Jutro Niedziela – Święto Podwyższenia Krzyża Świętego A

NALEŻY WIEDZIEĆ

---

• ŚWIĘTO PODWYŻSZENIA KRZYŻA ŚWIĘTEGO • Rok A • Kolor: czerwony • KOLEKTA: Będziemy prosili, abyśmy w niebie otrzymali owoce odkupienia • CZYTANIA: Księga Liczb 21,4b-9 • Psalm 78,1-2.34-38 • List do Filipian 2,6-11 • Ewangelia wg św. Jana 3,13-17

• CHMURA SŁÓW • Najczęściej usłyszymy słowo BÓG (9), niemal równie często WĄŻ (7), MOJŻESZ (6), wyrazy zapowiadające wydarzenie wywyższenia węża na pustyni. Po cztery razy pojawią się słowa: ŚWIAT, ŻYCIE, SYN, JEZUS.

• TEMAT • Sens męki Jezusa (choć żadne czytanie jej wprost nie opisuje) – to temat Liturgii Słowa. Męka najpierw zapowiedziana tajemniczym wydarzeniem w Starym Testamencie, potem zapowiedziana przez Jezusa jako gest miłości, ukazana zostaje ponadto z perspektywy nieba u św. Pawła.

•

PIERWSZE CZYTANIE

Wąż na palu •  Lb 21, 4b-9

KSIĘGA: Liczb • AUTOR: anonimowy kapłan • CZAS POWSTANIA: 538 r. przed Chr., tradycje sięgające XII w. przed Chr.

KATEGORIA: wydarzenie • MIEJSCE: szlak od góry Hor ku Morzu Czerwonemu • CZAS: XII w. przed Chr. • BOHATEROWIE: Mojżesz, lud Izraela • WERSJE: brak

---

O KSIĘDZE • Księga Liczb to czwarta księga Pięcioksięgu i całego Starego Testamentu. Po Księdze Wyjścia, opowiadającej o wyjściu Izraelitów z Egiptu i zawarciu przymierza na Synaju, pojawia się niejako przerwa w narracji wędrówki ku Ziemi Obiecanej: następuje “prawnicza” Księga Kapłańska. Po niej Księga Liczb, która wznawia opowiadanie. Skąd jednakże jej nazwa: Liczb? Otóż nie od razu następuje opowiadanie. Pierwsze rozdziały to spis Izraelitów, szczegółowe wyliczenie poszczególnych pokoleń.

KONTEKST • Księga Liczb skupia się przede wszystkim na przejściu przez pustynię. To nie tylko opis wydarzeń, w których wierność Izraela przeplata się z momentami utraty cierpliwości i skarg kierowanych wobec Boga oraz Mojżesza i Aarona. Ciągle powtarza się skarga Izraelitów: Czemu wyprowadziliście nas na pustynię?

ZANIM USŁYSZYSZ • Wśród tych sytuacji wystawiania Pana na próbę wyróżnia się jedna. Skarga Izraelitów spowodowała tym razem ciąg wydarzeń, które zyskały znaczenie ponadczasowe. To jedna z tych scen biblijnych, które zapowiadały krzyż – krzyż, na którym zawisł Jezus Chrystus.

CZY WIESZ, ŻE…

---

• Dla starożytnych Egipcjan wąż był symbolem mądrości i magii. Jego jadu używano do rozprawienia się z oponentami lub do rytualnego samobójstwa. Kobra nilowa ozdabiała koronę faraonów.

• WIERZENIA, LITERATURA • W eposie o Gilgameszu wąż pojawia się jako przeciwnik człowieka, który w ostatniej chwili wydziera tytułowemu bohaterowi owoc dający życie wieczne. Także w mitach grecko-rzymskich węże występują jako symbol zła i niebezpieczeństwa (Meduza) i oznaczają bóstwa związane z ziemią (chtoniczne). Wąż jest związany też z kultem Asklepiosa-Eskulapa, który dzięki ziołom wydartym wężom potrafił leczyć, a nawet wskrzeszać zmarłych.

• W Biblii wąż to przeciwnik Boga i człowieka, najprzebieglejsze ze stworzeń, które doprowadziło ludzkość do upadku (Rdz 3,1). Dla autorów biblijnych to także symbol bóstw kananejskich.

• W Timna, w świątyni egipskiej z 1300 r. przed Chr., opuszczonej i przejętej przez Madianitów ok. 1150 r. przed Chr., archeologowie odnaleźli wystrój przypominający izraelski Namiot Spotkania oraz figurę węża z brązu (cf. Lb 21,4). Miejsce to znajduje się w pobliżu przypuszczalnej trasy przemarszu Izraelitów.

JESZCZE O PIERWSZYM CZYTANIU

---

Scena opisana w Księdze Liczb jest ostrzeżeniem i zapowiedzią przyszłej historii Izraela i całej ludzkości. Bunt i szemranie przeciw Bogu popychają człowieka do oddawania czci pogańskim bożkom i idolom symbolizowanym przez węże. Kiedy Bóg wydaje człowieka w ich moc, okazuje się, że zamiast obiecanego szczęścia i wolności niosą one śmierć. Pan nakazuje umieszczenie węża na palu, czym zapowiada swoje ostateczne zwycięstwo nad siłami zła i śmierci. To nie miedziany wąż ocala ginących Izraelitów, lecz wołanie do Pana i posłuszeństwo Bożemu nakazowi.

CYTATY

---

Bóg do grzesznika: Sporządź węża i umieść go na wysokim palu; wtedy każdy ukąszony, jeśli tylko spojrzy na niego, zostanie przy życiu

•

PSALM

Twarde serca •  78,1-2.34-38

PSALM 78 • AUTOR: anonimowy lewita • CZAS POWSTANIA: 538 przed Chrystusem (po wygnaniu)

---

O PSALMIE • Psalm 78 to pieśń pouczająca. Słuchaj, mój ludu, nauki mojej… Do przypowieści otworzę me usta, wyjawię tajemnicę zamierzchłego wieku. Celem tego długiego, ponad 70-wersetowego psalmu jest wspominanie wydarzeń przeszłości i wyciągnięcie z nich lekcji dotyczącej teraźniejszości narodu wybranego. Psalm przypomina zatem homilię. Widać w nim wpływy tradycji mądrościowych oraz deuteronomistycznych.

Zachęca on do wierności Bożym drogom i przykazaniom. Autor skupia się na historii Wyjścia, przedstawiając ją na zasadzie zamykającego się koła, znanego choćby z Księgi Sędziów: grzech ludu – kara – wołanie do Pana – wybawienie – grzech ludu itd. W ostatniej części psalmu opisuje odrzucenie pokoleń północnych i wybranie Dawida.

ZANIM USŁYSZYSZ • Usłyszymy dziś fragment wspominający wędrówkę Izraela przez pustynię i kary, które Pan zsyłał za ich niewierność. Dzięki nim naród wybrany zwracał się znów do Boga, lecz trwało to, jak stwierdza psalmista, tylko chwilę. Ich serce nie było wierne,  nie byli stali w zawartym z Nim Przymierzu. Autor podkreśla nie tyle zagniewanie Boga, ile Jego wielkie miłosierdzie. O wiele częściej niż do karania ludu uciekał się On do cierpliwości i przebaczenia.

CYTATY

---

O Boskiej cierpliwości: gniew swój często powściągał i powstrzymywał swoje wzburzenie

•

DRUGIE CZYTANIE

Krzyż oczami Nieba • Flp 2,6-11

LIST DO FILIPIAN • NADAWCA: św. Paweł • SKĄD: Korynt • DATA: 57–58 r. • ADRESACI: mieszkańcy Filippi

---

O KSIĘDZE • List do mieszkańców Filippi św. Paweł napisał co najmniej kilka lat po swoim pobycie w greckim mieście, w latach 50–53, opisanym zresztą w Dziejach Apostolskich (16,12-40). To kolejny z tzw. listów więziennych. W krótkim, czterorozdziałowym liście brak systematycznej teologii, znanej z innych dzieł św. Pawła. To list pisany jako podziękowanie za serdeczność Filipian. Odnajdujemy co najwyżej odwołania do doświadczenia cierpienia, a także próby umocnienia radości we wspólnocie chrześcijańskiej.

KONTEKST • Tym bardziej zaskakujący jest piękny hymn, umieszczony w drugim rozdziale, który usłyszymy w ramach drugiego czytania. To hymn o kenozie Chrystusa. Opisuje uniżenie Syna Bożego. Od strony teologicznej znajdujemy tu jasne stwierdzenie o boskiej naturze Jezusa (istniejąc w postaci Bożej) i Jego egzystencji przed narodzeniem.

ZANIM USŁYSZYSZ • W świetle całej Liturgii Słowa hymn ukazuje nijako boską perspektywę całego ziemskiego życia Jezusa, a przede wszystkim Jego męki i śmierci.    

JESZCZE O DRUGIM CZYTANIU

---

• HYMN O KENOZIE Chrystusa opisuje uniżenie Syna Bożego. On, który istniał w postaci Bożej, dosłownie ‘nie był neurotycznie przywiązany do swej równości Bogu i nie uznał tego za swoje prawo’ (gr. harpagmon hegeomai) • W opinii większości Paweł opisuje tu preegzystencję Chrystusa: czas, kiedy żył On z Ojcem jako druga z osób Trójcy. Z tego życia zrezygnował dla nas • Inni widzą tu nawiązanie do ziemskiego życia Jezusa, w którym jako Syn Boży zrezygnował z drogi Mesjasza pełnego mocy, a wybrał pokorną drogę Sługi, niesłychaną drogę Mesjasza Ukrzyżowanego.

• Apostoł pisze, że Chrystus sam uniżył się i ogołocił ze swojej chwały, dosłownie ‘opróżnił jak naczynie’ (gr. kenoo), które wyrzeknie się chwały, a wypełnione zostanie ludzkim grzechem, kruchością i cierpieniem, stając się posłusznym aż do śmierci na krzyżu. Ten, który uniżył się jako człowiek, został wywyższony przez Ojca. Jego imię to odtąd Pan (Kyrios), przed którym zgina się kolano wszelkich istot na ziemi, pod ziemią i pod niebem.

• KENOZA I OGOŁOCENIE • Chrystusa jest wzorem dla chrześcijanina. Jeśli nie potraktujemy naszego życia jako czegoś, co słusznie nam się należy, i oddamy je z ufnością w ręce Ojca, jeśli opróżnimy nasze serce jak naczynie i damy mu się napełnić Jego Słowem i Duchem, będziemy mieli udział nie tylko w Krzyżu, ale i w chwale Chrystusa.

 

CYTATY

---

Św. Paweł o posłuszeństwie Jezusa: Uniżył samego siebie, stawszy się posłusznym aż do śmierci, i to śmierci krzyżowej

•

EWANGELIA

Jezus wywyższony • J 3,13-17

EWANGELISTA: św. Jan • CZAS POWSTANIA: ok. 90 r.

KATEGORIA: dialog • MIEJSCE: Jerozolima • CZAS: ok. 33 r. • BOHATEROWIE: Jezus, Nikodem • Wersje: brak

---

NIKODEM • O Nikodemie, dostojniku żydowskim, faryzeuszu, wspomina tylko św. Jan. W jego ewangelii pojawia się trzy razy: • rozmowa z Jezusem (3 rozdział) • podczas dyskusji strażników z arcykapłanami i faryzeuszami, czy pojmać Jezusa (7 rozdział): Nikodem stanął wtedy w Jego obronie, mówiąc: Czy Prawo nasze potępia człowieka, zanim go wpierw nie przesłucha i nie zbada, co czyni? • podczas pogrzebu Jezusa (rozdział 19): Józef z Arymatei poprosił Piłata o ciało Jezusa, a Nikodem przyniósł sto funtów mieszaniny mirry i aloesu.

KONTEKST • Podczas nocnej rozmowy Jezusa z Nikodemem pojawia się odniesienie do historii węża wywyższonego na pustyni przez Mojżesza (patrz: I CZYTANIE). Jezus porównuje scenę opisaną w Księdze Liczb do swojego wywyższenia na krzyżu. W Synu przybitym do drzewa Bóg pokona zło i grzech wraz z jego śmiercionośnym jadem. Spojrzenie z wiarą na Ukrzyżowanego będzie niosło życie grzesznikom, tak jak spojrzenie na węża wywższonego na pustyni ocalało ginących Izraelitów. 

ZANIM USŁYSZYSZ • Jezus przypomina Nikodemowi, że Bóg kocha nie tylko Izraela, ale cały zepsuty, pogański, pęknięty ludzki świat: Tak Bóg umiłował świat… to jedno z niewielu miejsc u Jana, gdzie świat (gr. kosmos) przyjmuje tak pozytywne znaczenie. Syn nie został posłany, aby wydać wyrok potępiający, lecz aby uleczyć ludzki świat.

LINKI

---

• A jak Mojżesz wywyższył węża na pustyni, tak potrzeba, by wywyższono Syna Człowieczego, aby każdy, kto w Niego wierzy, miał życie wieczne (J 3,14)

Lb 21,4-9 (I CZYTANIE): Wtedy rzekł Pan do Mojżesza: „Sporządź węża i umieść go na wysokim palu; wtedy każdy ukąszony, jeśli tylko spojrzy na niego, zostanie przy życiu”.

Mdr 16,5: Albowiem i wtedy, gdy dosięgła ich straszna wściekłość gadów i ginęli od ukąszeń krętych wężów, gniew Twój nie trwał aż do końca Dla napomnienia spadła na nich krótka trwoga, ale mieli znak zbawienia na pamiątkę nakazu Twego prawa. A kto się zwrócił do niego, ocalenie znajdował nie w tym, na co patrzył, ale w Tobie, Zbawicielu wszystkich

• Tak bowiem Bóg umiłował świat, że Syna swego Jednorodzonego dał, aby każdy, kto w Niego wierzy, nie zginął, ale miał życie wieczne (J 3,16)

Rz 8,32: On, który nawet własnego Syna nie oszczędził, ale Go za nas wszystkich wydał, jakże miałby także wraz z Nim wszystkiego nam nie darować?

1J 4,9: W tym objawiła się miłość Boga ku nam, że zesłał Syna swego Jednorodzonego na świat, abyśmy życie mieli dzięki Niemu

CYTATY

---

Ewangelia o miłości Ojca do ludzi: Syna swego Jednorodzonego dał, aby każdy, kto w Niego wierzy, nie zginął

Jezus jednoznacznie: Bóg nie posłał swego Syna na świat po to, aby świat potępił

TWEETY

---

 

href=”https://twitter.com/hashtag/jutroniedziela”
data-widget-id=”505499076377333762″>tweety o #jutroniedziela

data-widget-id=”505499745255583744″>tweety o #kazanie

TRENDY

---

#JakMojżeszWywyższyłWęża

Bóg pragnął posłużyć się Mojżeszem i miedzianym wężem, aby uzdrowić Izraelitów. Podobnie Chrystus posługuje się swoją Matką, świętymi, a nawet ich wizerunkami oraz wizerunkiem krzyża, aby pomóc również i nam. Nie bądźmy jak Izraelici, którzy pogardzili darem Bożym. (ks. Jacek Stefański)

Wąż przytwierdzony na palu przez Mojżesza spełniał rolę jakby piorunochronu i zapowiadał inny „piorunochron”, świadczący o ogromnym Miłosierdziu Boga, a stał się nim Chrystus przytwierdzony do krzyżowego drzewa. (ks. Bogdan Poniży)

Niezadowolenie jest jak jad węża – uśmierca człowieka duchowo. Hebrajczycy sami się katowali, widząc wszędzie zło; oskarżali się nawzajem, szemrali przeciw Mojżeszowi i Bogu. To było im za gorąco, to za zimno. Droga była zbyt męcząca, zdrowie nie dopisywało, jedzenie było marne. (o. Wojciech Żmudziński SJ)

Dlaczego, Panie Boże, mam takie życie, dlaczego tak strasznie mi trudno? Dlaczego mi się coś nie udało? Dlaczego nie zrealizowało się to, o czym marzyłem/marzyłam? (…) czasem nawet nie uważamy tego za grzech, czasem czynimy z tego modlitwę. Któż w tym dostrzeże syk węża? W uskarżaniu się na to, jakie jest życie? (o. Augustyn Pelanowski)

#PotrzebaByWywyższonoSyna

Bez krzyża można być księdzem, bez krzyża można być biskupem, bez krzyża można być nawet papieżem, ale a nie można być bez krzyża uczniem Jezusa. (Papież Franciszek)

I ta pieśń, którą śpiewamy w Wielkim Poście, mówi tak: w krzyżu cierpienie. I nam się wydaje, że w tym jest cała tajemnica krzyża. (ks. Jan Rusiecki)

ZAMIAST STU SŁÓW

---