Gen. Stefan Bałuk, żołnierz AK, cichociemny, uczestnik Powstania Warszawskiego, fotoreporter wojenny, kanclerz kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari, zmarł 30 stycznia w Warszawie w wieku 100 lat.
Stefan Bałuk urodził się w 1914 roku w Warszawie. Uzyskał absolutorium w Szkole Nauk Politycznych w Warszawie. W chwili wybuchu II wojny światowej studiował na wydziale prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Podczas wojny obronnej wstąpił do 9 Batalionu Pancernego. Jesienią 1939 roku przez Węgry i Rumunię przedostał się do Francji. Tam wstąpił do odtwarzającego się Wojska Polskiego i został żołnierzem 10 Pułku Strzelców Konnych.
Po klęsce Francji ewakuował się do Wielkiej Brytanii. Nadal służył w 10 PSK, który stał się pułkiem pancernym 10 Brygady Kawalerii Pancernej 1 Dywizji Pancernej. Był, jak sam siebie określił, „fotokronikarzem" swojej jednostki.
W 1942 roku ukończył Oficerski Kurs Doskonalący Administracji Wojskowej. Pod tą nazwą funkcjonowała Szkoła Wywiadu. Przeszedł kurs w Polskiej Sekcji Spadochronowej. Złożył przysięgę jako żołnierz AK. W 1943 roku otrzymał awans na podporucznika. Jako jeden z 316 cichociemnych (żołnierzy sił specjalnych) został przerzucony do kraju.
Otrzymał przydział do Wydziału Legalizacji i Techniki Wywiadu Oddziału II Komendy Głównej AK (kryptonim "Agaton"), zajmującego się produkcją fałszywych dokumentów. Jego specjalnością była mikrofotografia, a także interpretacja zdjęć. Dokumentował także niemieckie umocnienia w Warszawie, pomnik Lotnika na placu Unii Lubelskiej, z wymalowaną na cokole "kotwicą" – znakiem Polski Walczącej oraz miejsce zamachu na generała SS i Policji Franza Kutscherę w Alejach Ujazdowskich.
Przeczytaj również
Jako żołnierz plutonu "Agaton" w batalionie "Pięść" Zgrupowania "Radosław" wziął udział w Powstaniu Warszawskim. Walczył na Woli, Żoliborzu, Starym Mieście i Mokotowie. Został odznaczony przez gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego Krzyżem Srebrnym Virtuti Militari oraz dwukrotnie Krzyżem Walecznych.
Po zakończeniu powstania był jeńcem w oflagach Lamsdorf i Gross-Born. Z tego ostatniego, znajdującego się na Pomorzu Zachodnim, zbiegł w styczniu 1945 roku.
Po wojnie należał do Zrzeszenia WiN. Pracował w Wydziale Legalizacji "Agaton II", który produkował fałszywe dokumenty. Został aresztowany przez komunistów 1 listopada 1945 roku. W 1946 roku został skazany na 2,5 roku więzienia. Wyszedł na wolność na mocy amnestii w 1947 roku.
Od 1952 roku zaczął pracować w Centralnej Agencji Fotograficznej. Był współautorem pierwszego albumu o Powstaniu Warszawskim „Miasto nieujarzmione”, który ukazał się w 1957 roku.
Był inicjatorem budowy pomnika Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej odsłoniętego w 1999 r., a także pomnika Cichociemnych Spadochroniarzy AK odsłoniętego w 2013. Był także jednym ze współtwórców Klubu Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari, którego został prezesem.
W 2006 roku prezydent Lech Kaczyński awansował go na stopień generała brygady w stanie spoczynku. W 2008 roku został honorowym obywatelem Warszawy. W 2010 roku objął zaszczytny urząd Kanclerza Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari, po gen. Stanisławie Nałęczu- Komornickim, który zginął w katastrofie smoleńskiej.
KAI / kos / Warszawa