Nasze projekty
fot. Pixundfertig / Pixabay

25 grudnia czy 6 stycznia? Która z dat Bożego Narodzenia była pierwszą?

Chociaż dzisiaj trudno nam w to uwierzyć, to jednak były czasy, kiedy nie świętowano Bożego Narodzenia. To święto miało swój początek najprawdopodobniej w Rzymie.

Reklama

Fragment książki ks. Krzysztofa Porosło pt. „Przyjdź, Panie Jezu. Chrystus w tajemnicach roku liturgicznego”.


Wieki bez Bożego Narodzenia

Chociaż dzisiaj trudno nam w to uwierzyć, to jednak były czasy, kiedy nie świętowano Bożego Narodzenia. Praktycznie aż do IV wieku żadne źródła nie odnotowują celebrowania uroczystości Bożego Narodzenia.

Mało tego, Orygenes, wielki autorytet w Kościele aleksandryjskim, mówił, że w Biblii urodziny obchodzą tylko grzesznicy, tacy jak faraon czy Herod[1]. Wiemy jednak, jak zakończyły się urodziny Heroda: ścięciem głowy Jana Chrzciciela. Z tego też powodu nie wypadało świętować urodzin Pana Jezusa. I chociaż jest to przykład bardzo skrajny, to jednak fakty mówią, że do początku IV wieku nigdzie nie obchodzono Bożego Narodzenia, a w przeżywaniu tajemnicy Jezusa akcent kładziono na Paschę – Wielkanoc.

Reklama

Jak obchodzić czyjeś urodziny, nie znając ich daty?

Przyczyn takiego stanu jest wiele. Do najważniejszych należy brak dokładnej daty narodzin Jezusa w Biblii, a jak obchodzić czyjeś urodziny, nie znając dnia jego narodzenia? Pomimo że dzisiaj są to praktycznie najbardziej znane wersety Biblii, to w ogóle posiadamy niewiele informacji o Bożym Narodzeniu w Nowym Testamencie: tylko dwóch ewangelistów – Mateusz i Łukasz – opowiedziało o przyjściu na świat Jezusa, poświęcając temu tematowi zaledwie po dwa (z dwudziestu kilku) rozdziały swoich pism. Bez wątpienia również atmosfera oczekiwania na szybki koniec świata i powtórne przyjście Jezusa skupiały uwagę raczej na Passze i czasach ostatecznych niż na początkach życia Jezusa.

Z czasem sytuacja jednak się zmieniła: ludzi coraz bardziej interesowały początki życia Jezusa i wymiar historyczny Jego osoby. W odpowiedzi na różne herezje zaczęto kłaść nacisk na prawdziwość Jego człowieczeństwa, które wymaga także naturalnych narodzin z matki. Uświadomiono sobie, że nie sposób zrozumieć tajemnicy Jezusa, Jego śmierci i zmartwychwstania bez tajemnicy narodzin, stąd rozwój teologii wcielenia. Z tych inspiracji rodzi się w Kościele uroczystość Bożego Narodzenia.

3 kroki do ustanowienia Bożego Narodzenia

Z pewnością do powstania nowego święta (Bożego Narodzenia) przyczyniły się również trzy bardzo ważne wydarzenia historyczne.

Reklama

Pierwszym z nich był przełom konstantyński w 313 roku, kiedy to chrześcijaństwo otrzymało status religii dozwolonej, dzięki któremu chrześcijanie zyskali wolność i możliwość sprawowania swojego kultu w sposób oficjalny, już nie w ukryciu i w obawie przed prześladowaniami. Wydarzenie to przyczyniło się do intensywnego rozwoju form kultycznych sprawowanej liturgii, budowania bazylik i kościołów oraz rozwoju kalendarza liturgicznego.

Drugim wydarzeniem był pierwszy sobór powszechny w 325 roku w Nicei, który przyczynił się do rozwoju teologii Kościoła oraz był pierwszym krokiem w stronę doktrynalnego usankcjonowania nauczania Kościoła o Jezusie – prawdziwym Bogu i prawdziwym człowieku.

Trzeci zaś powód, dla którego powstało święto narodzin Jezusa, wiąże się z pielgrzymką cesarzowej Heleny do Ziemi Świętej, a przede wszystkim z budową w Betlejem bazyliki nad Grotą Narodzenia, którą to świątynię konsekrowano najprawdopodobniej w 328 roku.

Reklama

25 grudnia czy 6 stycznia?

Święto narodzin Jezusa pojawiło się niemal równocześnie w IV wieku (ok. 330 r.) w podwójnej formie: jako Epifania na Wschodzie, obchodzona 6 stycznia, i jako Boże Narodzenie na Zachodzie, obchodzone 25 grudnia. Boże Narodzenie najprawdopodobniej miało swój początek w Rzymie, gdzie obchodzono je już na pewno w 325 roku, a więc powstało przypuszczalnie kilka lat wcześniej.

Epifania zrodziła się w Betlejem przy okazji wybudowania tam bazyliki nad Grotą Narodzenia najprawdopodobniej w 328 roku. Bardzo szybko oba święta „wyemigrowały” w przeciwne strony świata – Epifania trafiła do Rzymu, przechodząc dość skomplikowaną drogę rozwoju, zaś Boże Narodzenie na Wschód. Z czasem Epifania na Zachodzie zyskała status święta Trzech Króli, zaś na Wschodzie jest świętem Chrztu Pańskiego, a dzień 25 grudnia stał się ostatecznie świętem narodzin Syna Bożego[2].


[1] Orygenes, Komentarz do Ewangelii według Mateusza XIV, 6.

[2] Doskonałe rozwinięcie całego tematu rozwoju Bożego Narodzenia można znaleźć w książce J. Naumowicza, Prawdziwe początki Bożego Narodzenia, Warszawa 2014. Warto również odnieść się do: P.F. Bradshaw, M. Johnson, The Origins of Feasts, Fasts and Seasons in Early Christianity, Minnesota 2011, s. 123-157.

Reklama

Dołącz do naszych darczyńców. Wesprzyj nas!

Najciekawsze artykuły

co tydzień w Twojej skrzynce mailowej

Raz w tygodniu otrzymasz przegląd najważniejszych artykułów ze Stacji7

SKLEP DOBROCI

Reklama

PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ

PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ
WIARA I MODLITWA
Wspieraj nas - złóż darowiznę