Zaskoczenie i niedowierzanie, to zapewne reakcje większości z nas na wieść o decyzji papieża Benedykta XVI o abdykacji, ogłoszonej dziś, 11 lutego 2013 r. podczas Konsystorza w Watykanie.
Te pierwsze reakcje są oczywiście zrozumiałe, biorąc pod uwagę fakt, iż sam Benedykt XVI w swych publicznych wypowiedziach nie wspominał o takiej ewentualności. Sugestie takie pojawiały się natomiast podczas pontyfikatu Jana Pawła II. Po raz pierwszy, po zamachu na papieża w 1981 r., kolejne zaś – wraz z pogarszaniem się stanu zdrowia papieża. Te jednak za każdym razem były przez Jana Pawła II zdecydowanie odrzucane…
Pierwszy biskup Rzymu nie złożył rezygnacji nawet w obliczu śmierci (choć jak twierdził Henryk Sienkiewicz – rozważał to, uciekając), dziś papieże rezygnują z powodu kłopotów z entuzjazmem i chodzeniem – usłyszałem dziś od mojego średnio wierzącego znajomego.
Po ludzku patrząc, Benedykt XVI zgotował dziś Kościołowi niezły pasztet. Prawnicy będą odtąd robić na tym casusie doktoraty, wszak Kodeks Prawa Kanonicznego o ewentualnej rezygnacji papieża wspomina jednym zdaniem (i to tylko w kontekście opisywania jego absolutnej władzy – może wszystko, więc może i zrezygnować). Konstytucja Universi Dominici Gregis Jana Pawła II, szczegółowo opisująca procedurę wyboru papieża, ściśle łączy ją z pogrzebem poprzednika. Do rozwiązania pozostaje parę ważnych i mniej ważnych formalnych problemów. Jak tytułować byłego papieża? Co zrobić z jego pierścieniem Rybaka, który po śmierci biskupa Rzymu powinien być zniszczony? Zabrać mu go i dać inny? Jaki? Papież senior (czy emeryt) nie przestał przecież być kardynałem, jest więc członkiem Kolegium, skoro nie jest juz papieżem? Ale przecież wciąż jest ważnie wybranym biskupem Rzymu, tylko nie urzędującym? Więc czy teraz Kościół katolicki ma dwóch papieży, w tym jednego w stanie spoczynku? Jak sprawić by rzeczywiście był to stan spoczynku? By do ucha papieża seniora nie ciągnęły pielgrzymki, tych co jeszcze chcieliby coś załatwić, a ten nie próbował współrządzić Kościołem?
Tak jak pisałem wcześniej – nie można od nikogo wymagać męczeństwa, ale po ludzku rzecz biorąc straty jakie decyzja Benedykta wyrządzi instytucji papiestwa będą znaczne.
Chyba że…
I tu dochodzimy do momentu, w którym na Kościół spojrzeć trzeba jak na rzeczywistość jednak napędzaną Duchem. Do suponowanego przeze mnie wcześniej możliwego powodu rezygnacji Benedykta (terminalny stan zdrowia), po namyśle dokładam możliwą opcję drugą. Przecież kardynał Ratzinger brał udział w obu konklawe w pamiętnym roku trzech papieży, 1978. Widział na własne oczy wyniszczającą walkę frakcji kardynała Benellego i kardynała Siri. Uzgodniony kompromis w postaci Albina Luciano, Jana Pawła I, po miesiącu zabrała z tego świata nagła choroba. Ta śmierć była dla kardynałów takim szokiem, że na następnym konklawe, gdy walczące frakcje znów się zblokowały, uznali, że Duch chce żeby otworzyli się na nowy, szalony pomysł. I wybrali Wojtyłę.
Decyzja Benedykta stawia dziś Kolegium Kardynalskie w stan nie mniejszego szoku. Czy to usunięcie się w cień ma być kontrolowanym trzęsieniem ziemi? Przypomnieniem kto naprawdę ma rządzić Kościołem? Że to nie domena – opisywanych przy okazji afery Wikileaks – domniemanych koterii kardynałów Sodano i Bertone?
Decyzja Benedykta czytana w kluczu duchowym, brzmiałaby więc pewnie: Boże, usuwam się, żeby zrobić miejsce Twojej niespodziance. Papież twierdzi, że rzecz gruntownie przemodlił. Nie zrobiłby chyba tego, nie mając przekonania, że to nie tylko jego wola, ale i wola Boża. Czy Pan Bóg rzeczywiście szykuje Kościołowi rewolucję? O nic innego nie wypada się teraz modlić. Oby ta z pozoru wykalkulowana decyzja papieża, totalnie wybiła Watykan z logiki politycznych kalkulacji.
Kto będzie następnym papieżem? Z pewnością kardynał. Teoretycznie jest możliwe, by został nim zwykły ksiądz (wtedy trzeba go szybko wyświęcić na biskupa), ale takie historie od dawna się już w Kościele nie zdarzają.
Jeśli to prawda, że Benedykt XVI z myślą o abdykacji nosił się od roku, z pewnością wiedział jakie znaczenie dla Kościoła mają jego kardynalskie nominacje na dwóch ostatnich konsystorzach. Na skutek tychże wśród wybierających papieża za ciut ponad miesiąc (konklawe musi wystartować między 15. a 20. marca) będzie 62. Europejczyków (w tym 28. Włochów), 21. przedstawicieli Ameryki Łacińskiej, 14. elektorów z USA i Kanady, po 11. z Afryki i Azji i jeden z Oceanii. Czy wreszcie „czerowne birety“ pozwolą Duchowi uczynić ziemską głową Kościoła kogoś, kto żyje w miejscu, gdzie rzeczywiście wykuwa się dziś to, jak świat wyglądał będzie w XXI wieku, czy znowu papieżem zostanie ktoś z kontynentu, w którym życie religijne schodzi do podziemia, albo wręcz – nie daj Panie Boże – znowu Włoch?
Giełda nazwisk już ruszyła, odmieniane będą przez wszystkie przypadki. Ja osobiście marzyłbym, by papieżem został mój znajomy i jeden z bohaterów „Last Minute“ kardynał Oscar Maradiaga. Jeśli to jednak rzeczywiście Duch zafundował nam tę niespodziankę, niechby zaskakiwał nas dalej.
Przed nami ciekawy miesiąc – intensywnych debat o stanie Kościoła, o możliwych kierunkach jego rozwoju. Po pierwszym szoku zaczyna docierać chyba do mnie to, co powiedziała mi dziś koleżanka z TVN24:
ta wiadomość, to w istocie jeden z najlepszych od dawna gatunkowo newsów. Nośny, gęsty, w sumie pozytywny. Wszak nikt nie umarł, nie trzeba ogłaszać żałoby, a przez dłuższą chwilę znów będziemy rozmawiać o najważniejszych rzeczach.
Komentarze