Szum (gr. echos) oznaczać może ton lub dźwięk o różnych poziomach głośności, np. dźwięk trąbki (Ps 150,3; Hbr 12,19). Niebo zaczyna grać, wysyła sygnał. Słowem tym opisuje się także wiadomość, nowinę, news (Łk 4,37). Duch to muzyka i news z wysokości.
• Ukazały się im też jakby języki ognia, które się rozdzielały, na każdym z nich spoczął jeden (Dz 2,3) • I dały się widzieć im rozdzielające się języki, jakby ognia. Czasownika ofthe od horao (‘widzieć’) w stronie biernej używa się do opisania teofanii, objawienia się Boga w Starym Testamencie (Rdz 12,7; 22,14; Wj 16,10). Określa się nim także Zmartwychwstałego, który ukazuje się uczniom (Łk 24,34; 1 Kor 15,5-8). Przez użycie tego czasownika Łukasz daje do zrozumienia, że Duch, który przychodzi, to nie spektakularny fajerwerk; to prawdziwy Bóg, posłany przez Ojca i Syna.
• I zaczęli mówić/prorokować obcymi językami, tak jak im Duch pozwalał mówić (Dz 2,4). Słowo apoftegomai (‘mówić’), którego używa Łukasz, nie oznacza jakiejkolwiek mowy. Apostołowie nie wdają się w pogawędkę w obcych językach, starożytny chat. Słowo to opisuje mowę prorocką, odkrywającą przyszłość (Mi 5,11; Za 10,2; Ez 13,9). Apostołowie zaczynają prorokować, głosić Słowo Boże w obcych językach.
JESZCZE O PIERWSZYM CZYTANIU
W opisie objawienia się Ducha apostołom do wspólnoty Kościoła przychodzi prawdziwy Bóg. Opisuje się go dwoma symbolami, które towarzyszą objawieniu się Boga: wiatru i ognia (patrz: Wj 19,16.19; 20,18; Ez 37,9-14) :
• Wiatr – gr. pnoe – inaczej tchnienie, to samo, które Bóg przekazuje w momencie stworzenia pierwszemu człowiekowi (Rdz 2,7; 7,22). Obrazem tym opisuje się to, co nazywamy duszą. Dzięki “tchnieniu Bożemu” człowiek stawał się istotą żyjącą. W chwili śmierci tchnienie to wracało do Pana, człowiek prowadził zaś w zaświatach egzystencję cienia (Koh 12,7). Duch, który zstępuje na uczniów od Zmartwychwstałego, nie opuści ich już jak pierwsze “tchnienie życia”. Duch Święty daje nowe życie, to Duch Nowego Stworzenia. To dzięki niemu żyjemy na wieki.
• Ogień do tej pory symbolizował niedostępność Boga, przepaść między Nim a stworzeniem (patrz: Iz 6). Bóg zabrania Mojżeszowi zbliżać się zbytnio do gorejącego krzewu (Wj 3) • W Dziejach Apostolskich Duch w postaci ognia obiera sobie mieszkanie w ludziach i wypełnia ich tak, jak wcześniej wypełnił cały dom. Nie ma dystansu między Stwórcą a stworzeniem, doszliśmy wreszcie do upragnionej komunii.
Duch głoszących • Owoce Ducha zostają udzielone apostołom jako wspólnocie, która zbiera się na modlitwie. Nie znaczy to, że Duch każe nam wtopić się w tłum, czy też łamie naszą indywidualność. Do każdego z uczniów Duch przychodzi w bardzo szczególny sposób, rozdziela się i zstępuje w postaci ognistego płomienia. Ten sam Bóg każdemu udziela siebie inaczej, żeby stworzyć z nich wspólnotę. Jego dary służą nie tylko im samym, ale przede wszystkim ich przyszłej i jedynej misji – głoszeniu Ewangelii.
CZY WIESZ, ŻE…
Dzień Pięćdziesiątnicy, Dzień Zesłania Ducha Świętego – kiedy Piotr wygłasza swą mowę – to żydowskie Święto Tygodni. Przypada ono 7 tygodni po święcie Paschy. Świętowano wówczas nadanie Prawa Izraelowi na Górze Synaj. To wtedy Mojżesz otrzymał kamienne tablice z zapisanymi przykazaniami • To także tradycyjne Święto Żniw, podczas którego ofiarowywano Panu pierwsze płody ziemi • Duch Święty to pierwsze żniwa Kościoła, pierwszy obiecany nam owoc wiary w Zmartwychwstałego.
CYTATY
Tak przychodzi Duch Święty: Nagle dał się słyszeć z nieba szum, jakby uderzenie gwałtownego wiatru, i napełnił cały dom
•
PSALM
Duch Życia • Ps 104,1.24.29-31.34
PSALM 104 • AUTOR: lewita • CZAS POWSTANIA: czasy powygnaniowe, po 538 r. przed Chr.
O PSALMIE • Psalm 104 to hymn opiewający wspaniałość stworzenia, hymn (hebr. tehilla), czyli bezinteresowna modlitwa uwielbienia zanoszona przez wspólnotę w świątyni • Psalm zawiera wiele motywów, które zbliżają go do egipskich i kananejskich hymnów na cześć bogów stwarzających i podtrzymujących w istnieniu świat (Ra, Baal) • Psalmista piszący ten utwór w czasach po wygnaniu głęboko przepracowuje starożytne motywy mityczne w duchu zawartego w Księdze Rodzaju opisu stworzenia. Być może psalm recytowano w świątyni w czasie Święta Tygodni, dziękując za pierwsze plony ziemi. Pobożni Żydzi, o których pisze Łukasz w pierwszym czytaniu, mogli modlić się nim podczas pobytu w Jerozolimie.
Jaka jest wymowa psalmu? Wobec Bogów pogańskich, na których Izrael napatrzył się w Babilonii, Jahwe jest jedynym Stwórcą i Ojcem stworzenia. W jego ręku śmiercionośne żywioły nie walczą ze sobą, lecz komponują się w harmonijną całość, aby stworzyć bezpieczny i szczęśliwy dom dla wszelkiej istoty żywej. Psalmistę przepełnia podziw i uwielbienie dla kosmicznego dzieła Pana, które przenika Duch jego ojcowskiej miłości.
ZANIM USŁYSZYSZ • Usłyszymy pierwszy werset dość długiego, 35-wersowego utworu, następnie wybrane wersety ze środka i zakończenia psalmu. W pierwszej strofie psalmista chwali piękno i bogactwo dzieła stworzenia. Ziemię wypełnia rzesza stworzeń, które świadczą o hojności, wręcz rozrzutności Pana. W strofie drugiej, psalmista opisuje Boże stworzenie jako kruche, wołające o Jego pomoc. Bez Bożego Ducha ginie i obraca się w proch. Duch to moc stwórcza Boga, przez niego daje On i podtrzymuje życie. Wreszcie strofa trzecia to uwielbienie Pana, którego chwała ma trwać na wieki. Oby Bóg cieszył się ze swoich stworzeń. Na końcu psalmista prosi, aby Pan przyjął jego pieśń pochwalną.
Motyw Ducha, podtrzymującego wszystko w istnieniu łączy dzisiejszy psalm z pierwszym czytaniem i kontekstem całej uroczystości Zesłania Ducha Świętego. Duch, który zstępuje na Kościół, to ten sam, który wydobył z chaosu i stworzył nasz ludzki świat.
CYTATY
Psalmista o wielkiej potrzebie Ducha Świętego: Gdy odbierasz im oddech, marnieją i w proch się obracają
Oto Słowo Boże
‘]
•
DRUGIE CZYTANIE
Duch Kościoła • 1 Kor 12, 3b-7.12-13
LIST DO KORYNTIAN • NADAWCA: św. Paweł • SKĄD: Efez • DATA: ok. 54 r. • ADRESACI: Koryntianie
O KSIĘDZE • Podczas swojego pobytu w Koryncie Pawłowi udało się założyć wspólnotę chrześcijan. Młoda wspólnota, funkcjonująca w dużym mieście pogańskim, entuzjastycznie przyjęła Ewangelię, miała jednak poważne problemy z wdrożeniem jej w życie: • spory i podziały wynikające z różnic majątkowych i społecznych • konkurujący ze sobą liderzy (1 Kor 1-4; 6) • rozwiązłość seksualna i libertynizm (1 Kor 5) • sens małżeństwa i celibatu (1 Kor 7) • udział w ucztach pogańskich i ofiarach składanych bożkom, zaniedbywanie miłości braterskiej i Eucharystii (1 Kor 8-11) • poszukiwanie spektakularnych duchowych darów, a zaniedbywanie miłości (1 Kor 12-14) • odrzucenie prawdy o Zmartwychwstaniu • List św. Pawła, to odpowiedź na pismo otrzymane od Koryntian. Apostoł rozpoczyna nauką na temat Ewangelii Krzyża (1 Kor 1-4) i kończy wizją Zmartwychwstania (1 Kor 15).
KONTEKST • W dwunastym rozdziale Listu do Koryntian Paweł opisując różne dary w Kościele podkreśla, że ich dawcą jest jeden Duch (12,1-1-11). Wszystkie one służyć mają budowaniu jedności wspólnoty, która jest Ciałem Chrystusa (12,12-30). W ciele tym każdy ma swoje miejsce i swoją misję do wypełnienia. Nie każdy może być prorokiem, apostołem, nauczycielem czy cudotwórcą. Na końcu Paweł wzywa do znalezienia właściwego sobie miejsca w Ciele Chrystusa i do starania się o największy dar Miłości, o którym pisze w rozdziale trzynastym.
ZANIM USŁYSZYSZ • W dzisiejszym drugim czytaniu Paweł mówi o Duchu, który uzdalnia nas do wyznania wiary w Chrystusa Pana. Ten sam Duch jest dawcą różnych darów i wyznacza różne posługi w Kościele. On łączy w jedno wspólnotę, która składa się z wielu członków tak, aby stanowiła prawdziwe Ciało Chrystusa. Paweł podkreśla, że nasz chrzest i dar Ducha służą złączeniu nas w jedno w Ciele Pana. Tu Żydzi i Grecy, niewolnicy i wolni, znajdują swoje wspólne miejsce.
TRANSLATOR
• Nikt nie może powiedzieć bez pomocy Ducha Świętego: “Panem jest Jezus” (1 Kor 12,3) • Nikt nie może powiedzieć “Panem jest Jezus”, chyba że w Duchu Świętym.
• Różne są dary łaski, lecz ten sam Duch; różne też są rodzaje posługiwania, ale jeden Pan; różne są wreszcie działania, lecz ten sam Bóg, sprawca wszystkiego we wszystkich (1 Kor 12,4-6) • W oryginale dosłownie: rozdzielenia: Rozdzielenia zaś darów są, lecz ten sam Duch, i rozdzielenia służb są, i ten sam Pan, i rozdzielenia dzieł są, ten zaś sam Bóg – ten działający wszystko we wszystkim.
• Wszystkim zaś objawia się Duch dla wspólnego dobra (1 Kor 12,7) • Dosłownie: Każdemu zaś jest dawane uwidocznienie Ducha do pożytku.
• Wszyscyśmy bowiem w jednym Duchu zostali ochrzczeni, aby stanowić jedno ciało: czy to Żydzi, czy Grecy, czy to niewolnicy, czy wolni. Wszyscyśmy też zostali napojeni jednym Duchem (1 Kor 12,13) • Wraca znane nam już słowo dotyczące chrztu, oznaczające dosłownie zanurzenie: w jednym Duchu my wszyscy w jedno ciało zostaliśmy zanurzeni… i wszyscy jednego Ducha otrzymaliśmy do wypicia
JESZCZE O DRUGIM CZYTANIU
Paweł to jeden z pierwszych teologów Nowego Testamentu, który kładzie podwaliny pod naukę o Duchu Świętym. Jej zręby znajdujemy w Liście do Koryntian oraz w Liście do Rzymian. Z dzisiejszego drugiego czytania przebijają dwie zasadnicze prawdy o Trzeciej Osobie Trójcy:
• Po pierwsze, bez Ducha nie można sobie wyobrazić nowego Życia w Chrystusie. On uzdalnia chrześcijanina do wyznawania wiary (1 Kor 12,3). On mieszka w nas i czyni z nas własność Boga (Rz 8,9-11), prowadzi nas i przekonuje, że jesteśmy synami Bożymi (Rz 8,14-17), modli się w nas (Rz 8,26), współdziała we wszystkim dla naszego dobra (Rz 8,28) i ostatecznie prowadzi do zbawienia (Rz 8,29-30). On także inspiruje nasze dobre uczynki (Ga 5,22-23). Chrześcijaństwo, to nie pieczołowite spełnianie dobrych uczynków, lecz cierpliwe otwieranie się na moc Ducha, który daje siłę do pełnienia dobra i przemienia nasze życie.
• Po drugie, Paweł przypomina zasadniczą prawdę: Duch Święty i jego dary nie są prywatną własnością wierzącego. Mają łączyć, a nie dzielić; budować, a nie niszczyć – jako narzędzie ludzkiego egoizmu. Ich celem jest wspólne dobro, budowanie jedności Kościoła, który Paweł nazywa Ciałem Jezusa (1 Kor 12,7.12-13).
CYTATY
Św. Paweł wyjaśnia tajemnicę Ducha: Różne są dary łaski, lecz ten sam Duch; różne też są rodzaje posługiwania, ale jeden Pan; różne są wreszcie działania, lecz ten sam Bóg, sprawca wszystkiego we wszystkich. Wszystkim zaś objawia się Duch
•
EWANGELIA
Duch Wolności • J 20, 19-23
EWANGELISTA: św. Jan • CZAS POWSTANIA: ok. 90 r. • KATEGORIA: wydarzenie • MIEJSCE: Jerozolima • CZAS: ok. 33 r., dzień zmartwychwstania, wieczór • BOHATEROWIE: Jezus, uczniowie • WERSJE: Łk 24,36-43 i Dz 2,1-4
O KSIĘDZE • Najmłodsza z Ewangelii została napisana przez Jana, a następnie zredagowana przez jego uczniów ok. 90 r. • Księga zdecydowanie różni się od pozostałych Ewangelii • Jezus, opisując swoją misję, używa formuły JA JESTEM, a to nawiązuje do objawienia Boga w Księdze Wyjścia (patrz 3,14). Ewangelię św. Jana dzieli się na • Księgę Znaków (rozdziały 1-12, Ewangelista mówi nie o cudach, lecz siedmiu znakach objawiających misterium Pana) oraz • Księgę Krzyża, który dla Jana jest najważniejszym znakiem Mesjasza (rozdziały 13-20).
KONTEKST • Ewangelista Jan w rozdziałach 20 i 21 opisuje Zmartwychwstałego, który ukazuje się swoim uczniom • Pierwszą, który ujrzy Pana, będzie Maria Magdalena • Następnie Jezus ukazuje się jedenastu zamkniętym w Wieczerniku • Przy tej okazji tylko Jan opisuje spotkanie Zmartwychwstałego z niewiernym Tomaszem • Wreszcie ostatnim akordem spotkań ze Zmartwychwstałym jest rozdział 21, gdzie Jezus nad Jeziorem Genezaret spotyka Piotra, Natanaela oraz synów Zebedeusza wraz z innymi uczniami • Zmartwychwstały Jezus zbiera ponownie swoich uczniów tam, gdzie ich powołał – do Galilei.
ZANIM USŁYSZYSZ • W dzisiejszej Ewangelii Jan przenosi nas znów do pierwszego dnia Zmartwychwstania. Jezus przychodzi do swych zamkniętych w Wieczerniku uczniów i ofiaruje im pierwszy dar – Pokój. Kiedy uczniowie widzą Pana, patrzą na jego przebite ręce i bok, nie mogą uwierzyć, że On żyje. Jezus nie zatrzymuje się jednak na pierwszym pozdrowieniu i darze pokoju. Po nim czas na kolejny dar, dar Ducha. Posyłając swoich uczniów, Pan tchnął na nich, ofiarując im swojego Ducha. Jego mocą mogą odpuszczać i zatrzymywać grzechy.
JESZCZE O EWANGELII
W słowach Jezusa: Którym odpuścicie grzechy, są im odpuszczone, a którym zatrzymacie, są im zatrzymane znajdują się teologiczne podstawy sakramentu pokuty i pojednania. To m.in. ten cytat stoi u podstaw rozgrzeszenia, udzielanego przez kapłana. Według słów Jezusa sakrament pokuty i pojednania dokonuje podwójnego cudu:
• Pierwszym jest nowe stworzenie. Odpuszczenie grzechów to nie pusty ryt lub zwykły gest. Dzięki słowom rozgrzeszenia wypowiadanym przez kapłana Duch Chrystusa stwarza nas na nowo, stwarza nas do nowego życia. Grzechu nie da się pogodzić z życiem Zmartwychwstałego. Pan przez usunięcie grzechu czyni nas nowym stworzeniem. Podkreśla to czynność Jezusa – “tchnął” na nich – która jest aluzją do stworzenia pierwszych ludzi w ogrodzie Eden.
• Drugim cudem sakramentu pokuty i pojednania jest wolność, jaką daje nam Duch Chrystusa. Opisując efekt odpuszczenia grzechów, Pan mówi: którym odpuścicie grzechy, będą im odpuszczone. Którym zatrzymacie, będą zatrzymane. Zatrzymanie grzechów wyraża się słowem krateo, oznaczającym pozostawanie w więzieniu. Każdy kto nie poddaje się działaniu Ducha Jezusa, pozostaje w klatce, więzieniu własnego grzechu.
LINKI
• Po tych słowach tchnął na nich i powiedział im: Weźmijcie Ducha Świętego (J 19,22)
Rdz 2,7: Wtedy to Pan Bóg ulepił człowieka z prochu ziemi i tchnął w jego nozdrza tchnienie życia, wskutek czego stał się człowiek istotą żywą.
WERSJE
W odróżnieniu od opisu Zesłania Ducha Świętego wg Łukasza (patrz: I czytanie) Duch Święty przychodzi tu nie po czterdziestu dniach, ale już w dzień Zmartwychwstania Pana • W niczym nie kłóci się to z historyczną wizją Łukasza. Jan podkreśla prawdę, że Duch Święty przychodzi razem ze Zmartwychwstałym i wiarą w Niego • Pokój wam, pierwsze słowa wypowiedziane przez Pana do uczniów, oznaczają właśnie tę graniczącą z pewnością wiarę, że On żyje.
CYTATY
Jezus zapowiedział nam nowe życie: tchnął na nich i powiedział im: Weźmijcie Ducha Świętego!
Jeśli podobają Ci się nasze artykuły, możesz nas wesprzeć:
Polecane przez nas:
Komentarze